- 1 DOK 422 Bilgi Ağları Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html.

... konulu sunumlar: "- 1 DOK 422 Bilgi Ağları Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html."— Sunum transkripti:

1 - 1 DOK 422 Bilgi Ağları Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html Bilgi Ağları ve Değişen Bilgi Yönetimi: Amazoogle, İşbirliği ve Açık Erişim

2 - 2 DOK 422 Bilgi Ağları Plan Her yerden bilgiye erişim Amazoogle “Ters-yüz” kütüphane İşbirliği Neler yapılabilir?

3 - 3 DOK 422 Bilgi Ağları Bilgi Teknolojileri Dünyayı Değiştiriyor Her yerden bilgiye erişim –Haftada 7 gün 24 saat insan, mekân, ürün ve hizmetlerle ilgili bilgilere erişim –Cep telefonu: telefon, e- posta, web, alış veriş, vd. –Sensörler ve gerçek zamanlı veri hizmetleri –Mekân duyarlı aygıtlar –RFID Kişiselleştirme Anında tatmin “What we find changes who we become”

4 - 4 DOK 422 Bilgi Ağları Amazoogle “World Is Flat”

5 - 5 DOK 422 Bilgi Ağları Amazon.com’da “World is Flat”

6 - 6 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Ayrıntılı Bilgiler...

7 - 7 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Ayrıntılı Bilgiler 2...

8 - 8 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Ayrıntılı Bilgiler 3...

9 - 9 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Ayrıntılı Bilgiler 4...

10 - 10 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Ayrıntılı Bilgiler 5...

11 - 11 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Ayrıntılı Bilgiler 6...

12 - 12 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Ayrıntılı Bilgiler 7...

13 - 13 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Ayrıntılı Bilgiler 8...

14 - 14 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Ayrıntılı Bilgiler 9...

15 - 15 DOK 422 Bilgi Ağları Inside This Book

16 - 16 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapta En Sık Geçen Sözcükler

17 - 17 DOK 422 Bilgi Ağları Okunabilirlik İstatistikleri

18 - 18 DOK 422 Bilgi Ağları İçindekiler Sayfası

19 - 19 DOK 422 Bilgi Ağları İlk Bölüm

20 - 20 DOK 422 Bilgi Ağları Kitaptan Rastgele Sayfalar

21 - 21 DOK 422 Bilgi Ağları Kitap İçinde Arama: “Turkey”

22 - 22 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapta “Turkey” Geçen Sayfalar

23 - 23 DOK 422 Bilgi Ağları İlgili Sayfa Turkey

24 - 24 DOK 422 Bilgi Ağları Kitabın Elektronik Kopyası

25 - 25 DOK 422 Bilgi Ağları Yazarın Diğer Kitapları

26 - 26 DOK 422 Bilgi Ağları Google’da “World is Flat”

27 - 27 DOK 422 Bilgi Ağları Kitap Tanıtımı: Yazarın Web Sayfası

28 - 28 DOK 422 Bilgi Ağları Yayınevinin Tanıtımı

29 - 29 DOK 422 Bilgi Ağları Kitap Tanıtımı: The New York Times

30 - 30 DOK 422 Bilgi Ağları Kitap Tanıtımı: The NY Review of Books

31 - 31 DOK 422 Bilgi Ağları Kitap Tanıtımı: Wired Dergisi

32 - 32 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Bilgi: Wikipedia 1

33 - 33 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Bilgi: Wikipedia 2

34 - 34 DOK 422 Bilgi Ağları Yazarın Konferansı

35 - 35 DOK 422 Bilgi Ağları Yazarla İlgili Bilgi: The NY Times

36 - 36 DOK 422 Bilgi Ağları Tanıtım: MSNBC Sitesi

37 - 37 DOK 422 Bilgi Ağları Ücretsiz Video

38 - 38 DOK 422 Bilgi Ağları Kitabın Ses Kaseti / CD’si

39 - 39 DOK 422 Bilgi Ağları Fiyat Karşılaştırması

40 - 40 DOK 422 Bilgi Ağları Kütüphanelerde “World Is Flat”

41 - 41 DOK 422 Bilgi Ağları Hacettepe’de “World is Flat”

42 - 42 DOK 422 Bilgi Ağları Bilkent’te “World is Flat”

43 - 43 DOK 422 Bilgi Ağları ODTÜ’de “World is Flat” Burada olmalıydı

44 - 44 DOK 422 Bilgi Ağları Dünya Düz Değil! Üniversitelerimiz henüz Dünyanın düz olduğundan habersiz! Belki kitap henüz kataloglanmadığı için kataloglarda yok Belki de hiç ısmarlanmadı Ama kütüphane katalogları herhangi bir yardım da sunmuyor “Bizde yok ama –şu kütüphanelerden hemen sağlayabiliriz –Amazon.com’dan hemen çevrimiçi olarak ısmarlayabiliriz –Amazon.com’dan satın alabilirsiniz –kitapla ilgili daha fazla bilgiye şuralardan (Amazon.com, Google, Yahoo! vs.) erişebilirsiniz –kitapla ilgili tanıtım/eleştiri yazılarına şu sayfalardan erişebilirsiniz –kitapla ilgili tanıtım/eleştiri yazıları bizde bulunan şu dergilerde yer almaktadır. İsterseniz elektronik kopyalarına erişebilirsiniz. –aynı yazarın şu kitapları var. –...” Bakalım yurt dışındaki kütüphanelerde durum nasıl?

45 - 45 DOK 422 Bilgi Ağları Kaliforniya Üniversitesinde “World is Flat”

46 - 46 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Ayrıntılı Bilgi 1...

47 - 47 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Ayrıntılı Bilgi 2...

48 - 48 DOK 422 Bilgi Ağları İçindekiler... Kongre Kütüphanesinden

49 - 49 DOK 422 Bilgi Ağları Yazarın Diğer Yapıtları

50 - 50 DOK 422 Bilgi Ağları Dünya Düz. Ama... Kişiselleştirme yok. Herkese kitapla ilgili aynı bilgi gösteriliyor. Bizim kullanıcımız olmadığınız için size kitabın elektronik kopyasını gösteremiyoruz. İsterseniz İçindekiler sayfasını gösterelim. Başka??? Kaliforniya Ü. kataloğu da pek fazla yardım sunmuyor. “Bizim elektronik kopyamızı kullandıramayız ama –size en yakın şu kütüphaneden kitaba erişebilirsiniz –Amazon.com’dan satın alabilirsiniz –kitapla ilgili daha fazla bilgiye şuralardan (Amazon.com, Google, Yahoo! vs.) erişebilirsiniz –kitapla ilgili tanıtım/eleştiri yazılarına şu sayfalardan erişebilirsiniz –kitapla ilgili tanıtım/eleştiri yazıları bizde bulunan şu dergilerde yer almaktadır. Bunların bedava olanlarını siz de kullanabilirsiniz –...”

51 - 51 DOK 422 Bilgi Ağları Amazoogle’a Karşı Kütüphaneler... Kütüphane kataloglarının da kullanıcıya en az “Amazoogle” kadar yardımcı olması gerekmez mi? Kütüphanelere giden kullanıcı sayıları giderek azalıyor Nerede bu kullanıcılar? Web’de Kaynak ve hizmetlerini web aracılığıyla sunan kütüphanelerin kullanıcı sayıları hızla artıyor O zaman kütüphane kaynak ve hizmetlerini ağa taşınmak zorunda Nasıl?

52 - 52 DOK 422 Bilgi Ağları “Ters – Yüz” Kütüphane Kütüphaneler kullanıcıların bulunduğu ortamlarda olmalı Kullanıcılar kütüphane ortamlarında değil Kütüphaneler kullanıcıların iş/öğrenme akışlarının bir parçası olmalı Kaynak: Dempsey, 2005

53 - 53 DOK 422 Bilgi Ağları Lab kitapları Sergiler PD Öğrenim yönetim sistemleri Kampus geçidi (portal’ı) Ders kitapları Kişisel koleksiyonlar Kurumsal arşivler Dijital koleksiyonlar E-rezerv Katalog Lisanslı koleksiyonlar Toplamalar Sanal referans Kataloglama K.a ödünç ver. kütüphane kullanıcı ortamı kaynak ortamı PDA’lar Okuma listeleri Kullanıcı ortamında kütüphane Kütüphane ortamında kullanıcı değil Farklı kaynaklardan hizmetlerin esnek bir biçimde toplanması Kaynak: Dempsey, 2005

54 - 54 DOK 422 Bilgi Ağları Kullanıcılar Ne İstiyor? Tek arama sistemiyle zengin koleksiyonlara erişim Zengin metadata (ONIX, içindekiler sayfaları, vs.). Tam metinlere erişim Kişiselleştirme Tek şifreyle tüm kaynaklara erişim Güvenlik / Mahremiyet Birden fazla formata erişim: e-kitaplar, MPEG, JPEG, RSS ve diğer itme teknolojileri E-postaya doğrudan erişim, paylaşma Ve kullanıcılar tüm bunları kütüphaneye gitmeden yapmak istiyorlar Kaynak: “Rethinking How We Provide Bibliographic Services for the University of California” Aralık 2005.

55 - 55 DOK 422 Bilgi Ağları Hizmetlerin Kullanıcı Ortamlarına Taşınması Kullanıcıların doğrudan kaynaklara erişebilmesi İçerik ve hizmetlerin kampus sanal öğrenme sistemleri ve ders yönetim sistemleriyle (WebCT, Blackboard, vd.) bütünleştirilmesi İçerik ve hizmetlerin kurumsal portal’lara gömülmesi Bibliyografik ve tam metin bilgilerin dikkatli bir biçimde dış arama motorlarına açılması Kaynak: “Rethinking How We Provide Bibliographic Services for the University of California” Aralık 2005.

56 - 56 DOK 422 Bilgi Ağları Aramanın Üç Aşaması Tek arama sistemleri –Kütüphane verileri ve arama motorunu sağlıyor –Kataloglar, öz-dizin veri tabanları, e-arşivler, vs. –Parçalanma, her sistemin ayrı ayrı öğrenilmesi vs. Meta arama –Kütüphane veri ve arama sağlıyor, meta arama işleticisi aramayla etkileşime giren kullanıcı arabirimi sağlıyor –Birden fazla veri tabanında yapılan çapraz aramalar Veriler –Veri tabanı işleticileri verilerini başka arama ve kullanıcı arabirimi işleticileriyle paylaşıyor (OAI PMH) –Veriler arama motorlarının örümceklerine açılıyor Kaynak: Dempsey, Nov. 2004

57 - 57 DOK 422 Bilgi Ağları Bazı Örnekler

58 - 58 DOK 422 Bilgi Ağları OCLC Open WorldCat

59 - 59 DOK 422 Bilgi Ağları Google - OCLC İşbirliği

60 - 60 DOK 422 Bilgi Ağları Türkiye’de “World Is Flat”

61 - 61 DOK 422 Bilgi Ağları İncirlik’de Var

62 - 62 DOK 422 Bilgi Ağları Kitapla İlgili Bilgiler

63 - 63 DOK 422 Bilgi Ağları Kitabın Farklı Basımları

64 - 64 DOK 422 Bilgi Ağları Eleştiriler

65 - 65 DOK 422 Bilgi Ağları OCLC - Yahoo! İşbirliği

66 - 66 DOK 422 Bilgi Ağları Sonuç Aynı

67 - 67 DOK 422 Bilgi Ağları “Kanatsız Kuşlar”

68 - 68 DOK 422 Bilgi Ağları “Kanatsız Kuşlar” Yok!

69 - 69 DOK 422 Bilgi Ağları “Birds Without Wings”

70 - 70 DOK 422 Bilgi Ağları “Birds Without Wings” Var

71 - 71 DOK 422 Bilgi Ağları Bilkent ve Boğaziçi’nde Var

72 - 72 DOK 422 Bilgi Ağları Bilkent’te Yeniden Aramak Gerekli

73 - 73 DOK 422 Bilgi Ağları Türkçesi Var (Hani Yoktu?)

74 - 74 DOK 422 Bilgi Ağları Boğaziçi’nde doğrudan kayda erişiliyor

75 - 75 DOK 422 Bilgi Ağları Bilgiler Kongre Kütüphanesi’nden

76 - 76 DOK 422 Bilgi Ağları Kitaptan Bir Bölüm

77 - 77 DOK 422 Bilgi Ağları İçindekiler sayfası: ECIP

78 - 78 DOK 422 Bilgi Ağları Boğaziçi’nde de Türkçesi Var

79 - 79 DOK 422 Bilgi Ağları OCLC - Google Scholar İşbirliği

80 - 80 DOK 422 Bilgi Ağları “Information Retrieval”

81 - 81 DOK 422 Bilgi Ağları Tam Metin Teknik Rapor

82 - 82 DOK 422 Bilgi Ağları Tam Metin Tez

83 - 83 DOK 422 Bilgi Ağları Tam Metin ACM Makalesi 1

84 - 84 DOK 422 Bilgi Ağları Tam Metin ACM Makalesi 2

85 - 85 DOK 422 Bilgi Ağları Tam Metin JASIST Makalesi

86 - 86 DOK 422 Bilgi Ağları OCLC’s Fiction Finder Project

87 - 87 DOK 422 Bilgi Ağları FRBR Örneği

88 - 88 DOK 422 Bilgi Ağları Grokker

89 - 89 DOK 422 Bilgi Ağları Kişiselleştirme

90 - 90 DOK 422 Bilgi Ağları “Federe” Arama

91 - 91 DOK 422 Bilgi Ağları Tam Metin Makaleye Erişim

92 - 92 DOK 422 Bilgi Ağları PDF Kopyası

93 - 93 DOK 422 Bilgi Ağları Maryland Üniversitesi Sistemi Tek bütünleşik kütüphane sistemi kullanan konsorsiyum üyesi kütüphanelerin topluca aranması

94 - 94 DOK 422 Bilgi Ağları Avusturya Üniversite Kütüphaneleri Ağı

95 - 95 DOK 422 Bilgi Ağları Servis Yönelimli Mimari Kullanıcı hizmetleri Küt. kataloğuArama motorları Ders yönetim sistemleri Kurumsal Portal’lar Meta arama Kişisel tarayıcı Çevreleri ve Masa üstü araçlar Web hizmetleri Keşfet Topla Bul Yarat İste Paylaş Teslim Metadata Toplama ve tek tek Sadece seçme/ güvenilir/arşivlenmiş koleksiyonlar için Kütüphane Yönetim işlevleri Sahip olunan fiziksel nesneler için MARC kayıtları, DC, ONIX, Minimal vs. Lısanslı elektronik nesneler için DC, VRA vs. Yerel olarak yönetilmeyen seçme kaynaklar için metadata SFX, Knowledge Base, vs. Fiziksel nesnelerin envanter denetimi Bulma, Ödünç verme Mevcutların Günlenmesi Statü değişiklikleri vs. için MARC kayıtları, DC, ONIX, Minimal vs. E- kaynakların envanter denetimi ERM vs. Satın alma Ödeme Sağlama vs. Faturalama Ücretlendir- me Cezalar vs. Kaynak: “Rethinking How We Provide Bibliographic Services for the University of California” Aralık 2005, s. 42.

96 - 96 DOK 422 Bilgi Ağları Sanal Güzergâh Olarak Kütüphane Amazoogle yaklaşımı merkezileşme sağlıyor 100’den fazla kütüphane, dermelerini, veri tabanlarını Google Scholar’a açtı. Böylece daha büyük kullanıcı grupları bu içeriğe erişebilecek OCLC Open WorldCat Google Print

97 - 97 DOK 422 Bilgi Ağları Neler Yapılabilir? I Kütüphaneler “dikey silolar” halinde bölünmeye son vermeli –Uygulamalar ayrılmalı, veriler birleştirilmeli Metadata hazırlamada işbirliği yapılmalı OAI PMH (Açık Arşivler Girişimi Metadata Harmanlama Protokolu) ile harmanlanabilen metadata hazırlanmalı Metadata ve tam metin bilgiler mümkün olduğunca arama motorlarına açılmalı (OAIster, Google Scholar, Yahoo! Subscriptions vd.)

98 - 98 DOK 422 Bilgi Ağları Neler Yapılabilir? II Kütüphanelerde İş Akışı Değiştirilmeli “Sağla-Katalogla-Rafa Koy”  “Sağla- Mevcut Metadata ile Rafa Koy- Metadata Geliştirme Sürecini Başlat” yaklaşımı “Mükemmel” bibliyografik kayıtlar oluşturmak yerine metadata, yayıncılardan geldiği şekliyle kabul edilmeli ve kaynaklar hemen kullanıcıya sunulmalı Her kaynağın özgün kataloglaması otomatik olarak yapılmamalı

99 - 99 DOK 422 Bilgi Ağları Neler Yapılabilir? III Kütüphaneler web bilgi uzayında birer sanal güzergâh olmalı Aranan bilgilere erişilebilmeli Çünkü, “bulduklarımız kim olduğumuzu belirliyor / değiştiriyor”

100 - 100 DOK 422 Bilgi Ağları “What we find changes who we become” Cartoon by Doug Sheppard and Katrin L. Salyers

101 - 101 DOK 422 Bilgi Ağları Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html Bilgi Yönetiminde Son Gelişmeler: Amazoogle, İşbirliği ve Açık Erişim