STOMA ve HEMŞİRELİK BAKIMI

STOMA NEDİR? Stoma Yunancadan gelen bir kelime olup, “açıklık” ya da “ağız” anlamına gelir Bağırsak stoması, bağırsağın karın duvarına ağızlaştırıldığı yapay bir açıklıktır

Stomanın Özellikleri Stoma ağız içinin görünümüne benzer şekilde kırmızı, nemli ve yumuşaktır Ameliyat sonrası erken dönemde ödemlidir. Ödem birkaç ay sonra kaybolur ve stoma giderek küçülür.

Stomanın Özellikleri Stomada sinir uçları bulunmaz. Bu nedenle ağrı veya diğer duyular hissedilmez. Stoma kan damarlarınca zengindir. Sürtünme ve zorlama ile küçük kanamalar kolayca oluşabilir.

STOMA AÇILMA NEDENLERi Kolorektal yaralanmalar Anorektal kanserler Ülseratif kolit Kolon tıkanıklıkları Doğumsal bağırsak anomolileri Ciddi pelvis yanıkları Kolon tümörleri gibi durumlarda stoma uygulanmaktadır

STOMA ÇEŞİTLERİ Stomalar geçici ya da kalıcı olabilir. Geçici stomalar; stoma açılmasını gerektiren durum ortadan kalktıktan sonra kapatılırlar. Kalıcı stomalar da ise anüs kullanılmadığı için dışkılama işlemi stoma aracılığı ile olmaktadır ve yaşam boyu stoma kalmaktadır. Bağırsak stomaları; *Kolostomi *İleostomi olarak ikiye ayrılır.

İLEOSTOMİ İleostomi; İnce bağırsağın son bölümünün karın duvarına ağızlaştırılmasıdır. İleostomide dışkı sıvı haldedir, miktarı fazladır. içeriğindeki kimyasallar nedeniyle stoma etrafındaki deri kolayca tahriş olabilir.

KOLOSTOMİ Kolostomi; kalın barsağın (kolon) ameliyatla karın duvarına ağızlaştırılmasıdır. Bulundukları bağırsak bölümüne göre dört şekilde incelenebilir.

Assendan(Çıkan) Kolon Kolostomileri Dışkı stoma çevresindeki deriye zarar verebilen sindirim enzimlerinden zengin, sıvı veya yarı sıvıhaldedir

Transvers (Yatay) Kolon Kolostomileri Dışkı genellikle sıvı veya yarı katıdır. Stoma yatay kolonun soluna doğru yaklaştıkça sindirim enzimi içeriği azalır ve kıvamı giderek koyulaşır/sertleşir

Desendan(İnen) Kolon Kolostomileri Suyun büyük bir kısmı emildiği için dışkı yarı katı ya da katı haldedir

Sigmoid Kolon Kolostomileri Suyun tamamı sigmoid kolona gelinceye kadar emildiği için dışkı normal kıvamındadır. Kalıcı stomalarda tercih edilir.

Stoma Bakımı 1) İlk olarak adaptör yukarıdan aşağıya doğru deriden ayrılır 2)Stoma çevresi ılık suyla ıslatılan gazlı bez ile silinir ve kurulanır Stomanın değerlendirilmesi yapılır

Stoma Bakımı Stoma çapının kaç mm olduğu stoma cetveli yardımıyla ölçülür Uygun olan ölçü torbanın kenarı ile stoma arasında 2mmboşluk olmasıdır Stomanın çapına göre bir makas yardımıyla adaptör kesilir

Stoma Bakımı Adaptörün yapışkan kısmanındaki kağıt çıkarılır ve iç kısmına “pasta” sürülür. Pasta derinin dışkı ile temasını engeller. Adaptördeki delik stomayı kapsayacak şekilde adaptör cilde yerleştirilir. Adaptör ısı ile daha iyi yapışacağından parmaklar adaptör çevresinde yarım dakika gezdirilir.

Stoma Bakımı Torba adaptöre yerleştirilir. Hafif şekilde çekilerek yerleşip yerleşmediği kontrol edilir. Atıklar uygun şekilde atılır. Eller yıkanır.

STOMA KOMPLiKASYONLARI Prolapsus Retraksiyon Stenoz Nekroz Fistül Dermatit Prolapsus (Stomada dışa doğru sarkma oluşması) Retraksiyon (Bir organ ya da dokunun, destek görevi yapan bağ dokudaki anormal çoğalmaya bağlı olarak küçülmesidir. Stenoz (darlık) Nekroz (bir veya daha fazla sayıda hücrenin, dokunun ya da organın geri dönüşümsüz hasar görmesi sonucu görülen patolojik ölümdür) Fistül (cilt ile bağırsak arasında tünel oluşmasıdır) Dermatit (epidermis ve üst dermisin zararlı sayılan bir uyarana karşı verdiği yanıttır, inflamasyondur)

STOMALI HASTALARA VERİLECEK EĞİTİMLER

DERİ TEMİZLİĞİ - CİLT BAKIMI-BANYO Hastaya banyo engelinin olmadığı, su ve sabunun stomaya zarar vermediği ve suyun stoma içine kaçmayacağı anlatılmalıdırr. Hasta torbalı ya da torbasız banyo yapabilir.

BESLENME Gazlı içeceklerden kaçınılmalıdır. Dehidratasyon bulguları anlatılmalıdır. Günde 2-3 litre su içilmelidir. Yiyecekler iyice çiğnenerek yenmelidir. Kilo takibi yapılmalı, kilo alıp verilmekten kaçınılmalıdır İlk kez denenecek besinler azar azar ve yavaş yenmelidir Konstipasyonu önleyici diyet bilgisi verilmelidir

GAZ Stomalı hastalar gaz çıkışının kontrolünü sağlayamazlar. Hastalara gazı ve kokuyu kontrol altına alacak önerilerde bulunulmalıdır. Hasta yemeklerini düzenli yemelidir. Gaza neden olan fasulye,nohut, süt ürünleri,lahana gibi besinlerin kontrollü yenmesi gaz çıkışını kontrol edebilir.

FİZİKSEL AKTİVİTE Stomalı hasta yüzebilir, yürüyüş yapabilir Boks, güreş, ağırlık kaldırma gibi sporlar önerilmez Seyahat etme konusunda herhangi bir engel yoktur

ACİL DURUMLAR Hastaya stomadan dışkı gelmemesi, karında şişlik, distansiyon, geçmeyen diyare, stomadan kan gelmesi, stoma etrafındaki deride kızarıklık ya da renk değişikliğinde, stomanın içeri kaçması ya da bağırsağın stoma ile beraber dışarı çıkması gibi durumlarda sağlık kuruluşuna başvurması söylenmelidir.

VAKA SUNUMU Aysel Ökten 42 yaşında bayan hasta Kronik hastalığı yok Tanısı: Rektum CA 3 şubatta kolostomi açıldı Yara yerinde e.coli bakteri üremesi ile servisimize yatışı yapıldı. 3x3 tazoject başlandı

LAB. SONUÇLARI WBC: 4,16 4,6-10,2 RBC: 3,67 4,04-6,13 HGB: 9,97 12,2-18,2 HCT: 30,9 37,7-53,7 Albumin: 2,6 3,5-5,2

Hemşirelik Tanısı Amaç Girişim Değerlendirme Bilgi Eksikliği (M) Hastanın stoma bakımı beslenme diyet ve egzersizi hakkında bilgi sahibi olmasnın sağlanması Yukarıda anlatılan eğitimler verilmelidir Hasta ve hasta yakınlarına eğitim verildi Anladıklarını ifade ettiler

Boşaltım şeklinde değişme Hemşirelik Tanısı Amaç Girişim Değerlendirme Boşaltım şeklinde değişme (M) Sıvı-elektrolit dengesi korunması Hastanın hijyen kurallarına uyumunun sağlanması Hastanın diyareye neden olacak besinleri tanıması Diyareye neden olabilecek durumları ortaya çıkartmak Hastanın bol sıvı almasını sağlamak Hastanın diyareye neden olabilecek besinlerden kaçınılmasını sağlamak Gerekli durumlarda hekim istemine göre antidiyaretik ilaçlar vermek Hastanın hijyen kurallarına uyumunu sağlamak Hastaya hijyen kuralları ve diyare hakkında bilgi verildi Hasta anladığını ifade etti

Deri bütünlüğünde bozulma Hemşirelik Tanısı Amaç Girişim Değerlendirme Deri bütünlüğünde bozulma (M) Hastanın stoma bakımını öğrenmesi, kendi öz bakımını bağımsız birşekilde yapabilmesi Stoma çevresinde deri bütünlüğünün korunması Stoma çevresinin ölçülmesi ve ona uygun torbanın deliğinin kesilmesini sağlamak Hastanın stoma çevresini ölçme ve torba deliğini kesme yeteneğini kazanmasını sağlamak Deride herhangi bir kızarıklık görüldüğünde koruyucu pudra ve kremlerin kullanılmasını sağlamak Stoma temizliğinde sabun kullanımından kaçınmak Hastaya stoma bakımı anlatıldı Hasta anladığını ifade etti

Sıvı elektrolit dengesizliği riski Hemşirelik Tanısı Amaç Girişim Değerlendirme Sıvı elektrolit dengesizliği riski (M) Sıvı-elektrolit kaybının olmaması Az az sık yenmesini sağlamak Sıvı ve elektrolit dengesizliği belirtilerini gözlemek ve hastaya öğretmek Hastaya bol sıvı almasını söylemek Hastanın albumin değerinde düşüş gözlendi (2,6) Albümin takıldı Kontrol değer 3,4 e yükseldi

Hemşirelik Tanısı Amaç Girişim Değerlendirme Sosyal izolasyon (M) Hastanın sosyalleşmeye istekli olması Uygun hemşirelik uygulamalarıyla gaz ve koku oluşumunu azaltmak Hastanın normal yaşantısını sürdürmesi için cesaretlendirmek Hasta ailesinden hastanın normal sosyal yaşantısına dönmesi için yardım etmesini söylemek Hastanın arkadaş ve yakınlarının da hastayı ziyaret etmelerini sağlamak Hastaya korkuları ile ilgili bilgi verildi Sosyal izolasyonu devam ediyor

Hemşirelik Tanısı Amaç Girişim Değerlendirme Konstipasyon (O) Hastanın boşaltımını düzenli bir şekilde gerçekleştirmesi Konstipasyonun nedenini saptamak Lifli gıdaların alımını arttırmak Sıvı alımını arttırmak Kapasitesi dahilinde hareketliliğini arttırmak Hekim istemine bağlı laksatif ve lavman uygulamak Konstipasyonu önleme hakkında hasta bilgilendirildi

Hazırlayan:Behiye Nur BERTEM B121100096 Hemşirelik 4 Genel Cerrahi