Tükiyenin Dış Ticareti. Ülkelere, bölgelere ve mal grupuna göre dağılımı.

Tükiyenin Dış Ticareti. Türkiyenin Dış Ticareti OECD ülkeleri ile ticaret ve OECD dışı Ülkelerle ticaret biçiminde iki ana bölüme ayrılabilir. Bunlara bir de serbest bölgelerden yapılan ticaret eklendiğinde toplam ticaret hacmine ulaşılır.

Türkiye – OECD Ticareti OECD Batılı sanayileşmiş ülkeler arasında dayanışma, işbirliği ve eşgüdüm sağlama amacı güden bir örgüttür yılındakı verilere istinaden Türkiye ihracatının yüzde 61.2’si ve ithalatının yüzde 54’ü OECD ülkeleriyle yapılmıştır. Dış ticaretimizde taşıdığı bu büyük önem dolayısıyla OECD ülkelerindeki ekonomik ve mali gelişmeler Türkiyeyi doğrudan ve hızla etkileyebilecek nitelikdedir.

Türkiye – AB Ticareti Türkiyenin dış tcaretinde en büyük yeri olan bölge kuşkusuz ki Avrupa Birliğidir yılının verilerine esasen Türkiye’nin AB’ye ihracatı ,3 milyon dolar (toplam ihracattaki payı yüzde 56.3), AB’ye ithalatı ise ,8 milyon dolar (toplam ithalattaki payı yüzde 40.3)’ dır. Bu rakamlara göre 2007 yılında AB ile olan ticaretimizdeki açık 8.184,5 milyon dolardır.

Türkiye – NAFTA Ticareti NAFTA ticaretinin ağırlıklı bölümü ABD ile yapılmaktadır yılı verilerine göre ABD ile ihracatımız 4.144,9 milyon dolardır. Bunların ihracatımız ve ithalatımız içindeki payları sırasıyla yüzde 0.7 ve yüzde 4.8’dir. NAFTA ülkeleri: Kanada, ABD ve Meksika

Türkiye – EFTA Ticareti 2007 yılı verilerine göre, EFTA’nın Türkiye’nin ihracatı ve ithalatı içindeki payları sırasıyla yüzde 1.2 ve 3.4’tir. EFTA ülkeleri arasındakı ağırlıklı olarak ticaret yaptığımız ülke İsveçre’dir. EFTA ülkeleri: İsveçre, Norveç ve İzlanda yılında AB ile EFTA arasında sanayi ürünleri ticareti üzerindeki gümrükler kaldırildi ’dan itibaren Türkiyde EFTA’ya karşı AB ile aynı ticaret politikalarını izlemeye başlamıştır.

Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EKİT) ile İlişkileri 2007 yılında EKİT ülkelerinin Türkiyenin ihracatındaki payı yüzde 4.3 ve ithalatındaki payı 5.9 düzeyinde olmuştur. Bu rakamlar Türkiye’nin, teşkilattaki ülkelerle ticaretinin henüz arzulanan boyutlarda olmadığını gösteriyor ama EKİT’le olan ticaret giderek hızlanmaktadır. EKİT ülkeleri: Türkiye, İran ve Pakistan kurucu üyeler yılında Orta Asya Cumhuriyetleri ile birlikte üye sayısı artmıştır.

Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) KEİ üyesi ülkelerle AB arasında serbest ticaret anlaşmaları yapılmaktadır. KEİ üyesi ülkeleri kendi aralarındada aşamalı olarak bir Serbest Ticaret Bölgesi kurulması yolunda da çalışmala bulunmaktadır. KEİ, AB’ye alternatif bir kuruluş değildir. Bu hareketi, Türkiye’nin Batı Avrupa ile bütünleşmesi amacına ters düşmemek üzere, dünyada ortaya çıkan yeni gelişmeleri değerlendirme yönunde bir girişim olarak değerlendirmek gerekir. KEİ ülkeleri: Türkiye, Rusya, Romanya, Bulgaristan, Yunanistan, Arnavutluk, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Moldavya ve Ukrayna.

Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) devamı KEİ ülkeleri ile Türkiye’nin ticareti ilişkileri düzenli bir artış göstermektedir yılında KEİ ülkelerinin ihracat ve ithalatımız içindeki payları sırasıyla yüzde 18.8 ve 20.5’tir. Ayrıca, özellikle müteahhitlik alanında Türkiye’nin bu ülkelerde yürüttüğü önemli projeler bulunmaktadır. Uzun dönemde bu faaliyetler çeşitlendirilerek kapsamının genişletilmesi beklenebilir.

Türkiye – İslam Ülkeleri Ticareti Türkiye’nin İslam ülkeleriyle ekonomik ve ticari işbirliğini geliştirmeye yönelik faaliyetleri İslam Konferansı Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK) çerçevesinde yürütülür. Türkiye 1984 yılından beri, sözü edilen bu komitenin başkanlığını yapmaktadır. Orta AsyA Türk Cumhuriyetleri’nin katılması ile üye sayısı bugün 50’nin üzerine çıkmıştır.

Türkiye – İslam Ülkeleri Ticareti devamı 1980’den sonra Türkiye’nin dış ticarete açılmasında özellikle Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki İslam ülkelerinin rolü büyük olmuştur, hatta Türkiye, ihracata açılmayı bu ülke pazarlarında öğrenmiştir denilebilir. Bunda kuşkusuz o dönemlerde artan petrol gelirleri sonucu, söz konusu ülkelerin satınalma güçlerindeki artıın da etkisi olmuştur.

Türkiye – İslam Ülkeleri Ticareti devamı 2007 yılında İslam ülkelerinin toplam ihracatımız ve ithalatımız içindeki payları yüzde 18.8 ve 12.8 olmuştur. Bu grupta Suudi Arabistan ve İran ticaretimizin en yüksek olduğu ülkelerdir. Türkiye özellikle bu ülkelerden petrol ithal etmektedir. ABD’nin İrak’ı işgal etmesi Türkiye’nin ticaretini çok olumsuz biçimde etkilemiştir.

Türk Cumhuriyetleri ile Ekonomik İlişkiler 2007 yılında Türkiye’nin Türk Cumhuriyetleri’ne (KKTC dahil) ihracati 2.871,1 milyon dolar ve bu ülkelerden ithalatı 2.669,5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bunun ihracat ve ithalatımızdaki payları, sırasıyla yüzde 2.7 ve yüzde 1.6’dır. En fazla ihracat yapılan ülkeler Azerbaycan ile KKTC, en fazla ithalat yapılan ülkede Kazakistan’dır.

Türk Cumhuriyetleri ile Ekonomik İlişkiler devamı 2005 yılında Türk Cumhuriyetleri’nin ticaretinde Rusya, yaklaşık yüzde 30’luk pay ile birinci sırada geliyordu. Türkiye ise yüzde 3’lük pay ile dokkuzuncu sırada yer almaktaydı. Türkiyenin bu ülkelerle ticareti arzulanan boyutlarda değildir. Ancak bu ilşkilerin büyük bir gelişme potansiyeline sahip bulunduğunu da vurgulamak lazım.

Bakü – Tiflis – Ceyhan Boru Hattı Azerbaycan petrolünü Avrupa pazarlarına ulaştıracak 1760 km. Uzunluğundaki Bakü- Tiflis- Ceyhanboru hattı projesi tamamlanarak 2005 yılında hizmete açılmıştır. Bu proje ile Azerbaycan doğrudan uluslararası piyasalara açılmakta, Türkiye de dünya petrol ticaretinde önemli bir köprü durumuna gelmektedir.

Projeler Şah deniz Projesi ile Türkmenistan doğal qazı Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına ulaştırılacaktır. Nabucco da bu konuda üzerinde çalışılan bir diğer doğal gaz boru hattı projesidir. Bakü- Tiflis- Erzurum doğal gaz boru hattı da 2006 yılından itibaren Güney Kafkasya doğal gazını Türkiye’ye sevk etmeye başlamıştır.

Rusya ve Bağımsız Devletler Topluluğu ile Ekonomik ve Ticari İlişkileri 2007 yılında Rusyaya ihracatımız 4.727,2 milyon dolar ve bu ülkeden ithalatımız milyon dolardır. Bunların oransal değerleri yüzde 4.4 ve bu ülkeden ithalatımız 13.8’dır. İthalatın bu derecede yüksek olması bu ülkeden yapılan doğal gaz ithalatı dolayısıyladır.

Türkiye İhracatında ve İthalatında En Büyük Payı Olan Ülkeler