 Hevea brasiliensis kauçuk ağacının doğal özsuyu  Bu özsuyu havayla temas edince koyulaşır.  Bu özsuyu doğal kauçuk yapımında kullanılır.

 Amerika’da 40 binden fazla endüstri ürününde bulunur.  Yaklaşık 400 ürün medikal endüstride kullanılır.

Doğal Lateks Daha esnek Daha dayanıklı Daha ucuz Genişleyebilen, esneyebilen Virus ve bakterilere geçirgen olmaması Sentetik lateks Daha az dayanıklı Daha pahalı Virus ve bakterilere geçirgenliği daha fazla

 Balon  Emzik  Biberon ağızlığı  Araba lastiği  Silgi  Göz damlalığı  Yapıştırıcı  Bebek bezi ve yaşlı pedi  Prezervatif rahim içi diafram  Balon  Emzik  Biberon ağızlığı  Araba lastiği  Silgi  Göz damlalığı  Yapıştırıcı  Bebek bezi ve yaşlı pedi  Prezervatif rahim içi diafram  Oyuncak  Raket, bisiklet, bahçe aletlerinin sapları  Halı arkası  Hortum  Kablo  Ayakkabı  Yapay meme uçları  Oyuncak  Raket, bisiklet, bahçe aletlerinin sapları  Halı arkası  Hortum  Kablo  Ayakkabı  Yapay meme uçları

 Eldivenler  Tansiyon aleti manşonu  Kateter  Steteskop boruları  Puls oksimetre  Oksijen maskeleri  Endotrakeal tüp ve havayolu  Cerrahi maske  İdrar yolları kateterleri  Baryumlu lavmanlar  Lavman malzemeleri  ***Branül ve damar içi tüpler, enjeksiyon yerleri  EKG pedleri  Dişçilikte kullanılan lastik malzemeler  Eldivenler  Tansiyon aleti manşonu  Kateter  Steteskop boruları  Puls oksimetre  Oksijen maskeleri  Endotrakeal tüp ve havayolu  Cerrahi maske  İdrar yolları kateterleri  Baryumlu lavmanlar  Lavman malzemeleri  ***Branül ve damar içi tüpler, enjeksiyon yerleri  EKG pedleri  Dişçilikte kullanılan lastik malzemeler  Turnikeler  Şişe kapağı  Solunum torbaları  Anestezi tüplerinin parçaları  **Şırınga pistonu  Kolostomi torbaları  Enjeksiyon malzemeleri  Aort içi balonlar ve kontrol sistemleri  Ventriküloperitonal şantlar  *Tıpalar  Turnikeler  Şişe kapağı  Solunum torbaları  Anestezi tüplerinin parçaları  **Şırınga pistonu  Kolostomi torbaları  Enjeksiyon malzemeleri  Aort içi balonlar ve kontrol sistemleri  Ventriküloperitonal şantlar  *Tıpalar

 Çeşitli eldivenlerde protein miktarları farklıdır  Protein içeriği <100 µg/g ise sıfır allerjeniteden bahsedilir  Yüksek protein miktarları ile deri testi pozitifliğindeki artış paraleldir  İdeal eldivenler pudrasız ve protein miktarı düşük olmalıdır  FDA 1996’ da bir eldivende 50µg/g’dan daha az protein olması gerektiğini bildirmiştir.  Ancak allerjik reaksiyon için gereken miktar halen kesin söylenememektedir.

 Eldivenin protein içeriği  Temas süresi  Pudralı ve pudrasız oluşu  Allerjik duyarlanma düzeyine bağlıdır

Eldiven tipiDolar Pudralı lateks0,43 Pudrasız lateks0,53 Nitril1,62 Nonleteksler Pahalı

 Başlangıçta talk pudra kullanılırken granulom ve adezyon yapması üzerine onun yerine mısır nişastası kullanılmaya başlandı › Eldiven yapışmasını engellemek › Daha kolay giyilmesini sağlamak

 Mukoz mebranlar  Cilde temas  Açık yaralar  İç organlarla temas (Cerrahi)  İV maruziyet  İnhalasyon (Lateks tozlarıyla)

 Lateks duyarlılığı: Lateks allerjenlerine deri testi nin ve/veya kanda spesiifik IgE’nin pozitif olması  Lateks allerjisi: Lateks duyarlılığı olan kişilerde lateksle temas sonrası ani gelişen allerjik semptomların oluşması

 Atopi › Erken polen allerjisi gelişmesi lateks allerjisini artırıyor  Latekse maruziyet  Dermatit › Egzema cilt bariyerini bozarak lateks allerjen geçirgenliğini artırıyor

 IgE aracılı reaksiyonla ilişkili olan doğal proteinler  Kimyasal antioksidanlar, katkı maddeleri Tip 1 sistemik alerjik reaksiyon Tip 4 dermatit reaksiyonları

1. İrritan kontakt dermatit (Non immünolojik) 2. Allerjik kontakt dermatit (Tip 4) 3. Kontakt ürtiker (Tip 1) 4. Rinit ve astım (Tip 1) 5. Anaflaksi (Tip 1)

 İrritan kontakt dermatit: %40  Tip 1 Lateks allerji: %33  Tip 4 allerjik kontakt dermatit: %20  Tip I ve Tip 4 mix: %7

 25 yaşında laboratuvar teknisyeni  2 aydır ellerde kızarıklık, kaşıntı, ciltte soyulma  Allerji uzmanı konsultasyonu: › Deri prick test: Negatif › Serumda spesifik lateks IgE: Negatif › Patch test: Negatif  Tanı?

 Lateks ürünleriyle gelişen en sık reaksiyon  İmmünolojik olmayan reaksiyondur. Fiziksel nedenlere bağlıdır  Eldivenin temas ettiği el bölgesindeki cilt bölgesinde › İrritasyon ve kuruma › Kaşıntı, › Kızarıklık › Ağrı  Pudralı eldivenlerin alkali pH olması en muhtemel nedendir  El yıkama ve deterjan kullanımının irritan etkisi de nedendir  Eldivene temas etme süresi şiddettin derecesini etkiler  Temastan sonra dakika ve saatler içinde gelişir  Tanı diğer tanıların, özellikle allerjik kontakt dermatit tanısı dışlanmasıyla konur

 11 yaşında erkek hasta  Göz çevresinde şişlik, kızarıklık, kaşıntı  4 gün önce görme problemi nedeniyle doktora başvuruyor. Gözlük ve temizleme solusyonu veriliyor. Gözlüğü temizledikten sonra gözlüğü kullanmaya başlıyor. 3-4 gün sonra gözlük takılan bölgede şişlik ve kızarıklık  Allerji uzmanı konsultasyunu › Deri prick test: Negatif › Latesk spesifik Ig E: Negatif › Patch test: Thiurama pozitif  Tanı?

 Bu dermatit T hücre aracılı gecikmiş tipte hipersensivitedir  Hayatı tehtid etmez  Genellikle lateks eldiven, ayakkabı, spor ekipmanı ve medikal cihazlar tarafından oluşur  Temastan 1-2 gün sonra gelişir.  Bu reaksiyon lateks ürünlerin içeriğindeki antioksidanlar ve düşük molekül ağırlıklı katkı maddelerine karşı gelişir.  Eritem ve vezikül gelişir

 Thiuram bileşimi latekse kontakt dermatittin en sık nedenidir, çok sıklıkla lateks eldivenledir.  Thiuramlar dithiokarbomatların deriveleri ve karbomat bileşikleriyle sıklıkla çapraz reaksiyon yapar.  Isopropil-parafenilenediamin siyah lateks ürünlerine kontakt dermatitin vakalarının çoğundan sorumludur

 15 yaşında erkek  Koşucu  Koşu sırasında düşüyor ve elinin üstünde hafif zedelenme ve kanama oluyor  Antrenörün yanına gidiyor. Antrenör hemen ilk yardım çantasından eldiveni giyip yarayı temizliyor. Gazlı ped koyup bandajlıyor.  dakika sonra koşucunun gazlı ped bölgesinde ciddi kaşıntı kızarıklık  Allerji uzmanı konsultasyonu › Deri prick: Latekse pozitif  Tanı?

 35 yaşında hemşire  Ellerde kızarıklık, kaşıntı  Her eldiven giydikten dakika sonra kaşıntı, kızarıklık  Allerji uzmanı konsultasyonu › Deri prick: Lateks allerjisi  Tanı?

 Lateks alerjisinin en sık erken bulgusu  Latekse duyarlı sağlık çalışanlarının %60-80’inde ellerde kontakt ürtiker rapor edilmiştir  Semptomlar IgE aracılıdır ve doğal lateks proteinleri nedeniyledir. › Lateks eldiven temasından dakika sonrasında kızarıklık, kaşıntı temas bölgesinde olur. › Semptomlar sıklıkla yanlış olarak el yıkama ve eldiven tozlarına bağlanır.  Kontakt ürtiker hücre aracılı kontakt dermatitle birlikte olabilir.

 35 yaşında hemşire  13 yıldır lateks eldiven giyiyor.  Hapşırma, kaşıntı, elde kızarıklık, konjunktivit, nefes sıkışması gelişmesi nedeniyle lateks eldiven giymeyi bırakıyor.  Ancak arkadaşları lateks eldiven giymeye devam ettiği için kronik nezle, burun tıkanması, sinüzit, nefes sıkışması devam ettiği için işten ayrılmak zorunda kalıyor  Allerji uzmanı konsultasyonu › Deri prick ve serumda spesifik lateks IgE pozitif  Tanı?

 Kuru tozlu eldivenlerdeki lateks alerjeni içeren partiküller latekse duyarlı kişilerde astım ve rinite yol açabilir.  Bu reaksiyonlar sadece sağlık çalışanlarında değil aynı zamanda lateks eldiven endüstrisi çalışanlarında da görülür.

 25 yaşında kadın hasta  13 yıldır allerjik nezle  5 defa cerrahi operasyon öyküsü  Son operasyon sırasında sebebi açıklanamayan anaflaksi öyküsü  Squash oynuyor. Maç sonrası 10 dakika içinde ellerde şişme, yüz ve göz kapaklarında şişlik ve elde kaşıntı gelişiyor. Kısa süre içinde şuuru kayboluyor  Hastanede tedavi ediliyor  Lateks allerjisi düşünülüyor. Squash sapı lateks içerdiği tespit ediliyor.  Allerji uzmanı konsultasyonu:  1,5 ay sonra yapılan  deri prick ve serum spesifik IgE: lateks allerjisi  Tanı?

 Latekse duyarlı kişiler anaflaksi görülebilir; › lateks mesane kateteri, kondomlar, baryum için kullanılan latex balon kateteri, intraabdominal cerrahi sırasında, çocuk doğurma, veya diş cerrahisinde görüldüğü bildirilmiş.  Anaflaksi oyuncak balonlar, lateks saplı raketler tetikleyebilir.  Fetal lateksin oluşturduğu anaflaksiye lateks balon rektal kateter,  Üretral kateter ve lateks içeren saç yapıştırıcıları katkıda bulunabilir.

 Evre 1: Lokal ürtiker  Evre 2: Anjioödemle birlikte yaygın ürtiker  Evre 3: Astımla birlikte ürtiker, göz, burunda kaşıntı, GIS semptomları  Evre 4: Anaflaksiyle birlikte ürtiker  Evre 5: Kronik astım ve devamlı akciğer hasarı

 5 yaşında erkek çocuk  Antenatal tanılı lumbar myelomeningosel ve hidosefalisi nedeniyle normal bir hastanede vajinal yolla doğmuş  Doğum sonrası üniversite hastanesinde spinal defekt tamiri ve ventriküloperitonal şant yapılmış  Mesane disfonsiyonu nedeniyle aralıklı mesane kateteri uygulandı

 2 yaşında 3 gün letarjı ve kusma ile hastaneye opistotonus pozisyonunda başvuru  MR da şantın tıkandığı görülüp acil olarak cerrahi müdahale  Postoperatif ekstubasyon sonrası oksijen ihtiyacı, hışıltı ve dudakta anjioödem mevcuttu.  Allerji uzmanı konsultasyonu › Cilt prick testi (5 mm endurasyon) › Cerrahi eldivenle pric to prick test (6 mm endurasyon), › Lateks spesifik IgE 11 kU/l bulundu  Tanı: Lateks allerji

 Multipli idrar yolları işlemleri  Multipli rektal prolapsus işlemleri  Kan donörleri  Atopik hastalar (Allerjik nezle, astım, egzema)  Mesleki maruziyet  Serebral palsi, Mental retardasyon, Quadraplaji  Spina bifida’lı çocuklar  Çocukluğun erken dönemlerinde sık ameliyat geçiren hastalar  Meyve ve sebze allerjisi olanlar (kivi, muz, avokado, ananas, mango, kestane, badem, patates, kereviz)  Genetik (IL-13 ve IL-18 promoter polimorfizmi, HLA-DQ8-DR4)

 Sağlık çalışanları  Diş doktorları  Lateks ürünleri çalışanları  Gıda işleyicileri  Güvenlik personeli  Sera çalışanları  İnşaat çalışanları  Kuoförler

 Spina bifidalıla lateks allerjisi gelişmesi bakımından yüksek risklidir.  Spina bifidalı ve hidrosefalili çocuklar cerrahi, mesane kateterizasyonu ve diğer medikal girişimlere sıklıkla maruz kalırlar.  Bunun sebebi erken mukazal maruziyet ve ilk yıllarda sık maruziyettir.  Spina biifidalı hastalarda lateks allerisine genetik yatkınlık vardır

 Aile pikniğe gidiyor.  Kiviye alerjisi olan küçük bir çocuğu var.  Pikniğin 1 saati içinde kiviye alerjik çocuk iyiyken başında 5 cm lik kesik oluştu.  Hemen acile götürüldü ve plastik cerrahi uzmanı tarafından eldivenle kanaması devam eden kesi muayene edildi.  15 dakika içinde yüz, kol ve bacakta ürtiker gelişti.

 Kanama basıyla durdu. Dudakta şişme, solunum sıkıntısı ve yüzde ödem yoktu.  Antihistaminik verildi ve dakika içinde ürtiker düzeldi.  Allerji uzmanı konsultasyonu › Deri prick: lateks allerjisi › Cerrahi müdahale için lateks free eldiven önerisi

 Lateksdeki hevein protein ile çeşitli bitkilerdeki hevein proteine benzer klas 1 endokitinaz ile çapraz reaksiyon vardır.  Lateks allerjisi olan bir kişi lateksle temas edince hafif allerjik reaksiyon gelişirse ve sonrasında çapraz reaksiyon yapan besinler alınırsa 5 ile 30 dakika içinde yeni reaksiyonlar görülebilir.  Oral dokuda irritasyon, kaşıntı, dil ve dudakta şişme

 Sık çapraz reaksiyon › Kivi, avokado, muz, kereviz, kestane, armut  Daha az sıklıkla çapraz reaksiyon › Kayısı, karabuğday, kiraz, incir, üzüm, mango, nektarin, papaya, şeftali, fıstık ananas, erik, portakal, ceviz, kivi, patates, kavun ve tomates › Meyvalara allerjik olanlarda lateks allerji sıklığı: %11 › Lateks allerjisi olanlarda meyva allerji sıklığı: %35

 Riskli kişilerin tespiti  Dikkatli öykü  Allerji uzmanı konsultasyonu  Prick test  Patch test  İntradermal test  Spesiifik ıgE ak  Uygulama testi

 Lateks maruziyet sonrası; › Gözde irritasyon › Hapşırma › Nezle › Hışıltı › Kaşıntı ve/veya ürtiker  Diş girişimi  Gıda allerjisi

 Lateks ürünlerine allerjiniz var mı?  Lateks eldivenleriyle kaşıntı gelişti mi?  Evde veya işte lateks maruziyeti sonrasında öksürük, nefes sıkışması, hışıltı, kaşıntı şimdiye kadar oldu mu?  Diş doktoru sonrası ağızda şişme veya kaşıntı oldu mu?  Şimdiye kadar hiç muz, kivi kiraz tomotes, patetes gibi meyva veya sebze yediğinizde veya eline aldığınızda dudakta veya boğazda kaşıntı, dudakta şişme veya kızarıklık gibi reaksiyon gelişti mi?  Düzenli olarak lateks ürünlerine maruz kalıyor musunuz?  Hangi lateks ürünleri ile karşılaşıyorsunuz?  Size şimdiye kadar hangi cerrrrahi operasyon yapıldı

 Egzema varlığı (özellikle eller)

 Tip 1 duyarlık tanısı için kullanılır  Bu testin yapılması latex ekstresi damlatılması ile yapılır.  Anaflaksiden 4-6 hafta sonra yapılmalıdır  Bazı hastalarda sistemik reaksiyonlar gelişebilir.  Sadece çocuk allerji uzmanları yapmalıdır.

 Bu test allerjik kontakt dermatit için kullanılır.  İmmünojenik kauçuk kimyasallarla patch test kişinin cildine 48 ile 96 saat arası uygulanır  Standart tekniklerle yorumlanır.

 Tip 1 allerji tanısında kullanılır. › 100 mcg/ml konsantrasyon ile latex allerjisi için doğru pozitif yanıt %95 ve latex allerjisi olmayanlarda %100 doğru negatif cevap alınır. › 1 mg/ml konsantrasyon ile latex allerjisi olanda %100 yanıt ve olmayanda %96 negatif cevap alınır.

 Tanıda önemli › Yoğun cilt lezyonları › Antihistaminik alanlar › En son kliniği anaflaksi olanlar  Tanıda önemlidir  Negatif çıkması tanıyı dışlatmaz (Cilt testi pozitif olanların %50 ile 90 nında spesifik IgE pozitif saptanmıştır)  Yalancı negatiflik %25  Yalancı pozitif sonuç (çapraz reaksiyon)

 Test negatif ancak semptomlar lateks allerjiyi düşündürüyorsa  Lateks eldiven parmak ucu kesilir ve suyla nemlendirilir parmak üstünde 15 dakika beklenir  Cevap negatifse parmak ucu parmağa geçirilir ve 15 dakika tutulur  30 dakika sonunda yine negatif sonuç alınırsa eldiven tamamen giyilerek test yapılır.

 Sadece araştırma merkezlerinde yapılır  Solunumsal semptomlar varsa ve deri prick ve spesifik lateks IgE negatifse yapılır.

 Anaflaksi gelişen hastalarda 30 dakika sonrasında yükselir. 6 saate kadar yüksek kalır › Triptaz >13ng/ml › Beta tritaz >1 ng/ml (Daha spesifik) Mast hücrelerinde bulunur, hipotansiyon seviyesyle korele › 24 saatlik idrarda histamin (spesifik değil)

 Kaçınma ve eğitim  Farmakolojik tedavi  Dezentizasyon  İmmunoterapi  Anti ıgE tedavi  Farmakolojik proflaksi

 Ortamda lateks içermeyen ortam hazırlama  lateks allerjili hastaların başına “LATEK ALLERJİLİ HASTA” yazısı  Riskli hastaların lateks free ortamda lateks free eldiven ve ekipmanlarla muayenesi ve takibi  Lateks free acil çantası acil, servis ve ambulanslarda bulundurulması

 Lateks içermeyen ürünlerin eğitimi  Acil eylem planı  Epipen otoenjektör kullanımı  Latesk allerji bleziği takılmalı

 PVC (vinil):Koruyuculuğu az, çabuk yırtılıyor  Nitril: Koruyuculuğu iyi, pahalı  Neoprene: Pahalı, ıslak yüzeyde kaygan  Sentetik polyisoprene: Latekse benzer, pahalı, kolay elde edilemiyor  Styrene block copolymer: Elastisitesi az, tip I allerjiye yol açıyor, kimyasal maddelere direnci iyi değil  Poliüretan: Kuvvetli, rahat giyilemiyor, pahalı Tip I ve tip IV allerjiye yol açabiliyor!

 Primer proflaksi lateks duyarlanmasıi gelişmeden önlenmesi › Primer proflaksi ile lateks alerji belirgin ölçüde azaldığı bir çalışma rapor edilmiştir.  Sekonder proflaksi: Lateks duyarlılığı gelişmiş hastada evde lateks maruziyeti azaltılmalıdır. Özellikle şunt operasyonu yapılan vakalarda.

 Riskli hastalar belirlenmeli  Lateks allerjisi kesin hasta mutlak olarak lateksten korunmalı  Mümkünse elektif cerrahi için günün ilk vakası olarak alınmalı  ‘Lateks allerjisi’ uyarı yazısı ameliyathaneye asılmalı, odaya girecek herkes üstündekileri değiştirip iyice yıkanmalı  Kullanılacak bütün alet/araç-gereçler gözden geçirilmeli

 Lokal bariyer kullan  Pamuklu astar kullan  Eldiven ve diğer latex ürününe temas kullanımından hemen sonra suyla elini yıka,  Deterjan, alkol, formaldehid, antimikrobiyal ajanların kullanımın engellenmesi, bunlar genelde el yıkamada kullanılır ve latex duyarlılığını artırır.  Petrol temelli olmayan nemlendirici ajanlar kullanımı özellikle yaralı veya hasarlı cilt bölgesine  Lateksin mukoz membranlarına temasının engellenmesi  Gerekmedikçe latex eldiven kullanmamak,

 5 sağlık çalışanında yapılan bir çalışmada › Latekse maruziyet süreleri artıralarak › 1 yıl sounda her iki elde 1 saat eldiven giyilebilmiş. › Lateks spesifik IgE seviyesi azalmış › Yan etki görülmemiş › Başarılı bulan çalışmalar yanında rutin kullanımda değil yeni çalışmalara ihtiyaç var

 Başarılı bulan çalışmalara rağmen sistemik ve lokal yan etkilerin sıklığından dolayı rutin uygulamada yok. Yeni çalışmalara ihtiyaç var › %40 lakal reaksiyon › %15 ürtiker ve rinit › %1 Anaflaksi

 Başarılı bulan çalışmalara rağmen sistemik ve lokal yan etkilerin sıklığından dolayı rutin uygulamada yok. Yeni çalışmalara ihtiyaç var  %25 yan etki  %10 tedavi gerekmiş  %1 anaflaksi

 Rekombinant allerjen spesifik immunoterapi: Deneme aşamasında  Peptid immunoterapi: Deneme aşamasında

 16 hafta Anti IgE tedavi çift kör kontrollü çalışmada sağlık çalışanlarındaki lateks alerjili çocuklarda etkili olduğıu rapor edilmiştir.

 Lateks allerjisi olanları cerrahi işlem öncesi medikal proflaksi › Antihistaminik › Anti H2 › Steroid  Tavsiye edilmez. › Mast hücre ve bazofil duyarlılığını değiştirmez › Anaflaksinin erken semptomlarını gizleyip ciddi anaflaksiye neden olabilir

 Hasta lateks allerjisi konusunda eğitilmeli (bilezik, maruziyet, besinler, ürün bilgisi, alternatifler)  Hastanın yatağının başucuna ‘lateks allerjik’ yazısı asılmalı.  Acil eylem planı verilmeli

 İrrtan maddeler kaldırılır, sabun ve suyla temas bölgesinin yıkanması,  İnflamatuar cevap azaltılması için lokal kortikosteroid uygulama  Suyla temas sonrası nemlendirici kullanıması  Geceleri nemlendirici krem kullanılması