SELÇUK TÜREYEN SELÇUK TÜREYEN DERİNCE 19 MAYIS ANADOLU LİSESİ UZMAN TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI ÖĞRETMENİ

Tanzimat Dönemi Edebiyatında Hikaye Ve Roman

Tanzimat edebiyatı öykü ve romanında olaylar çoğunlukla günlük yaşamdan veya tarihten alınmıştır. Olayların olmuş ya da olabilir izlenimini bırakması gerektiği konusunda bütün Tanzimat romancıları birleşmişlerdir.

İlk öykülerde topluluk önünde anlatılan meddah öykülerinin etkisi ve tekniği görülür. Halka seslenen yazarlar sade dille, aydın kişilere seslenen yazarlarsa yabancı sözlük ve dil kuralları ile yüklü bir dille yazmışlardır.

Bireyi eğitme, toplumu düzeltme amacı güdülmüştür. En önemli temalar, Fransız İhtilali ile dünyaya yayılan "vatan, özgürlük, adalet, milliyetçilik ve esaret"tir.

Eserler genel olarak, duygusal, acıklı konular üzerine kurulmuştur.  Tanzimat edebiyatının ilk döneminde yetişen Yazarlar romantizm akımının etkisi altında kalmıştır Tanzimat edebiyatının ikinci döneminde yetişen Yazarlar realizm (gerçekçilik) ile natüralizm (doğalcılık) akımlarının etkisi altında kalmıştırlar

Kişiler genelde tek yönlü; iyiler hep iyi, kötüler hep kötüdür.  Yazarlar eserlerinde kişiliğini gizlememiş, hatta yer yer olayın akışını keserek okuyucuya bilgi ve öğüt vermişlerdir.

Tanzimat Edebiyatı Yazarları Ve Eserleri

Tanzimat 1. Dönem ( ) Ziya Pa Ş a - Namık Kemal- İ brahim Ş inasi- Ahmet Mithat Efendi+ Ş emsettin Sami-

Ahmet Mithat Efendi ( )

1. Kıssadan Hisse:  1870’te yayımlanmıştır  Eserde yer alan kısa öyküler Aisopos’tan, Fene­lon’dan çevrilmiş metinlerden ve yerli fıkralardan oluşur.  Ahlaki ve hikemi çizgide ders vermeyi amaçlar.  Eserin adına uygun düşecek şekilde her öykü­nün sonunda çıkarılacak bir ders vardır.  Kıssadan Hisse serisi yeniliğin izlerini taşımakla birlikte geleneğin sınırları içinde kalan öykülerden oluşur.  Öykülerde “toplumcu bir anlayış” sözkonusudur

2. Letaif-i Rivayat (Güzel Söylenen Sözler)  - Öykülerdeki ana amaç; okuyucuları eğlendirmek, eğlendirirken eğitmek ve bilgilendirmek olduğu için geniş halk kitlesini bu yolla öykülerinin dünyasına çekmeyi hedefler  Sanat endişesine, yapmacık söyleyişlere yer vermez hatta eserlerinde yer yer bu konu aracılığıyla dönem aydınlarını hicveder.  Ahmet Mithat Efendi’nin Letâif-i Rivâyât serisinde yirmi beş kitap içerisinde otuz ayrı eser yer alır. (Bazı nüshalarda öykü sayısı 28 olarak verilmektedir.)  Letâif-i Rivâyât’taki öykülerinde Ahmet Mithat Efendi; evlilik ve aşk başta olmak üzere, kadın, kadının eğitim düzeyi, esaret, alafrangalık, eski örf ve âdetler, eğlence, namus, kölelik gibi farklı konuları ele almıştır.

Letâif-i Rivâyât serisindeki en önemli öyküler  Gençlik(1870)  Teehhül(1870)  Gönül(1870)  Mihnetkeşân(1870)  Bir Fitnekâr(1876  Nasip(1877)  Bekârlık Sultanlık mı Dedin?  Bir Tövbekâr

Tanzimat 2. Dönem ( )  Recaizade Mahmut Ekrem+  Abdülhak Hamit Tarhan-  Samipaşazade Sezai+  Nabizade Nazım+  Muallim Naci-  Direktör Ali Bey+

RECAİZADE MAHMUT EKREM ( ) Öykü: Saime (1888) Muhsin Bey Yahut Şairliğin Hazin Neticesi(1890) Şemsa (1895)

SAMİPAŞAZADE SEZAİ ( )  Öykü :  Küçük Şeyler(1892)  Sami Paşazade Sezai; hikâye; edebiyatımızdaki Batılı anlamda ilk hikâye eseridir.  Küçük hikâye türünün ilk örneğidir.  Yazar bu eserini Alphonse Daudet’in etkisiyle yazmıştır

Nabızade Nazım ( ) Öykü: Yadigarlarım (anı-öykü,1886) Zavallı Kız (1890) Bir Hatıra (1890) Sevda (1891) Hala Güzel (1891) Haspa (1891) Seyyie-i Tesamüh (-hoşgörünün kötülüğü -uzun öykü,1892)

Direktör Ali Bey ( )  Seyyareler ( Mizahi hikaye 1897).

SELÇUK TÜREYEN DERİNCE 19 MAYIS ANADOLU LİSESİ UZMAN TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI ÖĞRETMENİ