Trichinella spiralis Prof.Dr. İzzet ŞAHİN

T.spiralis İnsanda yerleşebilen en küçük nematodlardandır. iplik şeklinde, dişiler 3.5x0.06 mm., erkekler 1.5x0.04 mm büyüklüğündedir. T. spiralis yaşam döngüsünde sadece bir konağa ihtiyaç duyar, larval ve erişkin dönemler aynı konağın farklı organlarında bulunur. Trichinellosis bir zoonozdur, başlıca konaklar domuz, kemirgenler, ayı, fok balığı, kedi, köpek ve insandır. Konak zinciri domuz-domuz-domuz olarak uzanır. Fakat bu zincire zaman zaman insan ve diğer omurgalılar girer.

T.spiralis Enfeksiyon, enkapsule 1. dönem larvanın etlerle alınmasıyla bulaşır. Larva alınınca duodenumda kapsülden çıkar ve mukozaya penatre olur. Burada 25 saatte 4 deri değiştirerek erişkin döneme geçer. Kopulasyondan (döllenme) hemen sora dişiler mukoza, submukoza bazen de mezenterik lenf düğümlerine girerler. Erişkin ovovivipar ( larvipar) dişiler 1. Dönem larva doğurmaya başlarlar. Bir dişi 5-10 günlük ömründe 1500 kadar larva doğurur. Yaklaşık 0.1 mm. olan larvalar kan ve lenf damarlarıyla sağ kalbe taşınırlar.

İnfektif Larva Erişkin Dişi Erişkin Erkek

T.spiralis Larvalar Kalpten periferal sirkülasyona girer ve vücudun farklı dokularına taşınırlar; bazısı da dokulararasından geçerek (periton, plevra ve perikard boşluklarında serbest kurtcuklar bulunmuştur) çizgili kasların liflerinin içine girerler. Özellikle kalp, diyafram, çene, dil, larinks ve göz çizgili kaslarına gidenler enfektif döneme gelişirler. Kas hücresine girip gelişen ve enfektif hale gelen larva; konak orijinli, çift cidarlı elipsoidal bir kapsülle kuşatılır. Kapsül formasyonu yaklaşık 3 ayda tamamlanır.

Yaşam Döngüsü Kapsül içindeki larva yıllarca canlı kalır; bazıları genellikle 6-11 ay sonra kalsifiye olur. Enkapsule larvayı taşıyan etler, karnivor konaklar tarafından yendiklerinde larva kapsülden dışarı çıkar ve yaşam döngüsü yeniden baş                            

Kas invazyonu

Epidemiyoloji Silvatik trichinellosis; yabani karnivorlar ve onların avlarının etleri veya leşleri arasında ki siklusla devam eder. Urban trichinellosis; insanlar, ratlar ve domuzlar arasındaki odaklaşma ile devam eder. Ratlar ve domuzlar; infekte domuz atıklarını içeren çöpleri yiyerek enfekte olurlar.

Epidemiyoloji İnsanlar, az pişmiş domuz eti ve enfekte domuz etinden hazırlanmış et ürünleriyle enfekte olurlar. Dinsel inançları nedeniyle domuz eti yemeyen müslüman ve musevi toplumlarda bu parazitoza rastlanmaz ya da seyrek olarak rastlanır.

Epidemiyoloji Doğada, siklus aynı zamanda cannibalist ratlar (yamyam ratlar) arasında da sürdürülür. Bu hastalığa doğal olarak vejeteryanlar nadiren maruz kalır. Trichinellosis kozmopolit bir hastalıktır ve çoğunlukla ABD ve avrupa ülkelerinde görülür ki bu ülkelere yılda 300,000 kadar vaka ortaya çıkmaktadır.

Coğrafik dağılım

2004 yılında İzmir’de trichinellosis alarmı verildi ve 48 kişiye hastalık teşhisi konuldu

Klinik Belirtiler Trichinellosis kliniğinde 3 faz görülür: (1) erişkin parazitlerin mukoza ve submukozaya penetrasyonu esnasında ortaya çıkan belirtiler (2) larvaların visseral oranlara migrasyonu esnasında ortaya çıkan belirtiler (3)larvaların kas hücrelerine penatrasyonu ve enkapsülasyonu esnasında ortaya çıkan belirtiler.

1.dönem semptomlar larvaların alınmasından 12-24 saat sora ortaya çıkar. Belirtiler arasında; barsakta inflamasyon,bulantı, ateş, yoğun terleme, diyare, fasiyal ödem vardır. 2. ve 3. Dönem semptomlar arasında; romatizmal belirtiler, yoğun kas ağrısı, pnomoni, ensefalit, menenjit, miyokardit , peritonit, solunum güçlüğü, fasial ödem, kalp harabiyeti vardır. Ölüm; kalp yetmezliği, respiratör komplikasyonlar, peritonit veya beyin tutulumu sonucu olur.

Tanı ve tedavi Tanıda çiğ domuz eti yeme hikayesi ve klinik belirtiler önemlidir. Kesin tanı enfeksiyonun 3. veya 4. haftasında kas biyopsi örneklerinde larvaların görülmesiyle konur. Biyopsi örneği ya iki lam arasında sıkıştırılarak ya da pepsinle sindirildikten sonra mikroskopta incelenir. Serolojik yöntemler tanıda kullanılabilir. Mebendazole + corticosteroid tedavisi yapılır ***Korunmada esas nokta her türlü eti, ama özellikle domuz etini iyice pişirmeden yememektir.

Filarialar

Filarialar Uzun, ipliksi parazitlerdir. Çeşitli cins ve türleri; insanın lenf sisteminde , subkutanöz ve derin konnektif dokularında ve kavitelerde (boşluklar) yaşarlar.

LENFATİK FİLARİOSİS : WUCHERERIA BANCROFTİ SUBKUTANOZ FILARIOSIS : ONCHOCERCA VOLVULUS SEROZ KAVİTE FİLARİOZİSİ( Plevra, periton, perikard gibi yapıların tutulumu olur) MANSONELLA PERSTANS

Kan ve doku nematodlarının filaroidea üst ailesinden yedi nematod türü insanda parazitlenebilmektedir. Bu yedi parazitin yaşam döngüleri benzer olduğu için ortak bir figür üzerinde anlatılacak ve aralarında bulunabilen önemli varyasyonlar not edilecektir.

Dracunculoidea üst ailesinden bir tür, Dracunculus medinensis, insanın kutenoz dokularında parazitlenmektedir.Morfolojik olarak Filarial parazitlere benzemekle beraber, bunun yaşam döngüsü oldukça farklıdır ve ayrı olarak ele alınacaktır.

Filarial parazitlerin morfoloji ve yaşam döngüsü İnce , uzun (en fazla 500 mm.’ye kadar) , iplik şeklinde olan erişkin filarial nematodlar son konaklarının lenf bezlerinde, dokularında ve vücut kavitelerinde yerleşirler. Dişiler larvipardır, mikrofilarya denilen larva uterusta açığa çıkar ve kana karışırlar.

Yaşam Döngüsü Mikrofilaria adı verilen larvalar kanda uygun bir insect vektör (Culicidae;Sivrisinekler) tarafından alınıncaya kadar birkaç yıl yaşayabilir. Mikrofilaryalar uygun bir vektör tarafından kanla birlikte alındıklarında vektörün sindirim kanalında Lı larvaya gelişir (rhabditiform)

Yaşam Döngüsü Lı larva ortabarsak duvarından vektör sivrisineğin toraks kaslarına göç eder; burada üç hafta içinde 2 deri değiştirir ve metamorfoz geçirerek L3 larvaya gelişir (enfektif filariform) Enfektif L3 larva vektörün hortumuna gelir ve kan emme esnasında konağın sirkülator sistemine girer. İnsanda larva iki kez deri değiştirir, kesin enfeksiyon bölgesine göç ederken metamorfozla erişkin hale geçer. Yaklaşık 6 ay sora kanda mikrofilaryalar görülür.

Filariosis klinik ve semptomatoloji Filarial nematodlar ortak genel belirtiler yanında yerleşme yerine bağlı spesifik belirtiler de gösterirler. Lenfatik filariosiste lenfatik inflamasyon ve obstruksiyona bağlı ( lenf blokajı, lenf stazisi) elefantiyazis ( fil hastalığı) tablosu ortaya çıkar.

Filariosis klinik ve semptomatoloji Subkutenoz filariosiste allerjik cevap veya toksititeye bağlı şiddetli dermatit ve kutenoz ve subkutenoz nodüller ortaya çıkar. O. volvulus’a bağlı; siklera, kornea, iris, ve retina tutulumu ve inflamasyon sonucu nehir körlüğü (river blindness) gelişir. Kavite filariosisinde (ör. Peritoneal, pleural ve perikardial kavite... gibi) inflamasyon, ödem, yüksek eozinofili, kaşıntılı allerjik dermatit ve ürtiker görülür.

O. volvulus’a bağlı; nehir körlüğü

Tanı Filarioseların kesin tanısı uygun klinik örnekte mikrofilaryaların görülmesi ile konur. Etkene ve mikrofilarial periyodisiteye uygun olarak alınan kan ve kutenoz nodüllerden ponksiyonla alınan sıvı uygun yöntemle değerlendirilir ve mikroskopik olarak incelenir.

O.volvulus vektörü; Simulium (blackfly, karasinektir) Loa loa vektörü; Chyrisops (Mango sineği) W.bancrofti, B. malayi vektörü sivrisinek;

Tus soruları 1) Elefantiasis etkeni aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 92) a) Wuchereria bancrofti b) Taenia saginata c) Trypanasoma gambiense d) Schistosoma mansoni e) Hymenolepis nana

Tus soruları 2) Sivrisineklerle bulaşan nematod aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 97) a) Ascaris lumbricoides b) Strongyloides stercoralis c) Trichinella spiralis d) Wuchereria bancrofti e) Necator americanus

DRACUNCULUS MEDINENSIS

Morfoloji D. medinensis ( medine kurdu) uzun ve ince, dişiler 500-1,200 x 0.9-1.7 mm. ve erkekler 12-30 x 0.4 mm boyutlarındadır. Erişkin parazitler bir membranla kuşatılmış olarak kavitelerde ve subkutenoz dokularda yerleşir. Gebe dişilerin uterusu binlerce larva ile doludur.

Yaşam Döngüsü Subkutenoz dokularda gebe dişi bir papül oluşturur ve zamanla bu papül ülserleşir. Ülser su ile temas edince çok sayıda 1. Dönem rhabditiform larva suya boşalır. Larvalar akuatik ortamda birkaç gün yaşayabilir. Larvalar uygun bir kabuklu tarafından ( Cyclops gibi) alınınca hemosele girer. 5-6 larvadan fazlası artropod için fataldır.

Yaşam Döngüsü Ara konakta rhabditiform larva iki deri değiştirerek enfektif L3 larvaya metamorza olur. Enfekte Copepodlar ile kontamine içme suları insanlar tarafından içilince insanın duodenumunda kılıfından çıkar. Larva mukozayı delerek iki deri daha değiştirir ve sonra karaciğer, vücut boşlukları, veya subkutenoz dokulara yerleşir ve orada 8-10 ayda erişkin hale geçer.

Klinik Belirtiler ve Tanı Başlangıç enfeksiyonundan 10-14 ay kadar süre sonra deride vezikül lezyonu ortaya çıkar. Dracunculosis’in başlıca belirtileri; eozinofili, bulantı, ishal, astım, baygınlık, deride kalıcı skar veya ülserdir.

Klinik Belirtiler ve Tanı Tanı, lokalize deri vezikül ve ülserleri veya parazitin erişkin veya larvalarının mikroskobik identifikasyonu esasına dayanır.