HİMSS TÜRKİYE 2016 EMRAM EĞİTİM KONFERANSI ve SAĞLIK BİLİŞİMİ FUARI MAYIS 2016, İSTANBUL, Kronik Hastalık Yönetimi ve Engelli Sağlığında Bilişim Doç. Dr. S. Haluk ÖZSARI Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölüm Başkanı

ANA BAŞLIKLAR HASTALIK YÖNETİMİ KRONİK HASTALIK YÖNETİMİ KARAR DESTEK SİSTEMLERİ ÖRNEK ÇALIŞMA KRİTİK KARAR NOKTALARI

HASTALIK YÖNETİMİ TANIMI Sağlık hizmetlerinin ve ilgili iletişimin koordine edildiği ve Hastanın kendi bakımını üstlenmesinin önemli olduğu hastalıklar için geliştirilmiş sistem Disease Management Association of America, DMAA

Koruyucu sağlık hizmetlerinin teşviki, Uygun tanı ve tedavi planının desteklenmesi, Klinik etkilik ve etkinliğin en üst düzeye çıkarılması, Gereksiz hizmetlerin ortadan kaldırılması/azaltılması, Maliyet-etkili tanı ve tedavi yöntemlerinin kullanılması, Uygun kalite standartlarını ile sağlık hizmeti sunumunun en verimli bir şekilde yapılmasının sağlanması, İşlev ve işlemlerin sürekli iyileştirilmesi. HASTALIK YÖNETİMİ NEDENLERİ

HASTALIK YÖNETİMİ SONUÇLARI Hastalık Yönetimi; daha iyi sağlık sonuçlarına, daha verimli bir şekilde erişebilmek için hizmet sunumu süreçlerini entegre eder; Daha iyi klinik sonuçların elde edilmesini sağlamak, Sağlık harcamalarını daha iyi yönetmek, Klinik uygulamalarda kanıta-dayalı rehberler ve protokollerin kullanımını ön plana geçirmek, Hasta ve hekimi, ekip çalışması kavramı ile desteklemek. JL Gillspie, Disease management: Balancing cost and quality, NPC Health Focus, 2000

HASTALIK YÖNETİMİ ve HİZMET SUNUM HEDEFLERİ İLİŞKİSİ (Institute of Medicine-USA) IoM HedefleriHastalık Yönetimi GüvenliKanıta-dayalı rehberler EtkinKanıta dayalı rehberler/Süreç, sonuç ölçümü Hasta odaklıHasta eğitimi, ortak karar verme, ortak hasta gruplarına birlikte hizmet sunumu ZamanındaKanıta-dayalı rehberler VerimliHastalık yönetimi modelleri Hasta seçimi, Uygulanacak hizmetler EşitHasta ve hasta yakınları haklarını korumak Quality Chasm Focus Group, Disease Management Perspectives Meeting Summary,

KRONİK HASTALIKLAR TANIMI Yavaş ilerleyen, 3 ay ve daha uzun süreli, birden fazla risk faktörünün neden olduğu, Genellikle komplike bir seyir gösteren ve Kişinin yaşam kalitesini etkileyen hastalıklar,

KRONİK HASTALIKLAR KAPSAMI Dört hastalık Kanser Kardiyovasküler hastalıklar Kronik obstrüktif akciğer hastalığı Diabet Dört risk faktörü Tütün kullanımı Sağlıksız beslenme Zararlı alkol kullanımı Fiziksel inaktivite

KRONİK HASTALIKLAR ÖNEMİ Gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerin tümünde, ölüm nedenlerinin yaklaşık üçte ikisi, Sağlık harcamalarının yüzde 60 ile 80’i kronik hastalıkların tedavisi için yapılmakta, Kronik hastalıkları olan kişilerin %80’i düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamakta, Kardiyovasküler ve diabete bağlı ölümlerin %80’i, KOAH’a bağlı ölümlerin ise yaklaşık %90’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde, Ölümlerin %50’si 70 yaş ve altında, ölüm oranları kadın ve erkeklerde eşit,

KRONİK HASTALIKLAR VE SAĞLIK HİZMETLERİ SUNUMU K Adams, JM Corrigan, Editors, Priority areas for national action, Transforming health care quality, IoM, 2003 Akut Bakım İyileşme Kronik Bakım Hastalıkla Yaşama Koruyucu Bakım Sağlıklı Kalma Paliatif Bakım Yaşam Sonu Sorunlarla Başetme

Tackling chronic disease in Europe; Strategies, interventions and challenges, WHO 2010

KRONİK HASTALIK YÖNETİMİNDE ODAKLANILMASI GEREKEN AŞAMALAR Hastalık Tanımlanması, Risk Sınıflaması Müdahale Planlaması Uygulama Ölçme, Değerlendirme İlaç etkisi/tıbbi veri analizi Tanı araçları/hizmetleri Risk ölçüm/değerlendirme Rehber/Protokol geliştirme Kanıta Dayalı Tedavi Planları Uygulama araçları geliştirme Hizmet sağlayıcı eğitimi Hasta eğitimi Hasta izlemesi Hasta iletişimi Hasta bakımına katılım Süreç değerlendirme Etki analizi Yatırım geri dönüşü

KRONİK HASTALIK YÖNETİMİNDE KRİTİK BASAMAKLAR Farkındalık oluşturma (topluma ve sağlık çalışanlarına yönelik), Önleyici-koruyucu önemleri alma, öğretme (eğitim, sağlık okuryazarlığı), Erken tanı ve tedavi (kanıta-dayalı rehberlerle) Rehabilitasyon.

KRONİK HASTALIK YÖNETİMİNDE YAŞANAN SORUNLAR Parçalı hizmet Sunumu Sürekliliğin Sağlanamaması Erişim Güçlükleri Etkisiz ve Verimsiz Tedavi Hasta Güvenliği Sorunları Pahalı Hizmet Sunumu Koordinasyon Eksikliği

Sağlık Sistemi Sağlık Sisteminin Organizasyonu Kendi kendine yönetim desteği Hizmet sunum modeli Karar destek sistemleri Klinik enformasyon sistemleri Toplumsal Kaynaklar ve Politikalar Etkin, Planlı Uygulama Takımı Bilgilendirilmiş Aktif Hasta Fonksiyonel ve Klinik Sonuçlar Sonuçları İyileştirici Etkileşim Wagner et al. Health Affairs, 2000 Kronik Bakım Modeli

KARAR DESTEK SİSTEMLERİ KAYNAK: ALPER CİHAN, SAĞLIK HİZMETLERİNDE BİLGİ SİSTEMLERİ KİTABI, 2015

BİLGELİK; BİLGİYE DAYALI YÖNETİM BİLGİ; DEĞER KAZANMIŞ BİLGİ MALUMAT; İŞLENMİŞ/ANLAMLI HALE GELMİŞ VERİ VERİ; BİRBİRİYLE İLİŞKİLENDİRİLMEMİŞ HAM KAYIT

KARAR DESTEK SİSTEMLERİ Karar vermeyi kolaylaştırmak, daha etkili ve doğru karar vermek için tasarlanan; değişik model ve uygulamaları kapsamı içinde bulunduran sistem, Değişik kaynaklardan topladığı bilgileri düzenleyerek, kararı modelleyerek, bilgileri analiz ederek ve değerlendirme sonuçlarını sunarak belirli modeller kullanımı ile karar vericiye seçim sırasında destek veren bilgisayar temelli bir sistem, Yöneticilerin karar vermesine ve veriye ulaşmasına, özetlemesine ve analiz etmesine yardımcı olan sistem, Politika yapıcılar, planlayıcılar ve karar vericiler için analiz, raporlama ve istatistik desteği sunan sistem, Temel olarak işletme içinde alınacak üst düzey kararların sağlıklı ve gerekçeli alınmasını sağlayan yazılımlar,

TÜRKİYE’DE ULUSLARARASI ÖRNEK BİR ÇALIŞMA

Search for Solution For Sustainable Healthcare Turkish Report 2014 S.Haluk OZSARI, Assoc. Prof.Dr. President Turkey Committee June 6, 2014/Brussels

Sürdürülebilir Sağlık Projesi Amaç Kronik hastalıkların; sağlık sistemlerindeki yükünün azaltılabilmesi için, ikinci ve üçüncü basamak korunma önlemlerinin alınması ve hasta çıktılarının iyileştirilmesi.

Sürdürülebilir Sağlık Projesi Kapsam 19 Ülke; Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kanada, Macaristan, Norveç, Türkiye, Yunanistan,

Sürdürülebilir Sağlık Projesi Süreç Nisan2013 : Proje Çalışma Planı/Türkiye Mayıs2013 : Proje Açılış Toplantısı/Brüksel I. Toplantı : 21 Ağustos 2013, Rapor İçeriği Kapsamı/Türkiye II. Toplantı : 31 Ekim 2013, Örnek Projeler Derleme/Türkiye III. Toplantı: 18 Aralık 2013, Taslak Rapor Sunumu/Türkiye Mayıs2014: Türkiye Raporu Sunumu/Türkiye Haziran2014: Seçilmiş 5 Ülkeden Biri Olarak Türkiye Raporu Sunumu/Brüksel Mart 2015: 19 Ülke Raporu Sunumu/Brüksel

Sürdürülebilir Sağlık Projesi Ülke Raporları’nda Ortak “5 Kritik Soru” 1.Kronik hastalıklar için paydaş rolü, 2.Mevcut ekonomik şartları da dikkate alan kaynak tahsisi, 3.Daha erken tanı ve girişime, hastayı yönlendirme yolları, 4.Yatırım geri dönüşünün ölçümü (ROI), 5.Klinik uygulamaların bilinçli, aktif ve sağlıklı vatandaşları hedefleyecek şekilde geliştirilme yolları,

Sürdürülebilir Sağlık Projesi Ülke Raporları’nda Ortak “İlkeler” 1.Paydaşlarla birlikte, 2.Somut ve uygulanabilir, 3.Yinelenebilir, 4.Genişletilebilir, 5.Ölçeklendirilebilir, Ülke Örnekleri…

Sürdürülebilir Sağlık Projesi Sonuç Her ülkede uygulanabilecek, somut ve pratik çözümleri içeren Ülke Raporları’ndan seçilmiş örneklerden oluşan Avrupa Raporu’na…

Sosyal Güvenlik Kurumu ev sahipliğinde I.Toplantı; 21 Ağustos 2013

Kalkınma Bakanlığı ev sahipliğinde II.Toplantı; 31 Ekim 2013

Sağlık Bakanlığı ev sahipliğinde III.Toplantı; 18 Aralık 2014

“SÜRDÜRÜLEBİLİR SAĞLIK İÇİN ÇÖZÜM ARAYIŞI TÜRKİYE RAPORU 2014” 12 MAYIS 2014/İSTANBUL

“SEARCH FOR SOLUTION FOR SUSTAINABLE HEALTHCARE TURKISH REPORT, 2014” JUNE 6, 2014/BRUSSELS

KRİTİK KARAR NOKTALARI

KRONİK HASTALIKLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK İLİŞKİSİ* Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm: 21.Yüzyılın Getirdiği Fırsatlar, 2012** bulaşıcı olmayan hastalıklar tüm ölümlerin yüzde 70’inden fazlası, yılda 6.5 milyon engelliliğe uyarlanmış yaşam yılı (DALY) kaybı, bu nedenle yıllık gayri safi yurtiçi hasılanın yaklaşık yüzde 8 ile 10’una karşılık gelen bir paranın kaybedildiği, Sonuçta konuşulan büyüklük: Orta Vadeli Program’da 2015 Türkiye Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Öngörüsü 719 milyar ABD Doları yüzde 10’u = 71.9 milyar ABD Doları (TÜİK 2014 Yılı Toplam Sağlık Harcaması olarak yayınlanan 43.3 Milyar ABD Dolarının 1.66 katı) * SÜRDÜRÜLEBİLİR SAĞLIK İÇİN ÇÖZÜM ARAYIŞI TÜRKİYE RAPORU 2014 ** Prof. Dr. David Taylor, Prof. Dr. Mehtap Tatar, Dr. Panos Kanavos

KRONİK HASTALIKLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK İLİŞKİSİ* Sağlık harcamalarındaki öngörülemeyen artış ile kronik hastalıklar birlikte düşünüldüğünde, sağlık sistemlerinde sürdürülebilirlik açısından tüm ülkeleri doğrudan ilgilendiren bir süreç; kronik hastalığı ile yaşayan ve yaşam kalitesi değişen kişi; daha erken emekli olacak, daha az çalışacak, daha çok işsiz kalma riskine sahip olacak, cebinden daha fazla sağlık harcaması yapmak zorunda kalabilecek ve evine daha az para getirebilecektir. * SÜRDÜRÜLEBİLİR SAĞLIK İÇİN ÇÖZÜM ARAYIŞI TÜRKİYE RAPORU 2014

KRİTİK KARAR NOKTALARI KAYNAK: C ̧ ok hızlı davranma, kalite iyiles ̧ tirme konusunda o ̈ zel ve o ̈ ncelikli bir aksiyon bas ̧ latma, takım ve liderlik, Deg ̆ is ̧ imin gereklilig ̆ ini iyi anlatma, tu ̈ m kaynakları kullanma; klinisyen, eg ̆ itici, yo ̈ netici hep birlikte, Deg ̆ is ̧ imin su ̈ reklilig ̆ ini sag ̆ lama, sag ̆ lık sistemini deg ̆ is ̧ ime paralel hale getirme (kısa/c ̧ abuk kazanılacak bir zafer görmeme), Kalite iyiles ̧ tirmenin desteklenmesi; sag ̆ lık kurumları, profesyonel kurumlar, eg ̆ itim veren kurumlarda eg ̆ itim

KRİTİK KARAR NOKTALARI KAYNAK: O ̈ g ̆ renme becerisini gu ̈ c ̧ lendirme; yetis ̧ kin+sağlık çalışanı= deg ̆ is ̧ ime, yeni bir s ̧ ey o ̈ g ̆ renme isteg ̆ ine isteksizliğe önlem Bilgiyi; birlikte, etkileşerek ortak akılla yönetme; Yönetişim, Elektronik sağlık kayıtları bütünleştirilmeli, akılcı kullanılmalı, Karar destek sistemleri “hasta merkezli” hale getirilerek “bilgisayar merkezli” olmaktan uzaklaştırılmalı…

Saygılarımla Doç. Dr. S. Haluk ÖZSARI