İ SKENDERUN TEKNIK ÜNIVERSITESI İ SKENDERUN MESLEK YÜKSEKOKULU İ NŞAAT TEKNOLOJISI … DERS:ATIK SULAR KONU:ENDÜSTRİYEL NİTELİKLİ ATIK SULAR HAZIRLAYANLAR: İSMAİL TAŞKIN YAKUP DEMİR

E NDÜSTRIYEL N ITELIKLI A TıK S ULAR Size bu konuyla ilgili kısaca nelerden bahsedeceğimi şu şekilde sıraladım; Endüstriyel nitelikli atık sular nedir ? Hangi tesislerde meydana gelir ? Özellikleri nelerdir ? Arıtılma amaçları ? Arıtılma yöntemleri ?

E NDÜSTRIYEL NITELIKLI ATıK SULAR Dünya nüfusunun hızla artması ile suya olan ihtiyaç da o oranda artmakta ve su kaynakları hızla tükenmektedir. İnsan yaşamı için gerekli olan bu kaynakların endüstriyel faaliyetler sonucu kirlenmesi neticesine denir.

E NDÜSTRIYEL N ITELIKLI A TıK S U O LUŞTURAN T ESISLER Endüstriyel atık su arıtma sistemlerini, sanayi tesislerinde gerçekleştirilen üretim faaliyetleri sonucunda oluşan atık suların arıtılması amacı ile tasarımlamak gerekir. Farklı üretim proseslerine sahip endüstrilerden kaynaklanan atık suların arıtılması ve geri kazanılması farklı çözümler gerektirir..

Bu farklı çözümlere ulaşmak ise teknoloji, deneyim ve bilgi birikimini gerekli kılmaktadır

ÖZELLIKLERI Atık su tesisleri, vasıfsız elemana teslim edilemeyecek kadar pahalı sistemlerdir. Bu yüzden sistem için kalifiye hâle gelmiş personele teslim edilmesi gereklidir. İlgili yasa gereği ruhsat, kazalardan korunma yönetmelikleri, ilk yardım yönergeleri mevcut olmalıdır. İşletme çalışır duruma getirilmeden deneme amacıyla kuyu suyu, çamurlu dere suyu vb. ile denetimi gerçekleştirilmelidir.

E NDÜSTRIYEL N ITELIKLI A TıK S ULARıN A RıTıLMA A MAÇLARı Bir yerleşim merkezinde verilen içme suyu kalitesindeki suların içme suyu olarak kullanımı dışında park, eğlence ve dinlenme alanları, atletizm alanları, okul bahçesi ve oyun alanları, ana yolların ve halka ait binaların ve tesislerin çevresindeki peyzaj alanlarının sulanması için kullanılır.

ÇEŞITLERI Et entegre tesisleri ve kesimhaneler Deri fabrikaları Un ve makarna üretim tesisleri Süt ve süt ürünleri üretim tesisleri Konserve ve deniz ürünleri üretim fabrikaları Karışık endüstriyel kökenli atık sular (organize sanayi bölgeleri)  Şarap ve bira fabrikaları Bitkisel yağ üretim fabrikaları

A RıTıLMA YÖNTEMLERI Endüstriyel nitelikli atık suların arıtılması; fiziksel arıtma, kimyasal arıtma, biyolojik arıtma ve ileri arıtma yöntemleri olmak üzere dört yöntemle yapılır.

K IMYASAL ARıTMA Kimyasal arıtma sistemleri, suda çözünmüş veya askıda bulunan maddelerin fiziksel durumunu değiştirerek çökelmelerini sağlamak üzere uygulanan arıtma prosesleridir. 3 aşaması vardır ; Nötralizasyon Koagülasyon Flokülasyon

NÖTRALIZASYON Atık suyun asit ve kireç ilave edilerek koagülasyon için uygun ph değerlerine getirilmesi işlemidir.

KOAGÜLASYON Atık sudaki askıdaki katı maddelerin çekirdek oluşturulması işlemidir. Atık su karakteristiğine uygun olarak genellikle Alüminyum Sülfat, Demir Sülfat, Demir III Klorür gibi kimyasallar kullanılmaktadır.

FLOKÜLASYON Yardımcı koagülant (Polielektrolit) kullanılarak koagülasyon ünitesinde oluşan çekirdeği suda çökebilecek büyüklükte flok oluşturulması işlemidir.

B IYOLOJIK ARıTMA Atık suda bulunan kirletici olarak tanımlanan askıda ve çözünmüş halde bulunan organik maddelerin mikroorganizmalar aracılığı ile parçalanarak ayrıştırılması esasına dayanmaktadır.

Ortamdaki oksijen varlığına göre aerobik ve anaerobik olarak sınıflandırılan biyolojik arıtma sistemleri, organizmaların sistemdeki durumuna göre de süspansiye ve sabit film (bağlı) prosesleri olarak da sınıflandırılabilmektedir. Buna göre;

Aerobik Biyolojik Büyüme Prosesleri Süspanse Büyüme Prosesleri Aktif Çamur Prosesi Havalandırmalı Lagünler Stabilizasyon Havuzları Oksidasyon Hendekleri Bağlı Büyüme Prosesleri Damlatmalı Filtre Prosesi Biyodisk Üniteleri

Anaerobik Biyolojik Büyüme Prosesleri Süspanse Büyüme Prosesleri Anaerobik Kontakt Bağlı Büyüme Prosesleri Yukarı Akışlı Dolgu Sütunu Akışkan Yatak En sık rastlanan aktif çamur prosesidir.

B U PROSESIN AŞAMALARı pH Kontrol Havuzu: Atıksuyun pH’nın mikroorganizma yaşamını uygun olup olmadığının kontrolu ve gerektiğinde asit veya baz ile müdahale edildiği ünitedir. Havalandırma Havuzu: Havalandırma havuzunda biyolojik aktivite gösterecek olan mikroorganizmalar için optimum şartlar oluşturularak kirleticilerin biyolojik olarak ayrıştırılması gerçekleşmektedir. Biyolojik olarak ayrışan kirleticiler flok olarak çökeltme havuzlarında uzaklaştırılmaktadır. Biyolojik Çökeltme Havuzu: Biyolojik ayrışma sonucu oluşan çökebilen maddelerin sudanuzaklaştırılması için kullanılan ünitedir. Çökelen maddelerde aktif çamur bunduğundan bir bölüme sistemdeki mikroorganizma konsantrasyonunu kaybetmemek için geri devredilirken bir kısmı da sistemden uzaklaştırılmaktadır.

İ LERI ARıTMA Dezenfeksiyon Azot giderme Fosfor giderme Filtrasyon İyon değiştirme Ters osmoz

DEZENFEKSIYON Arıtma tesisi çıkış suyunda su ile taşınabilen ve hastalık yapan mikroorganizmaların giderilmesi amacıyla uygulanan işlemdir.

A ZOT GIDERME Atık suda bulunan amonyum iyonları bakteriler yardımıyla nitrifikasyon kademesinde önce nitrite sonra nitrata dönüştürülmektedir. Denitrifikasyon kademesinde nitrat anoksik şartlarda azot gazına dönüştürülerek sudan uzaklaştırıldığı ünitedi

F OSFOR GIDERME Atıksudaki fosfor bileşiklerinin giderilmesi alıcı ortamda alg oluşumunu engellemek açısından önemlidir. Fosfor bileşikleri kimyasal maddeler kullanılarak fosfor, fosfat tuzları şeklinde çöktürülerek giderilebilirken biyolojik arıtmada mikroorganizma tarafından alınarak da giderilebilmektedir.

FILTRASYON Çökeltme ünitelerinde giderilemeyen askıda katıların tutulması için uygulanan işlemdir

İ YON DEĞIŞTIRME Atıksuda istenmeyen katyon ve anyonların giderilmesi amacıyla uygulanır. (Örnek Fe +2 )

T ERS OZMOZ Atıksuyun yeniden kullanılabilmesi amacı ile genellikle endüstriyel atık su arıtımında kullanılan çözünmüş inorganik ve organik maddelerin sudan uzaklaştırılması yada geri kazanılması amacıyla yüksek basınç uygulanan bir sistemdir.

Ç AMUR A RıTıMı

* Çökeltme havuzlarından alınan çamurun sistemin uzaklaştırılmasıdır. Çamur bertarafında en çok yoğunlaştırma, çamur çürütme ve susuzlaştırma işlemleri uygulanmaktadır.

Yoğunlaştırma: Arıtma tesislerinde çamur miktarını azaltmak ve çamur işleme birimlerinin boyutlarını azaltmak amacıyla uygulanmaktadır. Çamur Çürütme: Aerobik ve anaerobik ortamda çamurların mikroorganizmalar aracılığı ile parçalanması işlemidir. Susuzlaştırma: En çok kullanılanlar çamur kurutma yatakları ile filtrepres ve beltpres gibi susuzlaştırma işlemleridir.

S ORULAR 1-) Endüstriyel tesisler için arıtma sistemleri projelendirilirken dikkat edilecek hususlar nelerdir ? 2-) Endüstriyel atık sularının özelliklerini yazınız ? 3-) Endüstriyel atık suların evsel atık sular ile birlikte arıtılması uygunmudur ? 4)_)Endüstriyel atık su arıtımında kullanılan ızgara ve eleklerin kullanım amaçları nelerdir? 5-) Kum tutucunun yapım amacı nedir ?

SORULAR 6-) Atık suların arıtma yöntemlerinden 3 tanesini yazınız ? 7-) Endüstriyel nitelikli atık suların arıtılma amaçları nelerdir ? 8-) Küçük sanayi sitelerinden ve organize sanayi bölgelerinden kaynaklanan her türlü atık suya denir? 9-)Endüstriyel atık suların özelliklerinden 3 tanesini yazınız ? 10-) Endüstriyel atık su tesislerinde çalıştırılacak personelin hangi niteliklere sahip olması gerekir ?