ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE’DE SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ KAPSAMINDA YÜRÜTÜLEN SU KALİTESİ İZLEME ÇALIŞMALARI Özge YILDIRIM Uzman Yardımcısı Mart 2014 ÇŞB’nin “Kalıcı Organik Kirleticilerin İzlenmesi, Kirlenmiş Alanların İyileştirilmesi, KOK Tüzüğünün Etkinliğinin Değerlendirilmesi” Konulu Eğitimi 1

İÇERİK 2  Teşkilat Yapısı  Mevzuat  Projeler Hedefler İzleme Sonuçları KOK Değerlendirmesi  Teşkilat Yapısı  Mevzuat  Projeler Hedefler İzleme Sonuçları KOK Değerlendirmesi

TEŞKİLAT YAPISI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Havza Yönetimi Daire Başkanlığı Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Daire Başkanlığı İzleme ve Su Bilgi Sistemi Daire Başkanlığı Su Kalitesi Yönetimi Daire Başkanlığı Su Hukuku ve Politikası Daire Başkanlığı Yönetim Hizmetleri Daire Başkanlığı 3 Envanter ve Araştırma Daire Başkanlığı Envanter ve Araştırma Daire Başkanlığı

MEVZUAT  29/6/2011 Tarihli, 645 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile; «Yer üstü ve yer altı sularının kalite ve miktarının korunmasına yönelik hedef, ilke ve alıcı ortam standartlarını ilgili kurum ve kuruluşlarla birlikte belirlemek, su kalitesini izlemek veya izletmek» görevi Su Yönetimi Genel Müdürlüğü’ ne verilmiştir. 4 İzleme ve Su Bilgi Sistemi Daire Başkanlığı Su Kalitesi Yönetimi Daire Başkanlığı

MEVZUAT  Sayılı 11/02/2014 tarihli R.G.’de Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik 5 Su Çerçeve Direktifi İyi Ekolojik Durum Hidromorfolojik Fiziko-kimyasal Biyolojik kalite unsurları İyi Ekolojik Durum Hidromorfolojik Fiziko-kimyasal Biyolojik kalite unsurları İyi Kimyasal Durum Miktar Kalite  Sayılı 30/11/2012 tarihli R.G.’de Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği  Sayılı 07/04/2012 tarihli R.G.’de Yeraltı sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik SÇD 2000/60/EC Madde 8 /Ek-5 İyi Su Durumu

MEVZUAT  Amaç Ülke genelindeki bütün miktar, kalite ve yüzeysel sular ve yeraltı suları hidromorfoloji Mevcut durumunun ortaya konulması, Suların ekosistem bütünlüğünü esas alan bir yaklaşımla izlenmesi, İzlemede standardizasyonun ve kurumlar arası koordinasyonun sağlanmasına yönelik esasların belirlenmesi  İzleme programlarının oluşturularak Ulusal İzleme Ağının kurulması,  İzleme verilerinin Ulusal Su Bilgi Sistemine aktarılması 6 Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik

PROJELERİMİZ Tehlikeli Madde Kirliliğinin Kontrolüne İlişkin Proje Ülkemiz Kıyı ve Geçiş Sularında Tehlikeli Maddelerin Tespiti ve Ekolojik Kıyı Dinamiği (KIYITEMA) Projesi Bitki Koruma Ürünlerinin Kullanımı Neticesinde Meydana Gelen Su Kirliliğinin Tespiti ve Madde veya Madde Grubu Bazında Çevresel Kalite Standartlarının Belirlenmesine İlişkin Proje (BİKOP) Havza İzleme ve Referans Noktalarının Belirlenmesi Projesi 7

TEHLİKELİ MADDE KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜNE İLİŞKİN PROJE (ARALIK 2011 – ARALIK 2013)  Hedefler Sektörel tehlikeli madde envanterinin oluşturulması Çevresel Kalite Standartlarının ve Deşarj Standartlarının tespit edilmesi Tehlikeli Maddeler Bilgi Sistemi’nin oluşturulması ve Ulusal Su Bilgi Sistemi’ne entegrasyonu Spesifik Kirletici Listesinin oluşturulması Pilot havzalar Yüzeysel su kaynakları Evsel atıksular Endüstriyel atıksular 8 Ergene, Susurluk, Konya Kapalı H.

TEHLİKELİ MADDE KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜNE İLİŞKİN PROJE – KOK PARAMETRELERİ 9 Proje Kapsamında Araştırılan KOK Parametreleri  Aldrin, dieldrin, endrin, endosulfan, DDT, hekzaklorobenzen, heptaklor, hekzaklorosiklohekzan, hekzabromobifenil, hekzabromosiklododekanlar, pentaklorobenzen, PCB, PCDD, PCDF, PFOS, PBDE Tespit Edilen KOK Parametreleri  Aldrin, endrin, endosulfan, DDT, hekzaklorosiklohekzan, PCDD, PCDF, pentaklorobenzen

 İzleme Sonuçları Ağır metaller Tüm izleme dönemlerinde tespit edilmişlerdir. Pestisitler Dönemsel olarak tespit edilmişlerdir. Kaynaklarının noktasal kirleticiler değil, yayılı kaynaklar olması muhtemeldir. Pestisitler ve metaller dışında kalan parametreler Endüstriyel deşarjların daha yoğun olduğu bölgelerde tespit edilmişlerdir. Baskı - kirletici sayısı/ kirletici konsantrasyonu TEHLİKELİ MADDE KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜNE İLİŞKİN PROJE (ARALIK 2011 – ARALIK 2013) 10

 Tehlikeli Maddeler Bilgi Sistemi (TEMBİS) Sorgulama olanakları Pilot havzalarda atıksu arıtma tesisi bulunan endüstriyel tesisler, bu atıksu arıtma tesislerinin deşarj ettiği alıcı ortamlar ve bu tesislerden kaynaklanan tehlikeli maddeler, Herhangi bir endüstriyel tesisten kaynaklanan tehlikeli maddeler ve bunların atıksuda ölçülmüş konsantrasyonları, Alıcı ortamlarda tespit edilen tehlikeli madde konsantrasyonları, Bir tehlikeli maddenin kullanıldığı sektörler, vb. TEHLİKELİ MADDE KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜNE İLİŞKİN PROJE (ARALIK 2011 – ARALIK 2013) 11

ÜLKEMİZ KIYI VE GEÇİŞ SULARINDA TEHLİKELİ MADDELERİN TESPİTİ VE EKOLOJİK KIYI DİNAMİĞİ (KIYITEMA) PROJESİ  Hedefler Kıyı ve geçiş sularında belirlenen su kütlelerinin Pilot alanlar; İzmir- Nemrut ve Aliağa Körfezleri, Hatay- İskenderun Körfezi, İzmit Körfezi ve Samsun Limanı Tehlikeli madde envanterinin oluşturulması Ekosisteme ve su kalitesine olan etkilerin değerlendirilmesi 12 Batimetrik, Jeokimyasal, Jeolojik özellikler Topografik ve Ekolojik yapı Batimetrik, Jeokimyasal, Jeolojik özellikler Topografik ve Ekolojik yapı

ÜLKEMİZ KIYI VE GEÇİŞ SULARINDA TEHLİKELİ MADDELERİN TESPİTİ VE EKOLOJİK KIYI DİNAMİĞİ (KIYITEMA) PROJESİ 13 Proje Kapsamında Araştırılan KOK Parametreleri  Aldrin, dieldrin, endrin, endosulfan, DDT, hekzaklorobenzen, heptaklor, hekzaklorosiklohekzan, hekzabromobifenil, hekzabromosiklododekanlar, pentaklorobenzen, PCB, PCDD, PCDF, PFOS, PBDE Çevresel kalite standartları ve buna bağlı deşarj standartlarının belirlenmesi, Çevresel hedeflerin belirlenmesi Elde edilen verilerin Çevresel Bilgiye Erişim Sistemine entegrasyonu Nihai spesifik kirletici listelerinin belirlenmesi ve izlenmesi  Hedefler

Büyük Menderes Seyhan-Ceyhan Fırat-Dicle Havzalarında Yaygın olarak kullanılan bitki koruma ürünlerinin su ve sedimanda seviyelerinin tespit edilmesi Tespit edilen aktif maddeler için Çevresel Kalite Standartlarının belirlenmesi Yayılı Kaynaklı Tehlikeli Maddeler Bilgi Sistemi’nin oluşturulması ve Su Bilgi Sistemi’ne entegrasyonu BİTKİ KORUMA ÜRÜNLERİNİN KULLANIMI NETİCESİNDE MEYDANA GELEN SU KİRLİLİĞİNİN TESPİTİ VE MADDE VEYA MADDE GRUBU BAZINDA ÇEVRESEL KALİTE STANDARTLARININ BELİRLENMESİNE İLİŞKİN PROJE (BİKOP) Bitki koruma ürünlerinin içeriğinde bulunan aktif maddelerin envanterinin çıkarılması 14

3 Pilot havza Toplam 26 ilde Aktif madde karşılaştırma listesinin oluşturulması çalışmaları tamamlandı 1 yıllık izleme çalışmalarına tarihinde başlanmıştır. IV. Dönem izleme çalışmaları Ocak 2014’te tamamlanmıştır. Taslak aktif madde listesinde yer alan maddelerin önceliklendirmesine yönelik çalışmalar devam etmektedir. BİTKİ KORUMA ÜRÜNLERİNİN KULLANIMI NETİCESİNDE MEYDANA GELEN SU KİRLİLİĞİNİN TESPİTİ VE MADDE VEYA MADDE GRUBU BAZINDA ÇEVRESEL KALİTE STANDARTLARININ BELİRLENMESİNE İLİŞKİN PROJE (BİKOP) envanter çalışmaları tamamlanmıştır  İzleme Sonuçları 15

BİTKİ KORUMA ÜRÜNLERİNİN KULLANIMI NETİCESİNDE MEYDANA GELEN SU KİRLİLİĞİNİN TESPİTİ VE MADDE VEYA MADDE GRUBU BAZINDA ÇEVRESEL KALİTE STANDARTLARININ BELİRLENMESİNE İLİŞKİN PROJE (BİKOP) En sık tespit edilen pestisit türleri: insektisitler, herbisitler, algisitler 16  Aldrin, chlordane, dieldrin, endrin, endosulfan, DDT, hekzaklorobenzen, heptaklor, hekzaklorosiklohekzan, lindan, pentaklorobenzen Proje Kapsamında Araştırılan KOK Parametreleri

HAVZA İZLEME VE REFERANS NOKTALARININ BELİRLENMESİ PROJESİ Alt Proje “Ülkemize Özgü Su Kalitesi Ekolojik Değerlendirme Sisteminin Kurulması Projesi”  Hedefler 25 havzada nehir, göl, geçiş ve kıyı sularında Su Çerçeve Direktifi (SÇD)’nin (2000/60/EC) 8. Maddesi ve Ek-5’ine uygun olarak ‘gözetimsel izleme’ Fiziko-kimyasal Kimyasal Hidromorfolojik Biyolojik yılda üç defa yılda dört defa izleme istasyonlarının ve noktalarının belirlenmesi Mevcut kirliliğin ve miktarın tespiti izleme istasyonlarının ve noktalarının belirlenmesi Mevcut kirliliğin ve miktarın tespiti Sucul flora ve fauna listelerinin oluşturulması Biyolojik metrik ve indekslerin geliştirilmesi Sucul flora ve fauna listelerinin oluşturulması Biyolojik metrik ve indekslerin geliştirilmesi 17

5 Havza 1 Havza Süre: HAVZA İZLEME VE REFERANS NOKTALARININ BELİRLENMESİ PROJESİ Ergene Havzası Akarçay Havzası Gediz Havzası Susurluk Havzası Sakarya Havzası Ergene Havzası Akarçay Havzası Gediz Havzası Susurluk Havzası Sakarya Havzası Kızılırmak Havzası Küçük Menderes H. Antalya Havzası Marmara Havzası Konya Kapalı H Büyük Menderes Havzası "Su Kalitesi İzleme Konusunda Kapasite Geliştirme" Konulu AB Projesi Yolda… Kuzey Ege Havzası Burdur Havzası Aras Havzası Çoruh Havzası Van Havzası Doğu Karadeniz H. Fırat- Dicle Havzası Yolda… Asi Havzası Seyhan Havzası Ceyhan Havzası Batı Akdeniz H. Doğu Akdeniz H. Batı Karadeniz H. Yeşilırmak H. Yolda… Asi Havzası Seyhan Havzası Ceyhan Havzası Batı Akdeniz H. Doğu Akdeniz H. Batı Karadeniz H. Yeşilırmak H. 18

AKARSULARGÖLLER GENEL KİMYASAL VE FİZİKO KİMYASAL PARAMETRELER 1Sıcaklık 2pH 3Elektriksel İletkenlik (µS/cm) 4Çözünmüş Oksijen (mg/L O 2 ) 5Renk 6Bulanıklık 7 -Işık Geçirgenliği - Seki Derinliği 8Askıda Katı Madde (mg/L SS) 9Alkalinite (mg/L CaCO 3 ) 10Toplam sertlik (mg/L CaCO3) 11Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) (mg/L O2) 12Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) (mg/L O2) 13pV (mg/L O2) 14Toplam Organik Karbon (TOK) (mg/L) 15Toplam Azot (mg/L N)Toplam Azot (mg/L) 16Amonyum Azotu (mg NH 4 + -N/L) 17Nitrit azotu (mg NO 2 ‾-N/L) 18Nitrat azotu (mg NO 3 ‾-N/L) 19Toplam Kjeldahl Azotu (mg/L) 20Organik Azot (mg/L) 21Toplam fosfor (mg /L P)Toplam fosfor (mg P/L) 22Orto Fosfat (mg/L o-PO 4 ) 23Sülfat (mg/L SO 4 )Sülfat (mg SO4/L) 24Hidrojen Sülfür (mg/L H 2 S) 25Florür (µg/L F - ) 26Klorür (mg/L Cl - )Klorür (mg/L Cl) 27Siyanür (µg/L CN) 28Çözünebilir Reaktif P (mg/L) 29Tuzluluk HAVZA İZLEME VE REFERANS NOKTALARININ BELİRLENMESİ PROJESİ 19  İzleme Parametreleri

KIYI SULARIGEÇİŞ SULARI GENEL KİMYASAL VE FİZİKO KİMYASAL PARAMETRELER 1 Sıcaklık 2 pH 3 Elektriksel İletkenlik (µS/cm) 4 Çözünmüş Oksijen (mg/L O2) 5 Renk 6 Bulanıklık 7 Işık Geçirgenliği - Seki Derinliği 8 Askıda Katı Madde (mg/L SS) 9 Alkalinite (mg/L CaCO3) 10 Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) (mg/L O2) 11 Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) (mg/L O2) 12 pV (mg/L O2) 13 Toplam Organik Karbon (TOK) (mg/L) 14 Toplam Azot (mg/L) 15 Amonyum Azotu (mg NH 4 + -N/L) 16 Nitrit azotu (mg NO 2 ‾-N/L) 17 Nitrat azotu (mg NO 3 ‾-N/L) 18 Toplam Kjeldahl Azotu (mg/L) 19 Organik Azot (mg/L) 20 Toplam fosfor (mg P/L) 21 Orto Fosfat (mg/L o-PO 4 ) 22 Sülfat (mg SO4/L) 23 Hidrojen Sülfür (mg/L H 2 S) 24 Florür (µg/L F - ) 25 Klorür (mg/L Cl) 26 Siyanür (µg/L CN) 27 Çözünebilir Reaktif P (mg/L) 28 Tuzluluk 29 Çözünmüş İnorganik Azot (mg/L DIN) 30 Toplam İnorganik Azot (mg/L TIN) 31 Çözünmüş İnorganik Fosfor (mg/L DIP) 32 Silisyum (mg/L) HAVZA İZLEME VE REFERANS NOKTALARININ BELİRLENMESİ PROJESİ 20  İzleme Parametreleri

DİĞER TEHLİKELİ MADDELER 1Yağ-Gres (mg/L) 2Deterjanlar (mg/L) 32-Amino-4-kloro fenol 4Triklorofenoller 5Bisfenol-A 6Tributil kalay bileşikleri 7Trifenil kalay bileşikleri 8Tetrabutil kalay bileşikleri 9Dibutil kalay bileşikleri 10Dibutil Fitalat 11Nitrobenzen 12Fluoranten 13Fenantren 141,1-Dikloroetan 15Kloroasetik asit 16Pentaklorotoluen 17Kloronitrotoluenler 18PCB’ler 19Kloroanilin'ler 201-Kloronaftalin 212-Kloronaftalin 221,2,4,5-Tetraklorobenzen 231,2-Diklor-4-nitrobenzen 241-klor-2,4-dinitrobenzen 25Petrol Hidrokarbonları 26Triklosan DİĞER METALLER/YARI METALLER 1Baryum (µg/L Ba) 2Antimon (µg/L Sb) 3Selenyum (µg/L Se) 4Arsenik (µg/L As) 5Çinko (µg/L Zn) 6Bakır (µg/L Cu) 7Kalay (µg/L Sn) 8Kobalt (µg/L Co) 9Demir (Fe) (µg/L Fe) 10Mangan (Mn) (µg/L Mn) 11Toplam Krom (µg/L Cr) 12Vanadyum (µg/L V) 13Titanyum(µg/L Ti) 14Alüminyum(µg/L Al) 15Bor (µg/L B) 16Krom (µg/L Cr +6 ) 17Berilyum (µg/L Be) 18Brom (µg/L Br) 19Gümüş (µg/L Ag) 20Kalsiyum (mg/L Ca) 21Magnezyum (mg/L Mg) 22Potasyum (mg/L K) 23Sodyum (mg/L Na) HAVZA İZLEME VE REFERANS NOKTALARININ BELİRLENMESİ PROJESİ 21  İzleme Parametreleri

DİĞER PESTİSİTLER (µg/L) 1Demeton 2Linuron 3Azinfos - metil 4Triazofos 5Piriproksifen ÖNCELİKLİ MADDELER (µg/L) 1 Alaklor 2 Antrasen 3 Atrazin 4 Benzen 5 Polibromlu difenileterler 6Kadmiyum 7 Karbon tetraklorür 8 C10-13 Kloralkanlar 9 Klorfenvinfos 10 Klorpirifos-etil 11 Aldrin 12 Dieldrin 13 Endrin 14 Isodrin 15 Toplam DDT 16 4,4' - DDT (p,p'-DDT) 17 4,4'-DDD 18 4,4'-DDE 19 1,2-Dikloroetan 20 Diklorometan 21 Di(2-etilheksil) fitalat (DEHP) 22 Diuron 23 Endosülfan 24 Floranten 25 Hekzaklorobenzen 26 Hekzaklorobutadin ÖNCELİKLİ MADDELER (µg/L) 27 Hekzaklorosiklohekzan 28Isoproturon 29Kurşun 30Civa 31Naftalin 32Nikel 33Nonilfenoller 34Oktilfenoller 35Pentaklorobenzen 36Pentaklorofenol 37Benzo(a)piren 38Benzo(b)floranten (3,4) 39Benzo(k)floranten 40Benzo(g,h,i)perilen (1,12) 41Indeno(1,2,3-cd) piren 42Simazin 43Tetrakloroetilen 44Trikloroetilen 45Tribütiltin 46Triklorobenzenler (1,2,3-trichloro-benzene - 1,2,4-trichloro-benzene - 1,3,5-trichloro-benzene) 47Triklorometan 48Trifluralin 49Dikofol 50Perflorooktan sülfonik asit and türevleri (PFOS) 51Kinoksifen 52Dioksinler (PCDD,PCDF) 53Aklonifen 54Bifenoks 55Sibutrin 56Sipermetrin 57Diklorvos 58Hekzabromosiklododekan (HBCDD) 59Heptaklor 60Heptaklor epoxide 61Terbutrin 6217alfa-Etinilestradiol 6317beta-Estradiol 64Diklofenak HAVZA İZLEME VE REFERANS NOKTALARININ BELİRLENMESİ PROJESİ 22  İzleme Parametreleri

BAKTERİYOLOJİK PARAMETRELER 1Fekal streptekok (EMS/100 ml) 2Toplam koliform (EMS/100 ml) 3Fekal koliform (EMS/100 ml) 4E. coli (EMS/100 ml) 5Enterekok (EMS/100 ml) BİYOLOJİK PARAMETRELER 1Fitoplankton ve Fitobentos (Taksonomik Kompozisyon, Bolluk, Biyokütle, Klorofil-a) 2 Makrofitler (Bolluk, Taksonomik Kompozisyon, Hassas Tür Varlığı) 3 Bentik Omurgasızlar (Tür Çeşitliliği, Taksonomik Kompozisyon, Bolluk, Hassas Tür Varlığı) 4 Balık (Bolluk, Taksonomik Kompozisyon, Yaş Dağılımı, Hassas Tür Varlığı) GÖL VE KIYI SULARINDA SEDİMANDA İZLENECEK PARAMETRELER Ağır MetallerAl, Cu, Zn, Cr, Cd, Hg, Pb, As Organik MaddeOrganik Karbon HAVZA İZLEME VE REFERANS NOKTALARININ BELİRLENMESİ PROJESİ 23  İzleme Parametreleri

Sıra No Parametr e Sıklık 1Nitrat2 kez / yıl 2Pestisit2 kez / yıl 3 Toplam Pestisit 2 kez / yıl 4Arsenik2 kez / yıl 5Kadmiyum2 kez / yıl 6Kurşun2 kez / yıl 7Civa2 kez / yıl 8Amonyum2 kez / yıl 9Klorür2 kez / yıl Sıra No ParametreSıklık 10Sülfat2 kez / yıl 11Trikloretilen2 kez / yıl 12Tetrakloretilen2 kez / yıl 13İletkenlik2 kez / yıl 14Oksijen içeriği2 kez / yıl 15pH2 kez / yıl 16Sülfit2 kez / yıl 17Fenol2 kez / yıl 18Toplam Krom2 kez / yıl Yas Parametreleri – İlk 5 havza kapsamında HAVZA İZLEME VE REFERANS NOKTALARININ BELİRLENMESİ PROJESİ  İzleme Parametreleri 24

Su Kalite Parametreleri Su Kalite Sınıfları I Sınıf- Yüksek Kalite Su Sınıf-II Az Kirlenmiş Su Sınıf-III Kirlenmiş Su Sınıf-IV Çok Kirlenmiş Su Genel Şartlar (Kimyasal / Fizikokimyasal Parametreler) YSKYY EK -5 (A) Oksijenlendirme Parametreleri YSKYY EK -5 (B) Nutrient (Besin Elementleri) Parametreleri YSKYY EK -5 (C) İz Elementler (Metaller) YSKYY EK -5 (D) Bakteriyolojik Parametreler YSKYY EK -5 Tehlikeli maddeler / Öncelikli Maddeler 2008/105/EC Direktifi /39/EU Direktifi Kıyı-Geçiş Sularının Trofik Durumu YSKYY EK -7 Göllerde Trofik Durum YSKYY EK -7 HAVZA İZLEME VE REFERANS NOKTALARININ BELİRLENMESİ PROJESİ 25

KOK Parametresi1.T.Ş. – İlk 5 havza2. T.Ş. - İkinci 5 havza 1 Aldrin ++ 2 Dieldrin ++ 3 Endrin ++ 4 Heptachlor ++ 5 Hekzaklorobenzen x+ 6 Hekzaklorosiklohekzan x+ 7 Pentaklorobenzen x+ 8 Polychlorinated biphenyls (PCB) x+ 9 Endosülfan Polibromlu difenileterler x+ 11 DDT Perflorooktan sülfonik asit and türevleri (PFOS) x+ 14 PCDD x+ 15 PCDF x+ 16 Hekzaklorobenzen x+ 17 Pentaklorobenzen x+ 18 Lindane (Gamma- Hexachlorocyclohexane) x+ 19 Klordan xX 20 Mireks xX 21 Toksafen xX 22 Klordekon xX 23 Hekza bromodifenil (HBB) xX HAVZA İZLEME VE REFERANS NOKTALARININ BELİRLENMESİ PROJESİ 26

Dinlediğiniz için Teşekkür Ederim… 27