1. HAFTA İ DARE KAVRAMI VE İ DARE HUKUKU

HEDEFLER  İ dare kavramı ö ğ renilecek, idare organı ve idari fonksiyon hakkında bilgi sahibi olunacak.  İ dare hukukunu tanımlayarak idare hukukunun özelliklerini ö ğ renecek  İ darenin hangi faaliyetlerinin idare hukukuna tabi oldu ğ unu bilecek  İ dare hukukuna hâkim olan ilkelerin neler oldu ğ unu ö ğ renecek  Hukuk devletini tanımlayacak, tarihsel gelişimi ve gereklerini ö ğ renecek.

İ Ç İ NDEK İ LER I) İ dare Kavramı A) Organik Anlamda İ dare ( İ dare Organı) B) Fonksiyonel Anlamda İ dare ( İ dari Fonksiyon) II) İ dare Hukuku A) İ dare Hukukunun Tanımı B) İ dare Hukukunun Özellikleri C) İ dare Hukukunun Uygulama Alanı D) İ dare Hukukuna Hakim Olan İ lkeler 1) Hukuk Devleti İ lkesi a) Tarihsel Gelişimi b) Hukuk Devletinin Gerekleri 2) Eşitlik İ lkesi 3) İ darenin Kanunili ğ i İ lkesi

İ DARE KAVRAMI  İ dare hukukunun konusu idaredir. Peki idare hangi anlama gelmektedir.  İ dare=yönetim

İ dare Nedir?  İ dare, belirli bir amacın gerçekleşmesi için kurulan örgüt veya bu amaca ulaşmak için yürütülen planlı insan faaliyeti demektir. 1. Örgüt 2. Örgütün yerine getirmiş oldu ğ u faaliyetleri kastediyoruz.  Bu tanımlamada da görüldü ğ ü gibi yönetim evrenseldir.

Kamu İ daresi ile Özel İ dare Arasındaki Farklılıklar  Kar-kamu yararı  Kamu gücü  Ba ğ lılık-serbestlik

Hangi kamu idaresi  Tüm kamu idareleri idare hukukunun konusu içinde yer alır mı? Çünkü devlette de çok çeşitli organlar ve fonksiyonlar bulunmaktadır.

 İ dare hukukunun konusu olan idarenin iki yönü bulunmaktadır.  1) Organik anlamda idare  2) Fonksiyonel anlamda idare

Organik Anlamda İ dare ( İ dare Organı)  Organik anlamda idare ile idarenin örgütsel yönü kastediliyor? İ dare hukuku hangi kamu örgütlerini incelemektedir.  Yasama  Yürütme  Yargı

 İ dare organı, yürütme organı içinde yer almaktadır. Ancak idare, yürütme organının tamamı de ğ il, sadece bir kısmını oluşturmaktadır.  1982 Anayasası’na göre yürütme  I) Cumhurbaşkanı  II) Bakanlar Kurulu  III) Ola ğ anüstü yönetim usullari  IV) İ dare

İ dare Organı  Devletin yürütme organının Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlar dışında kalan kısmı ile devlet dışındaki di ğ er kamu tüzel kişileri.

Fonksiyonel Anlamda İ dare  İ darenin yerine getirdi ğ i fonksiyonları, devletin hukuki fonksiyonlarından nasıl ayırd edebiliriz?  Maddi Kriter: idari fonksiyonları, bu fonksiyonları yerine getiren kişi ve kurallardan ba ğ ımsız olarak ele almaktadır.  Organik kriter: devletin üç çeşit organı tarafından bu organlardan her birine özgü usul ve şekillerle yerine getirilen işlemler, o organın fonksiyonunu oluşturur

 İ dari fonksiyonun yasama fonksiyonundan ayrılmasında organik kriter kullanılabilir. Buna göre, yasama organından çıkan işlemler yasama fonksiyonunu, idare organından çıkan bir işlem maddi açıdan yasama işlemine benzese de yasama işlemi de ğ il, idari işlemdir. Örne ğ in tüzükler, yönetmelikler

 İ dari fonksiyonun yargı fonksiyonundan ayrılmasında, hem organik kriter hem de maddi kriter birlikte kullanılmaktadır.  Yargı organlarından çıkan ve hukuki uyuşmazlıklar ile hukuka aykırılık iddialarını karara ba ğ lama fonksiyonu yargı fonksiyonudur.

 İ dari fonksiyon yürütme fonksiyonu ile ilgilidir. Ancak yürütmenin tüm fonksiyonları idari fonksiyon de ğ ildir.  Yürütme fonksiyonu içinde de idari fonksiyon ve hükümet fonksiyonu olmak üzere ikili bir ayrım bulunmaktadır.

 Hükümet etme fonksiyonu (Anayasa Hukuku): Bakanlar Kurulunun kurulması, başbakanın atanması, bakanların seçilmesi, atanması, görevden ayrılmaları, yürütme organının yasama, yargı ve di ğ er devletlerle olan ilişkileri  İ dari fonksiyonu ( İ dare Hukuku)  İ dari Fonksiyon=Devletin yürütme organının siyasi olmayan faaliyetleri+Di ğ er kamu tüzel kişilerinin faaliyetleri

İ DARE HUKUKU  İ darenin kuruluş ve işleyişinde uygulanan kamu hukuku kurallarının bütününe denir.  İ dare hukukunun özel hukuktan farklı bir takım özellikleri bulunmaktadır.

İ dare Hukukunun Özellikleri  İ dare hukuku yeni bir hukuk dalıdır.  İ dare hukuku tedvin edilmemiş (derlenmemiş) bir hukuk dalıdır.  İ dare hukuku bir “içtihat” hukukudur..  İ dare hukukunda taraflar arasında eşitsizlik vardır.  İ dare hukukundan do ğ an uyuşmazlıklara idari yargı yerlerinde bakılır.

İ dare Hukukunun Uygulama Alanı  İ darenin yerine getirdi ğ i tüm faaliyetler idare hukukuna mı tabidir?

CEVAP Buradaki kriterimiz kamu gücü. E ğ er idarenin faaliyetleri kamu gücüne dayanıyorsa, o faaliyet idare hukuku alanına girer. Örne ğ in kolluk, vergi, askerlik, kamulaştırma E ğ er idare kamu gücünü kullanmadan faaliyetlerini yürütüyorsa bu özel hukuka tabidir. Kamu gücü: özel hukukta görülmeyen ayrıcalık ve yükümlülükleri kastediyoruz.

Bu ayrıcalıklar neler olabilir?  1) Tek yanlı işlemler yapma yetkisi: özel hukuk kişileri hakkında onların rızası olmaksızın hukuki işlem yapabilir.  2) Re’sen İ cra: Mahkemelere ve icra dairelerine başvurmaksızın kendi aldı ğ ı kararları yerine getirebilir.  3) Hukuka uygunluk karinesi: İ darenin aldı ğ ı bir karar bir mahkeme tarafından iptal edilinceye kadar hukuka uygun sayılır.  4) Kamu tüzel kişilerinin borçları hakkında özel hukuk cebri icra yolları uygulanamaz. Malları haczedilemez, iflas edemez.

 5) Bir kamu tüzel kişisinin personeli kamu görevlisi sayılmaktadır. Kamu görevlileri ise bazı bakımdan özel bir korumaya tabidir, kimi zamanda özel yükümlülükleri bulunmaktadır.  6) Zorunlu üyelik  7) Zorunlu aidat  8) Vergi muafiyeti:  9) Uyuşmazlıkların çözümünün idari yargıda olması  10) Yükümlülükler: İ dare hukuku işlemleri yaparken her zaman ayrıcalıklardan yararlanmaz. Bazen bir takım yükümlülükleri de vardır. Personel alımı, ihaleler vb

İ DARE HUKUKUNA HAK İ M OLAN İ LKELER  Cumhuriyetçilik ilkesi  Üniter devlet ilkesi  İ nsan haklarına saygılı devlet ilkesi  Atatürk milliyetçili ğ ine ba ğ lı devlet ilkesi  Demokratik devlet ilkesi  Laik devlet ilkesi  Sosyal devlet ilkesi  Hukuk devleti ilkesi  Eşitlik ilkesi

HUKUKDEVLET İ  Hukuk devleti, yönetilenlere hukuk güvenli ğ i sa ğ layan devlet düzenini anlatmaktadır. Hukuk devletinde, devlet yalnız hukuku koyan bir varlık de ğ il, koydu ğ u hukukla da ba ğ lı olan bir varlıktır.  Hukuk devleti ile kanun devleti aynı anlama mı gelir?

Tarihsel Gelişimi  Mülk devleti: Devlet kralın ya da feodal beylerin kişisel mülkü olarak görülüyordu. Kamu gücüne sahip olanların bu yetkileri onların şahsı malı olarak görülüyordu (orta ça ğ ).  Polis devleti: Kamunun refahı ve selameti için her türlü önlemi alabilen bu amaçla kişilerin hak ve özgürlüklerine alabildi ğ ine müdahale edebilen devlet anlamına gelir. Polis devletinin özelli ğ i, yönetimin tanrısal ve kendi koydu ğ u kurallar dışında hiçbir hukuk kuralı ile ba ğ lı olmamasıdır. (17. ve 18. yy)  Hazine teorisi: Devlet ile hazine arasında bir ayrım yapılıyor. Bu teori ile idarenin faaliyetleri dolayısıyla hakları ihlal edilenler yargısal yoldan mali karşılık elde etme hakkına sahipler.

Hukuk Devleti İ lkesinin Gerekleri  Temel hakların güvenli ğ i  Yasal Yönetim  İ darenin yargısal denetimi  Mahkemelerin ba ğ ımsızlı ğ ı ve yargıç güvenli ğ i  İ dari faaliyetlerin önceden bilinebilirli ğ i  İ darenin mali sorumlulu ğ u

EŞ İ TL İ K İ LKES İ  Mutlak eşitlik: Kanunların herkese aynı şekilde uygulanması  Nispi eşitlik: Aynı durumda bulunan kişilerin aynı işlemlere tabi olması

İ DAREN İ N KANUN İ L İĞİ İ LKES İ  Bu ilkenin iki de ğ işik anlamı bulunmaktadır.  1) idarenin eylem ve işlemlerinin kanuna dayanması  2) idarenin eylem ve işlemlerinin kanuna aykırı olmamasıdır.  Yani bu ilke, idarenin faaliyette bulunabilmesinin hem şartı, hem de sınırıdır.