www.dersistan.net Erbaa | 2009 DİVAN EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 ÖZELLİKLERİ Şiirde aruz ölçüsü kullanılmıştır. Tüm şairlerin kullandığı,mazmunlar (kişileşmiş,kalıplaşmış sözler) kullanılır. Dil süslü ve sanatlıdır. Arapça ve Farsça kelime ve tamamlamalara sıkça yer verilir. Şiirde konu bütünlüğü aranmaz. Beyit bütünlüğü esastır. Her beyit ayrı bir konuyu işler. www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 Anlamdan çok söyleyiş önemlidir.Ne söylediği değil nasıl söylediği önemlidir. Kafiye göz içindir.Genellikle zengin kafiye kullanılmıştır. Şiire başlık konmaz.Her şiir redif veya türünün adı ile anılır. İnsanın iç dünyasına yönelik soyut ve kitabi edebiyattır. Özgün değil taklitçidir.(Arap ve Farsça edebiyat etkisindedir. Nazım birimi olarak gazel,kaside,Rubai gibi Arap ve Fars edebiyatından alınan nazım şekilleri kullanıldığı gibi tuyuğ ve şarkı gibi divan edebiyatının Türklerin kazandırdığı nazım şekilleri de kullanılmıştır. www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 NAZIM BİÇİMLERİ www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 GAZEL Aşk ayrılık hasret ölüm gibi lirik konuların işlendiği şiir türüdür. Türk edebiyatına İran edebiyatından girmiştir. İlk beytine ‘’matla” son beytine “makta’’denir. En güzel beyite beytül gazel denir. Son beyitte şairin mahlası yer alır. Gazelin bütün beyitlerinde aynı konu işleniyorsa buna yek-ahenk gazel denir. Bütün beyitleri aynı güzelliğe sahipse yek avaz gazel denir. Beyit sayısı 5-15 beyit arasındadır. İlk beyit kendi arasında kafiyelidir. Diğer beyitlerin ikinci beyitleri birinci beyit ile kafiyelidir. Yani aa,ba,ca,da,ea şeklinde www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 KASİDE Din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla belirli kurallar içinde yazılan uzun şiirlere denir. *İlk beytine matla son beytine makta denir *Şair matla beytini kasiden her hangi bir yerinde yinelenebilir . *Şair mahlasının bulunduğu beyte taç beyit denir . *En güzel beytine beytül kasid denir. *En az 31(33)en fazla 99 beyit olur. *Kaside belli bölümler halinde yazılır. www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 a) Nesib : Bahar mevsimi kış manzaraları betimlenir ya da kurban ve ramazan bayramı anlatılır. b) Girizgah : Nesib bölümünden asıl konuya geçişi ifade eden bir veya birkaç beyittir . nükteli ince sözlerin söylendiği bölümdür. c) Medhiye :Asıl bölümdür. d) Fahriye : Şairin kendini övdüğü ve diğer şairlerle karşılaştırdığı bölümdür. e) Tegazzül : Kasideyle aynI ölçüde ve uyakta gazel yazılır. f) Dua : Şair övdüğü kişinin başarılarının devamlı olmasını ömrünün uzun olması için dualar eder iyi dileklerde bulunur. www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 Kasideler Konularına Göre de Değişik Adlar Alır. Tevhid:Allah’ın birliğini anlatan kasideler. Münacaat:Allah’a yalvarmak,dua etmek amacıyla yazılan kasideler. Naat:Peygamberimizi övmek için yazılan kasideler. Mehdiye: Devrin ileri gelenlerini övmek için yazılan kasideler. Hicviye: Devrin yöneticilerini eleştirmek için yazılan kasideler. Mersiye: Devlet büyüklerinin ölümünden duyulan üzüntülerin anlatıldığı kasideler. Not: Kasideler "nesib" bölümünde işlenen konulara ve rediflerine göre adlandırılır.   www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 MESNEVİ Mesneviler öğüt verici bir olayı anlatan uzun şiirlerdir.(savaş,aşk,tarihi olaylar,din ve tasavvuf) Mesneviler Divan edebiyatında bir bakıma günümüzdeki roman ve hikayenin yerini tutuyordu. Beyit sayısı sınırsızdır. Her beyit kendi arasında kafiyelidir.(aa,bb,cc,dd...) Aruzun kısa kalıpları ile yazılır. Beş mesnevinin bir araya gelmesiyle hamse oluşur www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 KIT’A Belli bir uyak düzeniyle yazılmış olan,dizeleri arasında ölçü birliği bulunan; herhangi bir düşünce ya da duyguyu en az ikiden başlamak üzere, en çok on altı beyitte anlatan nazım biçimine denir. Gazelden farklı olarak matla beyti yok. Kafiyelenişi xa,xa,xa... Daha çok felsefi ve toplumsal düşünceler anlatır. www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 MÜSTEZAT Bir uzun bir kısa dizeden oluşan nazım şeklidir. Kısa dizelere ziyade denir. Aruzun bir tek kalıbıyla yazılır. Kafiyelenişi gazel gibidir. Makta beyti yoktur. www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 RUBAİ İran edebiyatından geçmiştir. Dört dizeden oluşur. Kafiye düzeni aaxa şeklinde. Şarap,dünyanın türlü nimetlerinden yararlanma,hayatın anlamı ve hayat felsefesi ve ölüm gibi konular işlenir. Kendine özgü 24 kalıbı vardır.İranlılara aittir. www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 TUYUĞ Dört dizeden oluşur. Kafiyelenişi rubai gibidir. Aruzu failatün, failatün failatün failün kalıbıyla yazılır. Konu sınırlaması yoktur. Türklerin kazandırdığı bir nazım şeklidir. www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 ŞARKI Dörder dizelik bentlerden oluşan nazım biçimidir. Dörtlük sayısı 3-5 arasındadır. Birinci dörtlükte 2 ve 4,diğer dörtlüklerde ise 4. dize tekrarlanır.Bu dizelere nakarat denir. Kafiye örgüsü abab,cccb,dddb gibi Türklerin kazandırdığı bir nazım şeklidir. Günlük hayat,aşk,sevgi gibi konular işenir. 3. dizesine miyan adı verilir. www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 MURABBA İlk dörtlük kendi arasında kafiyelidir. Diğer dörtlükler ise 4. dize 1. dörtlük ile kafiyelidir.(aaaa,bbba,ccca,) Felsefi konular ve aşk işlenir. Bent sayısı 3 ile 7 dörtlük arasında değişir. www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 TERKİB-i BENT Bentlerde kurulan bir zaman nazım şeklidir. Her bent 7 ile 10 beyit arsında değişir. Bent sayısı 5 ile 10 arasında değişir. Gazeldeki gibi kafiyelenir. Her bent arasında vasıta beyti bulunur. Talihten, hayattan şikayet, dini tasavvufi ve felsefi düşünceler anlatır. Terkib-i bentlerde her bentten sonra vasıta beyti değişir www.dersistan.net Erbaa | 2009

www.dersistan.net Erbaa | 2009 TERCİ-İ BENT Biçim ve uyak yönüyle Terkib-i Bende benzer. Terkib-i Bentte değişen vasıta beyti Terci-i Bentte değişmez. Vasıta beytinin aynen tekrarlanması bütün bentlerde aynı konuyu işlemeyi zorunlu kılar. Felsefi konular, Allah’ın kudreti kainatın sırları tabiatın zıtlıkları gibi konular işlenir. www.dersistan.net Erbaa | 2009

Dinlediğiniz için teşekkürler Zeynel bozkale www.dersistan.net Erbaa | 2009