Anti-bakteriyel, anti-fungal, anti-viral kullanım ilkeleri Dr.M.Murat Özgenç

GİRİŞ Acil serviste kullanılan anti-mikrobik ilaçların Mekanizma Endikasyon Kontrendikasyon Yan etkiler Doz ayarlamaları (Organ yetmezliklerinde) Gebelikte kullanım İlaç etkileşimleri

Anti-Bakteriyel İlaçlar Bakteriyostatik Bakterisidal Etki mekanizmaları; – Duvar sentez inhibisyonu – Protein sentez inhibisyonu – Nükleik asit metabolizması inhibisyonu – Enzim inhibisyonu

Duvar sentez inhibitörleri Protein sentez inhibitöleri Nükleik asit met. inhibitörleri Bakteri enzimi inhibitörleri PenisilinlerAminoglikozidlerFlorokinolonlarSülfonamidler SefalosporinlerMakrolidlerRifampinTrimetoprim VankomisinLinezolidNitrofurantoin TeikoplaninTetrasiklinler DaptomisinKlindamisin Quinopristin- Dalfopristin

Duvar Sentez İnhibitörleri Beta-laktamlar (penisilin, sefalosporin) – Hücre duvarındaki penisilin bağlayıcı proteine bağlanır – Otolitik enzimlerle peptidoglikan bölgeyi delerek hücre lizisine yol açar (Bakterisid) – Penisilin bağlayıcı proteinlerdeki değişim sonucu rezistans gelişir – Örn: MRSA, MRSP

Duvar Sentez İnhibitörleri Glikopeptidler (vankomisin, teikoplanin) – Peptidoglikan bölümün terminal dipeptite (alanin- alanin) bağlanırlar – Hücre duvar yapısını bozarak parçalanmasına ve hücre ölümüne yol açarlar (Bakterisid) – Terminal dipeptitteki değişime bağlı rezistans gelişir (laktat-alanin) Örn: VRSA Daptomisin hücre zarındaki lipofilik alana bağlanarak depolarizasyonla bakteriyi öldürür

Protein Sentez İnhibitörleri Ribozomlara bağlanırlar Aminoglikozidler ve tetrasiklinler 30s Makrolidler ve klindamisin 50s İlaçların etki göstermesi için hücre duvarından geçip yeterli konsantrasyona gelmesi gerekir Direnç gelişimi, zarın ilaçlara permabilitesini değiştirmesiyle ya da eflux pompasıyla olur

Nükleik Asit İnhibitörleri Florokinolonlar bakteri DNA transkripsyonun da görevli dna girazı inhibe eder Rifampin DNA bağımlı RNA polimerazı inhibe ederek RNA sentezini önler – Gr+, Gr- ve mikobakteri etkinliği vardır Nitrofurantoin direk DNA’yı parçalar Direnç gelişimi protein sentez inhibitörleri gibidir

Enzim İnhibitörleri Folik asit metabolizmasına etki ederler Sülfonamidler dihidropteroat sentazı, Trimetoprim dihidrofolat redüktazı inhibe eder Enzimlerdeki mutasyonlar sonucu afinite azalması ile direnç gelişir

Nötral penisilinler Penisilin G (deposilin, iecillin..) Penisilin V (penos..) Aminopenisilinler Ampisilin (alfasilin, ampisina…) Amoksisilin (largopen, alfoksil…) Penisilinaz drençliler Oksasilin Kloksasilin Dikloksasilin Floksasilin (floksin) Nafsilin Anti-psödomonal Piperasilin (pipraks) Tikarsilin

Beta-laktamaz kombinasyonları Ampisilin-sulbaktam (alfasid, duocid, sulbaksit…) Amoksisilin-klavunat (amoklavin, croxilex…) Piperasilin-tazobaktam (tazocin, tazoper) Tikarsin-klavunat Monobaktamlar Aztreonam Ertapenem (invanz) Meropenem (meronem, merosid..) İmipenem (tienam, sılanem) Doripenem (doribax)

Aminoglikozidler Amikasin (amikover, amijeksin..) Gentamisin (gemisin, genthaver) Neomisin Streptomisin (strep- deva) Tobramisin (tobel..) Florokinolonlar Moksifloksasin (moxai, pitoxil…) Levofloksasin (qufons, infecur…) Siprofloksasin (quinox, sanset…) Ofloksasin (tarivid, meneflox…)

1.Kuşak sefalosporinler Sefazolin (sefamezin, equizolin…) Sefapirin Sefadroksil Sefaleksin (maksipor, sef) 2. Kuşak sefalosporinler Sefaklor (cef, kefsid..) Sefotetan Sefuroksim (aksef, zinnat…) Sefprozil (erasef, serozil..) Sefoksitin

3.Kuşak sefalosporinler Seftibuten (ceflong, wincef..) Sefotaksim (taksidem, deforan…) Seftazidim (fortum, zidim..) Seftriakson (cefridem, rekson…) Sefpodoksim (infex, texef..) 4. Kuşak sefalosporinler Sefepim (ekipim, maxipime, unicef)

Makrolidler Eritromisin (erimicine, eritro..) Azitromisin (azro, tremac..) Klaritromisin (klax, clabel…) Tetrasiklinler Tetrasiklin (tetra, tetralet.) Minoksiklin Doksisiklin (tetradox, monodox.)

Folat inhibitörleri Trimetoprim- sulfametoksazol (cotriver, septrin..) Trimetoprim Diğerleri Klindamisin (clin, biocline..) Metronidazol (midazol, metrajile..) Nitrofurantoin (pyelosptyl) Quinpristin-dalfopristin Vankomisin Linezolid Daptomisin

Anti-Bakteriyel İlaçlar İlaç seçiminde bulunurken; Klinik çalışmalar ve deneyim Kabul edilebilir yan etki Spesifik enfeksiyon& uygun antibiyotik Alternatif ilaç seçme gereksinimi, – İntolerans – Allerji – Yüksek yan etki

Anti-Bakteriyel İlaçlar Doz ayarlaması yapılırken; Bakteriyel gelişimi önleyen optimum doku konsantrasyonu (standard dozlar) Antibyotik penetransı zor infeksiyonlarda yüksek doz – Menenjit – Endokardit – Osteomiyelit – Septik Artrit

Anti-Bakteriyel İlaçlar Doz ayarlaması yapılırken; Organ yetmezliklerine dikkat Oral dozlarda çoğunlukla modifikasyon gerekmez Renal Yetmezlik olanlarda çoğunlukla doz ayarlanmalı Karaciğer yetmezliğinde kesinlik yok

Anti-Bakteriyel İlaçlar Allerjik reaksiyonlar; Doz bağımsız Klinik çalışmalarla (hayvan çalışmaları vb.) ön görülemez Çoğunlukla küçük deri döküntüleri Hayati tehdit eden tablolara da yol açabilir (toksik epidermal nekroliz, anafilaksi, ilaç ateşi, hepatit, interstisiyel nefrit…)

Anti-Bakteriyel İlaçlar Yan etki ve toksisite; Çoğunlukla doz bağımlıdır Klinik çalışmalarda gösterilmiştir Antibiyotik kesilince geriler Doz ayarlaması ile önlenebilir Bazı yan etkiler doz bağımsızdır ve öngörülemiyebilir (Psödomebranöz Enterokolit vb.)

Anti-Bakteriyel İlaçlar Allerjik kontrendikasyonlar; Toplumda en sık penisilinler Respiratuar distress, ürtiker, bronkospazm gibi ciddi yan etki öyküsü varsa kontrendike Çok gerekli durumlarda desensitizasyon Sadece küçük döküntü vb. öykü varsa ilaç yeniden kullanılabilir

Anti-Bakteriyel İlaçlar İlaç etkileşimleri; Ana olarak iki mekanizma – İyon bağlaması sonucu emilimde azalma (tetrasiklinler ve florokinolonlar; kalsiyum, demir preparatları ve anti-asitlerle birlikte kullanılırsa emilimi bozulur) – Sitokrom P 450 inhibisyonu (Siprofloksasin, klaritromisin, TMP-SMX)