CERRAHİ ENFEKSİYONLAR, BATIN İÇİ ENFEKSİYONLAR VE APSELER Prof.Dr. Ahmet DEMİRKIRAN

ASEPSİ Cerrahi bir girişimde kullanılacak malzemelerin ve işlemin yapılacağı ortamın, sporlu şekilleri dahil tüm bakteri, virüs, parazit ve mantarlardan arındırılmış olmasına denir.

ANTİSEPSİ Sağlam veya hasara uğramış dokuların yüzeyinde bulunan, sporlu şekiller hariç tüm patojen mikroorganizmaların kimyasal yöntemler kullanılarak yok edilmesine denir. Doğrudan deride kullanılan kimyasal solüsyonlardır. Sulandırılarak kullanılırlar. Örnekler; klorheksidin, povidon iyodin

DEZENFEKSİYON Cansız materyallerin yüzeyindeki sporlu şekilleri hariç tüm patojen mikroorganizmaların, kimyasal yöntemlerle yok edilmesi işlemine denir. Cerrahi aletler için kullanılırlar. Örnekler; kuaternal amonyum bileşikleri (setrimid), gluteraldehit, izopropil alkol, fenoller, hipoklorit solüsyonu, formaldehit gibi

STERİLİZASYON Cansız materyallerdeki sporlu şekilleri dahil tüm bakterilerin, virüs, mantar ve parazitlerin, fiziksel yöntemler kullanılarak yok edilmesi işlemine denir. En iyi sterilizasyon şekli basınçlı buhardır. Ayrıca kuru ısı, ultraviyole, etilen oksit, laminer akım sistemleri de sterilizasyon amacıyla kullanılırlar.

ÖRNEKLER Cerrahın ellerini yıkaması, insizyon bölgesinin antiseptik solüsyonlarla yıkanması - cilt antisepsisi Ameliyathane zemininin, duvarların ve lambaların dezenfektan bir madde ile silinmesi Aynı ajan değişik konsantrasyonlarda hem sterilizasyon hem de dezenfeksiyon amacıyla kullanılabilir.

ÖRNEKLER Dezenfekte veya sterilize edilecek bir malzeme önce mekanik olarak temizlenir, aksi taktirde yapılacak dezenfeksiyon işlemi veya sterilizasyon işlemi beklenen etkiyi göstermeyecektir.

Cerrah antiseptik ile yıkadığı ve antisepsi sağlanmış olan eline sterilize edilmiş olan eldiven giyinir ve böylece asepsi sağlanır.

İnflamasyon ve enfeksiyonun kardinal belirtileri; (CELSUS) Isı değişikliği Kızarıklık Şişlik Fonksiyon kaybı

PATOFİZYOLOJİ Patojenin enfeksiyon oluşturması; Bakterinin virülansına Bakterinin miktarına (1*105/gr doku) Konakçı cevabına (Lokal ve sistemik faktörler) Lokal çevre faktörlerine Cerrahi tekniğe

CERRAHİ ENFEKSİYONLARDA TANIMLAR Yara enfeksiyonu Sellülit Lenfanjit Apse Bakteriyemi ve septisemi

YARA ENFEKSİYONU Bir yarada pürülan bir akıntının varlığı veya akıntıda patojen bakteri saptanması şeklinde tanımlanabilir. Minor (Lokal) Major (Sistemik)

SELLÜLİT Deri ve deri altı dokusunun yüzeyel yayılan eritamatöz enflamasyonudur. Erizipel - A Grubu B-hemolitik strep. - Strep. pyogenes Erizipeloid - Erysipelothrix rhusiopathhiae Hemophilus influenza Enterobacteriacea Corynoebacterium diphteriae Pyoderma gangrenozum

LENFANJİT Sellülitin daha şiddetli bir formudur ve etken genellikle streptokoklardır. Periferal septik bir alandan lenfatik drenaj boyunca kırmızı bir çizgi şeklinde görülür.

BAKTERİYEMİ VE SEPTİSEMİ Bakteriyemi dolaşımda canlı bakterilerin bulunmasıdır. Septisemi ise bakteriyemiye bağlı sistemik semptomların ortaya çıktığı klinik tablodur (halsizlik, ateş, hipotansiyon, vb - toksik tablo).

APSE Bağ dokusu nekrozuna sekonder gelişen süpüre materyalin lokalize kolleksiyonudur. Ağrılı, kızarık şişlik (krepitasyon) Halsizlik, titreme, terleme, ateş ve lökositoz Fluktuasyon verdiği anda drenaj yapılmalıdır. Antibiyotik kullanımı tartışmalıdır.

CERRAHİDE ENFEKSİYON YAPAN MİKROORGANİZMALAR Stafilokoklar Streptokoklar Clostridia Koliformlar Salmonella Bacterioides Mycobacterium Funguslar Virüsler Amebiazis Kist hidatik Yumuşak doku enfeksiyonları

CERRAHİ YARALARIN SINIFLANDIRILMASI Temiz yara (Fıtık operasyonları) Temiz kontamine yara (Mide ve safra yolları operasyonları) Kontamine yara (Kolon cerrahisi, Crohn hast. operasyonları) Kirli yara (Perforasyon, fekal peritonit)

TEMİZ YARA < %5 Elektif operasyonlar (Riskli veya acil olmayan) Primer kapatılabilen, akut enflamasyonlu olmayan ve Gİ, OF, GÜ, biliyer veya TB traktın açılmadığı girişimler Elektif inguinal herni, tiroidektomi, meme cerrahisi, cilt lezyonlarının eksizyonu

TEMİZ-KONTAMİNE YARA % 5-10 Riskli veya acil olmasa temiz kabul edilebilecek yaralar Vagotomi+piloroplasti

KONTAMİNE YARA % 10-20 Akut nonpürülan enflamasyon, majör teknik yetersizlik, yedi gün içinde temiz yaranın kapatılması Akut apandisit (perfore ve gangrene olmayan)

KİRLİ YARA % 20-40 Pürülanite veya apse, Gİ, OF, biliyer veya TB kanalın preoperatif perforasyonu, 4 saatten uzun zaman geçmiş penetran travma Apse oluşturmuş perfore apandisit

İntraabdominal Enfeksiyonlar Peritonit, peritonun direkt irritasyona verdiği inflamatuar ya da süpüratif cevaptır. Primer peritonit - kaynak bilinmiyor Sekonder peritonit - kaynak biliniyor

İntraabdominal Enfeksiyonlar Primer Peritonit Sekonder Peritonit Tersiyer Peritonit İntraabdominal Abseler

Primer Peritonit Spontan Peritonit Tbc Peritonit

PRİMER PERİTONİT Çocuklarda ve kadınlarda daha sıktır. Çoğunlukla hematojen yolla periton dışı bir odaktan kaynaklanır Sirozlu, nefrotik sendromlu, Tbc ve SLE’li hastalarda da sık görülür. Sıklıkla assitli hastalarda olur. Monobakteryel

PRİMER PERİTONİT Ateş, karın ağrısı, distansiyon, hassasiyet, rebound ve lökositoz bulunabilir. ÜSYE öyküsü olabilir. Tüm yaş gruplarında pnömokoklar en sık rastlanır. Erişkinlerde ise E. Coli % 70 görülür. Kültürde genellikle E.coli, Klebsiella, ve streptokoklar ürer. Tanı için periton mayinin incelenmesi önemlidir. PMNL > 250/mm3

PRİMER PERİTONİT Gram boyamada GR(+) kok ......................... Spontan peritonit GR(+) ve GR(-) ................. Perforasyon GR(-)................ Perforasyon? – Pr. Peritonit?

PRİMER PERİTONİT Spontan peritonit antibiotik ile % 90 tedavi edilir Periton dializine bağlı ise etken 2/3 Staf. Aureus tur.

Sekonder Peritonit Perforasyonlara bağlı % 80-90 Postoperatif % 10-20 Posttravmatik

SEKONDER PERİTONİT Peritonun bakteri endotoksini, safra veya GİS içeriğine verdiği inflamatuar cevap sonucu oluşur. Bakteriyel kontaminasyon endojen veya ekzojen kaynaklı olabilir. Peritonitin ciddiyetini belirleyen bakteriyel kontaminasyonun tipi, süresi, konağın beslenme ve immün durumudur. Peritonitler genelde polimikrobialdir. En çok tespit edilen mikroorg. E.coli, strep., proteus, enterobakter, B. frajilis ve klostridia’lardır.

SEMPTOM VE BULGULAR Başvuru sebebi sıklıkla karın ağrısıdır. FM’de hassasiyet, defans, rijidite ve distansiyon saptanır. Ateş, taşikardi, terleme, takipne, dehidratasyon, oligüri, ve dezoryantasyon görülür. Tam kan sayımı, kan gazı, kanama profili, böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri, kan, idrar, gaita ve periton sıvısından kültür için örnekler alınmalıdır.

TEDAVI Sıvı elektrolit replasmanı (CVP, PWP, idrar çıkışı) Sepsisin operatif kontrolu Sistemik antibiyotik kullanımı Kardiyotonik ajanlar ve mekanik ventilasyon gerekebilir.

Tersiyer Peritonit Patojen bakteri yok Mantarlar Düşük virulanslı patojen bakterilerin neden olduğu peritonitler

İNTRAPERİTONEAL APSELER Abdominal kavitede bulunan enfekte sıvı kolleksiyonudur. GIS perforasyonları, operatif komplikasyonlar, penetran travmalar, GÜS enfeksiyonları en sık sebeplerdir. Etken mikroorg. peritonitten sorumlu olan ajanlarla aynıdır. Anaerob etkenler burada daha önemli rol oynamaktadırlar.

İNTRAPERİTONEAL APSELER Hepatik apseler Dalak apsesi Pankreas apseleri Ano-rektal apseler Periapandiküler apse (Apandisit) Perikolesistik apse (Kolesistit) Divertikülit

İNTRAPERİTONEAL APSELER Sağ alt kadranda: Apandisit, perfore ülser ve regional enteritte, Sol alt-kadranda: Divertikülit ve karsinom gibi sebeplerle olan kolon perforasyonlarında, Subfrenik bölgede apse: Apandisit, kolon perforasyonları, jinekolojik olaylar, pelvik, hepatobiliyer cerrahi ve splenektomi sonrasında

TEDAVİ Drenaj Primer etkenin kontrolu Sistemik geniş spektrumlu antibiyotik tedavisi Sıvı-elektrolit replasmanı, vb. destek tedavisi