Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yapı Malzemesi AGREGALAR Doç. Dr. Metin İPEK Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi

AGREGALAR Kum, çakıl, kırmataş, curuf gibi çeşitli büyüklükteki taneli malzemelere agrega denir.

Birim Ağırlıklarına Göre Sınıflandırma a) Hafif Agregalar: b) Ağır Agregalar: c) Normal Agregalar:

Boyutlarına Göre Sınıflandırma a) İnce agregalar (kum): b) İri agregalar (çakıl ): c) Karışık (Tüvenan) Agregalar:

AGREGALARDA ARANILAN ÖZELLİKLER Agregalar, sert, sağlam aşınmaya dayanıklı su etkisiyle yumuşamayan ve dağılmayan, donmaya karşı dayanıklı olmalıdır. Çimento bileşenleriyle zararlı bileşikler meydana getirmemeli ve donatının korozyona karşı korunmasını tehlikeye düşürmemelidir. Tane büyüklükleri ve dağılımı kullanım amacına uygun olmalıdır. Agregaların şekilleri ve yüzey dokusu iyi olmalıdır.

Agregalarda Granülometri (Tane Büyüklüğü Dağılım) Agrega yığınında bulunan tanelerin oranlarının belirlenmesine granülometri denir.

Z = [R. (r /100)] + [D. (d/100)] den granülometri bulunur. Granülometrisi Bilinen İki Agreganın Karıştırılmasından Oluşan 3. Agreganın Granülometrisinin Bulunması. Granülometrisi bilinen iki sınıf agrega R ve D olsun ve biz bu karışımdan oluşacak sınıfa “Z” sınıfı diyelim ve “Z” sınıfının granülometrisini hesaplayalım. Karışımdaki “R” agregasının oranı (r /100) ile, “D” agregasının oranı (d/100) ile gösterilirse, Z = [R. (r /100)] + [D. (d/100)] den granülometri bulunur. “R” agregasından % 60 “D” agregasından % 40 oranında kullanarak yeni karışımın granülometrisini hesaplayalım.

“R” incelik modülü = 4,74. “R” den % 60 “D” incelik modülü = 5,86 “R” incelik modülü = 4,74 “R” den % 60 “D” incelik modülü = 5,86 “D”den % 40 ise, “Z” nin incelik modülü Z= [4,74.(60/100)]+ [5,86.(40/100)] Z= 2,844+2,344 = 5,188 şeklinde bulunur.

İncelik Modülü Yöntemi Dmax seçilerek seçilen Dmax için Granülometriden sınır değerleri alınır (Granülometri sınır değerleri grafiğinden) ve bu sınır değerleri için incelik modülü ayrı ayrı alt ve üst sınır için hesaplanır. Daha sonra bu sınırlar arasında kalacak şekilde karışım için bir incelik modülü seçilir. Seçilen bu incelik modülü için, karışım oranları tekrar belirlenir.

İncelik Modülü Yöntemi Örnek olarak granülometrik bileşimi uygun olmayan “R” ve “D” agregaları için incelik modülü yöntemiyle uygun karışım oranlarını bulalım.“A” ve “B” sınır eğrilerinin incelik modülleri 5,48 ve 4,2 şeklindedir. “R” agregasının incelik modülü 3,94, “D” agregasının incelik modülü ise 5,98 olarak hesaplanır ve karışımın incelik modülü seçilir. Biz 4,8 seçelim. Kk = [R. (r /100)] + [D. (d/100)] 4,8 = [3,94. (r /100)] + [5,98. (d/100)] r+d = 100 dür. d=100-r ise 480 = 3,94.r + 598 – 5,98 r 2,04r=118 r=57,8  58 alınır. R=%58 D=100-58=42

R Agregasından % 58 D Agregasından % 42 şeklinde karışım hazırladık mı incelik modülü 4,8 olacaktır. Bu şekilde karışımı tekrar düzenleyelim.

İncelik Modülü Yöntemi İncelik modülü, agreganın inceliği veya kabalığı hakkında genel bir fikir vermesine rağmen, agreganın tane dağılımı hakkında bir bilgi vermemektedir. Farklı gradasyona sahip agregalar aynı incelik modülü değerine sahip olabilir.

İncelik Modülü Yöntemi İncelik modülü, aynı kaynaktan sağlanan agregadaki küçük değişkenlikleri tespit için kullanılabilir. Ancak, farklı iki kaynaktan sağlanan agregaların tane dağılımlarını karşılaştırmakta kullanılamaz. ASTM’de belirtilen, ince agreganın incelik modülünün 2,3 den yüksek ve 3,1 den düşük olmasıdır. Türk standartlarında agreganın incelik modülünün hangi sınırlar arasında olması gerektiğine dair bir bilgi yoktur.

3 FARKLI AGREGANIN KARIŞTIRILMASI Elek Boyutu K agregası L agregası M agregası Karışım (K+L+M) % Geçen Standart değerler % Geçen A32 B32 C32 31,5 100 100,00 16 90 60 86,53 85 92 99 8 70 10 63,06 48 63 77 4 50 9 47,64 33 49 64 2 54 35 7 37,31 22 37 52 1 42 20 6 26,43 15 28 41 0,5 40 5 20,08 30 0,25 11,17 13 0,125 5,03 3 11 0,063 2,27 0,00

3 FARKLI AGREGANIN KARIŞTIRILMASI Karışımı oluşturacak 3 farklı agreganın karışıma hangi oranda katılacaklarının belirlenmesi gerekmektedir. Her bir agreganın yüzde olarak oranı sırasıyla k, l ve m olsun, sonuç olarak k+l+m=100 olması gerekmektedir.

3 FARKLI AGREGANIN KARIŞTIRILMASI 0,5 mm elek açıklığında olması istenilen karışım yüzdeleri; 0,40k+0,10l+0,05m=0,16 8 mm elek açıklığında olması istenilen karışım yüzdeleri; 0,90k+0,70l+0,10m=0,63 Karışımı oluşturan yüzdelerin toplamı 100 olmak zorundadır yani oran olarak; k+l+m=1 olmalıdır.

3 FARKLI AGREGANIN KARIŞTIRILMASI Birinci dereceden 3 bilinmeyenli denklemin çözülmesiyle; k= 0,235 (% 23,5) l= 0,571 (% 57,1) m= 0,194 (% 19,4) değerleri bulunur.

4 FARKLI AGREGANIN KARIŞTIRILMASI

4 FARKLI AGREGANIN KARIŞTIRILMASI

4 FARKLI AGREGANIN KARIŞTIRILMASI

4 FARKLI AGREGANIN KARIŞTIRILMASI

4 FARKLI AGREGANIN KARIŞTIRILMASI

4 FARKLI AGREGANIN KARIŞTIRILMASI