KL İ N İ K TIBB İ LABORATUVARLAR

B İ YOK İ MYA LABORATUVARI Laboratuvarın ço ğ unlukla en büyük kısmını oluşturan biyokimya bölümü, vücut sıvılarının kimyasal bileşiminin belirlendi ğ i bölümdür. Testlerin ço ğ unlu ğ u, pıhtı oluşumu sonrasında kandan geriye kalan sıvı olan serumda yapılır.

Laboratuvarın biyokimya bölümünde yapılan başlıca bazı testler; glikoz, total proteinler, kolesterol, trigliserid, kan üre nitrojeni, kreatinin, elektrolitler (Na,K, Cl, C02), enzimler (çeşitli dokularda harabiyet oldu ğ unda düzeyi artan maddeler), hormon düzeyleri ve çeşitli ilaç düzeyleri belirlemeleridir.

Biyokimya birimi içindeki özel kimya kısmı, özel e ğ itilmiş çalışanlar ve aygıtlar gerektiren bir alt birimdir. Biyokimya biriminde işlev gören aygıtlar ço ğ u zaman birden fazla testi aynı anda gerçekleştirebilen otomatik aygıtlardır. Otomatik aygıtların kullanımı laboratuvarda etkinli ğ i büyük ölçüde artırmıştır.

M İ KROB İ YOLOJ İ LABORATUVARI Klinik laboratuvarın mikrobiyoloji kısmında hastalıklara yol açan mikroorganizmalar izole edilir, gözlenir ve tanımlanır. Bunların arasında kan kaynaklı mikroorganizmalar tüberküloz basili, mantarlar ve di ğ er bazı daha az bilinen organizmalar sayılabilir.

Antibiyotik direnç testlerinin uygulanması da mikrobiyoloji laboratuvarının görevlerindendir. Geleneksel olarak otomasyona en az yer verilen laboratuar, mikrobiyoloji laboratuvarıdır. Ancak geliştirilen yeni aygıtlar bu durumu de ğ iştirmektedir.

HEMATOLOJ İ LABORATUVARI Hematoloji bölümünün başlıca odak noktası lokositler, eritrositler ve trombositler gibi kanın şekilli bileşenlerinin de ğ erlendirilmesidir. Tam kan sayımı kavramı, hemoglobin, hematokrit, eritrosit, lökosit ve diferansiyal lökosit sayımını içerir.

Hematoloji laboratuvarında bundan başka retikülosit sayımı, sedimentasyon hızı, orak hücreli anemi tanısı eritrosir niteleyicilerinden ortalama hücre hacmi, ortalama korpusküler hemoglobin, ortalama korpusküler hemoglobin konsantrasyonu ölçümleri yapılır.

Pıhtı oluşumundaki bozuklukları ortaya çıkarmak için yapılan protrombin zamanı (PT), aktifleştirilmiş tromboplastin zamanı (aPTT) gibi cerrahi öncesi uygulanan rutin testlerin uygulanması da hematoloji laboratuvarının görevleri arasındadır.

KAN BANKASI Tam kan, paketlenmiş eritrositler, taze donmuş plazma, trombosit ve lökosit gibi kan ürünlerinin hastaya sa ğ lanması ile görevli bölümdür. Kan bankasında uygulanan işlemlerden bazıları; alıcı ve verici kanında ABO ve Rh tiplendirmesi, transfüzyon öncesinde uygunluk testleri ve hasta kanında antikor taranmasıdır.

Pekçok merkezde kan bankası çalışanları, kan alınması ve transfüzyon öncesinde kanın hazırlanmasından da sorumludur. Kan ürünleri, kan bankasında düşük ısılı so ğ utucularda saklanır.

PATOLOJ İ LABORATUVARI Patoloji, eski yunanca hastalık anlamındaki 'pathos' teriminden türetilmiştir ve hastalıkların bilimsel yöntemlerle incelenmesi anlamında kullanılır. Daha geniş anlamıyla patoloji, hastalıklara yol açan nedenleri, bunların doku ve organları etkileme biçimlerini, hastalıklı doku ve organların özellikle morfolojik (biçimsel, görüntüsel) özelliklerini inceler.

Patoloji; anatomi ve fizyolojide ö ğ renilen bilgilere, hastalıklı organların çıplak gözle veya mikroskop altındaki anormal görünüşlerini ekleyerek hastalıkların daha kolay anlaşılmasını sa ğ lar. Patolojik incelemenin tanıya ve uygun tedavi yönteminin belirlenmesine katkısı çok büyüktür.

Günümüzde, tümörlerin tanısı başta olmak üzere, pek çok hastalı ğ ın kesin tanısı için patolojik inceleme gerekli ve zorunludur.

İ MMÜNOLOJ İ VE SEROLOJ İ LABORATUVARI Klinik immünoloji ve seroloji, kan bankasıyla birlikte ya da ayrı bir bölüm olarak bulunabilir. Bu kısım antijen ve antikorların patogenezinde önem taşıdı ğ ı hastalıkların tanısında yardımcı testlerin yapılmasından sorumludur.

Rutinde uygulanan testlerden bazıları; sifiliz testleri, tifo, tifüs, rubella mononükleoz testleri, gebelik testleri ve HIV testleridir. Büyük hastanelerde örnek toplanması ve işlenmesi için ayrı bir ünite oluşturulmuştur. Burada örnekler numaralandırılır, santrifüjlenir, plazma ve serum ayrılarak ilgili laboratuvar bölümlerine iletilir.