Antijen Antikor Birleşmesi Prof Dr Akgün YAMAN

Enfeksiyon Hastalığının Tanısı Hastalık etkeninin direkt gösterilmesi ya da kültürde üretilmesi. Örnekte etkene ait özgül bir ürünün varlığı. Serumda etkene özgül bağışık yanıtın saptanması

Seroloji MO. antijenleri veya bunlara karşı oluşan Ab. cevabının ölçülmesi temeline dayanır. Serolojik testlerle bilinen bir Ag varsa örnek materyal içerisinde özgül Ab veya bilinen bir Ab olduğunda örnek materyal içerisinde özgül Ag tespit edilebilir.

Serolojik testlerin kullanıldığı alanlar Enfeksiyon hastalıklarının tanısı Elimizde Ab var ise MO. Ag yapısını incelemek ve serogrup, serotip veya immünotipinin belirlenmesi Hastalığın proğnozunu ve tedavisini değerlendirmek Bir kişinin veya toplumun bağışık durumunu belirlemek Etkenin üretilemediği durumlarda.

Serolojik Tanı Kalitatif yöntemler Presipitasyon -Ring testi (halka deneyi) -Tüpte sulandırma yöntemi -Jelde presipitasyon (immüno difüzyon) -Radyal immüno difüzyon -Çift yönlü immüno difüzyon -İmmünoelektroforez Flokülasyon Aglütinasyon Kompleman fiksasyon testi Kantitatif yöntemler Türbidimetrik ve nefelometrik ölçümler İşaretlenmiş immünokimyasal ölçümler -Radioimmunoassay(RIA) -Enzyme immunoassay(EIA) -Floresan Antikor Testi(FAT)

Antikor Antijen Antikorlar: Patojen MO.ların çoğu iyi bir Ag yapısındadır ve birden çok Ag bulundurur. Organizmaya girdiklerinde bu antijenlere karşı Ab. oluşur. Antikorlar: başta serum tükürük, dışkı, BOS, gözyaşı, Mukoza ve çeşitli vücut sıvılarında bulunurlar.

Aglutinasyon reaksiyonlarında IgG ve IgM rol oynar.

Serolojik Olarak Tanı Kriterleri IgM Serokonversiyon Kuduz, botulizm

Serolojik test Kalitatif Kantitatif Semikantitatif-Titre

Testlerin Kalite ve Güvenilirliği Duyarlılık(Sensitivity): Belirli bir hastalığı olan kişilerde pozitiflik oranı. Özgüllük(Specifity): Belirli bir hastalığı olmayan kişilerde negatiflik oranı.

Testlerin Kalite ve Güvenilirliği Doğruluk(Accuracy): Bir test ile alınan sonuçların, standart olarak kabul edilen bir testin sonuçları ile uyumu. Kesinlik(Precision): Bir testin birçok kez uygulandığında aynı sonucu vermesi . (Lab. İçi veya lab.arası)

Testlerin Kalite ve Güvenilirliği Pozitif Prediktif Değer(PPD): Bir popülasyonda belirli bir hastalığın prevelansına dayanan gerçek pozitif sonuç yüzdesidir. PPD, pozitif test sonucunun hastalığın varlığını gösterme olasılığını belirtir. Negatif Prediktif Değer(NPD): Bir populasyonda belirli bir hastalığın prevelansına dayanan gerçek negatif sonuç yüzdesidir. Verimlilik(Efficiency): Testin doğru olarak saptadığı sonuçların yüzdesinin yüksek olması gerekir.

antijen antikor reaksiyonlarının özellikleri 1-Özgüldür 2-Kimyasal bir olaydır 3-Non-Kovalen bağlar rol oynar 4 Bunlar zayıf bağlar olup geri dönüşümlüdür 5-Ag ve Ab birleşmesinde eşdeğer konsantrasyon önemli 6-İki aşamalı

nonkovalen bağlar Hidrofobik etkileşim, Hidrojen bağları, Elektrostatik bağlar ve Van der Waals bağlar

Serolojik reaksiyonların özellikleri Birleşme non-kovalent ve zayıf kimyasal bağlarla gerçekleşir: Hidrojen Bağları Elektrostatik (İyonik Bağlar) Van der waals Bağları Hidrofobik Bağlar

Serolojik reaksiyonların özellikleri 2 basamakta gerçekleşir. 1-Ag-Ab kompleksleri oluşur. Bu basamak hızlıdır Enerji açığa çıkar. Ortamda elektrolitlerin bulunması zorunlu değil. Ag.in tam ya da hapten şeklinde (monovalan) Ab.in tam ya da fab parçacığından ibaret olması.

Serolojik reaksiyonların özellikleri 2- Ag-ab kompleksleri birleşerek kafes formasyonu oluşturur ve presipitasyon, aglutinasyon, flokülasyon,lizis,nötralizasyon gibi olaylar gerçekleşir. Yavaştır.(saatler-günler)

Serolojik reaksiyonların özellikleri 2.basamaktaki olayların oluşması için: Ag, tam Ag niteliğinde, yani çok valanslı Ab, tam Ab niteliğinde (fab+fc) olmalıdır. Elektrolitlere ihtiyaç var. İn-vitro koşullarda göz ile görmek veya özel yöntemlerle saptayabilmek olanaklıdır. Serolojik olaylar-seroloji Prezone-optimal zone-post zone

Serolojik reaksiyonların özellikleri Spesifik Antijen antikor birleşmesi özgüldür.Dolayısıyla elde herhangi birisi varsa diğerini tespit etmek mümkün olur.

Serolojik reaksiyonların özellikleri ANAHTAR-KİLİT UYUMU Epitop - paratop. Antijen –antikor birleşmesi antijendeki epitopla antikordaki paratop arasında gerçekleşir.

Serolojik reaksiyonların özellikleri MULTİVALANLIK Antijen yapısındaki maddelerde birden fazla epitop bulunduğundan, bunlar birden fazla antikor molekülünü bağlayabilme yeteneğinde yani multivalandır.

Serolojik reaksiyonların özellikleri ÇAPRAZ REAKSİYON Antijen-antikor birleşmesi spesifik bir olaydır. Ama çapraz reaksiyon olabilir Çapraz reaksiyon bir ag’e karşı oluşan ab’ların aynı ya da benzer epitopa sahip başka bir ag ile reaksiyona girmesidir. Fakat bu reaksiyonda bağlar daha zayıftır. Ör. S pyogenes M Ag ile kalp ve böbrek doku Ag’leri Listerya- Stafilokok

Serolojik reaksiyonların özellikleri REVERSIBLE Ag-ab birleşmesi reversible bir olaydır. Reaksiyon sırasında Ag. ya da Ab. denatüre olmazlar. Ag ve Ab. multivalan olduklarından ve reaksiyon için bütün valansların doyması şart olmadığından değişik oranlarda birleşir.

Serolojik reaksiyonların özellikleri Antijen-antikor birleşmesinde pH, Tuz konsantrasyonu ve ısının da etkisi vardır. PH:4-10 , Isı max 500C İdeali; nötr Ph ve 370C

Serolojik test yorumu Kantitasyona dayalı serolojik test yorumu 1- Total Antikor Cevabı: Tek bir serum örneğinde ya yüksek titrede total antikor cevabı veya akut enfeksiyon için IgM tipi antikor cevabı gösterilir. 2- Serokonversiyonun gösterilmesi: Akut ve konvelesan dönemi arasında 4 kat titre artışının gösterilmesidir. Hastalığın akut dönemi ile 1-2 hafta sonrası olmak üzere çift serum örneği aynı anda, aynı yöntemle çalışılmalıdır.

Serolojik test yorumu 3- Düşük aviditeli antikorların gösterilmesi: Akut enfeksiyonlarda açığa çıkan IgG tipi antikorlar; geçirilmiş enfeksiyonlar veya aşılama sonucu ortaya çıkan IgG tipi antikorlara göre düşük aviditelidir.

Serolojik testlerin dezavantajları 1-Tanı Değeri düşük: Direkt MO yerine, Ag.lere karşı oluşan Ab cevabını gösterir. Serolojik testlerle hastalık tanısı koymak için; Ab cevabının belli titrenin üzerinde olması veya en az 1 hafta arayla alınan serum örneklerinde belirli bir titre artışının gösterilmesi ayrıca sonuçların mutlaka klinik bulgularla desteklemesi gerekir.

Serolojik testlerin dezavantajları 2- Yanlış sonuçlar alınabilir: Ayrıca benzer antijenleri olan MO.lar arasında çapraz Ab reaksiyon olabileceğinden yanıltıcı sonuçlar alınabilir. Anamnestik reaksiyonlar ; yani farklı bir MO ile oluşan hastalık sırasında immün sistemin aktive olmasıyla önceden geçirilmiş hastalıklara karşı oluşan eski antikorlar ortaya çıkabilir.

Aglütinasyon testleri Direkt agl. Dolaylı agl.=pasif=indirekt

Aglütinasyon Süspansiyon halindeki bakterilerin; eritrosit, latex ya da bentonit gibi sentetik parçacıkların yüzeylerine yapay olarak yapıştırılmış olan Ag.leri, elektrolitli ortamda kendi Ab.leri ile birleşecek olursa hücre veya parçacıklar birbirlerine yapışarak gözle görülebilecek büyüklükte kümeler oluşturmasına denir. Rol oynayan Ab.ler IgM ve IgG’dir. Ayrıca IgA ve sIgA’da agl.da zayıf ta olsa rol oynar. IgM, IgG’ye göre 25-100 kat fazla aglütinan özellik gösterir. Absorbsiyon, Monovalan-polivalan, Sponton

Direkt Aglütinasyon Rose-bengal agl. testi Gruber widal Wright Weil-felix R.prowazeki ve R.typhi  P.vulgaris O1(0X19) R.ricketsi ve R.conori  P.vulgaris O1(0X19)  P.vulgaris O1(0X2) R.tsutsigamushi  P.mirabilis O3(0Xk)

Rose Bengal Agl. Testi

Aglutinasyon testleri

Hemaglütinasyon Prozon (6 nolu hasta) 1/2 1/4 1/8 1/16 1/32 1/64 1/128 1/256 1/512 1/1024 Pos. Neg. Titer 64 8 512 <2 32 128 4 Patient 1 2 3 5 6 7

Direkt hemaglütinasyon testleri + = Hemaglütinasyon ABO ve Rh Ag Soğuk aglütinasyon testi Paul-Bunnel aglütinasyon testi

Viral Hemaglütinasyon Virus HA, HA.-inhibisyon Virus partikülü multivalan, hemaglutinin (pr.) eritrosit membranındaki reseptörleri. Standart eritrosit süspansiyonunu agl.edebilen en yüksek virus sulandırımı o virusun HA titresini verir. HA-inhibisyonda HA’nın görülmediği son serum dilusyonu

Aglütinasyon türleri Soğuk Agl. IHA Ters pasif HA. Co-Agl.  S.aureus, A proteini Ab.nin fc., fab kısmıda açıkta (IgG’nin IgG1, IgG2, IgG4).

İndirekt Aglütinasyon Ag.in, eritrosit, lateks, bentonit, lipozom gibi inert bir taşıyıcıya bağlanması Ters pasif Agl.  Ab.nin sentetik parçacıklara bağlanması

Hemaglutinasyon Eritrositler Ps. Ag.ler (E.coli, N.menengitidis, Toxoplasma sp) eritrositlere kolayca bağlanır. CHO Ag.lerinin tersine, pr.ler önce tannik asitle veya kromium klorid’le muamele Presipitasyon yöntemlerine göre daha duyarlı, kolay, hızlı.

Heterofil Ab. Deneyi Heterofil Ag  Kalıtsal yapı bakımından tamamen farklı canlılardaki ortak Ag. Heterofil Ab  Koyun eritrositlerini Agl. eden Ab: Normalde At seremu uygulananlarda EMN’de Epstein-Barr virusa karşı Ab. (IgM).

Latex Aglütinasyon Ag. veya Ab.ye bağlanabilir. IgG molekülünün fc kısmına bağlanır. BOS, serum ve idrarda bakteriyel ps. BOS’ta H influenza, S pneumonia, N meningitidis, C neoformans. Yenidoğan - BOS ve idrarda - Grup B Strept.

Litik Testler (KBD) Ag ve Ab.yi saptayabilen yarı kantitatif C ; IgG ve IgM’i de bağlar. Akut enfeksiyon tanısı  4 kat titre artışı.

TH: Tam hemoliz HH: Hafif hemoliz 1/10 1/20 1/30 1/40 1/50 1/60 1/70 1/80 1/90 1/400 - - - - - - - TH TH 1/500 - - - - - - - TH TH 1/800 - - - - - - TH TH TH 1/1000 - - - - - TH TH TH TH 1/1600 - - - - HH TH TH TH TH 1/2000 - - - HH HH TH TH TH TH 1/3200 - - HH HH TH TH TH TH TH 1/4000 - - HH HH TH TH TH TH TH TH: Tam hemoliz HH: Hafif hemoliz

Özgül Ag-Ab Reaksiyonu

Özgül olmayan Ag - Ab reaksiyonu