GURBET DUYMUŞ FİİLLER (EYLEMLER)

FİİLLER(EYLEMLER) Cümlede iş ,oluş ,hareket bildiren kelimeler fiildir. Gül - mek Bak – mak Atla –mak Sakla –mak Sil –mek Çöz –mek

FİİLDE ANLAM İŞ ( KILIŞ)FİİLLERİ: ONU sevmek. ONU anlamak. Nesne alabilen fiillerdir. Bu fiillerin başına onu kelimesi getirip okuyabiliriz. ONU sevmek. ONU anlamak. ONU dinlemek. ONU öpmek. ONU dövmek.

DURUM FİİLLERİ Genellikle hareketsizlik bildirirler. Bu eylemlerin başına onu kelimesi getirip okuyamayız. ONU susmak ONU oturmak. ONU esmek. ONU uzamak

OLUŞ FİİLLERİ Varlığın iradesi dışında gerçekleşen eylemlerdir. Doğmak Büyümek Yaşlanmak Paslanmak Çürümek Uzamak Hastalanmak

FİİLDE ŞAHIS (KİŞİ) Fiilde bildirilen işi ,oluşu,hareketi yapan varlıktır. Ben:1.tekil şahıs Sen :2.tekil şahıs O:3.tekil şahıs Biz :1.çoğul şahıs Siz:2.çoğul şahıs Onlar:3.çoğul şahıs

Ben ve siz :sözü söyleyenler Sen ve siz :sözü dinleyenler O ve onlar: adı geçenler

Şahıs Fiil tabanı Kip eki Şahıs eki Ben gül -dü- -m Sen -n O -dü eksiz Biz -k Siz -nüz Onlar -ler

Fiilin –mek –mak alabilen en büyük parçasıdır. FİİL TABANI Fiilin –mek –mak alabilen en büyük parçasıdır. Okudum : oku-mak Okuttum:okut-mak Okutturdum :okuttur-mak

HABER KİPLERİ DİLEK KİPLERİ 1)GEREKLİLİK KİPİ (-meli –malı) 1)GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN KİPİ (-dı –di-du –dü –tı -ti –tu –tü) 1)GEREKLİLİK KİPİ (-meli –malı) 2)ÖĞRENİLEN GEÇMİŞ ZAMAN (-miş mış) 2)DİLEK(ŞART) KİPİ (-se –sa)

3)ŞİMDİKİ ZAMAN KİPİ (-yor) 3)İSTEK KİPİ (-e –a) 4)GELECEK ZAMAN KİPİ (-ecek –acak) 4)EMİR KİPİ’nin eki yok. 5)GENİŞ ZAMAN KİPİ (-r –er –ar) DİYECEKMİŞ YORAR. MELİSA’YA EMİR YOK.

HABER KİPLERİ 1)GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN KİPİ: Gözümüzle gördüğümüz yapıldığını kesin olarak bildiğimiz eylemleri fiil tabanına (-dı –di –du –dü –tı –ti –tu –tü)getirilerek yapılır. Orhanlar yeni bir ev aldı. Sınavdan yüksek puan aldı. UYARI:Bu tip eylemlerde iş önce, anlatış sonradır.

2) ÖĞRENİLEN GEÇMİŞ ZAMAN Gözümüzle görmediğimiz yapıldığını başkasından duyduğumuz fiil tabanına (-mış –miş –muş –müş)alan eylemlerdir. Dün gece geç gelmiş. Sınavdan beş yüz puan almış. UYARI:Farkında olmadan yaptığımız eylemlerde bu kipe girer. Dün gece eve dönerken dolmuşta uyumuşum. UYARI:Beş duyuya dayalı eylemler bu kiple anlatılırsa eylem kesinlik anlamı taşır.

3) ŞİMDİKİ ZAMAN KİPİ Fiilin şuan içinde bulunulan zamanda anlatılması için fiil tabanına (-yor)eki getirilir. Öğrenciler ders dinliyor. Çocuklar yaramazlık yapıyor. UYARI:bu tip eylemlerde iş ve anlatış aynı zamandadır. Öğrencilerimle ders çalışıyoruz. Şimdiki zaman eki –yor kendinden sonra ki-e –a sesini daraltır. salla-yor : sallıyor UYARI :ŞİMDİKİ ZAMAN ANLAMI “-mekte –makta“ ekiylede sağlanır.

4)GELECEK ZAMAN KİPİ Filin içinde bulunduğu zamandan sonra yapılacağını anlatmak için fiil tabanına (-acak –ecek ) getirilerek yapılır. Sınavı kazanacaksın. Bu kitabı yarına okuyacak.

5) GENİŞ ZAMAN KİPİ İşin her zaman yapılacağını anlatmak için fiil tabanına (-r –er –ar )getirilerek yapılır. Bu çocuklar sınavı kazanır. Ben her sabah spor yaparım. UYARI:geniş zaman olumsuz yapılırken (–r) yerine( -me –ma) kullanılır. Severim sevmem

DİLEK KİPLERİ 1)GEREKLİLİK KİPLERİ İşin yapılması gerektiğini anlatmak için fiil tabanına (-meli –malı )getirilerek yapılır. ÖĞRENCİLER ÖDEVLERİNİ YAPMALI.

DİLEK (ŞART) KİPİ Fiil tabanına (-se –sa) getirilerek yapılır. İki kullanım özelliği vardır. a)bir işin yapılması şartını anlatır. Çalışsa kazanır. Okusan anlarsın. b) Bir işin yapılması isteğini anlatır. Gelmese de telefon etse.

İSTEK KİPİ: İşin yapılması isteğini anlatır.fiil tabanına (-e –a) getirilerek yapılır. Bugün ders çalışayım. Yarın kitap okuyasın.

EMİR KİPİ İşin yapılıp veya yapılmamasının başkasından istendiği durumlarda yapılır. Belirgin bir kip eki yoktur. Hemen yerine otur.

Çekimli fiil Bir kelimenin çekimli fiil olabilmesi için üç tane özelliği taşıması gerekir. 1)Fiil tabanı 2)Kip eki 3)Şahıs eki

FİİLDE SORU ANLAMI Fiillerde soru anlamı (mı) soru ekiyle sağlanır.soru eki daima ayrı yazılır. Soru ekinden sonraki şahıs eki soru ekine yüklenir. Beni sevmiyor mu? Konuyu anlamadın mı?

FİİLLERDE OLUMSUZLUK Fiillerde olumsuzluk anlamı fiil tabanına getirilen (-me –ma ) ekiyle yapılır. O, yaramazları sevmez. Beni anlamıyor musun?

FİİLLERDE KİP KAYMASI Bir fiilin kendi anlamından sıyrılarak başka bir kipin yerine kullanılmasıdır. Yarın İstanbul’a gidiyor. 1. 2. 1. Gelecek zaman 2. Şimdiki zaman gelecek zaman yerine kullanılmış kip kayması olmuş.

SON