2.Ünite: Maddeyi Tanıyalım 1.Bölüm A.Maddelerin Niteleme Özellikleri B.Madde,Cisim,Malzeme,Eşya,Alet C.Maddeyi Nasıl Niteleriz?

1.Madde neye denir? Boşlukta yer kaplayan hacmi ve kütlesi olan her şeye madde denir. Örnek: Ağaç,taş,cam,toprak, Su,hava,şeker,çiçek, halı,defter,televizyon, tuz,un, zeytin,vida vs. Maddeleri ;katı,sıvı,gaz maddeler olarak 3 gruba ayırırız. Maddeleri 5 duyu organımızla hissedebiliriz.

Maddelerin 5 duyu organımızla hissedilebilir özellikleri nelerdir? Hissettiğimiz bu özelliklere maddeyi niteleyen özellikleri deriz. Bazı maddeler parlaktır,bazıları mat. Cam saydamken,duvar opak maddedir. Silgi esnekken,kalem berktir. Sünger yumuşakken,taş serttir. Çaydanlık sağlamken,porselen fincan kırılgandır. Ataş ,demir tozu,toplu iğne,makas mıknatıs tarafından çekilirken,bakır tel,plastik tabak mıknatıs tarafından çekilmez.

Maddeleri Niteleyen Özellikler: 1-Sert Maddeler: Taş,çelik,bıçak,demir gibi sert maddelerdir. Not:En sert madde elmastır. 2-Yumuşak maddeler: Pamuk,sünger gibi maddeler yumuşak maddelerdir.

Maddeleri Niteleyen Özellikler: 4-Opak maddeler:Işığı geçirmeyen maddeler opak maddelerdir.. 3-Saydam Maddeler:Işığı geçiren maddelerdir.Cam,şeffaf dosya,gözlük,tül perde gibi maddeler saydamdır. Buzlu cam yarı saydam meddedir.

Maddeleri Niteleyen Özellikler: 5-Esnek Maddeler: Esneyip,bükülebilen maddelerdir.Silgi,lastik gibi maddeler esnek maddelerdir. 6-Berk Maddeler:Esneyip,bükülemeye n maddelerdir.Kalem,tahta cetvel gibi maddeler berk maddelerdir.

Maddeleri Niteleyen Özellikler: 7-Suda Yüzen Maddeler: plastik kap,,şişe mantarı,yaprak,pinpon topu,kağıt,poşet parçası yüzen maddelerdir. 8-Suda Batan Maddeler:Taş,madeni para,metal kapak gibi maddeler suda batan maddelerdir.

Maddeleri Niteleyen Özellikler: 9-Suyu çeken maddeler: Kumaş,pamuk,sünger,kağıt mendil gibi maddeler suyu çeken maddelerdir. 10-Suyu çekmeyen maddeler:Folyo,plastik poşet gibi maddeler suyu çekmez.

Maddeleri Niteleyen Özellikler: 11-Pürüzsüz(düzgün) maddeler:Cam şişe gibi yüzeyi düzgün olan maddeler pürüzsüzdür. 12-Pürüzlü maddeler:Spor ayakkabımızın altı gibi pürüzlü olan maddelerdir.

Maddeleri Niteleyen Özellikler: 13-Kırılgan Maddeler:Cam vazo,porselen tabak gibi. 14-Sağlam Maddeler:Çelik kaplar,demir kapı gibi maddeler

Maddeleri Niteleyen Özellikler: 15-Mıknatıs tarafından çekilen maddeler:Toplu iğne,makas,ataş,demir tozu gibi maddeler mıknatıs tarafından çekilir. 16-Mıknatıs tarafından çekilmeyen maddeler:Bakır tel,plastik kap,cam,kağıt,tahta gibi maddeler mıknatıs tarafından çekilmez.

Maddeleri Niteleyen Özellikler: 17-Kokulu Maddeler: Çiçek,kolonya,ispirto,sirke ,parfüm,deodorant gibi maddeler kokusu olan maddelerdir. 18-Kokusuz Maddeler: Su gibi maddeler kokusuz maddelerdir.

Maddeleri Niteleyen Özellikler: Kısaca maddeler; a) Saydamlık ve Opaklık b) Parlaklık ve Matlık c) Sertlik ve Yumuşaklık d) Esnek ve Berk e) Sağlamlık ve Kırılganlık f) Suyu çekenler ve Suyu çekmeyenler g) Suda batma ve Suda yüzme h) Mıknatısla çekilme özelliği ı) Renk, Koku, Tat i) Pürüzlü ve Pürüzsüz maddeler şeklinde ayrılır.

. CİSİM NEDİR?Katı maddenin şekil verilmiş haline denir. Örnek:Çanta,kalem, şemsiye,toplu iğne,tuğla cisimdir. Tebeşir,masa,sandalye, top,kapı,vazo,elbise, televizyon birer cisimdir.

. EŞYA: Bir işimize yaradığı için evde,okulda veya yanımızda bulundurduğumuz nesneleredir. Örnek:çanta-toplu iğne- çekiç-defter-sünger- Dolap,yatak,çatal,sıra v.b

ALET: Cisimlere şekil vermek veya onlar üzerinde bir iş yapmak için kullandığımız nesnedir. Örnek:makas-toplu iğne-tebeşir-çekiç Örnek:Kurşun kalem- tornavida-pense-kürek,fırça

MALZEME: Bir çoğunu bir araya getirerek bir tüketim maddesine dönüştürdüğümüz maddedir. Yumurta,yağ,un,süt, kabartma toz şeker Kum,çimento,su

Şimdi maddenin nitelikleri ile ilgili soruları cevaplayalım mı?

sert-burnumuz-saydam-berk-eşya Işığı geçirebilen maddelere …………..madde denir. ………ile algıladığımız maddenin koku özelliğidir.  Ağaç bir maddedir. Tahta sehpa ise……….dir. Elmas dünyada bilinen en ………… maddedir. Eğilip bükülemeyen ya da eski şekline dönmeyen maddeler ……………………tir.

kokusu-yumuşak-parlak Altın, gümüş, alüminyum gibi maddeler ……………………………… maddelerdir.   Silgi, sünger gibi maddelere ……………………………… madde denir. Bazı maddeleri tadıyla, bazılarını ise ……………………… ile tanırız.

opak-görülebilir-hissedilebilir Renk maddelerin ……………………… özelliği, kokusu ise …………………… özelliğidir.   Maddeler ışığı geçirme özelliğine göre üçe ayrılır. Bunlar; saydam madde, Yarı saydam madde ve ………………………… maddedir.

cisim-parlak-kırılgan-esnek-malzeme Pencere camı, kolayca kırılacağı için ……………….…. bir maddedir. 2. Paket lastiğine uygulanan etki ile uzaması …………… bir madde olduğu içindir. 3. Cisimleri oluşturmak için kullanılan maddelere …………….….denir. 4.Maddelerin şekil almış hallerine ………….……denir. 5.Işığı yansıtan maddeler…………………………dir..

Madde-Duyu-Tat-Opak 1. Boşlukta yer kaplayan, hacmi ve kütlesi olan her şeye ……………… denir. 2. Işığı geçirmeyen maddelere ……………..…….……maddeler denir. 3. Maddelerin özelliklerini …………………..……organlarımızla fark ederiz. 4. Görünüşleri aynı olan maddeler için koku ve ………………..……. alma duyu organları ile ayırabiliriz.

1-Hangi madde nasıl hissedilir? Esnek Sert 1. Balon 2. Cam 3. Tahta

2- Hangi maddeleri koklayarak tanıyabiliriz? Kokulu Kokusuz 1. Çiçek 2. Cam 3. Tahta

3- Hangi madde nasıl görünür? İşaretleyiniz. Saydam Opak Parlak Mat Demir 2. Cam 3. Tahta

4- Mıknatıstan etkilenme durumları nasıldır? Etkilenir Etkilenmez 1. Demir 2. Cam 3. Tahta

5- Hangisi suda yüzer? Hangisi suda batar? Yüzer Batar 1. Demir 2. Cam 3. Tahta

DOĞRU - YANLIŞ (…..) Çelik, elmas gibi maddeler esnek maddelerdir. (…..) Tencere, çatal, yüzük, elbise gibi nesneler eşyadır. (…..) Demir, çelik gibi maddeler suda yüzen maddelerdir. (…..) Kağıt kesmek için kullanılan makas bir alettir. (…..) Yazı yazmak için kullandığımız kalemin ucu esnek maddedir.

(…..) Pencere camı saydam olmayan maddelerdir. Doğru-yanlış (…..) Pencere camı saydam olmayan maddelerdir. (…..) Işığı geçirmeyen maddelere saydam madde denir. (…..) Canlı varlıklar madde değildir. (…..) Maddelerin özelliklerini beş duyu organımızla ayırt edebiliriz. (…..) Her maddenin görülebilir ve hissedilebilir özellikleri vardır.

SAAT UN SÜT KUMAŞ SÜNGER KALEM TEL PENSE VARLIK ADI MADDE CİSİM MALZEME EŞYA ALET ARAÇ SAAT UN SÜT KUMAŞ SÜNGER KALEM TEL PENSE

MADDE CİSİM EŞYA ALET MALZEME VARLIK ADI MADDE CİSİM EŞYA ALET MALZEME CAM SOBA TUZ RADYO MARGARİN TV MAKAS ÇİVİ KESER ŞEKER MASA SIRA KALEMTRAŞ SAKSI

Neler öğrendik? 1- Maddelerin hissedilebilir özelliklerini,yani maddelerin niteleme özelliklerinin;opak- saydam,esnek-berk,suda yüzen-suda batan,kırılgan-sağlam,mıknatısla çekilen- çekilmeyen suyu çeken-suyu çekmeyen gibi nitelikleri olduğunu öğrendik. 2-Madde,cisim,malzeme,alet,eşya kavramlarının tanımını öğrenip örnekler verdik. NOT: Bakır teli mıknatıs çekmezken,en sert maddenin elmas olduğunu unutmayalım.

Hazırlayan:Lale YAZGAN Çakabey İlkokulu 4-A Sınıfı Kuşadaşı/Aydın Hasan KAYIK ile Murat KOÇ öğretmenlerimizin dosyalarından ve çeşitli kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır.Kendilerine katkılarından dolayı teşekkür ederim.