DERS: FEN BİLİMLERİ ÜNİTE: 5 CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM

CANLILARI SINIFLANDIRALIM

Bitkileri Sınıflandıralım

ÇİÇEKSİZ BİTKİLER Göller Bataklıklar Nemli topraklar Ağaç gövdeleri Yaşadıkları Yer: Göller Bataklıklar Nemli topraklar Ağaç gövdeleri Su Yosunu Eğrelti Otu

ÇİÇEKSİZ BİTKİLER Atkuyruğu Kibrit Otu Kara Yosunu Eğrelti Otu Çiçeksiz bitkilere ÖRNEKTİR. Eğrelti Otu

ÇİÇEKLİ BİTKİLER Çiçekli bitkiler 4 kısımdan oluşur KÖK GÖVDE YAPRAK

. ÇİÇEKLİ BİTKİLERİN KISIMLARI

KÖK Çiçekli bitkilerin toprak altında kalan kısmına kök denir. Turp ve havucun kökünü yeriz.

KÖKÜN GÖREVLERİ Bitkilerin toprağa tutunmasını sağlar. Topraktaki suyu ve suda çözünmüş maddeleri alır. Bazı bitkilerde besin depo eder.

KÖK ÇEŞİTLERİ Ağaç kökleri Domates Soğan Mısır Havuç Turp, KAZIK KÖK SAÇAK KÖK Soğan Mısır YUMRU KÖK Havuç Turp,

Bitkinin toprak üstünde kalan kısımlarındandır.İkiye ayrılır. GÖVDE Bitkinin toprak üstünde kalan kısımlarındandır.İkiye ayrılır. OTSU GÖVDE ODUNSU GÖVDE Buğday Ağaçlar Patates, Sebzeler Süs bitlileri Patatesin gövdesini yeriz.

GÖVDENİN GÖREVLERİ Suyu ve sudaki mineralleri yaprağa taşımak. Yaprakta üretilen besinleri diğer bölümlere taşımak. Çiçeği, meyveyi ve yaprağı taşımak. Bitkinin dik durmasını sağlamak.

YAPRAK Yapraklar bitkinin besin ihtiyacını karşılarlar Genelde renkleri yeşildir.

YAPRAK Marul, ıspanak,maydanoz, tere roka gibi bitkilerin yaprağını yeriz. Ispanak

YAPRAK ÇEŞİTLERİ

YAPRAĞIN GÖREVLERİ Besin yapmak( Fotosentez) Solunum yapmak Terleme ( Boşaltım)

FOTOSENTEZ

ÇİÇEK Bitkilerin güzel görünüşlü, hoş kokulu kısımlarıdır. Çiçek bitkinin üreme organıdır.

ÇİÇEĞİN KISIMLARI 1. Çanak Yaprak 2. Taç Yaprak 3. Dişi Üreme Organı 4. Erkek Üreme Organı

ÇANAK YAPRAK Çiçeği dışardan çevreleyen bölümdür.

TAÇ YAPRAK Çiçeğin parlak renkli ve güzel kokulu kısmıdır. Böceklerin ve kuşların dikkatini çeker.

ERKEK ÜREME ORGANI Dişi organın etrafındaki kısımdır. Çiçek tozları burada üretilir. POLEN

DİŞİ ÜREME ORGANI Tohumun oluştuğu kısımdır.

OMURGALI HAYVANLAR Omurgası bulunan hayvanlara OMURGALI hayvanlar deriz. Beş guruba ayrılır. BALIKLAR KURBAĞALAR SÜRÜNGENLER KUŞLAR MEMELİLER

BALIKLAR Suda yaşarlar. Vücutları pullarla kaplıdır. Kuyruk ve yüzgeçleri vardır. Solungaçlarıyla soluk alıp verirler. Yumurtayla çoğalırlar. Sudaki küçük canlılar ve bitkilerle beslenirler. HAMSİ , KEFAL, SAZAN, PALAMUT, KÖPEK BALIĞI, İSTAVRİT balıklara örnektir.

KURBAĞALAR Nemli yerlerde, akarsu ve göl kenarlarında yaşarlar. Böcek ve sineklerle beslenirler. Yumurtayla çoğalırlar. Yavru kurbağalar solungaç solunumu, yetişkin kurbağalar ise akciğer ve deri solunumu yaparlar.

SÜRÜNGENLER Vücutları sert pullarla kaplıdır. Yumurtayla çoğalırlar. Küçük hayvanlarla beslenirler. Yılan, kertenkele, kaplumbağa, timsah bu guruba girer.

KUŞLAR Vücutları tüylerle kaplıdır. Uçmaya yarayan kanatları vardır. Ağızları gaga biçimindedir. Beslenme şekillerine göre gagaları farklıdır. Akciğerleriyle solunum yaparlar Yumurtlayarak çoğalırlar. TAVUK, KAZ, SERÇE, KANARYA, BAYKUŞ KARTAL kuşlara örnektir.

MEMELİLER Vücudu kıllarla kaplı, yavrularını sütle besleyen, canlılara memeli hayvan denir. Memelilerin çoğu karada yaşar. Balina, yunus,foklar denizde yaşar. Yarasalar uçan tek memelidir. Akciğer solunumu yaparlar. Memeliler OMURGALI hayvanların en gelişmiş gurubudur.

BESLENME ŞEKİLLERİ Beslenme şekillerine göre ikiye ayrılırlar Etle Beslenenler Otla Beslenenler Aslan Koyun Kaplan Keçi Çakal İnek Kurt At Tilki Deve Ayı, fare, gibi memelilerse hem oy hem etle beslenir.

OMURGASIZ HAYVANLAR SOLUCAN: Nemli bir vücuda sahiptir. Ayakları yoktur. Toprak içinde yaşarlar SALYANGOZ: Ayakları yoktur. Sırtında sert bir kabuğu vardır

Yumuşak bir vücudu vardır. KELEBEK: Çiçeklerin üzerine konan rengarenk olan kelebek omurgasız bir hayvandır. MİDYE: Suda yaşar. Yumuşak bir vücudu vardır. Sırtında sert bir kabuğu var Sinek, Uğur böceği ,arı , karınca, ve örümcek omurgasız hayvanlara örnektir.

MANTARLAR Yaprakları ve çiçekleri yoktur. Kendi besinlerini kendileri üretemezler. Nemli yerlerde , ormanlarda yaşarlar. Bazı mantarları besin olarak tüketiriz. Ekmek, peynir gibi besinlerin üzerinde oluşan küfte bir mantardır. Ekmek yapımında kullanılan mayada da maya mantarı vardır.

Hastalık yapan mantarlar vardır Hastalık yapan mantarlar vardır. Çocukların ağzında oluşan pamukçuk bir mantardır. El ve ayaklarda da kaşıntı yapan mantarlar çıkar. Başkalarının terlik, eldiven, şapka , çorap gibi özel eşyalarını kullanmamalıyız. Mantar o kişilerde varsa bize de geçebilir.

YARARLI MANTARLAR Besin olarak kullanılır Çeşitli peynir yapımında kullanılır. Hamurun kabarmasında etkilidir. Penisilin gibi antibiyotik yapımında kullanılır.

YARARLI MANTARLAR MAYALAMA TANKI

ZARARLI MANTARLAR Besinlerin küflenmesine yol açar. Bazı mantarlar zehirlenmelere yol açar. Buğday, mısır gibi bitkilerde hastalığa yol açar. İnsanlarda saç kıran hastalığına, el ve ayaklarda kaşıntıya yol açar.

ZARARLI MANTARLAR AYAK MANTARI

MİKROSKOBİK CANLILAR Gözümüzle göremeyiz. Sadece mikroskopla görebiliriz. Çoğunlukla bulaşıcı hastalıklara yol açarlar. Toprakta, suda, yiyeceklerde ve vücudumuzda yaşarlar. Yararlı olanları da vardır. Sütten peynir ve yoğurt, üzüm suyundan sirke yapılmasında rol oynarlar

MİKROSKOBİK CANLILAR VİRÜSLER BAKTERİLER PROTİSTLER TERLİKSİ HAYVAN AMİP TERLİKSİ HAYVAN ÖĞLENA ÇAN HAYVANI

VİRÜS

KUŞ GRİBİ VİRÜSÜ

BAKTERİ

AMİP Kirli sularda yaşarlar.

YARALI OLAN MİROSKOBİK CANLILAR BAKTERİLER Sütten yoğurt ve peynir yapılmasını sağlarlar. Üzümden sirke yapılmasını sağlarlar. Topraktaki çöplerin çürümesini sağlarlar.

ZARARLI MİKROSKOBİK CANLILAR Bakteriler yiyeceklerin bozulmasına neden olurlar.

YİYECEKLERİN SAKLANMASI Dondurarak ( et, bezelye , balık) Kurutma ( biber,fasulye, kayısı, erik) Tuzlama ( kavurma) Konserve ( bezelye, balık, fasulye) Pastörize ( süt )

Bir çok hastalığa sebep olurlar. VİRÜSLER: Grip, nezle, AIDS, kuduz, çiçek gibi hastalıklara yol açar. BAKTERİLER: Verem, tifo, tetanos, difteri, kolera , zatüre gibi hastalıklara yol açarlar

CANLILARIN BESLENME ŞEKİLLERİ Canlıların bir çoğu besinini bir başka canlıdan karşılar. Bitkiler ise kendi besinini kendi üretir. BESİN ZİNCİRİ Besin zincirindeki bu halkalardan birisi yok olursa DOĞAL DENGE bozulur.

BESİN ZİNCİRİ BEN SENİ, FİNO DA BENİ HAM MAMA BENİ YEME!

Besin Zinciri

İNSAN ve ÇEVRE İnsan yaşadığı çevre bir çok zarar vermektedir. Bunlardan bazıları; Evimizde kullandığımız temizlik maddeleri suya karışır.Göl ve denizleri kirletir. Yerlere attığımız çöpler çevre kirliliğine sebep olur. Çevre kirliliği sonucu bir çok hastalık ortaya çıkar. Plastik ve naylon poşetler kalıcı kirliliğe yol açar. Ormanlar yangınları ve bilinçsiz kesim yapmak ormanlarımıza zarar verir. Fabrika bacalarından çıkan gazları havayı kirletir. Evlerin bacalarından çıkan gazlar bitki ve ağaçların zarar görmesine neden olur.

LÜTFEN TÜM CANLILARA SAYĞI GÖSTERELİM!

ATATÜRK ve ÇEVRE Atatürk çevreye büyük önem vermiştir. Atatürk Orman Çiftliği’ni kurarak bu konuda topluma örnek olmuştur.

’’Ormansız ve ağaçsız toprak VATAN değildir’’ M.Kemal ATATÜRK