İDARİ DAVALAR İPTAL DAVASI

Kavramsal Çerçeve Uyuşmazlık, bir hukuki ilişkide, ilişkinin taraflarından birinin, ilişkinin karşı tarafının hukuk kurallarına aykırı davranarak kendi hakkını ihlal ettiğini iddia etmesiyle ortaya çıkan sürtüşme veya çekişmedir. Dava ise, hakkı ihlal edilen ya da tehlikede olan kişinin, mahkemeye başvurarak yargısal koruma isteminde bulunmasıyla başlayan ve bağımsız ve yansız yargıçlarla verilen hükümle sona eren yargılama sürecidir. Dolayısıyla her dava bir uyuşmazlığı içerir. Ancak her uyuşmazlığın mutlaka bir davaya yol açması gerekmez.

Dava Türleri Edim-Eda- Davaları Davacının, davalının bir şey vermesine, bir şey yapmasına veya yapmamasına hükmedilmesini istediği davalardır. Tazminat davaları gibi. Edim hükmü davalı tarafından yerine getirilmezse cebri icra aracılığıyla yerine getirilir.

Tespit Davaları Taraflar arasında hukuksal bir ilişkinin var olup olmadığının mahkeme tarafından saptanılması amacıyla açılan davalar. Edim davasının öncüsü niteliğindedir. Bu davalarda davacının dava konusu hukuksal durumun varlığının, kapsam ve içeriğinin saptanmasından hukuksal yararının olması gerekir. Olumlu ve olumuz olmak üzere ikiye ayrılır. Bir hukuksal ilişkinin bulunduğunu belirlemek için açılan davalara olumlu, bulunmadığını belirlemek için açılan davalara olumsuz tespit davaları denir.

Yenilik Doğuran –İnşai- Davalar Bir hukuksal durumun değiştirilmesini veya kaldırılmasını ya da yeni bir hukuksal durumun doğmasını sağlayan davalardır. Örneğin boşanma, babalık,

İDARİ DAVA TÜRLERİ 2577 SAYILI İdari yargılama Usulü Kanununa göre 3 çeşit idari dava bulunmaktadır. 1. İPTAL DAVALARI 2. TAM YARGI DAVALARI 3. İDARİ SÖZLEŞMEDEN DOĞAN DAVALAR Ancak idari sözleşmeden doğan davalar tam yargı davasının bir türü olarak görülmektedir.

İPTAL DAVASI Hukuka aykırı oldukları ileri sürülen idari işlemlerin geçmişe etkili olarak ortadan kaldırılması için açılan idari davalardır. İdari işlemler, yapıldıkları anda hukuka uygunluk karinesinden yararlanmakta, yani hukuka uygun oldukları varsayılmaktadır. İptal davası, idari işlemlerin hukuka uygunluk karinesinin geçersizliğini ileri süren davalardır.

İptal Davasının Özellikleri 1. İptal davasının konusu kesin ve yürütülmesi gereken idari işlemlerdir. Bu özelliğin sonuçları şunlardır: İptal davası yalnızca idari işlemlere karşı açılabilir. İdari eylemlere ve idarenin özel hukuk işlemlerine karşı iptal davası açılamaz. Hukuken vücut bulmuş bir işlem yok ise iptal davası açılamaz. İdareyi belli yönde bir işlem yapmaya zorlamak için dava açılamaz. Hukuken yok hükmünde sayılan bir işleme karşı da iptal davası açılamaz. Ancak uygulamada idari yargıda tespit davası olmadığı için yok sayılan idari işlemlere karşı açılan davalarda dinlenmektedir.

İptal Davasının Özellikleri 2. İptal davasının açılabilmesi için «menfaat ihlali» gerekli ve yeterlidir. İptal davası «hak ihlali» aranmayıp, daha geniş bir anlam ve kapsama sahip olan «menfaat yeterli» sayılmaktadır. Yani kişilerin hukuki statülerine hukuksal bir etkinliğinin varlığı olmalıdır.

İptal Davasının Özellikleri 3. İptal Davası, idari işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu ve amaç unsurlarından en az birinin hukuka aykırı olmalarından dolayı açılır. Yerindelik denetimi yapılamaz. Örneğin idari işlemin yerinde olmadığı, kamu hizmetlerinde etkinlik ve verimliliğin olmadığı gibi iddialar ile iptal davası açılamaz.

İptal Davasının Özellikleri 4. İptal davası, idari işlemin iptal edilmesi amacıyla açılır. Bu özelliğin iki amacı bulunmaktadır. Ortada bir zarar varsa, zararın tazmin edilmesi amacıyla iptal davası açılamaz. Tam yargı davası açılabilir. İptal davasında mahkeme yalnız iptal kararı verebilir. İdarenin yerine geçecek biçimde idari işlem niteliğinde karar veremez.

İptal Davasının Özellikleri 5. İptal davası objektif nitelikte olan davalardır. İptal davasının objektif oluşunun sonuçları şunlardır: İdari işlemler her ne kadar davalı konumunda olan idareye karşı açılsa da, yargılanan idare değil, hukuka aykırı olduğu iddia edilen idari işlemdir. Bu nedenle iptal davasında idare gerçek anlamda tarafı değildir. İdari yargıda «re sen tahkik» ilkesi geçerlidir. Yani hakim, taraflarca ileri sürülen delil, belge ve bilgilerle bağlı olmayıp, davanın gerektirdiği her türlü araştırmayı kendiliğinden gerçekleştirir. İptal kararlarından yalnız davacı değil, iptal edilen işlemle ilgili herkes yararlanır.

İptal Davasının Özellikleri 6. İptal davası kamu düzeni ile ilgilidir. Bu özelliğin iki önemli sonucu vardır. İptal davası açma hakkından önceden feragat etmek mümkün değildir. Yasama organı çıkaracağı bir kanunla iptal davası açma yolunu kapatamaz.

İptal Davasının Konusu İptal davasının konusu idarenin tüm işleri değil, sadece idari işlemlerdir. Yani idarenin kamu gücüne dayanarak tek yanlı irade açıklamasıyla yaptığı işlemlerdir. Ancak idari işlemlerin iptal davasına konu olabilmesi için bir takım özelliklerinin bulunması gerekir.

İdari işlem tamamlanmış olmalıdır. İşlemin kanunda öngörülen tüm evrelerden geçmiş ve ortaya çıkmış olması gerekir. Tamamlanmayan işlemlere karşı kural olarak dava açılmaz. Yönetsel işlemin tamamlandığının belgelenmesi de yapılan işlemin imzalanması ile olur. Birden çok iradenin bir araya gelmesini gerektiren karma işlemlerin tamamlanması sonuncu iradenin eklenmesi ile sağlanır. İlgiliye bildirme, işlemin tamamlanmasının bir ön koşulu değildir. İşlemin uygulanmasının bir ön koşuludur. Bildirim, işleme karşı dava açma süresinin işlemeye başlamasını sağlar.

Ama zincir işlemleri ayırmak gerekir Ama zincir işlemleri ayırmak gerekir. Eğer idari işlem, zincir işlemden oluşuyor ise, her bir zincir işlem de tek başına yönetsel işlem niteliğine sahip ise, kişinin hukukunu etkiliyorsa dava açılabilir.

Örnekler Tüzüklerle ilgili olarak, çıkarılmadan önce Danıştay incelemesi sonucu ortaya çıkan Danıştay kararına dava açılabilmesi kabul edilmemektedir. Gayrimenkulün ön kısmında üç metrelik yerin yeşil saha olarak istimlakine ilişkin karar aleyhine açılan davada: iptali istenen encümen kararı ve diğer kamulaştırma evraklarının davacıya tebliğ edilmediği ve dolayısıyla kamulaştırma muamelesinin tekemmül etmemiş olduğu anlaşılmakta, vaktinden önce açılması nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.

İdari İşlem –Etkili-İcrai Olmalıdır. Etkili işlemler, ilgilisinin hukuksal durumunu etkileyen yani ilgilisi için yeni bir hukuksal durum yaratan ya da mevcut hukuksal durumunu değiştiren ya da kaldıran işlemlerdir. Etkisiz işlemler iptal davasına konu olamaz. Bu işlemler, yönetimin görüşünü belirten, düşüncesini yansıtan kararlar, yönetimin yaptığı soruşturma ve hazırlık çalışmalarıdır.

Örneğin Görüş bildiren kararlar: belediyenin bir kimseye ruhsat alarak evini tamir ettirmesini istemesi, imam olan davacının görevine izinsiz ve özürsüz olarak gelmemesi nedeniyle görevden çekilmiş sayılması gerektiğine ilişkin müftülük işleminin iptali istemiyle açılan davanın reddi

Örnekler Danışma Kararları: İki ilçe arasında sınır değiştirilmesine ilişkin il idare kurulu kararı, bir köyün belediye sınırları içinde alınmasına ilişkin belediye meclis kararı Hazırlık çalışmaları: İstişari karalar, müfettiş raporları, teftiş heyeti raporları tek başına iptal davasına konu olamaz. Ancak, bunlara dayanılarak alınan yönetsel kararlara karşı dava açılabilir.

İdari İşlem Kesinleşmiş Olmalıdır. İdari işleme karşı, idari dava açılmadan önce zorunlu idari başvuru yollarının tüketilmiş olması gerekir. Türk hukukunda idari işlemlere karşı kural olarak doğrudan doğruya idari dava açılabilir. Öncesinde idareye başvurulması gerekli değildir. Ancak, bazı idari işlemlere karşı zorunlu idari başvuru yolu emredildiği durumlarda bu işlemler tamamlansa bile hemen kesinleşmez.

Örneğin İhale kararlarına karşı idari dava açılmadan önce sırasıyla şikayet ve itirazen şikayet başvurularının yapılması zorunludur.

İPTAL DAVASININ ÖN KOŞULLARI İptal davası açıldığında yargıç dava dosyası üzerinde iki aşamalı bir inceleme yapar 1. Ön koşullar –Usul, kabul edilebilirlik- yönünden 2. Esas-hukuka uygunluk- yönünden Dava öncelikli olarak ön koşullar yönünden incelenir. Bir eksiklik yoksa esas yönünden incelemeye geçer. Önkoşullar yönünden dava reddedilirse esastan inceleme yapılmaz.

1. MAHKEMEYE İLİŞKİN ÖN KOŞULLAR İptal davasının görevli ve yetkili idari yargı merciine açılıp açılmadığını içerir. Yetkili Mahkeme: Bir yargı düzenindeki mahkemenin yer yönünden görevli olmasıdır. Görevli Mahkeme: İdari yargıda genel görevli yargı yeri idare mahkemeleridir. Danıştay ve vergi mahkemeleri özel görevli mahkemeleridir. Görev sorununa iç görev ve dış görev açısından bakılabilir. Kendisine bir idari işlemin iptali için iptal davası başvurusunda bulunan idari yargı yeri iç ve dış görev bakımından görevli olup olmadığına bakar.

Dava görevsiz yargı yerine açılırsa, DIŞ GÖREV İÇ GÖREV İdari yargı düzeninde açılan dava, adli ya da askeri yargının görev alanına girerse Dava idari yargı düzeninin görev alanı içine girmekle beraber, görevli ve yetkili olmayan mahkemede açılmışsa İdari yargı yeri davayı görev yönünden reddeder ve görevsizlik kararı alır. Dava görev ve yetki yönünden reddedilerek, yargı yeri tarafından dosya görevli ve yetkili idare mahkemesine gönderilir. Gönderilen yargı yeri de kendini görevsiz ya da yetkisiz bulursa Danıştay veya bölge idare mahkemesi yetkili veya görevli yargı yerini kesin olarak belirler.

2. DAVANIN KONUSUNA İLİŞKİN ÖN KOŞULLAR İdari işlemlere karşı iptal davası açılabilir. İdari sözleşmeler iptal davasına konu olamazlar. Ancak bu konuda iki istisna bulunmaktadır. İdari sözleşmeye ilişkin olmakla birlikte, idarenin sözleşmeden ayrılabilir nitelikte tek yanlı yaptığı işlemler. Örneğin, sözleşmenin tek yanlı feshine ilişkin yada süresi dolmuş bulunan sözleşmenin uzatılmamasına ilişkin işlemler iptal davasına konu olabilir. İdarenin sözleşme öncesi yaptığı tek yanlı idari işlemler iptal davasına konu olabilir. Örneğin, ihalenin iptal edilmesine ilişkin işlem.

3. DAVACIYA İLİŞKİN KOŞULLAR İdari yargıda dava açabilmek için davacının 1. Taraf olma ehliyetine 2. Dava açma ehliyetine a. Genel dava ehliyeti b. Özel dava ehliyetine sahip olması gerekir.

Taraf Ehliyeti Bir yargısal ilişkinin öznesi olabilmektir. Taraf ehliyeti, medeni hukuktaki hak ehliyetinin, yargılama hukukundaki karşılığıdır. Taraf olma ehliyeti sorunu mahkemede her aşamada kendiliğinden dikkate alınabileceği gibi taraflarda her zaman ileri sürebilir.

Taraf Ehliyeti Gerçek Kişilerin Taraf Ehliyeti Özel Hukuk Tüzel Kişilerinin Taraf Ehliyeti Kamu Tüzel Kişilerinin Taraf Ehliyeti Sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan itibaren başlar. Çocuğun sağ olarak tamamıyla doğduğu anda başlar. Hukukun öngördüğü şekilde kuruluş işlemlerini tamamlamasıyla hak ve taraf ehliyetine kavuşur. Kamu tüzel kişilerinin taraf ehliyeti bulunmaktadır. Merkezi idarede devlet tüzel kişiliğinden ayrı bir kamu tüzel kişiliği yoktur. Ölüm ile sona erer. Bu nedenle ölmüş kişi adına dava açılmaz. Dernekler, vakıflar, sendikalar gibi. Bakanlıkların devlet tüzel kişiliğinden ayrı bir tüzel kişilikleri yoktur. Ancak devlet tüzel kişiliklerinin birer organı oldukları için davada taraf ehliyeti vardır. T.C. Vatandaşları ile yabancılar arasında bir ayrım yapılmaz. Yerinden yönetim kuruluşlarının taraf ehliyeti vardır. Tüzel kişiliklerinin sona ermesiyle taraf ehliyetleri son erer.

Dava Ehliyeti Genel dava ehliyeti-özel dava ehliyeti Bir davayı yürütebilme ehliyetidir. Dava ehliyeti, fiil ehliyetinin özel hukuk yargısındaki karşılığıdır.

Genel Dava Ehliyeti Gerçek Kişilerin Dava Ehliyeti Özel Hukuk Tüzel Kişilerin Dava Ehliyeti Kamu Tüzel Kişilerin Dava Ehliyeti Ayırt etme gücüne sahip –mümeyyiz- Ergin-reşit- Kısıtlı –mahcur- olmayan kişiler dava ehliyetine sahiptir. Dava ehliyeti vardır. Davayı organları aracılığıyla takip ederler. Dava ehliyeti vardır. Ayırt etme gücüne sahip, küçük ya da kısıtlılar kişiye sıkı sıkı bağlı olan haklarla ilgili davalarda veya bir meslek ya da sanatın gerektirdiği işlerle ilgili , tasarruf hakkı kendilerine bırakılan mallarla ilgili davalara taraf olabilirler. Davalar, tüzüklerinde gösterilen temsil yetkisine sahip organları aracılığıyla açılır. Davalar, tüzel kişileri kuran işlemde gösterilen organlar tarafından açılır. Örneğin Devlet Tüzel kişiliği-Bakan İl Özel İdareleri-Vali Belediye-Belediye Başkanı Köy-Muhtar İstisnalar dışında yasal temsilcileri dava açabilir.

Özel Dava Ehliyeti-Menfaat- Dava konusu yapılan işlemin davacının bir menfaatini ihlal etmiş olması gerekir. Menfaat, dava konusu idari işlem ile, davacı arasında var olan meşru, ciddi ve günce ilgidir. İptal davası açılabilmesi için dava konusu yapılan işlemin davacı üzerinde kişisel bir etki doğurması gerekir.

Menfaat Kriterinin Özellikleri Menfaat içerik olarak meşru, kişisel ve güncel olmalıdır. Meşru menfaat: Menfaatin hukuksal bir durumdan doğması gerekir. Örnek: Hazine arazisinde ruhsatsız olarak yapılan yapı dışında herhangi bir mülkiyet ilişkisi veya bağı , af yasasından doğan bir hakkı da olmayan davacının, bu yerde yapılan revizyon imar planı ile buna dayalı olarak yapılan parselasyon işlemlerine karşı meşru bir menfaat ilişkisi olmaması dolayısıyla dava açma hakkı yoktur.

Kişisel Menfaat: İhlal edilen menfaat doğrudan veya dolaylı, maddi veya manevi yönden etkilemelidir. Salt başkalarını etkileyen işlemlere dava açılamaz. Örnek: İstanbul Üniversitesince , Cumhurbaşkanına onursal doktorluk unvanı verilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan dava, aynı üniversitenin 1941-1942 yılında Hukuk Fakültesinden mezun olan davacının işlemle kişisel bir yarar ilişkisi bulunmadığı gerekçesiyle ehliyet yönünden reddedilmiştir.

Güncel Menfaat: Menfaatin dava açarken ve karar verilirken var olması gerekir. Dava açıldığı sırada henüz doğmamış ya da ilerde doğacak menfaatler için iptal davası açılamaz. Dava açıldığı sırada ya da dava süresinde ortadan kalkan bir menfaat ihlali için iptal davası açılamaz. Ama burada idari işlemin kaldırılması ve geri alınması arasında farklılık bulunmaktadır.

Örnekler Bir öğrenci okuldan uzaklaştırma cezası almış ve buna karşı dava açmıştır. Bu öğrencinin dava devam ederken okuldan isteği ile kaydını sildirmesi durumunda, artık ortada güncel menfaatten bahsedilmeyecektir. Hissedarı bulunduğu evin belediye encümenince yıktırılması hakkında ki karar nedeniyle maruz kaldığı zararın talebi ile açılan davanın, olayda davacının yıkma kararı verilen eve ait hisselerini kararın tebliğinden sonra sattığı bu itibarla kendisinin yıkma konusu evle bir ilgisi kalmadığından ehliyet yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

Danıştay İçtihatlarında Menfaat İhlali Hangi işlemlerde, kimlerin menfaatlerinin etkilenmiş olduğunun kabulü genel olarak Danıştay içtihatlarıyla belirlenmektedir. Danıştay içtihatlarında kişisel menfaat ihlalinin kurulduğu ve kurulmadığı durumlara şunlardır:

Vatandaş Olmak Salt vatandaş olmak menfaat ihlali için yeterli görülmemektedir. Ancak, kültür ve tabiat varlıkları ile çevre gibi bir bütün olarak ülkedeki herkesin menfaatini etkileyen konularda vatandaşlar da iptal davası açabilir.

Örnek Bakanlar Kurulu kararı ile defin yapılacak olan yerdeki Süleymaniye Camii ve çevresinin SİT alanı olarak kabul edilmesinden dolayı, söz konusu Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle, taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunması açısından her vatandaşın dava açmada menfaatinin bulunduğu kabul edilmektedir.

Kamu Görevlileri Kamu görevlileri özlük haklarına yönelik işlemlere karşı dava açabilirler. Kamu personeli yalnızca kendi çalıştığı kurumla ilgili olarak menfaatini ihlal eden işlemlere karşı dava açabilirler.

Milletvekili Olma Salt milletvekillik sıfatı ile milletvekillerinin dava açmada menfaatleri olmadığı kabul edilir. ……davacının atama işlemi ile kişisel, meşru ve güncel bir menfaatinin ihlal edilmiş olması durumu bulunmadığı gibi, davacının milletvekili sıfatını taşımakta bulunması da dava konusu işlemin iptalinde menfaati olduğunun kabulünü gerektirmemektedir.

Barolar Kamu yararı ile hukukun üstünlüğünü korumak ve savunmakla yükümlü Baro başkanlığı tarafından hukuk devleti ve yargı kararlarının yerine getirilmesi amacıyla açılan iptal davalarında menfaat ilişkisi olduğu kabul edilmektedir. Siyanür liçi yöntemiyle altın çıkarılması amacıyla kurulan işletmenin faaliyetlerine izin verilmesine ilişkin Bakanlar Kurulu kararının prensip kararının iptali istemiyle İzmir Barosu başkanlığınca açılan davada hukukun üstünlüğünü korumak ve savunmakla görevli Baronun yargı kararının uygulanmadığı ve çevre sorunlarına yol açtığını öne sürdüğü Bakanlar Kurulu prensip kararında menfaat ihlali bulunduğu kararı verilmiştir.

Eser sahibi olma: Eser sahibi, eserlerinden doğan haklarını ihlal eden idari işlemlere karşı dava açabilir. Semt sakini olma: Semt sakinleri bulundukları yerle ilgili olarak menfaatleri ihlal edilen işlemlere dava açılabilir. Siyasi parti il ve ilçe örgütleri: Doğrudan kendilerine yönelik olmayan idari işlemlerde kendilerine oy veren seçmenler adına hareket ettiğini ileri sürerek iptal davası açamazlar.

Dernekler: Kuruluş amaçlarıyla sınırlı ve tüzel kişiliğinin menfaati ihlal edildiğinde dava açma ehliyetine sahiptir. Üyelerinin özel yararını ilgilendiren işlerde dava açamazlar. Herhangi bir işlemin derneğin kuruluş amacı içinde yer alması deneğe dava açma ehliyeti kazandırmaz. Vakıflar: Kuruluş amaçlarıyla sınırlı olan ve tüzel kişiliklerini ilgilendiren işlemlere karşı menfaatleri bulunduğu kabul edilir. Vergi yükümlülüğü: Vergi yükümlüleri, yükümlülüklerine ilişkin işlemlere karşı dava açabilir. İktisadi menfaat: Rekabet ilişkisi, dava açmak için menfaat koşulu gerçekleştirir.

Bakanlıklar Bakanlıklar aynı devlet tüzel kişiliğini temsil ettiklerinden, birbirlerinin işlemlerine karşı iptal davası açamazlar.

Davalıya İlişkin Ön Koşullar İptal davalısı, kural olarak dava konusu yapılan idari işlemi tesis eden idari merci veya makamdır. Ancak işlemi yapan ile uygulayan idari merci farklı ise işlemi uygulayan idari mercie karşı iptal davası açılır. Dava dilekçesinde davalı yanlış gösterilmişse ya da hiç gösterilmemişse, davanın reddine neden olmaz. Bu durumda dava dilekçesi gerçek hasma tebliğ edilir.

İdari İşlemi Yapan Mercii İdari Yargıda Davalı-Hasım- TBMM nin idari işlemleri Meclis Başkanlığı Bakanlar kurulu kararları Bakanlar kurulu kararını yürütmekle görevli bakanlık Eğer Bakanlar kurulu kararının yürütülmesi bakanlar kuruluna verilmişse başbakanlık . Müşterek kararnameler Kararnameyi hazırlayan bakanlık Başbakanlıkça yapılan işlemler Başbakanlık Bakanlıkça yapılan işlemlerde Söz konusu bakanlık Kamu tüzel kişiliği bulunmayan bağlı kuruluşların işlemleri Bağlı kuruluşun kendisi

İdari İşlemi Yapan Mercii İdari Yargıda Davalı-Hasım- Valilikçe tesis edilen işlemler Valilik Kaymakamlıkça tesis edilen işlemler Kaymakamlık İl müdürlüklerince tesis edilen işlemler İlçe müdürlüklerince tesis edilen işlemler Yerel yönetimlerin yapmış olduğu işlemler O yerel yönetim kuruluşunu temsil etmekte yetkili organı Kamu tüzel kişilerince tesis edilen işlemler O kamu tüzel kişisinin yürütme organı

İPTAL DAVASININ ESASA İLİŞKİN KOŞULLARI Esastan yapılan inceleme, idari işlemlerin hukuka uygunluk bakımından taşıması gereken beş unsur göz önünde bulundurularak yapılır. Yetki Şekil Sebep Konu Amaç

YÜRÜTMENİN DURDURULMASI İdari işlemin hukuka uygunluk karinesini askıya alan, dava konusu işlemin uygulanmasını erteleyen yargısal karardır. Sadece iptal davalarında açılabilir. İptal davasına sıkı sıkı bağlı olan ve ondan ayrılmayan önlemlerdir.

Yürütmeyi durdurulması kararı iptal kararından farklıdır. İPTAL KARARI YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARI Hukuka aykırılığı kesin olarak tespit eder. Muhtemel bir kanıdır. Hukuka aykırılık karinesinden ibarettir. Kesin değildir. Uyuşmazlığı çözen bir karardır. İşlemin uygulanmasını askıya alan bir karardır. Kural olarak açıklayıcı bir karardır. Yapıcı bir karardır. İdareye hitap eden bir emir içermez. Yalnızca işlemin iptal olduğunu söylemekle yetinir. Bir emir içerir. Bu karar idareye «dur» emrinin verilmesidir.

Yürütmeyi Durdurma Kararının Hukuksal Niteliği 1. Hüküm öncesi verilen bir karar olsa da bir ara karar değildir. Çünkü bu karar davanın ilerletilmesine yönelik değildir. Davanın esasına etkisi yoktur. 2. İstisnai bir önlemdir. Asıl olan iptal davası açılsa bile işlemin uygulanmasıdır. 3. Geçici bir önlemdir. Çünkü yürütmenin durdurulmasını ilelebet değil, belli bir süreye kadar erteler. Dava reddedilmiş ise yürütmenin durdurulması kararı kendiliğinden ortadan kalkar.

Koşulları 1. Biçime İlişkin Koşullar İstem İptal davasının açılması Teminat gösterilmesi Gerekçe gösterilmesi Davalı idarenin savunmasının alınması veya savunma süresinin geçmesi Aynı nedenlere dayanılarak ikinci kez yürütmenin durdurulması isteminde bulunulmaması Yargı harcı

Koşullar 2. Esasa İlişkin Koşullar Esasa ilişkin iki koşul bulunmaktadır. İdari işlemin uygulanması durumunda giderilmesi güç ya da olanaksız zararlar doğması İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması Bu iki koşulun birlikte bulunması gerekmektedir.

Yürütmenin Durdurulması Kararına İtiraz Yürütmeyi durdurma kararı reddedilmişse davacı, yürütmeyi durdurmaya karar verilmişse idare itiraz edebilir. Yürütmeyi Durdurma İstemine Karar Veren Mercii İtiraz Mercii Danıştay Dava Daireleri İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurulları İdare ve Vergi Mahkemeleri ile tek yargıç tarafından verilmişse Bölge İdare Mahkemesi Çalışmaya ara verme süresi içinde idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararlar En yakın nöbetçi mahkemeye veya Kararı veren yargıcın katılmadığı nöbetçi mahkeme

İtiraz Yürütmeyi durdurma kararına karşı itiraz kararın tebliğini izleyen günden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilir. Yürütmeyi durdurma kararına karşı bir kez itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.

Yürütmeyi Durdurma Kararının Sonuçları Dava konusu işlem, hiç yapılmamış sayılır. İşlemden önceki durum geri gelir. Yürütmeyi durdurma kararı dava sonuna kadar devam eder. Mahkeme davayı esastan reddederse, yürütmeyi durdurma kararı kendiliğinden ortadan kalkar. Yargı kararıdır. Bağlayıcı niteliktedir. Uygulanmaması hali, iptal kararının uygulanmaması hali ile aynıdır. İdarenin mali sorumluluğuna yol açar.

AYİM DE YÜRÜTMENİN DURDURULMASI Esasa ilişkin koşullar diğeri ile aynı. Tarafların isteği üzerine 90 günün sonunda yürütmenin durdurulmasına yeniden karar verilmezse durdurma kararı kendiliğinden ortadan kalkar.

İptal Davasının Sonuçları 1. İptal davasının reddedilmesinin sonuçları Ön koşullar Esastan 2. İptal davasının kabul edilmesinin sonuçları

Ön Koşullar Açısından Reddedilmesinin Sonuçları İşleme Etkisi İşlem üzerinde herhangi bir sonuç doğurmaz. Taraflara Etkisi Eksik olan ön koşul tamamlanıp yeniden dava açılabilir. Ancak süre aşımı nedeniyle reddedilmişse tekrar dava açılamaz. Üçüncü Kişilere Etkisi Yalnızca davanın taraflarını etkiler 3. Kişiler ön koşulları yerine getirmek koşuluyla dava açabilir.

Esastan Reddedilmesinin Sonuçları İşleme Etkisi İdari işlemin hukuka uygun olduğu saptanmış olur. Daha önce yürütmeyi durdurma kararı verilmiş ise karar kendiliğinden kalkar. Taraflara Etkisi Davacı aynı işleme karşı iptal davası açamaz. Üçüncü Kişilere Etkisi Üçüncü kişilerin durumunu etkilemez. Üçüncü kişiler o işlemin iptali için dava açabilir.

İptal Davasının Kabul Edilmesinin Sonuçları İşleme Etkisi İptal kararı geçmişe yürür. İptal kararının verildiği tarihten itibaren değil, işlemin tesis edildiği tarihten itibaren ortadan kalkar. İşlem önceki duruma geri gelir. Taraflara Etkisi Davalı idare iptal kararını uygulamak zorundadır. Üçüncü Kişilere Etkisi İptal kararı genel niteliktedir. Yalnızca davayı açan kişiler için değil, herkes için sonuç doğurur.

İptal Kararlarının Uygulanması Yargı organları tarafından verilen iptal kararının idare tarafından gecikmeksizin uygulanması gerekir. Kararların gereğini yerine getirme süresi hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak 30 günü geçemez. İptal kararlarının uygulanmaması ağır bir hizmet kusurudur. Bu kararların yerine getirilmesinden hem idare hem de ilgili kamu görevlisi sorumludur. Maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.