EĞİTİMDE İLK YENİLEŞME HAREKETLERİ DÖNEMİ (1776-1839)

Bu Dönem Eğitiminin Temel Özellikleri Eğitimde yenileşmeye askeri okullar açılarak başlanmıştır. 1826’da Yeniçeri Ocağı kaldırılmıştır. “Vak’a-i Hayriye”. İlköğretim zorunluluğu ilk kez bu dönemde getirilmiştir. Batı ile ilişkiler artmış ve ilk kez 1830’larda Avrupa’ya öğrenci gönderilmiştir. Takvim-i Vekayi: Türkçe yayınlanan ilk gazete

Yenileşme Döneminde Açılan Askeri Okulların Açılma Nedenleri: Osmanlıların savaşlarda yenilgileri çoğalması. 18. y.y. da Osmanlılara gelen yabancı uzmanlar Medreselerin bir şey diyememesi

Açılan Askeri Okullar: Mühendishane-i Bahri-i Hümayun (1776) İlk askeri deniz okuludur. Osmanlılarda Batıya açılan ilk pencere olan bu okula ilk başta okuma yazma bilmeyen çocuklar (Okuma-yazma, Arapça, Farsça, Fransızca, Matematik, Denizcilik Bilgileri) alınıyordu daha sonra kaptan ve subayların 13-16 aşında olan Kur’an’ı okumuş, yazı yazabilen çocukları alınmaya başlandı. 3 yıl. 1. ve 2. sınıfta İlmihal, Arapça, Hesap, Hendese, Cebir, Resim. 3. sınıfta uzmanlık sınıflarına ayrılırdı. 1842’lerden itibaren Fransızca seçimlik, İngilizce zorunlu hale getirildi.

Açılan Askeri Okullar: Mühendishane-i Berri-i Hümayun (1795) Bu Askeri Kara Okulu’nda topçuluk, istihkam, haritacılık öğretimi yapılıyordu. Okula önce, lağımcı (istihkam) ocağı neferlerlerinden 50 ve humbaracı (topçu) ocağı neferlerinden 30 nefer olmak üzere 80 kişi alınmış, bunlara 1 hoca, 5 kalfa ve 1 Fransızca muallimi ve mütercim tayin edilmiştir. 4 yıl.

Şakirdan, Salı ve Cuma günleri dışında okulda bulunacak, Pazartesi ve Perşembe günleri sahraya çıkarak uygulama yapacaktır. Falaka 4. sınıfta, öğrenciler, istihkam, yol, bina, köprü vs. gibi devlet inşaat ya da tamiri için taşraya giderlerdi. Gittikleri yerlerin haritalarını çıkarıp okula getirmişlerdir.

Sınıf-ı rabi (1. sene) Sınıf-ı salis (2. sene) Sınıf-ı sani (3. sene) Sınıf-ı evvel (4. sene) Hüsn-i Hat İmla Resim Arabi Mukaddimat-ı Hendese Rakam Fransızca İlm-i hesap Usul-i Hendese Coğrafya Müsellesat-ı Müsteviye Tahtit-i Arazi Tarih-i Harb Fenn-i Mahrutiyat Hesab-ı Tefazuli ve Tamami Cerr-i Eskal İlm-i Heyet Fenn-i Remi Fenn-i Lağım Talim Nazariyatı İstihkam

Kırımlı Büyük Hüseyin Efendi İshak Efendi * AbdurrahmanEfendi Bu okulun ilk hocaları Kırımlı Büyük Hüseyin Efendi İshak Efendi * AbdurrahmanEfendi Sakıp Efendi Yahya Efendi Ömer Efendi Bu hocalar dönemin en erdemli hocaları olarak kabul edilmekteydiler. Batı dillerini ve müsbet bilimleri çok iyi bilen kişilerdi.

Açılan Askeri Okullar: Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Mamure (1827) Tıp ve cerrahlık öğretimi yapan, Müslümanlardan tabip ve cerrah yetiştirmeyi amaçlayan bir askeri okuldur. 4 yıl. Arapça, Türkçe, Fransızca, Sarf ve Nahiv, İmla, Kitabet, ilaçların, bitkilerin ve hastalıkların Arapça ve Türkçe adları, boş zamanlarda Din dersleri, Cerrahlık uygulaması, Fransızca olarak şekillerle Anatomi ve Tıp bilimine giriş, sonra yeteneklerin seçilip hastanede cerrahlık uygulaması yapmaları.

Açılan Askeri Okullar: Mekteb-i Fünun-i Harbiye (1834) Okulun ilk öğrencileri, ordunun bir taburunu teşkil ediyordu. İki kısımdan oluşur. Önce 8 adet hazırlık sınıfı var. İkinci kısımda mesleki bilgiler veriliyor. Öğrenciler, Viyana, Paris, Londraya gönderilmişlerdir. Avrupa’dan öğretmen getirtilmiştir. Çağına göre ileri bir öğretim kurumu haline gelmiş. Subaylar, sivil okullarda müspet bilim dersleri okutmuşlar.

KISIM 1. Sınıf (Müptediler): Kum üzerine parmakla sülüs ve rakam, meşk ve talimi, İki harfli lugatlar, Elifba cüzü kıraati 2. ve 3. sınıflar: Üç harfli lügatlar ile Amme cüzü talimi 4. ve 5. sınıflar: İlm-i Hal ve Akaid-i İslamiye ve diniyye taş tahtaları, takrir. 6. sınıf: Askeri talimname ve kanunname 7. ve 8. sınıflar: Tuhfe, Nuhbe, Sarf, Rik’a yazı ve müsvedde yazma II. KISIM 8. Sınıfın yetenekli erlerinden 100 kişi seçilerek bu kısma alınır. Bu kısımda yer alan dersler: İlm-i hesap, Mecmuatu’l Mühendisin, Harita Tersimi, Topografya Ameliyatı, Ameliyat-ı Hendese, lm-i Hendese

Açılan Askeri Okullar: Mızıka-ı Hümayün Mektebi (1834) 1826’da Yeniçeri Ocağının kaldırılması ile eski Mehterhane de ortadan kalkmıştı. Bu nedenle ordunun ihtiyacı olan yeni bir mızıka mektebi açıldı.

Yenileşme Döneminde Açılan Sivil Okullar Rüşdiye Mektepleri (1839) Sıbyan mektepleri ile askeri okullar arasında yer almıştır. Çocukların Rüşt yaşına kadar bu yeni okullarda okumaları düşünüldüğü için bunlara Rüşdiye adını II. Mahmut vermiştir. 14 yaşında bitirilecek. 2 yıl. Sınıf sınıf ders yapılıyor.

Yenileşme Döneminde Açılan Sivil Okullar Mekteb-i Maarif-i Adliye (1839) Rüşdiye düzeyindedir. Sivil memur yetiştirmeyi amaçlar.

Yenileşme Döneminde Açılan Sivil Okullar Mekteb-i Ulum-i Edebiye (1839) Rüşdiye düzeyinde olan ve gerek halka gerek memur olacaklara yanlışsız yazı yazabilme, bir konuyu kaleme alabilme öğretimi yapmak üzere kurulmuştur. Öğrenciler 18 yaşına kadar okulda kalabilecek ve kabiliyetlerine göre değişen miktarda bir aylık (burs) alacaklardı.

Beşiktaş Cemiyet-i İlmiye Beşiktaşta bir araya gelen üst düzey, serbest ve ileri görüşlü, bazı müsbet bilimleri bilen bilim adamları ve aydınlardan oluşan bir topluluktur. Bu semtte gençler bu kişilerin konaklarına gidip bilgilerinden faydalanmaya çalışıyorlardı. Cemiyet içindeki önemli isimler: İsmail Ferruh Efendi Şanizade Ataullah Mehmet Efendi Melekpaşazade Abdülkadir Bey Kethuzade Mehmet Arif Efendi

İlköğretim Zorunluluğu Nasıl Getirilmiştir? İlköğretim zorunluluğu ile bir girişim eğitimde ilk yenileşme dönemine rastlar. Bu, II.Mahmut’un 1824’te yayınladığı bir fermandır. Daha önceki dönemlerde okuma yazmanın gereği üzerinde duran fermanlar çıkarılmışsa da, 1824 fermanı bu konuyu geniş olarak ele aldığı için zorunluluğu getiren ilk belge kabul edilmektedir.

Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi ve bunun toplumdaki etkileri II.Mahmut döneminin son 15 yılında, yabancılarla ilişkiler ve Avrupa usullerine yönelmeler her geçen gün önem kazanmaya başlamıştır. 1834’den itibaren, Viyana, Paris ve Londra’ya askeri öğrenci ve genç subay gönderilmiştir. Amaç: 1. Harbiye ve öteki askeri okullara yetenekli, bilgili öğretmen yetiştirmek 2. Kültürlü ve teknik bilgi sahibi subay yetiştirmek 3. Tophane, Baruthane, Fişekhane, Dökümhane gibi askeri fabrikalara subay yetiştirmek.

Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi ve bunun toplumdaki etkileri nelerdir? İngiltere’ye giden genç Osmanlı subayları 1 yılda İngilizce öğrenerek Woolwich Kraliyet Harp Akademisi’ne alınmışlar ve topçuluk, deniz subaylığı, deniz inşaat mühendisliği öğrenimi görmüşlerdir. Ayrıca, Avrupa’dan öğretmen subaylar, teknik elemanlar getirilmiştir. Tazimattan sonra, askerlik dışında çeşitli alanlarda Batıya, özellikle Fransa’ya çok sayıda öğrenci ve nitelikli ustalar yetiştirmek için çeşitli zanaatlarda (torna, döküm, makine, terzilik…) çıraklar gönderilmiştir. Bu dönemde Avrupa’ya gönderilen öğrencilerin %70’i Müslüman, %30’u Hıristiyan tebaadandır. Görülüyor ki Devlet, Milliyet ve Din ayrımı yapmamıştır.

Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa Kavalalı Paşa Okuma yazma bilmeyen fakat zeki ve çalışkan bir yöneticidir. Mısırda tarım, ticaret, askeri eğitim öğretim alanında önemli yeniliklere imza atmıştır: Ordunun eğitimi için Fransız subaylar getirme Tıp okulu açma Gazete çıkarma 1831 isyan etmiş ve Osmanlı ordusunu yenilgilere uğratmıştır.

Sümbülzade Vehbi İran elçiliği ve çeşitli şehirlerde kadılık görevleri yapmıştır. Tuhfe-i Vehbi Nuhbe-i Vehbi Lutfiyye-i Vehbi adlı kitapları yazmıştır. Tuhfe-i Vehbi farsça kelime ezberletme amaçlı bir çeşit sözlüktür. Nuhbe-i Vehbi arapça kelime ezberletme amaçlı bir çeşit sözlüktür. Lutfiyye-i Vehbi ahlak ve davranış kitabıdır. Çeşitli bilimlerin yararlarını tartışmış, bazılarını gereksiz olarak nitelendirmiştir. İnsan davranışlarına ilişkin tavsiyelerde bulunmuştur.