1

2

Kuruluşu 4 Temmuz 2011 tarihli ve 645 sayılı KHK

Su Kalitesi Yönetimi Dairesi Görevleri Su kaynaklarının kalite ve miktarının korunmasına yönelik ilke ve hedefleri tespit etmek, bu kaynakların en uygun kullanımları hususunda kalite ve miktar yönünden görüş vermek, alıcı ortam özelliklerine göre kalite sınıfına karar vermek. Faaliyetlerin, su kaynaklarına muhtemel biyolojik, kimyasal ve hidromorfolojik etkilerini belirlemek. Alıcı ortam kirletici özümleme kapasitesini ve alıcı ortam kalite standartlarını tespit etmek veya ettirmek. Su kalitesi ile ilgili standart ve kriterleri belirlemek. Su kirliliği açısından öncelikli olarak tehlikeli kabul edilen maddelerin, su kütlelerinde sebep olduğu kirliliğin giderilmesi ve diğer maddelerin sebep olduğu kirliliğin azaltılması için plânlar hazırlamak. İçmesuyu alanları, hassas su alanları ve nitrata duyarlı hassas alanları belirleyerek çevresel kalite hedefleri ve politikaları oluşturmak. Alıcı ortam kirliliğinin önlenmesi ile ilgili tedbirleri belirlemek, güncellemek ve uygulamaların takibini yapmak. İçme ve kullanma suyu ile atıksu arıtma tesislerinin tasarım esaslarını, normlarını ve kriterlerini belirlemek. İçme ve kullanma suyu ile atıksu arıtma tesisi projelerini onaylamaya yetkili kurum ve kuruluşları tespit etmek, bu tesisleri işletecek elemanların eğitimlerini temin etmek. Yüzey, yer altı ve kıyı sularının kalitesi ve çevresel kalite hedeflerinin belirlenmesi ile ilgili araştırma geliştirme çalışmaları yapmak ve yaptırmak. Alıcı ortam su kalitesinin korunmasına yönelik arıtma teknolojileri konusunda çalışma yapmak veya yaptırmak. Su Kalitesine yönelik yapılacak olan ulusal ve uluslar arası çalışmaları takip etmek ve raporlamak.

Nehir Havzası Karakterizasyonu Nehir Havzası Bölgesi Önemli Su Yönetim Sorunları Raporu Tedbir Programı Nehir Havzası Yönetim Planı Çevresel Hedefler İzleme Çalışma Grubunun Nehir Havzası Bölge Oluşumu’nun Belirlenmesi Zaman çizelgesi ve çalışma programı Bölge Kategorisi, yer altı/yüzey suyunun sınıfı ve türünün tanımlanması; Baskı ve etkilerin tanımlanması Su kullanımının ekonomik analizi Risk analizi Her su kütlesi için ‘başlangıç’ ve ‘nihai’ (biyolojik ve kimyasal) hedeflerin tanımlanması Operasyonel, gözetim amaçlı ve araştırıcı izleme– kimyasal ve biyolojik yer altı ve yüzey suyu için program Bölge’deki başlıca su yönetimi sorunları Uzun tedbir listesi, Maliyet etkinliği analizi, Nihai tedbir listesi ve maliyetin karşılanması da dahil olmak üzere düzenleyici bir çerçeve Taslak bir RBMP Halk müzakeresi, Nihai RBMP Su Çerçeve Direktifi Temel Adımları

Göl Nehir Geçiş suyu Kıyı suyu Kategorizasyon

SK kategorileri arasında ve doğal, büyük ölçüde değiştirilmiş &yapay olan arasında her zaman bir sınır Büyük Ölçüde değiştirilmiş * Aynı zamanda eko-bölgeler arasında sınır Su kütlesi 1 Su kütlesi 2 Su kütlesi 3 Göl Bir nehir kısmı Su kütlesi 1 Su kütlesi 2 Su kütlesi 3 Bir yüzey suyu kütlesi, yüzey suyu kütleleri türleri arasındaki sınırları aşmamalıdır. Bu kütle, yüzey su kütlelerini karakterize etmenin amaçlarından biri onları türlere ayırmak olduğundan, türlerden birine ait olmak zorundadır. 17

Kıyı ve GeçişSuları Bazı temel ilkeler Bazı temel ilkelerSınırlar kategori sınırları durum sınırları Aynı zamanda türler arasındaki sınırlar Kategori: geçiş suyu Tür: Kuzey Denizi Çamurlu Nehir Ağzı Kategori: nehir Tür: düz arazi kalkerli Kategori: kıyı suyu Tür: Kuzey Denizi, orta derecede açık, kumlu kıyı türü Kategori: kıyı suyu Tür: Kuzey Denizi orta derecede açık, karışık tortulu kıyı türü Nehir: iyi durum Geçiş suyu: orta durum SanayiGeçiş suyu: İyi durum Kıyı suyu: Çok iyi durum

Çevresel Hedefler ve Durum Sınıflandırması Su Kütlelerini Neden Sınıflandırırız? Su kütlelerinin çevresel kalitesini belirlemek Su kütlelerinin çevresel kalitesini belirlemek Destekleyici maddeler için standartlar belirlemek Destekleyici maddeler için standartlar belirlemek Çevresel hedefler belirlemek Çevresel hedefler belirlemek Çevresel hedeflere uygunluğu ölçmek Çevresel hedeflere uygunluğu ölçmek Çevresel kaliteyi korumak için nerelerde tedbir programlarına ihtiyaç duyulduğunu belirlemek Çevresel kaliteyi korumak için nerelerde tedbir programlarına ihtiyaç duyulduğunu belirlemek Tedbir programlarının yapısını belirlemek Tedbir programlarının yapısını belirlemek Tedbir programlarının başarısını belirlemek Tedbir programlarının başarısını belirlemek

SÇD ve YSD’ne Göre Sınıflandırma Yüzey suları Çok iyi durum İyi durum Orta durum Zayıf durum Kötü durum Yeraltı Suları İyi durum Zayıf durum

Chemical status only pass/fail EQS

Biyolojik Kalite Unsurları Nehirler Bentic Omurgasızlar Fitoplankton Makrofitler & Fitobentoz Balık Göller Bentic Omurgasızlar Fitoplankton Makrofitler & Fitobentoz Balık Geçiş Suları Fitoplanktonlar Makroalgler Anjiospermler Bentik omurgasızlar Balıklar Kıyı Suları Fitoplanktonlar Makroalgler Anjiospermler Bentik omurgasızlar Genel Kimyasal ve Fiziko-kimyasal Kalite Unsurları Sıcaklık pH Oksijen Nutrientler … Biotayı etkileyen beşeri faaliyetlerden etkilenen doğal kimyasal ve fiziksel parametreler Belirli Kirleticiler Çinko, Bakır Hidromorfolojik Kalite Unsurları Akış Rejimi Bağlılık Kalma süresi (göller) Dalgaya maruz kalma (geçiş ve kıyı suları) Morfoloji (genişlik & derinlik) Alt tabaka doğası Kimyasal Kalite Unsurları Öncelikli Maddeler (EK X) Öncelikli tehlikeli maddeler Suda biota ve rusubat EKOLOJİK DURUM KİMYASAL DURUM

Yeraltı Suyu Durumu 2 Bileşenden Oluşur Yeterli Miktar Durumu Yeraltı suyu çekim miktarının mevcut yeraltı suyu kütlesinin uzun dönem yıllık ortalama beslenimini aşmayacak düzeyde olduğu durumdaki yeraltı sularını ifade eder. İyi Kimyasal Durum Yeraltı suyu kütlesinin kimyasal içeriğinde izlenen kirletici konsantrasyonlarının; Tuz ya da diğer kirletici etkilerini göstermediği, Nitrat, pestisit ve toplam pestisit değerlerinin belirlenen kalite standartlarını aşmadığı, Yeraltı suyu kütlesi bazında gerekli durumlarda belirlenen kirleticiler için konulmuş eşik değerleri aşmadığı, Yeraltı suyu kütlelerine doğrudan bağımlı olan karasal ekosistemlere önemli bir zarar vermeyecek veya yeraltı suları ile ilişkili yerüstü sularının ekolojik ve kimyasal kalitesinde bozulmaya sebep olmayacak kadar düşük olduğu durumu sağlayan yer altı suları iyi durumda olarak kabul edilmektedir. Yeterli miktar durumu İyi İyi Yeraltı Suyu Kimyasal Kalite Durumu ---- İyi Durumu

Bir Su Kütlesi İçin Çevresel Hedefler Ana hedef; İyi Ekolojik Duruma (GES) ulaşmaktır. Su kütlesinin kalitesinin daha kötüye gidişinin engellenmesini sağlamaktır. Yardımcı hedefler; Taşkın ve kuraklıklardan ortaya çıkan zararın engellenmesi Suyun etkin ve verimli kullanılması Kirleten Öder Prensibi Maliyetin karşılanması

Bir Su Kütlesi İçin Çevresel Hedefler Korunan alanlar Diğer direktiflerden gelen hedefler (Yüzme Suyu, Nitrat, Habitat, Kuş Direktifi, vs. dikkate alınmalıdır.

DURUM ve POTANSİYEL

SINIFLANDIRMA DÖNGÜSÜ İzlemeReferans Değerlendirme Ekolojik Kimyasal Kalite Unsurları Yönetim Planı Gözden Geçirme 6 Yıl Genelge Su Kütlesi Tanımı Su Kütlesi Karakterizasyon Su Yönetim Raporu Önlemler Programı Risk Analizi Kimyasal Durum Ekolojik Durum Öncelikli Maddeler Tehlikeli Kimyasallar Biyolojik K.U. Hid.-Mor. K.U. Fiz.-Kim. K.U.

18 MEVZUAT ÇALIŞMALARI Su Kalitesi Yönetimi İle İlgili Genel Müdürlüğümüzün koordinasyonunda olan Mevzuatlar Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi, Sınıflandırma ve İzleme Yönetmeliği Yeraltı Suyunun Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik Balık Yaşamının Sürdürülebilirliği için Koruma veya İyileştirme Gereksinimi Bulunan Tatlı Suların Kalitesi Hakkında Yönetmelik İçme Suyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik

19 Su Kalitesi Yönetimi İle İlgili Diğer Kurumların Koordinasyonunda olan Mevzuatlar Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği Kentsel Atıksuların Arıtımı Yönetmeliği Yüzme Suyu Kalitesinin Yönetimine Dair Yönetmelik Taslağı MEVZUAT ÇALIŞMALARI Bakanlığımız çalışma konularında oluşturulacak çalışma gruplarının görevleri ile çalışma usul ve esaslarını düzenlemek maksadıyla hazırlanan Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çalışma Grupları Yönetmeliği tarih ve sayılı RG’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bitki Koruma Ürünlerinin Kullanımından Kaynaklanan Su Kirliliğinin Tespiti ve Önlenmesine Yönelik Çevresel Kalite Standartlarının Belirlenmesi 20 Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi, Sınıflandırma ve İzleme Yönetmeliği Tehlikeli Madde Kirliliğinin Kontrolüne İlişkin Proje MEVZUAT ÇALIŞMALARI

21 MEVZUAT ÇALIŞMALARI Bölge Kategorisi, Yer altı/yüzey suyunun sınıfı ve türünün tanımlanması; Baskı ve etkilerin tanımlanması Karakterizasyon Çevresel Hedefler Sınıflandırma İzleme Tedbirler programı WFD Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi, Sınıflandırma ve İzleme Yönetmeliği 2008/105/EC-ÇKS Direktifi

22 MEVZUAT ÇALIŞMALARI Yeraltı Suyunun Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik Yeraltısuyu kütlelerinin tanımlanması ve karakterizasyonu İyi kimyasal durum ve miktar durumunun belirlenmesi için kriterler ve eşik değerler belirlenmesi, Yeraltısuyunun kalitesinin ve miktarının izlenmesi yapılması, Önemli ve sürekli bir yukarı trendin tanımlanması ve trendin geriye döndürülmesi için başlangıç noktaları tanımlanması, Önlemler programı belirlenmesi, Yeraltısuyu Koruma Alanlarnın belirlenmesi,

23 İçme Suyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik Yönetmelik İzleme Su Kalite kriterleri Su Kalitesi Kategorilerinin belirlenmesi Uygun arıtma sınıfları

24 Balık Yaşamının Sürdürülebilirliği için Koruma veya İyileştirme Gereksinimi Bulunan Tatlı Suların Kalitesi Hakkında Yönetmelik Alabalıkgiller ve Sazangillerin yaşadığı ve yaşayabileceği su alanların belirlenmesi İzleme Kalite standartlarına uygunluğun belirlenmesi Belirlenmiş Suların Korunması, Kirlilik Azaltım Programları

25 Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği Kirliliğin Tespiti Hassas Bölgelerin Belirlenmesi İyi Tarım Uygulama Esasları Eylem Programları Hazırlama Esasları Eylem Programları İzleme Programları

Hassas Su Alanı Ötrofik Olan Ötrofik Hale Gelebilecek doğal tatlı su gölleri, diğer tatlı su kaynakları, haliçler ve kıyı suları, önlem alınmaması halinde yüksek nitrat konsantrasyonları içerebilecek içme suyu temini amaçlanan yüzeysel tatlı sular daha ileri arıtma gerektiren alanları Su Çerçeve Direktifi

HASSAS ALANLAR Nitrata Kentsel Atıksuya Hassas Alanlar (Vulnerable Zone) (Sensitive Area)

Mevzuat HASSAS ALANLAR Kentsele Hassas Alanlar Nitrata Hassas Alanlar -Kentsel Atıksu Arıtımı -Tarımsal Kaynaklı Nitrat Yönetmeliği (2006) Kirliliğine Karşı Suların -Hassas ve Az Hassas Korunması Yönetmeliği Su Alanları Tebliği(2009) (2004) 4 Temmuz 2011 Tarih Ve 645 Sayılı KHK İle Su Yönetimi Genel Müdürlüğüne “Su kirliliği açısından hassas alanları ve nitrata duyarlı hassas alanları tespit etmek ve izlemek” görevleri verilmiştir.

İç sularımızda, hassas alanların yeniden değerlendirilmesi maksadıyla Kalkınma Bakanlığı’na proje önerisinde bulunulmuştur.

Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği Kentsel Atıksu Evsel atıksular + endüstriyel atık sular(Gıda Sektörü) Deşarj edilen ortamın hassasiyet düzeyini tespit ederek Uygun arıtma teknolojisinin belirlenmesi Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren üç yıllık dönem (2009 ) içerisinde hassas alanları belirlemek

Yüzme Suyu Kalitesinin Yönetimine Dair Yönetmelik Taslağı son aşamaya gelmiştir. İzlenen parametreler Fekal koliform Toplam koliform Fekal streptekok Mavi bayrak Türkiye Çevre Eğitim Vakfı tarafından verilmektedir. Mavi Bayrak belirleme jürisinde Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile beraber Orman ve Su İşleri Bakanlığı da yer almaktadır. Yüzme Suyu Kalitesinin Yönetimine Dair Yönetmelik Taslağı

HAZIRLANMASI PLANLANAN Tebliğ ve Rehber Dokümanlar İçme ve kullanma suyu ve atıksu arıtma tesisleri tasarım esasları, normları, kriterleri ve projelendirilmesine ilişkin Rehber Döküman Su kütleleri üzerindeki baskı ve etkilerin değerlendirilmesine ilişkin Rehber Doküman Çevresel Kalite Standartları’nın belirlenmesine ilişkin Rehber Doküman Yeraltısuyu kütlelerinin belirlenmesi, karakterizasyonu ve eşik değerlerin belirlenmesi vs. ilişkin alt mevzuat (Tebliğ, Genelge vb.)

YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR Su Kalitesi Yönetimi Stratejik Planı hazırlandı ve Bakanlık içi görüşlere açıldı. Stratejik Plan; ülkemiz yer üstü, yeraltı, kıyı ve geçiş sularının kalitesinin ve miktarının birlikte korunmasını, iyileştirilmesini, koruma-kullanma dengesi içerisinde sürdürülebilir kullanımını, ekosistem yaklaşımı ile desteklemektedir.

YÜRÜYEN PROJELER Tehlikeli Madde Kirliliğinin Kontrolüne İlişkin Proje Bütçesi : 3,5 Milyon TL Süresi : 2 yıl (Aralık 2011’de başladı.) Faydalanıcı : Orman ve Su İşleri Bakanlığı (Su Yönetimi Genel Müdürlüğü) Amacı: Ergene Havzası, Susurluk Havzası ve Konya Kapalı Havzası sınırları dahilinde; Evsel ve endüstriyel atıksularda bulunan ve/veya bulunması muhtemel tehlikeli maddelerin araştırılması, Tehlikeli Madde ve sektör envanterinin oluşturulması, Çevresel Kalite Standartlarının ve Deşarj Standartlarının tespit edilmesi, Tehlikeli Maddeler Bilgi Sisteminin oluşturulması ve Çevresel Bilgiye Erişim Sistemine entegrasyon, Web Tabanlı Uygulama Yazılımının geliştirilmesi.

YÜRÜYEN PROJELER Deniz ve Kıyı Sularının Kalite Durumlarının Belirlenmesi ve Sınıflandırılması Projesi Bütçesi : 1,665 Milyon TL Süresi : 2 yıl (Aralık 2011’de başladı.) Deniz ve Kıyı Sularının Sınıflandırılması Projesi, TÜBİTAK MAM yürütücülüğünde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinasyonunda Bakanlığımızın da katılımı ile gerçekleştirilecektir. Proje ile deniz ve kıyı sularımız; ekolojik ve kimyasal kalite unsurları değerlendirilerek sınıflandırılacaktır. Alıcı ortam deşarj kriterleri belirlenecektir.

YÜRÜYEN PROJELER Türkiye’de Nitrat Direktifinin Uygulanması IPA Projesi Türkiye’de Nitrat Direktifinin uygulanması IPA Projesi Ortak Yürütücüsü (2009 – 2013) Proje, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı koordinasyonunda ortaklaşa gerçekleştirilecektir. Bütçesi: 6,765,000 Avro Süresi: Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliğinin” etkin bir şekilde uygulaması amacıyla ikincil mevzuatın geliştirilmesi, Yeraltı ve yüzey sularının etkili izlemesi için ağ sistemlerinin değerlendirmesine ve kurulması, Eğitim ihtiyaçları değerlendirilecektir.

2012 YILI KALKINMA BAKANLIĞI YATIRIM PROGRAMINDA YER ALAN PROJELER SU KAYNAKLARININ KALİTE KRİTERLERİNİN BELİRLENMESİ VE İYİLEŞTİRİLMESİ Ülkemiz Kıyı Tiplerinin İşlev ve Dinamiği-Ekosistem Karakterizasyonu Türkiye’de Havza Bazında Hassas Alanların Belirlenmesi Projesi Havza Koruma Eylem Planlarıyla Belirlenen Sıcak Alt Havzalarda Su Kalitesinin İyileştirilmesi Süresi: 3 yıl Bütçesi: TL. Süresi: 4 yıl Bütçesi: TL. Süresi: 3 yıl Bütçesi: TL. 25 su havzasında İçmesuyu, hassas su alanları ile Nitrata duyarlı hassas alanlarını belirlemek ve bu alanlara ait çevresel kalite hedeflerinin tespit etmek, Ülkemizde Havza Koruma Eylem Planları tamamlanan 11 su havzasında belirlenen sıcak alt havzalarda ihtiyaç duyulması halinde izleme yapılarak çevresel kalite hedeflerinin ortaya konulması ve bu hedeflere ulaşmak için ayrıntılı tedbirlerin belirlenmesi Ülkemizde kıyı ve geçiş sularının işlev ve dinamikleri ile birlikte karakterizasyonunun çıkarılarak AB müzakere sürecinde sorumluluklarımızın yerine getirilmesi

Yerüstü, Kıyı ve Geçiş Sularında Çevresel Kalitelerin ve Hedeflerin Belirlenmesi: Büyük Menderes Havzası Pilot Çalışması Bitki Koruma Ürünlerinin Kullanımından Kaynaklanan Su Kirliliğinin Tespiti ve Önlenmesine Yönelik Çevresel Kalite Standartlarının Belirlenmesi için Uygun Metodolojinin Belirlenmesi Yeraltı Suyu Kütlelerinin Kimyasal Durum ve Miktar Açısından Değerlendirilmesi ve İyi Yeraltı suyu Durumuna Ulaşmak İçin Hedeflerin Belirlenmesi: Büyük Menderes Havzası Pilot Çalışması İçme Suyu Kaynaklarında ve Yüzme ve Rekreasyon Amacıyla Kullanılan Kıyı Sularında Su Kalitesinin Geliştirilmesi: Sapanca Gölü ve İzmir Körfezi Pilot Çalışması PROJE TEKLİFLERİ-TÜBİTAK KAMAG 1007

Türkiye Yeraltısuyu Yönetimi Kapasitesinin Geliştirilmesi Projesi Sunulan Program: ESEI 2012 PROGRAMI Projenin Bütçesi : EUR AB Katkısı : EUR Projenin Amacı : Ülkemizde Yeraltı Suyu Direktifi (2006/118/EC) ve Su Çerçeve Direktifi’nin yeraltı suyu ile ilgili hükümlerinin uygulanması maksadıyla kapasitenin arttırılması ve pilot alanlarda uygulamaların yapılmasıdır. PROJE TEKLİFLERİ

TAIEX ÇALIŞMALARI 2006/7/EC sayılı Yüzme Suyu Kalitesi Direktifi’nin anlatımı, yüzme suyu kalitesinin sınıflandırılması, yüzme suyu alanlarının profillerinin belirlenmesi ve Su Çerçeve Direktifi ile ilişkisinin ortaya konulması maksadıyla AB TAIEX eğitim programından uzman talebinde bulunulmuştur. İç Sulardaki Hassas Alanların Belirlenmesi, Kentsel Atuksu Arıtımı Direktifi’ne göre hassas ve az hassas alanların belirlenmesi ve bu alanların belirlenmesi ile ilgili yöntemin ortaya konulması ile birlikte Nitrat Direktifi kapsamındaki nitrata duyarlı alanların belirlenmesi maksadıyla AB TAIEX eğitim programından uzman talebinde bulunulmuştur. Yeraltı Suyu Yönetimi Konusunda Avrupa Birliği’nin Düzenlemeleri ve Uygulamaları konusunda Çalıştay talebinde bulunulmuştur.

Hazırlanan mevzuatlar ve gerçekleştirilecek tüm bu çalışmalar ile Ülkemiz yüzeysel, yeraltı, kıyı ve geçiş sularının kalitesinin ve miktarının korunması, iyileştirilmesi ve iyi su durumuna ulaşılması ile sürdürülebilir kullanımının sağlanması amaçlanmaktadır.

ARZ EDERİM….