KUVVET VE HAREKET HAREKETLİ VARLIKLARI GÖZLEMLEYELİM Her canlı yaşamını devam ettirebilmek için hareket etmelidir. İnsanlar yürür. koşar,; hayvanlar yüzer, sürünür ,uçar. Bitkiler ise yapraklarını güneşe yöneltir. Çevremizdeki bazı cisimler yerlerini değiştirirken bazıları da sürekli aynı yerde kalır. Uçan kuş, koşan insan, yolda giden araba, sürünen yılan hareketli iken köprüler evler dağlar hareketsizdir.

KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ İTME - ÇEKME HIZLANMA YAVAŞLAMA olarak tanımlanır DURMA ‘ya KUVVET HAREKET ‘e sebep olabilir. Sebep olabilir. DÖNME sebep olabilir. YÖN DEĞİŞTİRME SALLANMA ŞEKİL DEĞİŞİKLİĞİ ‘ne olabilir. olabilir. olabilir. olabilir. BÜKME SIKMA GERME VURMA

VARLIKLARI HAREKET ÖZELLİKLERİNE GÖRE SINIFLANDIRALIM Bir varlığın sabit kabul edilen bir noktaya göre yer değiştirmesine hareket denir. Bulunduğu yer zamanla değişen varlıklar hareketli varlıklardır. Köpekler,kelebekler,ördekler,çiçekler, arabalar,insanlar ve dünyamız hareket ederler. Binalar,evler,arabalar,kayalar,toprak,kalem,silgi sıra,masa gibi varlıklar hareket etmezler. Tüm canlılar hareket ederken cansız varlıklar dışarıdan bir etki olmadıkça hareket etmezler.

İNSANLARDA HAREKET: Hayatlarını sürdürmek,eğlenmek, korunmak,besin bulmak gibi amaçlarla hareket ederler. HAYVANLARDA HAREKET: Yiyecek bulmak,sıcak ülkelere göç etmek,tehlikelerden korunmak gibi amaçlarla hareket ederler.

BİTKİLERDE HAREKET: Yaprakları ile güneş ışığına Kökleriyle topraktaki suya yönelir. Bitkilerde yer değiştirme hareketi görülmez.

HAREKET ÇEŞİTLERİ YAVAŞLAMA SALLANMA DÖNME HIZLANMA YÖN DEĞİŞTİRME

Hızlanma: Gidilecek yere daha çabuk gidilir. Yavaşlama : Gidilecek yere daha uzun sürede gidilir. Sallanma: Bir cismin hareketi ileri ve geri doğrudur. Sallanma salınım şeklindedir.Saatin sarkacı,salıncakta sallanan çocuk ,bebeğin beşiği ,hamak salınım hareketi yapar. Dönme : Dönme dolap belli bir çizgi aynı hareketi yapmaktır. Akrep ve yelkovanın hareketleri gibi..

Yön Değiştirme;Kuvvetin sebep olduğu hareket yön değiştirme şeklinde olabilir. Kuvvet uygulayarak hareketli cisimlerin yönünü değiştirebiliriz.

3. Dairesel olmak üzere 3 çeşit yörünge vardır. . Yörünge Nedir? Yörünge:Hareket eden varlıkların izlediği yoldur.Dünya’nın ,Güneş etrafında dönerken izlediği yörünge. Yörünge Çeşitleri: 1.Doğrusal 2.Eğrisel 3. Dairesel olmak üzere 3 çeşit yörünge vardır. .

1-Doğrusal Hareket : Bir cismin bir doğru üzerinde aldığı yola doğrusal hareket denir. Düz bir yolda hareket eden arabanın,yere düşmekte olan bir cismin hareketi doğrusaldır

3-Dairesel Hareket : Bir cismin yer değiştirmesi çember şeklinde ise bu hareket dairesel harekettir. Atlı karınca,yel değirmeninin kanatları,rüzgar gülü,hareket halindeki araba tekerleği dairesel harekettir.

2-Eğrisel Hareket : Yer değiştirme hareketi bir eğri boyunca oluyorsa buna eğrisel hareket denir. *Potaya atılan top,virajı dönen araba,fıskiyeden akan su eğrisel harekettir.

HIZLARINA GÖRE HAREKETLER 1.SABİT HIZLI HAREKETLER: Bir hareketli eşit zaman aralıklarında eşit yollar alıyorsa sabit hızla hareket ediyor demektir. *Saatte 90 km hızla hareket eden otomobilin hareketi. *Saatin, yelkovan ve akrebin hareketi, *Tören yürüyüşü yapan askerlerin yürüyüşü. *Dünya etrafında Ay’ın dönüşü sabit hızlı harekettir.

2.HIZLANAN HAREKET: Bir hareketlinin hızı zaman içerisinde artıyorsa hızlanan hareket yapıyordur. Balkondan aşağı düşen kedi. Kaydıraktan kayan çocuk. Yokuştan aşağı yuvarlanan kaya. Gaz pedalına basılan otomobilin hızı. Kaya Kalkış yapan uçak hızlanan harekettir.

3.YAVAŞLAYAN HAREKET: Bir hareketlinin zaman içerisinde azalıyorsa yavaşlayan hareket yapıyor demektir. *Dik olarak yukarı atılan topun hareketi *İnişe geçen uçak *Kırmızı ışığı gören otomobilin hareketi Top *Frene basılan otomobilin hareketi yavaşlayan harekettir.

KUVVET Cismin hızında, yönünde ve şeklinde değişiklik yapabilen etkiye kuvvet denir. Kuvvetin cisimler üzerindeki etkileri; 1. Duran bir cismi hareket ettiren 2.Hareket halindeki bir cismi durduran 3.Cisimlerin hızlarını artırıp azaltan 4.Hareket eden cismin yönünü değiştirir. 5.Cisimlerde şekil değişikliği yapar.

CİSİMLERİ HAREKET ETTİRME Hareket halindeki cisimleri durdurmak veya duran cisimleri hareket ettirmek için itmek veya çekmek gerekir. Ancak her itme ve çekme harekete sebep olmaz. İstediğimiz kadar büyük kuvvet uygulayalım tek başımıza bir duvarı harekete geçiremeyiz. Ağaç, ev gibi yere sabitlenmiş ya da sıkışmış nesneleri hareket ettiremeyiz. İP

Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi bir varlığın ucuna ip bağlayıp çekersek, çekilen varlık hareket eder. Hareket eden bir varlık itilerek veya çekilerek hızı yavaşlatılır veya durdurulabilir. Bazı varlıkların itilerek veya çekilerek durdurulması tehlikeli olur. Örneğin, çok hızlı yuvarlanmakta olan tekerleği durdurmak bize zarar verir.

Dönen bir vantilatör pervanesine ya da matkap ucuna dokunmak çok tehlikelidir. Hareket halindeki bir aracı durdurmaya çalışmak çok üzücü sonuçlara sebep olabilir.

İTME - ÇEKME VE DURDURMA Varlıkları ve cisimleri itme ve çekme kuvveti uygulayarak hareket ettirebiliriz. * Şemsiyemizi açarken iteriz,kapatırken çekeriz. *Bebek arabasını hareket ettirmek için iteriz. *Köpeğimizi gezdirirken onu yavaşlattırmak için ipinden çekeriz. * Kurduğumuz çadırın sağlam olması için iplerinden çekeriz. *

Hava uçurtmamıza itme kuvveti uygularken bizde ipinden çekeriz. Cisimleri hareket ettiren itme ve çekme kuvvetinin bir arada kullanıldığı durumlarda vardır. Hava uçurtmamıza itme kuvveti uygularken bizde ipinden çekeriz. Uçurtmamızın uçması itme-çekme kuvvetlerinin birlikte uygulanması ile gerçekleşir.

KUVVETİN HAREKETLİ CİSİMLERE ETKİSİ 1-Hızlandırma Etkisi: Kuvvet uygulayarak hareket halindeki bir cismin hareketi hızlandırılabilir. Bunun için cismin yönünde uygulanan kuvvet arttırılmalıdır. Örneğin: Hareket halindeki bir otomobilin gaz pedalına basınca otomobil hızlanır. 2-Yavaşlatma ve durdurma etkisi: Hareket halindeki bir cisme, hareket yönüne zıt bir kuvvet uygulanırsa cismin yavaşlamasına, hatta durmasına neden olur. Örneğin; Sürtünme kuvveti cismin yavaşlamasına ve durmasına neden olan cismin hareketi ile zıt yönlü kuvvettir.

3- Yön değiştirme etkisi: Hareket halindeki bir cisme hareket yönünden farklı bir yönde ve hareketine neden olan başka bir hareket uygulanırsa, hareket yönünün değişmesine neden olur. 4-Döndürme etkisi: Bisikleti sürmek için pedala basarak tekerleği hareket ettirirken Kapıyı açmak için kapı kolunu çevirirken Otomobil direksiyonunu döndürüp tekerleklerin yönünü değiştirirken Tornavida ile vidaları sıkıştırırken kuvvetin döndürme etkisinden yararlanırız.

KUVVETİN CİSİMLERİN ŞEKLİNE ETKİSİ VURMA BÜKME SIKMA GERME

KUVVETİN CİSİMLERİN ŞEKLİNE ETKİSİ Kuvvet cisimlerin şekillerinde; Bükme Sıkma Germe Vurma Süngeri avucumuzda sıkıştırdığımızda büzülür.( sıkma) Vurma yoluyla değişiklik yapılabilir.(vurma) Plastik cetveli büktüğümüzde cetvel eğilir. (bükme) Bir lastiği iki ucundan çektiğimizde lastik uzar (germe) Oyun hamuruna parmağımızla bastığımız yerde parmağımızın izi kalır, şekli değişmez. Bütün bunlar kuvvetin şekil değiştirmesine örnektir.

ESNEK MADDELER: Kuvvet uygulandığında şekli değişen, kuvvet ortadan kalktığında eski şekline dönen varlıklara esnek maddeler denir. (lastik, sünger, sarmal yay, plastik şişe, lastik top, balon vb.) Sarmal yay lastik top balon lastik sünger plastik şişe ESNEK OLMAYAN MADDELER: Esnek olmayan maddelere kuvvet uygulandığında, bu maddelerin de şekli değişir. Kuvvet etkisi ortadan kalktığında bu maddeler eski hallerine dönmezler. (Oyun hamuru, cam macunu, tahta, cam, tebeşir, teneke kutular, kâğıt, tuğla vb.)