Kodlama ve Kodlar Sakarya Üniversitesi Teknoloji fakültesi.

... konulu sunumlar: "Kodlama ve Kodlar Sakarya Üniversitesi Teknoloji fakültesi."— Sunum transkripti:

1 Kodlama ve Kodlar Sakarya Üniversitesi Teknoloji fakültesi

2 İçerik Sayısal Kodlar BCD Kodu (Binary Coded Decimal Code) - 8421 Kodu
Gray Kodu Artı 3 (Excess 3) Kodu 5’de 2 Kodu Eşitlik (Parity) Kodu Aiken Kodu Bar (Çubuk) Kodu Alfa Sayısal Kodlar ASCII Kodu EBCDIC Kodu Kodlama ve Kodlar

3 GİRİŞ iki küme elemanları arasında karşılıklık
yazı, sayı ve işaretlerin değiştirilmesi ‘Mors’ alfabesi kodlamaya iyi bir örnektir. diğer bir örnek, bilgisayarın birimleri arasındaki iletişim klavyeden gönderilen bilgi, ikili sayılar şeklinde kodlanır alfabetik ve alfasayısal iki küme elemanları arasında karşılıklığı kesin olarak belirtilen kurallar bütünüdür diye tanımlanabilir. Diğer bir deyişle, görünebilen, okunabilen yazı, sayı ve işaretlerin değiştirilmesi işlemine ‘kodlama’ denir. Kodlama ve Kodlar

4 KODLAMA ÇEŞİTLERİ VE FAYDALARI
avantajlar: Aritmetik işlem kolaylık, Hata bulma kolaylık, Hata düzeltme kolaylık, Bellek işlemleri kolaylık, Bilgilerin işlenmesi ve anlaşılmasında kolaylık ‘sayısal kodlar’ (BCD kodları), ‘alfa sayısal kodlar’ Yalnızca sayısal karakterlerin kodlanmasıyla ortaya çıkan kodlara ‘sayısal kodlar’ (BCD kodları) denilirken, alfabetik ve sayısal karakterlerin kodlanmasını içeren kodlama yöntemlerine ‘alfasayısal kodlar’ denir. Bu durumda kodlar iki grup altında incelenebilir: Sayısal ve Alfa Sayısal kodlar. Kodlama ve Kodlar

5 Sayısal Kodlar ‘yalın ikili kodlama’ (pure binary coding),
Sayısal sistemlerde kullanılan kodlama sistemleri yalın ikili sayı sisteminde olmayabilir. Sayısal kodlama yöntemlerine örnek olarak; BCD kodu, Gray kodu, +3 kodu, Aiken kodu, 5’te 2 kodu, Bar kodu, Onlu bir sayının ikili sayı sistemindeki karşılığının yazılması ile oluşan kodlama sistemi, ‘yalın ikili kodlama’ (pure binary coding) olarak isimlendirilir. Sayısal sistemlerde kullanılan kodlama sistemleri yalın ikili sayı sisteminde olmayabilir. Kodlama ve Kodlar

6 BCD Kodu ‘İkili Kodlanmış Onlu Sayı Kodu - BCD kodu’ (Binary Coded Decimal Code): Onluk sistemde her bir basamağın ikilik karşılığı her basamak 4 bitlik sayı grupları şeklinde, Yazılan gruplar bir araya getirilir Onluk sayı sistemindeki her basamaktaki sayının ikili sistemde kodlanması için 4 bite ihtiyaç vardır. Onlu bir sayıyı BCD kodlu olarak yazmak için, onlu sayının her bir basamağı 4 bitlik ikili sayı grupları şeklinde yazılır. Yazılan gruplar bir araya getirilince BCD kodlu sayı elde edilir. Kodlama ve Kodlar

7 BCD Kodu Örnek : (263)10 sayısını BCD kodu ile kodlayalım (263)10 = ( )BCD Burada unutulmaması gereken, bulunan sayının (263)10 sayısının ikili sayı sistemindeki karşılığı olmadığıdır. Kodlama ve Kodlar

8 BCD Kodu Örnek : ( )BCD sayısını onlu sisteme çevirelim. ( )BCD ( )BCD = (936)10 Kodlama ve Kodlar

9 Gray Kodu basamak ağırlığı yok, minimum değişimli kod,
Yani bir sayıdan diğerine geçerken yalnızca bir basamak değişir (3)10 = (0011)2 değerinden (4)10 = (0100)2 değerine üç basamak değişir gray kodlamada yalnızca bir bitin değeri değişir. 9’dan 0’a geçiş basamak değeri yok, aritmetik işlemlerde kullanılmaz Basamak ağırlığının olmaması, her bir basamaktaki sayıların basamak ağırlıklarına göre karşılıklarının olmamasıdır. Ancak sütun esasına göre çalışan cihazlardaki hatayı azalttığından, giriş / çıkış birimlerinde ve analog - dijital çeviricilerde tercih edilirler. Kodlama ve Kodlar

10 Gray Kodu – Bınary2gray solda ‘0’ olduğu kabul edilir, (101110101)2
Başlama biti ( )2 = ( ) Gray Kodlama ve Kodlar

11 Gray Kodu – Bınary2gray Örnek: ( )2 ( )2 = ( )gray eşitliği bulunur. Kodlama ve Kodlar

12 Gray Kodu – Gray2bınary en soldaki bit olduğu aşağıya
Örnek: ( )GRAY sayısını ikili sayı sistemine çevirelim. Gray kodlu sayı İkili sayı Kodlama ve Kodlar

13 Gray Kodu – Gray2bınary ( )GRAY sayısını ikili sayı sistemine çevirelim. ( )GRAY = ( )2 Kodlama ve Kodlar

14 Artı 3 Kodu BCD kodu ile ilgili aritmetik işlemlerde işlem kolaylığı
sayılar dört bitlik ikili sayılar şeklinde ifade edilir Örnek: (48)10 sayısını Artı 3 koduna çevirelim. bulunan sonuç 4 bitlik ikili sayıya Bulunan sayılar yan yana yazılarak Artı 3 kodlu sayı elde edilir. Buna göre; (48)10=( )+3 Kodlama ve Kodlar

15 Artı 3 Kodu (10100110)+3 sayısının onlu karşılığı
( ) = (10 6)+3 sayıları elde edilir. (73)10 sayısı bulunur. ( )+3=(73)10 Kodlama ve Kodlar

16 5’de 2 Kodu mutlaka iki tane '1' bulunan '7 4 2 1 0' şeklinde
Desimal Sayı 5’te 2 Kodlu Sayı 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Kodlama ve Kodlar

17 5’de 2 Kodu (6)10 sayısının 5’de 2 kodundaki karşılığını bulalım.
(6)10 = (01100) 5’te 2 ( )5’te 2 sayının onlu sistemdeki karşılığını bulalım. 5 bitlik gruplar ( ) ( )5’te 2 = (59)10 Kodlama ve Kodlar

18 EŞİTLİK (PARITY) KODU bilginin taşınması, Gürültü,
Hata tespiti en kolay yöntem eşitlik biti kodlama (parity code) BCD sayının sağındaki veya solundaki basamağa ‘eşitlik biti’ (parity bit) eklenir. 1 yada 0’ların tek mi, çift mi olduğunu belirtir. Çift eşitlik (even parity) ve tek eşitlik (odd parity). Kodlama ve Kodlar

19 EŞİTLİK (PARITY) KODU Çift eşitlik; 1’lerin toplam sayısı (eşitlik biti dahil) çift ( )2 sayısına çift eşitlik biti yöntemine göre eşitlik biti ekleyelim. ( ) üç adet ‘1’, çift yapmak için eşitlik biti eklenir; ( ) ( )2 sayısını çift eşitlik yöntemine göre kodlayalım. ‘ ’ Kodlama ve Kodlar

20 EŞİTLİK (PARITY) KODU Tek eşitlik bit yöntemi; 1’lerin sayısı tek
( )2 sayısına tek eşitlik biti yöntemini uygulayalım. ‘ ’ sayısında çift sayıda ‘1’ , kodlanmış bilgi; ’ değerini alır. ( )2 sayısına tek eşitlik biti ekleyelim. ‘ ’ Kodlama ve Kodlar

21 Aiken Kodu ‘2421’ 5’e kadar sağ taraf, 5’den büyük sol taraf
(0-4) arası normal, (5-9) arası simetrik (3)10 ve (7)10 sayılarını Aiken Koduna göre kodlayalım. (3) = (0011)Aiken (7)10 = (1101)Aiken Kodlama ve Kodlar

22 Bar (Çubuk) Kodu çubuklarla ifade edilen kodlama sistemi
birim malın üretildiği veya ambalajlandığı işletmeyi, malın cinsini ve özelliklerini çeşitli kalınlıklarda dikey çizgiler ve çeşitli genişlikte boşluklar karakterler çizgiler ve boşluklar ile temsil 1974 yılında Ohio’da bir markette ürün Wrigley’s çikletleri İlk olarak 1932’de Harward Üniversitesi’nde Wallace Flint tarafından yürütülen bir projede kullanılan barkod sisteminin modern anlamda ilk uygulaması 1948 yılında yemek sırasında kasadan geçen ürünlerin otomatik olarak okunması işlemi ile yapıldı. Bu sistemin geliştirilmesi ile 1973 yılında UPC (Universal Product Coding) sistemi geliştirildi ve Kodlama ve Kodlar

23 Bar (Çubuk) Kodu standart ‘Avrupa Mal Numaralandırma Birliği’ (European Article Numbering Association - EAN) Türkiye’nin kod numarası 869 Avrupa’da bulunan EAN ile Amerika’da bulunan UCC EAN-UCC sistemi, evrensel / Uluslararası standart Kodlama ve Kodlar

24 Bar (Çubuk) Kodu barkod sistemi yapısı Kodlama ve Kodlar

25 Bar (Çubuk) Kodu Başlangıç / Bitiş Karakterleri: Kontrol Karakterleri:
başını ve sonunu tanımlar özel karakter Kontrol Karakterleri: kodda bulunan değerlerden üretilir doğru çözümlenip-çözümlenmediği Boş Bölgeler: başlangıç ve bitişte   İki seviyeli ve çok seviyeli kod. Kodlama ve Kodlar

26 Bar (Çubuk) Kodu İki seviyeli; geniş çubuk veya boşluk '1', dar çubuk veya boşluk '0' Dar 0,19 mm geniş 0,38 mm İki seviyeli kodlar; 39 kodu, 25 kodu ve HP41C kodu Kodlama ve Kodlar

27 Bar (Çubuk) Kodu – 39 BAR KOD
39 bar kodu, 9 da 3 geniş Örnek: Şekil ’de gösterilen 39 bar koduna örnekte toplam 9 çubuk / aralık bulunmaktadır. Bunlardan 1. ve 8. sıralardaki çubuklar ile 3. sıradaki aralık lojik ‘1’ değerini, diğer çubuk ve aralıklar ‘0’ değerlerini temsil etmektedir. Kodlama ve Kodlar

28 Bar (Çubuk) Kodu – 25 BAR kod
25 Bar kodu, 5’te 2 tanesi geniştir. İnce çubuklar '0', kalın çubuklar '1' Örnek: Onlu sistemdeki ‘0’ ve ‘6’ değerlerini 25 bar kodu ile gösterelim.   dizisi '0' değerini temsil ederken , dizisi onlu '6' değerini temsil eder.  Onlu sayı sistemindeki ‘0’ ve ‘6’ değerlerinin 25 bar kodu ile gösterilmesi. Kodlama ve Kodlar

29 Bar (Çubuk) Kodu – çok seviyeli
4 seviyeli sayısal kodlar Çubuk + aralıklar 7 karakter mutlaka 2 çubuk, 2 aralık 4 seviyeli bar kodlar; Kod 93 ve Kod 128 Kodlama ve Kodlar

30 ülkemizde yaygın olarak EAN-13 kodlama standardı
Bar (Çubuk) Kodu ambalaj üzerinde EAN-13, ürün stoklamada ITF-14 EAN ve UCC tarafından farklı ihtiyaçlara cevap vermesi amacıyla EAN-13, EAN8, UPC-A, UPC-E, EAN/UCC 14 (ITF 14), SSCC-18, EAN128 standartları. ülkemizde yaygın olarak EAN-13 kodlama standardı ‘13 basamaklı kodlama sistemi’ olarak isimlendirilir Kodlama ve Kodlar

31 13 basamaklı kodlamada ilk iki veya üç basamak ülke kodu
Bar (Çubuk) Kodu 13 basamaklı kodlamada ilk iki veya üç basamak ülke kodu ülkemizin kodu 869’dur. İngiltere’nin kodu 50, İspanya’nın 45, Ülke kodunu takip eden 4-6 basamak üretici veya satıcı firma Firma kodunu takip eden en sondaki 3-5 basamak ise ürün / mamül kodu firma-ürün kodundan üretilen sayı 13. basamak ile karşılaştırılır Kitaplarda EAN-13 standardı kullanılması durumunda kod içerisinde ISBN değerinin bulunması gerekir Kodlama ve Kodlar

32 Bar (Çubuk) Kodu Uluslararası standard kitap numarası 978’dir.
XXX XXXX XXXXX X Ülke kodu Firma kodu Ürün kodu Kontrol kodu (3 basamak) (4 basamak) (5 basamak) (1 basamak) Barkod Sayısal İşaret EAN13 kodlama tekniğinin kullanımı. Kodlama ve Kodlar

33 Bar (Çubuk) Kodu kodda bulunan çizgiler ve boşluklar elektrik sinyallerine dönüştürülürler. çizgiler 0V’a, boşluklar 5V’a Barkod okuma işleminin blok şeması ve Barkod’un elektriksel işarete çevrilmesi Barkodlu Bilgi Optik Okuyucu Bilgisayar Kodu Çözülmüş Kodlama ve Kodlar

34 Alfa Sayısal Kodlar noktalama işaretleri ve özel karakterlerin kodlanması Alfasayısal kodlar; büyük ve küçük harfleri, 7 tane noktalama işareti, 0’dan 9’a kadar 10 sayı +, /, #, %, *, vb. karakterleri iki türlü alfasayısal kodlama: ASCII (Amerikan Standart Code For Information Interchance) ve EBCDIC (Extended BCD Interchance Code) kodları. Kodlama ve Kodlar

35 Alfa Sayısal Kodlar - ASCII kodu
ASCII kodu; 7 bitlik kod 27 = 128 karakter ikili sayı onaltılıya o da ifade ettiği karaktere Örnek: aşağıdaki mesaj ASCII kodunda kodlanmıştır. Bu mesajın anlamı nedir? Her 7 bitlik kodun onaltılı sistemdeki karşılığı bulunup yazılırsa, C 50 değerleri elde edilir. Bu değerlerin temsil ettikleri bilgiler tablodan bulunup eklenirse; 48=H, 45=E, 4C=L, =P eşitlikleri bulunur ve sonuç olarak, HELP bilgisine ulaşılır. Kodlama ve Kodlar

36 Alfa Sayısal Kodlar ‘DIGITAL’ kelimesinin elde edilebilmesi için yazılması gerekli ASCII kodlu bilgiyi yazalım. Her bir karakterin karşılığı olan bilgilerin yazılması ile; D = I = G = T = A = L = Kodlama ve Kodlar

37 Alfa Sayısal Kodlar - EBCDIC Kodu
IBM tarafından EBCDIC kodu, 8 bit onaltılı ve ikili sistem Kodlama ve Kodlar