DEPREME DAYANIKLI BETONARME YAPI TASARIMI 2014 - 2015 Öğretim Yılı 4. Hafta Ders Notları Elastik deprem yüklerinin belirlenmesi, Elastik deprem yüklerinin azaltılması 3. Kısım İnşaat Mühendisliği Bölümü DDBYT Çalışma Grubu

DEPREME DAYANIKLI BETONARME YAPI TASARIMI 1- Deprem mühendisliğinde temel kavramlar 2 - Depreme dayanıklı yapılar için hesap kuralları 3 - Düzensizlik durumları 4 - Elastik deprem yüklerinin belirlenmesi , Elastik deprem yüklerinin azaltılması. 5 - Hesap yönteminin seçilmesi ve eşdeğer deprem yükü yöntemi, Yapıların yatay yüklere göre analizi ( Muto yöntemi ). 6 -Eşdeğer deprem yükü yöntemi uygulamaları, Yapıların yatay yüklere göre analiz örnekleri. 7 - Dinamik hesap yöntemleri (mod birleştirme yöntemi, zaman-tanım alanı) 8 - Yerdeğiştirmelerin sınırlandırılması, Süneklik Düzeyi Yüksek ve normal kolonlarda tasarım kuralları, Kolonların kirişlerden daha güçlü olma koşulu. 9 - Süneklik Düzeyi Yüksek ve normal kolonlarda tasarım kuralları, Kolonların kirişlerden daha güçlü olma koşulu. 10 - Süneklik Düzeyi Yüksek ve Normal kirişlerde tasarım kuralları ve kesme güvenliği ve uygulamaları. 11 - Çerçeve sistemlerinde kolon-kiriş birleşim bölgeleri, Süneklik düzeyi yüksek ve normal perdelerde tasarım kuralları. 12 - Perdeli ve perdeli çerçeveli sistemlerin tasarımı. 13 - Deprem hasarları Ders Notları, Prof. Dr. Ergin Atımtay hocanın Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik Cilt I-II ve Depremde Çökmeyen Bina Nedir, Nasıl Projelendirilir kitaplarından alıntılar içermektedir.

KAYNAKLAR ii

01 Hatırlatma : 2.5.1.6 2.5.1.6 – Perde içermeyen süneklik düzeyi normal taşıyıcı sistemler’ e, sadece üçüncü ve dördüncü derece deprem bölgelerinde, aşağıdaki koşullarla izin verilebilir: (a) 2.5.1.4’te tanımlanan betonarme binalar, HN  13 m olmak koşulu ile yapılabilir. (b) 2.5.1.4’te tanımlananların dışında, taşıyıcı sistemi sadece süneklik düzeyi normal çerçevelerden oluşan betonarme ve çelik binalar, HN  25 m olmak koşulu ile yapılabilir. Hatırlatma : 2.5.1.4 2.5.1.4 – Perde içermeyen kirişsiz döşemeli betonarme sistemler ile, kolon ve kirişleri 3.3, 3.4 ve 3.5’te verilen koşullardan herhangi birini sağlamayan dolgulu veya dolgusuz dişli ve kaset döşemeli betonarme sistemler, süneklik düzeyi normal sistemler olarak gözönüne alınacaktır.

02 2.5.4. Süneklik Düzeyi Bakımından Karma Taşıyıcı Sistemlere İlişkin Koşullar 2.5.4.1 – 2.5.1.6’nın (a) ve (b) paragraflarında tanımlanan ( hatırlatmaya bak ) süneklik düzeyi normal sistemlerin, süneklik düzeyi yüksek perdelerle birarada kullanılması mümkündür. Bu şekilde oluşturulan süneklik düzeyi bakımından karma sistemler’ de, aşağıda belirtilen koşullara uyulmak kaydı ile, süneklik düzeyi yüksek boşluksuz, bağ kirişli (boşluklu) betonarme perdeler veya çelik binalar için merkezi veya dışmerkez çaprazlı çelik perdeler kullanılabilir. (a) Bu tür karma sistemlerin deprem hesabında çerçeveler ve perdeler birarada gözönüne alınacak, ancak her bir deprem doğrultusunda mutlaka S  0.40 olacaktır. (b) Her iki deprem doğrultusunda da S  2/3 olması durumunda, Tablo 2.5’de deprem yüklerinin tamamının süneklik düzeyi yüksek perde tarafından taşındığı durum için verilen R katsayısı ( R = RYP ), taşıyıcı sistemin tümü için kullanılabilir. (c) 0.40 < S < 2/3 aralığında ise, her iki deprem doğrultusunda da taşıyıcı sistemin tümü için R = RNÇ + 1.5 S ( RYP  RNÇ ) bağıntısı uygulanacaktır.

SDKS: αs ≥ 0,40 03A 2.5.4.1: R = RNÇ + 1,5* αs (RYP - RNÇ) KARMA SİSTEMLER SDKTS SDY Perde SDN Çerçeve PERDELİ-ÇERÇEVELİ SDKS: αs ≥ 0,40 0,40 < αS < 2/3 R = RNÇ + 1,5* αs (RYP - RNÇ) ADİL ALTUNDAL

SDKS αs ≥ 2/3 ise R=RYP 03B 2.5.4.1: SDKTS SDY Perde SDN Çerçeve KARMA SİSTEMLER SDKTS SDY Perde SDN Çerçeve PERDELİ-ÇERÇEVELİ SDKS αs ≥ 2/3 ise R=RYP ADİL ALTUNDAL

04 2.5.4.1: KARMA SİSTEMLER S.D.K.T.S. ADİL ALTUNDAL

05

06

07a

07b

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19A

19B

4 – 2 – Hatırlatma 19C

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

38 36

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

2.5.5. Kolonları Üstten Mafsallı Binalara İlişkin Koşullar – 1 – 2 50 2.5.5. Kolonları Üstten Mafsallı Binalara İlişkin Koşullar – 1 – 2 2.5.5.1 – Kolonları üstten mafsallı tek katlı çerçevelerden oluşan ve R katsayıları Tablo 2.5’te (2.2) ve (3.2)’de verilen betonarme prefabrike ve çelik binalara ilişkin koşullar 2.5.5.1’de verilmiştir. Bu tür çerçevelerin, yerinde dökme betonarme, prefabrike veya çelik binalarda en üst kat (çatı katı) olarak kullanılması durumuna ilişkin koşullar ise 2.5.5.3’de tanımlanmıştır. 2.5.5.2 – Bu tür tek katlı binaların içinde planda, binanın oturma alanının %25’inden fazla olmamak kaydı ile, kısmi tek bir ara kat yapılabilir. Ancak deprem hesabında ara katın taşıyıcı sistemi, ana taşıyıcı çerçevelerle birlikte gözönüne alınacak ve bu ortak sistem, betonarme prefabrike binalarda süneklik düzeyi yüksek sistem olarak düzenlenecektir. Ortak sistemde, Tablo 2.1’de tanımlanan burulma düzensizliğinin bulunup bulunmadığı mutlaka kontrol edilecek ve varsa hesapta gözönüne alınacaktır. Ara katın ana taşıyıcı çerçevelere bağlantıları mafsallı veya monolitik olabilir.

51

52

53

2.5.5. Kolonları Üstten Mafsallı Binalara İlişkin Koşullar - 3 54 2.5.5. Kolonları Üstten Mafsallı Binalara İlişkin Koşullar - 3 2.5.5.3 – Kolonları üstten mafsallı tek katlı çerçevelerin, yerinde dökme betonarme, prefabrike veya çelik binalarda en üst kat (çatı katı) olarak kullanılması durumunda, en üst kat için Tablo 2.5’te (2.2) veya (3.2)’de tanımlanan R katsayısı (Rüst) ile alttaki katlar için farklı olarak tanımlanabilen R katsayısı (Ralt), aşağıdaki koşullara uyulmak kaydı ile, birarada kullanılabilir. (a) Başlangıçta deprem hesabı, binanın tümü için R = Ralt alınarak 2.7 veya 2.8’e göre yapılacaktır. 2.10.1’de tanımlanan azaltılmış ve etkin göreli kat ötelemeleri, binanın tümü için bu hesaptan elde edilecektir. (b) En üst katın iç kuvvetleri, (a)’da hesaplanan iç kuvvetlerin (Ralt / Rüst) oranı ile çarpımından elde edilecektir. (c) Alttaki katların iç kuvvetleri ise iki kısmın toplamından oluşacaktır. Birinci kısım, (a)’da hesaplanan iç kuvvetlerdir. İkinci kısım ise, (b)’de en üst kat kolonlarının mesnet reaksiyonları olarak hesaplanan kuvvetlerin (1 – Rüst / Ralt) ile çarpılarak alttaki katların taşıyıcı sistemine etki ettirilmesi ile ayrıca hesaplanacaktır.

54

55