MOTOR VE ARAÇ TEKNİĞİ AHMET BİBER

ARAÇ Karayolu üzerinde kullanılan özel amaçla üretilmiş motorlu veya motorsuz makinelere araç denir.

ŞASE: Şase arabanın iskelet sistemidir. Şase arabanın tüm parçalarının monte edildiği en büyük bölümüdür.

Karoser: Aracın tüm parçalarının bağlandığı gövdesidir.

Motorun tanımı Yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinelere motor denir.

Motor Çeşitleri Zamanlarına Göre: 1. Dört zamanlı 2. İki zamanlı motorlar Kullanılan Yakıtlara Göre 1. Benzinli 2. Dizel 3. LPG’li motorlar Yanma Yerine Göre 1. İçten yanmalı 2. Dıştan yanmalı motorlar Soğutma Sistemlerine Göre 1. Su soğutmalı 2. Hava soğutmalı

Dört Zamanlı Motorların Çalışma Sıralaması 1. Zaman : Emme 2. Zaman : Sıkıştırma 3. Zaman : Ateşleme (İş) 4. Zaman : Egzoz

1.Emme: Yakıt-hava karışımının silindire alınması.

2.Sıkıştırma: Silindire alınan havanın sıkıştırılması

3. Ateşleme: Sıkıştırılan yakıt-hava karışımının buji kıvılcımı yardımıyla yakılması.

4. Egzoz: Silindir içinde kalan artık gazların dışarıya atılması.

MOTORLARIN DIŞINDAKİ ÇALIŞMA SİSTEMLERİ A- ATEŞLEME SİSTEMİ: Bir motordan beklediğimiz verimi alabilmek için, yakıtın düzgün bir şekilde ateşlenmesi gerekmektedir.Nitekim motordaki verimi tam olarak olabilmek için bu sistemin tam olarak çalışması gerekir.

B- YAKIT SİSTEMİ :Yakıt sisteminin olması gerektiği gibi çalışması motorun yakıt sarfiyatına sebep olmayacağı gibi birde motorda beklenen performansı almamızı sağlayacaktır.

C- YAĞLAMA SİSTEMİ: Birbiri üzerinde çalışan elemanların aşınmasını aşırı ısınmasını önlemek,çalışan elemanların üzerinden kopan parçacıkları taşıyarak optimum çalışma ortamı sağlayan sisteme denir.

D- SOĞUTMA SİSTEMİ: Motorda silindir içinde oluşan ateşleme ve yanma sonucu sıcaklık C kadar yükselir. Sonuç olarak, bu sıcaklıkta elemanların uzun süreli çalışamayacağını düşünürsek motor içindeki sıcaklığın düşürülmesi gerektiği ortaya çıkacaktır. Soğutma sistemlerinin iki çeşidi vardır.

E- MARŞ SİSTEMİ: Dizel ve benzinli motorlarda,motorun çalışması için ilk hareketi sağlayan sistemdir.

F- ŞARJ SİSTEMİ: Motor çalıştığı zaman mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren sisteme Şarj Sistemi denir.Motorlu araçlarda elektrik ihtiyacını karşılar ve aküyü şarj eder.

G- ÖN DÜZEN (DİREKSİYON) SİSTEMİ:Ön düzen sistemi, aracın dönüşünü sağlar. Mekanik, havalı ve hidrolik direksiyon sistemleri vardır. Aracın istenilen yöne sevkini sağlar.

H- SÜSPANSİYON SİSTEMİ:Süspansiyon sistemi, sürücü ve yolcuların yol bozukluklarından etkilenmeden sarsıntısız bir yolculuk yapmalarını sağlar. Yaylar (helezon yay) ve amortisörlerden oluşur.Yaylar, yoldan gelen darbe titreşimleri üzerine alır.

İ- AYDINLATMA VE İKAZ SİSTEMİ: Aydınlatma araç sürücüsünün yolu görmesini,diğer sürücülerinde o aracı farketmesini sağlayan sistemdir. İkaz sistemleri ise aracın teknik açıdan kontrol altında tutulmasını sağlayan herhangi bir olumsuzluğu bildiren sistemdir.

J- GÖSTERGE SİSTEMİ: Göstergeler aracın ön paneli üzerinde sürücünün kolayca görebileceği şekilde konulmuşlardır. Araçlarda çeşitli sistemlerin çalışma durumları hakkında bilgi verirler. Arıza meydana gelmeden veya geldiği anda, sürücüyü uyarmak amacıyla konulmuşlardır.

GÜÇ AKTARMA ORGANLARI

ARAÇ KULLANMAYA HAZIRLIK Araca binmeden önce yapılacak dış kontrol: 1. Lastik hava basınçları uygun olmalıdır. 2. Lastik diş derinliği uygun olmalıdır. 3. Bijon somunlarının sıkılığı uygun olmalıdır. 4. Branda gerginliği kontrol edilmelidir. 5. Direklerin yerine oturup oturmadığı kontrol edilmelidir. 6. Fren balataları kontrol edilmelidir. 7. Fren testi yapılmalıdır.

8. Motor yağ seviyesi kontrol edilmelidir. 9. Direksiyon hidrolik seviyesi kontrol edilmelidir. 10. Cam silecek suyu kontrol edilmelidir. 11. Aydınlatma farları kontrol edilmelidir. 12. Fren lambaları kontrol edilmelidir. 13. Akü elektrolit seviyesi kontrol edilmelidir. 14. Yük sabitlenmelidir, aşırı yük yüklenmemelidir.

Araç kabininde kontrol: İkaz ışıklarının kontrolü, göstergelerin kontrolü, kalorifer, klima, havalandırma sistemlerinin kontrolü, takografın kontrol edilmesi, günlük kilometrenin kontrol edilmesi.

Araç içi kullanım önce yapılması gerekenler: 1. Araç koltuğunun kontrolü 2. Dikiz aynalarının kontrolü 3. Direksiyonun 9 ‘ u çeyrek geçe biçiminde tutulması 4. Kafa koruyucunun kontrol edilmesi 5. Emniyet kemerinin kontrol edilmesi ve kullanılması

ARACIN ÇALIŞTIRILMASI Kontak anahtarını direksiyonun sağında bulunan anahtar girişine takın ve ileri doğru çevirin. İlk çevirişinizde bazı elektronik aksamı ve aydınlatmaları devreye sokarsınız, çevirmeye devam ederek ikinci kademeye getirdiğinizde ise göstergeler çalışacaktır. Göstergelerin birçoğu birkaç saniye içinde söner.

Bu göstergelerin sönmesinin ardından kontak anahtarını ileri doğru tekrar çevirin (marş motırunun sesini duyacaksınız) ve araba çalışıncaya kadar elinizi bırakmayın. Yaklaşık 1 saniye içerisinde araba çalışır. Eğer aracın çalışması 1-2 saniyeden uzun sürüyorsa bir arıza olabilir.

1. vites kalkış vitesidir,istediğiniz her vitesle durabilir ancak kalkarken vitesinizi muhakkak 1'e almanız gerekir.Her vitesin kendine göre bir hız limit vardır. Örn: vites 0-20 km arası vites km arası vites km arası vites km arası vites 80 km ve üzeri

Motorun hararet yapmasının nedenleri >Vantilatör kayışının gevşek veya kopuk olması, ->Radyatör kapağının bozuk olması, ->Radyatör peteklerinin tıkanması, ->Radyatörde suyun azalması, ->Termostatın arızalı olması,zamanında açmaması,

->Motor soğutma suyu kanallarının tıkalı olması, ->Uygun vites ve hızda gidilmemesi, ->Otomatik fanın arızalı olması veya fan müşürünün arızalı olması. ->Silindir kapak contasında kaçak varsa, ->Kalorifer hortumlarında kaçak varsa.

Günlük Bakım: -- Yakıt kontrolü --Işık ve ikaz sistemi kontrolü -- Yağ kontrolü --Araca her binişte lastik havaları kontrolü -- Soğutma suyu kontrolü --Dizelde yakıt deposu suyu alınır -- Fren hidroliği kontrolü --Dizelde yakıt filtresi suyu alınır.

Haftalık Bakım: -- Vantilatör kayışı kontrolü -- Akümülatör kontrolü Aylık Bakım: -- Hava filtresi temizlenir.

6 Aylık Bakım: -- Motor ayarları yapılır -- Ön düzen ayarları yapılır (Rot, kamber, Kaster v.b) -- Amortisör yağı kontrol edilir. -- Fren sisteminde --Balatalar değişir --Fren ayarı yapılır. -- Lastiklerin yer değişimi -- Far ayarı yapılır -- Yaza kışa hazırlık yapılır

Aracın durdurulması gereken zamanlar: -- Yağ lambası yanarsa, -- Şarj lambası yanarsa, -- Motordan garip ses gelirse,

Periyodik Bakımın Faydaları Beklenmedik arızaların ve buna bağlı servis onarım masraflarının önüne geçmek. Önceden periyodik bakım yaptırarak, hesapta olmayan arızalara bağlı olarak, aracın servislerde onarımı süresince araçsız kalma durumunu engellemek. Özellikle ticari araç kullanıcıları için zaman ve gelir kaybını yaşamamak.

Aracın satışı esnasında, periyodik bakımlı bir aracın kazandığı avantaj ile aracın 2.el satışa değerinin artmış olması. Bakımlı bir araç sayesinde araçla güven içinde yolculuk yapmak. Aracın ve motorun hizmet ömrünün artması. Daha uzun süre aracınızı verimli kullanabilmesi.

Aracınızın performansının artması ve daha düşük yakıt tüketimi sağlanması. Düzenli bakımları yapılmış bir araç kullanarak, çevre temizliğine ve insan sağlığına katkıda bulunmak.

Lastik Değişimi Otomobil kullanan herkes, patlamış bir lastiğin nasıl değiştirileceğini bilmelidir. Şehir içinde, patlak bir lastik için çeşitli çözümler bulunabilir fakat şehirler arası bir yolda, lastiğinizi tek başınıza değiştirmek zorunda kalabilirsiniz.

1. Adım Reflektörü yerleştirinReflektörü yerleştirin. 2. Adım Malzemeleri çıkartınGerekli malzemeleri bagajdan çıkarın. Kriko ve bijon anahtarı genellikle yedek lastiğin ortasındaki boşlukta bulunur.

3. Adım Yedek lastiği kontrol edinYedek lastiği çıkarın ve inik olup olmadığını kontrol edin. 4. Adım Vidaları gevşetinBijon anahtarını kullanarak vidaları gevşetin. Vidalar el ile gevşetilemeyecek kadar sıkı ise bijon anahtarına ayağınız ile bastırın.

UYARI Tekerleğin yerinden çıkma ihtimaline karşı; kriko ile arabayı kaldırmadan vidaları tamamen sökmeyin

5. Adım Krikoyu yerleştirinKrikoyu arabanın patlak lastik tarafına yerleştirin ve kolunu çevirerek, tekerleği çıkarabileceğiniz kadar yükseltin. 6. Adım Tekerleği çıkarınTüm vidaları sökün ve tekerleği yerinden çıkarın

7. Adım Yedek lastiği takınÖnce yedek lastiği sonra da vidaları yerlerine yerleştirin. Vidaları, üzerlerinden bir kaç tur geçerek sırayla çevirin. 8. Adım Krikoyu indirinKrikoyu indirip yerinden çıkarın ve vidaları son bir kez kuvvetlice sıkın.

9. Adım Malzemeleri toplayınTüm malzemeleri düzenli bir şekilde yerlerine kaldırın. 10. Adım Patlak lastiği tamir ettirinLastiğinizin her an tekrar patlayabileceğini düşünerek, patlak lastiği bir an önce tamir ettirin. Daha sonra, lastiklerin yerini tekrar değiştirin

Antifriz: Radyatörde bulunan sıvının soğuk günlerde donmasını ve sıcak günlerde kaynamasını önleyen karışımdır. Bu madde radyatörde bulunan sıvını donma derecesini düşürür, kaynama derecesini yükseltir.En düşük donma derecesi yaklaşık -53 derecedir.

ARAÇTA YAKIT TASARRUFU Bujiler temizlenmeli (belirli kilometrede değiştirilmelidir). Hava filtresi tıkalı olmamalıdır. (belirli kilometrede değiştirilmelidir). Araç uygun viteste ve hızda kullanılmalıdır. Lastiklerin hava basıncı normal değerde olmalı.

Fren ayarları sıkı olmamalı. Karbüratör ayarları ( Rolenti) doğru yapılmalıdır. Jikle çekili unutulmamalıdır. Kavrama (debriyaj) kaçırmamalıdır.

Ani gaza basmak yakıt sarfiyatını artırır. Yakıtımızı dolu bulundurmalıyız. Yakıt alırken yavaş yavaş alınmalıdır. Kaliteli yakıt almalıyız Yakıt depomuzu mutlaka kilitli olmasına dikkat etmeliyiz. 90 km saat üzerine çıkmamaya özen göstermeliyiz.