TÜRKİYE ELEKTRİK DAĞITIM A. Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ “ ENERJİ DAĞITIMINDA KAMUNUN ROLÜ” 02 ARALIK 2005 İSTANBUL

2 SUNUM İÇERİĞİ 1. TEDAŞ Hakkında 2. Elektrik Sektörü 3. Elektrik Piyasası Yapısı ve İşleyişi 4. Elektrik Dağıtımında Kamunun Rolü 5. Özelleştirme

3 1. TEDAŞ Hakkında

4 TEDAŞ Abone sayısı, 27 milyon. Abone sayısı, 27 milyon. Merkez + 20 Bölgesel Elektrik Dağıtım Şirketi Merkez + 20 Bölgesel Elektrik Dağıtım Şirketi Personel sayısı, Personel sayısı, Temel Faaliyetleri Şebeke İşletmeciliği Şebeke İşletmeciliği Şebeke Yatırımları Şebeke Yatırımları Müşteri Hizmetleri Müşteri Hizmetleri

5 ŞEBEKE VARLIKLARI dağıtım trafosu dağıtım trafosu MVA kurulu güç MVA kurulu güç km dağıtım hattı; km dağıtım hattı; km OG km OG km AG km AG

6 YATIRIM MİKTARLARIMIZ Yıl Yatırım (Bin YTL)

7 ENERJİ ALIŞ-SATIŞ BÜYÜKLÜKLERİ YILLAR SATIN ALINAN ENERJİ (GWh) SATILAN ENERJİ (GWh) KAYIP-KAÇAK (%) , , , , , , * ,40 *PLANLANAN

8 2. Elektrik Sektörü

9 TEDAŞ Elektrik Sektörünün Neresindeyiz? Üretim İletim Dağıtım Perakende Satış Toplam maliyet içerisindeki en büyük pay Tekel olma potansiyeli yok Rekabete tam açık alan Rekabet sonucu fiyat iyileştirme potansiyeli en yüksek Uzun mesafe yüksek gerilim enerji iletimi Ulusal bir Doğal Tekel konumu Rekabete kapalı Fiyatlandırma düzenlemeye tabiidir. Orta ve Alçak Gerilim enerji dağıtım şebekesi Bölgesel bir Doğal Tekel konumunda Rekabete kapalı Fiyatlandırma düzenlemeye tabiidir. Son kullanıcı ile nihai temas noktası Rekabete tam anlamıyla açık Alır ve satar Müşteri Hizmetleri Abonelik Tahakkuk Tahsilat Sayaç işlemleri TEDAŞ Elektrik Sektörünün Neresindeyiz?

10 TEDAŞ Perakende Satış Üretimİletim Dağıtım Perakende Satış TEDAŞ Satışı Serbest Tüketicilere Satış Müşteriler

11 3. Elektrik Piyasası Yapısı ve İşleyişi

’de çıkarılan 4628 sayılı yasayla serbest piyasa yapısı içerisinde rekabet ortamı başlamıştır. 2001’de çıkarılan 4628 sayılı yasayla serbest piyasa yapısı içerisinde rekabet ortamı başlamıştır. Elektriğin üretim, dağıtım ve toptan satış ile ithalat-ihracat gibi tüm faaliyetler lisansa tâbi olarak özel sektöre açılmıştır. Elektriğin üretim, dağıtım ve toptan satış ile ithalat-ihracat gibi tüm faaliyetler lisansa tâbi olarak özel sektöre açılmıştır. Perakende satışa ilişkin özel sektör faaliyeti henüz başlatılmamıştır. Perakende satışa ilişkin özel sektör faaliyeti henüz başlatılmamıştır. İletim faaliyetleri özel sektör faaliyetleri kapsamı dışında bırakılmıştır. İletim faaliyetleri özel sektör faaliyetleri kapsamı dışında bırakılmıştır. ELEKTRİK PİYASASI YAPISI ve İŞLEYİŞİ

13 EPDK Üretici Tüzel Kişi Üretici Tüzel KişiBaşvurusu TEİAŞ TEDAŞ Yatırım Alanı İncelemesi ÜRETİM TESİSLERİNİN SİSTEME BAĞLANTI ve LİSANS PROSEDÜRÜ

14 4. Elektrik Dağıtımında Kamunun Rolü

ELEKTRİK BEDELİ BİLEŞENLERİ %69,7 %1,6%13,9%8,2%0,9%1,2 %3,3 Kayıp %5,7 Kaçak %8,2

16 DAĞITIM SİSTEM KULLANIM BEDELİ Dağıtım sistemi maliyeti: Dağıtım sistemi maliyeti: Kayıp – Kaçak maliyeti Kayıp – Kaçak maliyeti İşletme maliyeti İşletme maliyeti Yatırım maliyeti Yatırım maliyeti Dağıtım Sistemi (Şebeke) ENERJİ GİRİŞİ KULLANICILAR

17 KAYIP – KAÇAK MALİYETİ 2002 sonu itibariyle %20,9 idi; 2002 sonu itibariyle %20,9 idi; 2003 sonu%19,9 önlenen kayıp: 400 milyon YTL 2003 sonu%19,9 önlenen kayıp: 400 milyon YTL 2004 sonu%18,6önlenen kayıp: 150 milyon YTL 2004 sonu%18,6önlenen kayıp: 150 milyon YTL 2005 sonu%17,4önlenen kayıp: 150 milyon YTL olup; 2005 sonu%17,4önlenen kayıp: 150 milyon YTL olup; Toplamda 700 milyon YTL gelir kaybı önlendi. Ayrıca 850 milyon YTL ceza tahakkuk ettirildi Buna göre sonuç olarak; Kaçak kullanım azaltılarak 1,5 milyar YTL gelir kaybı önlendi.

18 DAĞITIM İŞLETME MALİYETİ Elektrik enerjisi alış fiyatımız 6,4 ve satış fiyatımız ortalama 9 cent(USD), Elektrik enerjisi alış fiyatımız 6,4 ve satış fiyatımız ortalama 9 cent(USD), TEDAŞ’ın dağıtım maliyeti 2,6 cent; TEDAŞ’ın dağıtım maliyeti 2,6 cent; Kayıp-kaçak payı 1,3 cent Kayıp-kaçak payı 1,3 cent İşletme maliyeti 1,3 cent İşletme maliyeti 1,3 cent Kaçağı olmayan verimli bir dağıtım işletmesinde bu maliyet, yatırımlar dahil en çok 1,3 cent olmalıdır. Kaçağı olmayan verimli bir dağıtım işletmesinde bu maliyet, yatırımlar dahil en çok 1,3 cent olmalıdır.

19 ELEKTRİK DAĞITIM İŞLETMESİ Hizmet ağırlıklı bir işletme, Hizmet ağırlıklı bir işletme, Zamanında bakım, Zamanında bakım, Zamanında yatırım, Zamanında yatırım, Hızlı arıza giderme, Hızlı arıza giderme, Kesintisiz ve kaliteli enerji, Kesintisiz ve kaliteli enerji, Müşteri memnuniyeti. Müşteri memnuniyeti.

20 KAMU’DA DAĞITIM YATIRIMLARI Devletin nazarında şeker ve elektrik KİT’i aynıdır Devletin nazarında şeker ve elektrik KİT’i aynıdır Yatırım yapmak için: Yatırım yapmak için: Devletin yıllık yatırım limitleri içinde kalınacak Devletin yıllık yatırım limitleri içinde kalınacak DPT ikna edilecek DPT ikna edilecek Hazine ikna edilecek Hazine ikna edilecek Tabi bir de EPDK var Tabi bir de EPDK var Ayrıca bunların hepsi ikna edilip; Yatırım, İşletme ve Personel ödenekleri sağlanır Ayrıca bunların hepsi ikna edilip; Yatırım, İşletme ve Personel ödenekleri sağlanır

21 KAMU NEDEN DAĞITIM HİZMETİNDE OLMAMALIDIR? Elektrik dağıtımı bir hizmet işi olup, yoğun insan emeğine bağlıdır. Elektrik dağıtımı bir hizmet işi olup, yoğun insan emeğine bağlıdır. Her an beklenmedik şartlar gelişebildiğinden, hızlı karar ve eylem ihtiyacı vardır. Her an beklenmedik şartlar gelişebildiğinden, hızlı karar ve eylem ihtiyacı vardır. Her an genişleme ve yenileme yatırımları gerektirir. Her an genişleme ve yenileme yatırımları gerektirir. Zamanında verilmeyen bakım-onarım hizmetinin kıymeti yoktur. Zamanında verilmeyen bakım-onarım hizmetinin kıymeti yoktur. Arızalar çok az olmalı ve zamanında giderilmelidir. Arızalar çok az olmalı ve zamanında giderilmelidir.

22 KAMU NEDEN DAĞITIM HİZMETİNDE OLMAMALIDIR? Elinizdeki elemanları istediğiniz gibi çalıştıramazsınız Elinizdeki elemanları istediğiniz gibi çalıştıramazsınız Performans yoksunu çalışanlarınızı işten çıkartamazsınız Performans yoksunu çalışanlarınızı işten çıkartamazsınız Çalışanların dokunulmazlıkları vardır Çalışanların dokunulmazlıkları vardır İşveren aleyhine politik nedenlerle ağır sendikal haklar vardır İşveren aleyhine politik nedenlerle ağır sendikal haklar vardır

23 KAMU NEDEN DAĞITIM HİZMETİNDE OLMAMALIDIR? İyi yönetici bulmak zordur İyi yönetici bulmak zordur Yöneticilerde standart yoktur. Bir yöneticiden hiç şikayet gelmezken bir başkasından sürekli şikayet gelmektedir. Yöneticilerde standart yoktur. Bir yöneticiden hiç şikayet gelmezken bir başkasından sürekli şikayet gelmektedir. Bu sektörde yöneticiler esnek olmalıdır. Kamu yöneticisi hiç bir esneklik gösterememektedir. Bu sektörde yöneticiler esnek olmalıdır. Kamu yöneticisi hiç bir esneklik gösterememektedir.

24 5. Özelleştirme

25 ÖZELLEŞTİRME ÇALIŞMALARI TEDAŞ, Yüksek Planlama Kurulu’nun kararı ve Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı ile tarihinde özelleştirme kapsamına ve programına alınmıştır. TEDAŞ, Yüksek Planlama Kurulu’nun kararı ve Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı ile tarihinde özelleştirme kapsamına ve programına alınmıştır.

26 ÖZELLEŞTİRME ÇALIŞMALARI Bugüne kadar yapılan çalışmalarla; Bugüne kadar yapılan çalışmalarla; TEDAŞ’a bağlı 20 şirket kuruldu. TEDAŞ’a bağlı 20 şirket kuruldu. Bağlı şirketlerin Dağıtım, Perakende Satış ve Perakende Satış Hizmet Lisansı müracaatları yapıldı. Bağlı şirketlerin Dağıtım, Perakende Satış ve Perakende Satış Hizmet Lisansı müracaatları yapıldı.

27 21 ELEKTRİK DAĞITIM BÖLGESİ. Tokat Çanakkale İstanbul And.Yk. Kırklareli Tekirdağ Edirne Balıkesir Bursa Manisa Kütahya Bilecik Kocaeli Yalova Sakarya Düzce Zonguldak Bartın Sinop Çorum Çankırı Karabük Bolu Eskişehir Ankara Konya Aksaray Niğde Karaman Antalya Burdur Muğla Denizli Aydın İzmi r Kırşehir Kırıkkale Yozgat Sivas Kayseri Amasya Samsun Kastamonu Adana Mersin Hatay Kilis Gaziantep Şanlıurfa Mardin Diyarbakır Batman Siirt Şırnak Van Bitlis Hakkari Muş Ağrı Bingöl Erzurum Kars Iğdır Osmaniye Tunceli Erzincan Malatya K.Maraş Elazığ Adıyaman Bayburt Rize Artvin Trabzon Giresun Ordu Gümüşhane NevşehirUşak Afyon Isparta Ardahan Boğaziçi EDAŞ

28 ÖZELLEŞTİRME ÇALIŞMALARI İlk tarife uygulama dönemi olan 5 yıla ilişkin çalışmalar tamamlanarak: İlk tarife uygulama dönemi olan 5 yıla ilişkin çalışmalar tamamlanarak: Dağıtım Şirketi Performans Standartları oluşturuldu Hedef Kayıp-Kaçak Azaltma Programı belirlendi

29 ÖZELLEŞTİRME ÇALIŞMALARI Dağıtım Bölgelerinin Yük Profilleri çıkartıldı Dağıtım Şirketi Gelir Gereksinimi belirlendi yapılarak 5 yıllık tarife EPDK’ya gönderildi Fiyatlandırma Yöntemi ve Hizmet/Maliyet Analizi bitirilerek yapılarak 5 yıllık tarife EPDK’ya gönderildi

30 ÖZELLEŞTİRME ÇALIŞMALARI Kurulan 20 şirketle TEDAŞ arasında imzalanacak İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi taslağı hazırlandı. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın, satış sonrasında yatırımcı şirketlerle imzalayacağı İşletme Hakkı Hisse Satış Sözleşmesi taslağı hazırlandı.

31 TEŞEKKÜRLER