SAYIŞTAY DENETİMİNİN ESASLARI VE YENİ SAYIŞTAY KANUNU

... konulu sunumlar: "SAYIŞTAY DENETİMİNİN ESASLARI VE YENİ SAYIŞTAY KANUNU"— Sunum transkripti:

1 SAYIŞTAY DENETİMİNİN ESASLARI VE YENİ SAYIŞTAY KANUNU
Bayram BARUN Sayıştay Uzman Denetçisi Araştırma Grup Başkanı 25 Mayıs 2012 OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ ESKİŞEHİR

2 Sunum Planı Yeni Kamu Mali Yönetim Anlayışı
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Sayıştay Denetiminin Esasları Yeni Sayıştay Kanunu Sayıştay Yargılamasındaki Değişiklikler ve Adil Yargılama Açısından Değişen Sorumluluk Anlayışı Sonuç

3 Alice Harikalar Diyarında
Alice : Buradan gitmek için bana hangi yolu izlemem gerektiğini söyler misin? Kedi : Nereye gitmek istiyorsun? Alice : Neresi olduğunun önemi yok! Kedi : O zaman hangi yol olduğunun da bir önemi yok.İstediğin yoldan gidebilirsin. Alice : Sonunda herhangi bir yere varsın da. Kedi : Elbette varacaksın. Eğer yeterince uzun yürürsen ve nereye varacağını önemsemezsen.

4 Mevlana derki; Elle ayağa kılavuzluk eden gözdür. Basılacak tutulacak yeri de o görür, Basılmayacak tutulmayacak yeri de o ! Kör pisliklerden çekinmez. Çekinmenin asıl vesilesi gözdür.

5 Kamu Mali Yönetim Anlayışındaki Değişiklikler
Makro mali disiplinin sağlanması Kaynakların stratejik önceliklere göre dağıtılması Dağıtılan kaynakların verimli ve etkin kullanımı Etkin bir hesap verme sorumluluğu sisteminin kurulması

6 Kamu mali yönetim yapımıza yönelik eleştiriler
Bütçe kapsamının dar olduğu ve bütçe dışı harcamaların arttığı Plan-Program ile bütçeler arasındaki bağın yokluğu Kamu kaynaklarının etkin kullanılmadığı Harcama sürecinin katı bir girdi odaklı ön kontrole tabi olduğu Harcama sürecinde yetki-sorumluluk dengesinin kurulamadığı Bütçenin hazırlama, uygulama, kontrol ve denetim sürecinde kamu idarelerine yeterli inisiyatif tanınmadığı

7 Kamu mali yönetim yapımıza yönelik eleştiriler
TBMM nin bütçe sürecinin özellikle denetim aşamasında etkin bir rol oynayamadığı Varlıkları ve yükümlülükleri içeren muhasebe sisteminin bulunmayışı Çağdaş kamu mali yönetim anlayışında hakim olan; stratejik planlama, çok yıllı bütçeleme, performans esaslı bütçeleme, hesap verebilirlik, mali saydamlık, etkin mali kontrol ilkelerinin sistemde yer almadığı. Sayıştay’ın TBMM adına yaptığı denetimin Meclis raporları ile sonlanmadığı ve istisnai olarak sunulan raporlarında Mecliste görüşülmediği

8 Yeni kamu mali yönetim yaklaşımı
Bütçe kapsamının genişlemesi Hesap verilebilirlik ve mali saydamlık Stratejik planlama Performans esaslı ve çok yıllı bütçeleme Tahakkuk esaslı muhasebe İç kontrol Uluslararası denetim standartlarına uygun dış denetim

9 KMYK İle Gerçekleşenler
Bütçe sınıflandırması uluslararası standartlarda yeniden tanımlanmış Sisteme mahalli idareler ve sosyal güvenlik kuruluşları da dahil edilerek kapsam genişletilmiş Bütçe’nin hazırlanması ve uygulanması çağdaş bütçeleme prensiplerine uygun olarak değiştirilmiş, Mali yönetime orta vadeli bir perspektif kazandırılmış Hesap verme sorumluluğu yasal temele oturtulmuş

10 KMYK İle Gerçekleşenler
Kamu mali yönetiminin saydamlığı iyileştirilmeye çalışılmış Stratejik ve performansa dayalı yönetim modeli benimsenmiş Girdilerin kontrolüne odaklanmış bir mali kontrol yapısı, risk yönetimine dayalı, çıktı ve sonuçlara odaklı bir iç kontrol modeline dönüştürülmüş

11 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Beyannamesi
Madde XIV.- Tüm yurttaşların bizzat ya da temsilcileri aracılığı ile verginin gerekliliğini belirlemeğe, vergilemeyi serbestçe kabul etmeye, vergi gelirlerinin kullanılmasını gözlemeye ve verginin miktarını, matrahını, tahakkuk biçim ve süresini belirlemeye hakkı vardır. Madde XV.- Toplum, her kamu görevlisinden, göreviyle ilgili hesap sorma hakkını haizdir.

12 Hesap Verme Sorumluluğu
Siyasi hesap verme sorumluluğu Vatandaşa hesap verme Meclisin bilgi edinme ve denetim yolları Bütçe hakkı (Bütçe ve Kesin hesap) Sayıştay raporları yoluyla yürütmenin denetimi Yönetsel hesap verme sorumluluğu İdari hesap verme Mali hesap verme Performansa dayalı hesap verme

13 Hesap Verme Sorumluluğu
Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu olmasını ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorunda olmasını ifade eder.

14 Sayıştaylara Duyulan İhtiyaç
Bütçe Hakkının Parlamentolara Geçmesi Bütçenin Denetlenmesi İhtiyacı Parlamentonun Yapısal Sınırlılıkları Uzman Bir Kuruluş Olarak SAYIŞTAY

15 Dünya Sayıştayları Sayıştaylar, halkın ödediği vergilerin halk yararına kullanımını sağlamak için parlamentolar adına denetim yapmak üzere kurulmuşlardır. İki tür Sayıştay örgütlenmesi mevcuttur. Ofis Tipi Sayıştaylar (Anglo- Sakson) Yargı Tipi Sayıştaylar (Kıta Avrupası) Türk Sayıştayı, yargı tipi Sayıştay olarak kurulmuştur.

16 Türk Sayıştayı (Eski durum)
1862’de kuruldu Anayasal bir kurumdur Yargı modeli (Fransız uygulaması) kabul edilmiştir İşlem tabanlı denetim üzerine odaklanır Denetim sonuçları ağırlıklı olarak yargılama süreci içerisinde değerlendirilir Hazırlanan performans denetim raporları sınırlı sayıda da olsa TBMM ye sunulur Meclise Bütçe Kesin Hesabı ile ilgili Genel Uygunluk Bildirimi sunmakla yükümlüdür

17 Dış Denetime İlişkin Uluslararası Düzenlemeler
Lima Deklarasyonu INTOSAI Denetim Standartları INTOSAI Denetim Standartlarına İlişkin Avrupa Uygulama Rehberleri Avrupa Birliğine Aday Ülke Sayıştaylarına İlişkin Tavsiyeler SIGMA’NIN Yüksek Denetim Kurumları Kıyaslama Listesi

18 LİMA DEKLARASYONU Kamu kaynaklarının yönetimi bir güveni temsil ettiğinden, denetim kavramı ve denetimin kuruluşu kamu mali yönetiminden ayrı düşünülemez. Denetimin kendisi bir amaç değildir. Hesap vermekle yükümlü olanların sorumluluğu kabul etmelerini sağlamak, tazmin ettirebilmek veya benzer ihlalleri engellemek veya en azından güçleştirmek için girişimde bulunmak amacıyla; kabul edilen standartlardan sapmaları ve mali yönetimde yasallık, verimlilik, etkililik ve tutumluluk ilkelerindeki ihlalleri her bir durum için, düzenleyici eylemleri hayata geçirmeyi mümkün kılacak kadar erken bir zamanda ortaya çıkarmayı amaçlayan düzenleyici bir sistemin vazgeçilmez bir parçasıdır.

19 INTOSAI DENETİM STANDARTLARI
Temel Önermeler Genel Standartlar Çalışma Standartları Raporlama Standartları

20 AVRUPA UYGULAMA REHBERLERİ
Denetime Hazırlık Denetim Kanıtı Elde Edilmesi Denetimin Tamamlanması Performans Denetimi Diğer Konular

21 AB’ NİN SAYIŞTAYLARLA İLGİLİ TAVSİYELERİ
Yasal Çerçeve Denetim Standartlarının Uyarlanması Ve Uygulanması Bir Denetim Kurumunun Yönetimi İç Kontrolde Sayıştayların Rolü

22 Yeni Sayıştay Kanunu Kanunun Amacı Denetim Alanı Teşkilat Yapılanması
Denetim Yaklaşımı Sorumluluk Anlayışı Yargılama Usulü Sorumluların Hakları

23 Yeni Sayıştay Kanunu Amaç Kamuda hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlık esasları çerçevesinde; Kamu idarelerinin etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak çalışması, Kamu kaynaklarının öngörülen amaç, hedef, kanunlar ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olarak elde edilmesi, muhafaza edilmesi ve kullanılmasına denetimler aracılığıyla destek sağlamaktır

24 Sayıştay Denetim Alanı
Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri Düzenleyici ve Denetleyici Kurullar Genel Bütçeli İdareler Özel Bütçeli İdareler Sosyal Güvenlik Kurumları Mahalli İdareler Kamu şirketleri, kamu fonları, kamu kaynakları ile Birlik, müessese, kuruluş, işletme ve her çeşit idare

25 Sayıştayın Görevleri Denetim Görevi Yargılama Görevi

26 Sayıştayın Görevleri Denetim Görevi
Denetim görevi asıl olarak TBMM adına yapılır. Denetim alanına tabi tüm idareler ve kaynak kullanımları Sayıştay tarafından denetlenir ve Denetim sonuçları Parlamentoya raporlanır.

27 Sayıştayın Görevleri Yargılama Görevi
Sayıştayın yargılama görevi sorumluların hesap ve işlemlerinin yasal düzenlemelere uygun olup olmadığına karar verilmesi şeklinde gerçekleşir. Sayıştay’da denetçiler tarafından hazırlanan sorgular bunlara yapılan savunmalar yargılama dairelerinde yargı işlemine konu olur. Temyiz, yargılamanın iadesi ve karar düzeltilmesi gibi kanun yolları vardır. Sayıştayın yargı kararları Anayasa hükmü uyarınca kesindir.

28 Denetim Yaklaşımı Ve Sınıflandırması
Düzenlilik Denetimi Uygunluk Denetimi Mali Denetim Performans Denetimi Kaynakların etkili ekonomik ve verimli kullanılmasının değerlendirilmesi

29 Mali Denetim Mali tabloların şekil ve içerik açısından mali raporlama sistemine uygunluğu, Mali tablolarda yer alan rakamların kuruma ilişkin tüm işlemleri içerecek şekilde doğru ve güvenilir olduğu, Kuruma tahsis edilen kamu kaynaklarının yasama organınca öngörülen amaçlara ve hizmetlere harcandığı, Hesap ve işlemlerinin kanun, tüzük ve yönetmeliklere uygun olarak yapıldığı

30 Mali Denetimin Amacı Mali tabloların denetlenen kurumun mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir bir biçimde gösterip göstermediği konusunda denetim görüşü oluşturmak için mali tabloların bir bütün olarak, hata veya yolsuzluk nedeniyle önemli hata içermediğine ilişkin makul güvence elde etmek Bir kurumun mali tablolarına ilişkin güvence temel olarak iki yolla elde edilir: İç kontrollerden (kontrol güvencesi) Hesap ve işlemlerin incelenmesinden (maddi doğruluk güvencesi)

31 Mali Denetim Hedefleri
Gelir – Gider Hesapları/Gelir Tablosuna İlişkin Denetim Hedefleri (Tamlık, Doğruluk, Gerçekleşme, Dönemsellik, Uygunluk, Sınıflandırma) Varlık ve Kaynak Hesaplarına/Bilançoya İlişkin Denetim Hedefleri (Tamlık, Aidiyet, Değerleme, Mevcudiyet, Uygunluk, Sınıflandırma) Mali Tabloların Sunumuna ve Dipnotlarına İlişkin Denetim Hedefleri (Gerçekleşme, Tamlık, Sınıflandırma ve Anlaşılırlık, Uygunluk, Doğruluk ve Değerleme)

32 Kamuda performans yönetimi
Kamu idaresinin ihtiyaç duyduğu vizyon çerçevesinde misyon oluşturmak. • Misyonu orta ve uzun vadeli amaç ve hedeflere dönüştürmek. • Hedeflenen performansa ulaşmak için performans programı oluşturmak. • Belirlenen stratejiyi etkin bir şekilde uygulamak, yönetmek ve performansı izlemek. • Performansı değerlendirmek ve uygulamaları daha etkin kılmak.

33 Kamuda performans yönetimi
Devlet faaliyetlerinin ana kaynağı vergiler Çıktısı da yapılan harcamalardır Gelişen yeni yönetim anlayışı ile birlikte harcamaların yarattığı etki ele alınarak, harcamaların ortaya çıkardığı sonuçlar değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Bu yaklaşım kamu faaliyetlerinde girdi odaklılıktan sonuç odaklılığa doğru bir yönelişi ifade etmekte; kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde performansın tanımlanması ve değerlendirilmesi de bu çerçevede şekillenmektedir.

34 Performans denetimi 6085 sayılı Kanun’un 36. Maddesi’ne göre performans denetimi:   “hesap verme sorumluluğu çerçevesinde idarelerce belirlenen hedef ve göstergelerle ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesi suretiyle gerçekleştirilir”. Yine Kanunun 7 ve 35. maddelerine göre Sayıştay kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını denetleyip denetim sonuçlarını Parlamentoya raporlamakla yükümlüdür. Performans denetimi raporları hesap verme sorumluluğunun etkin işlemesini sağlamanın yanı sıra program bütçe sistematiği çerçevesinde kurumların performans yönetimi süreçlerinin iyileştirilmesine de önemli katkıda bulunacaktır.

35 Performans Denetimi Stratejik plan Performans programı
Performans esaslı bütçe Bütçe uygulamaları Faaliyet raporları Sayıştay değerlendirmesi

36 Performans Denetimi Performans Bilgisinin İçeriği Ölçülebilirlik
İlgililik İyi tanımlanma Tutarlılık Doğrulanabilirlik Geçerlilik Veri kayıt sistemlerinin doğrulanması

37 Performans Denetimi

38 Performans Denetimi Genel olarak yüksek denetim kurumlarının performans denetimlerini yürütmelerindeki temel amaçlar şu şekilde sıralanabilir; Parlamentoya politikaların etkinlik, verimlilik, tutumluk kriterleriyle uygulandığına dair bağımsız güvence sağlamak, Parlamentoya denetlenen kurum tarafından sunulan raporların ve performans göstergelerinin güvenilirliği hususunda bağımsız değerlendirmelerde bulunmak Ekonomiklik, etkinlik ve verimliliği arttırmak üzere düşük performans gösteren alanları tespit etmek ve bunların güçlendirilmesinde denetlenen kuruma veya hükümete yardımcı olmak İyi uygulama örneklerini belirleyerek hükümeti ve/veya denetlenen kamu kurumunu bilgilendirmek.

39 Performans Denetimi Performans bilgisini denetlerken Sayıştayın üç temel hedefi vardır: Kamu idarelerinin, 5018 sayılı Kanunda belirlenen performans yönetim süreçlerini hayata geçirmeleri ve performans bilgisini doğru biçimde Faaliyet Raporları’nda göstermelerini sağlamak Raporlanan bilgilerin yararlılığına ve kalitesine katkıda bulunmak Kamu kurumlarının performans hedefleri ve göstergeleri açısından kaydettikleri ilerlemeyi izlemek ve raporlamak için sağlam veri kayıt sistemleri kullandığı konusunda TBMM’ye ve kamuoyuna güvence vermek.

40 Dış denetimin performans değerlendirmesi
Yapılmak istenen Üretilen ve sunulan mal ve hizmetlerin kalitesinin geliştirilmesi Hesap verebilirliğin sağlanması Kamu idarelerinin iç kontrol ve performans yönetim süreçlerinin geliştirilmesine ilişkin yapıcı öneriler sunulması Politika oluşturma, planlama ve bütçeleme süreçlerine katkı sağlanması Mal ve hizmetlerin bölüşümün de ve onlara erişimde adaletin sağlanması

41 Sayıştayın Hazırlayacağı Raporlar
Genel Uygunluk Bildirimi Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu - Mali Denetim Sonuçları - Performans Denetimi Sonuçları Faaliyet Genel Değerlendirme Raporu Mali İstatistikleri Değerlendirme Raporu KİT raporları VET Raporları Diğer raporlar

42 Yeni Sayıştay Kanunu İşlem tabanlı yerine sistem tabanlı bir denetim Esas olarak Parlamentoya ve Mahalli İdare Meclislerine rapor sunmayı benimseyen bir yapı Cezalandırmayı değil yol göstermeyi hedeflemek İyi uygulamaları teşvik etmek ve raporlamak Kamu idarelerinin performansını değerlendirmek

43 Yeni Sayıştay Kanunu İdarelerle arasına engeller değil köprüler kurmak
Kamuda hesap verebilirliği ve saydamlığı teşvik etmek Planlama,uygulama, koordine etme ve denetlemeden oluşan döngüsel bütünün ayrık değil bütünleşik bir parçası olmak Kapalı değil saydam bir kurum olmak sivil toplum ve kamu idareleri ile sürekli diyalog kurmak

44 Yeni Sayıştay Kanunu Uygunluğun tespitinden performansın değerlendirilmesine yöneliş Keyfilik yerine standartlara bağlılık Rakip görmektense paydaş olmak Yargılamak sorgulamak yerine değer katmak Sadece girdilere değil çıktılara, sonuçlara ve etkilere odaklanmak Hesap verebilirliğin ve saydamlığın yerleşmesine ve gelişmesine katkı sağlayarak iyi yönetişimi desteklemek Verimli etkin ve ekonomik yönetim uygulamalarını teşvik etmek

45 Yeni Sayıştay Kanununda Kamu idareleri
Sadece girdilere değil çıktılara sonuçlara ve etkilere de odaklanmak Harcanan her bir kuruşun vatandaşın parası olduğunu unutmamak Hesap vermek ve saydam olmak Amaçların ve hedeflerin bireysel-kurumsal değil toplumsal olduğunu bilmek Etkin bir iç kontrol sistemi kurmak ve bunu geliştirerek çalıştırmak Sadece mali hedefleri değil performans hedeflerini benimsemek Kaynakları etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde etmek ve kullanmak Kamuoyu, Parlamento ve Sayıştayla sürekli diyalog kurmak Bütün mali işlemleri muhasebeleştirilmek ve raporlamak Faaliyet karar ve her türlü işlemi stratejik amaç ve hedeflerle uyum içinde yürütmek

46 Sayıştay Yargılaması Hesap yargılaması: Kanunlarla belirlenen sorumluların hesap ve işlemlerinin mevzuata uygun olup olmadığının yargılama yoluyla kesin hükme bağlanmasını ve bununla ilgili kanun yollarını ifade eder.

47 Sayıştay Yargılaması Yargılama usulüne ve kanun yollarına ilişkin Sayıştay Kanununda hüküm bulunmayan hallerde 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri uygulanır. (12/01/2011 tarih ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 1 Ekim 2011 de yürürlüğe girdi.)

48 Sayıştay Yargılaması Hukuki dinlenilme hakkı (6100 sy.HMK- 1 Ekim 2011) MADDE 27- (1) Davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahiptirler. (2) Bu hak; a) Yargılama ile ilgili olarak bilgi sahibi olunmasını, b) Açıklama ve ispat hakkını, c) Mahkemenin, açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesini ve kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini, içerir.

49 Sayıştay Yargılaması Fer’i müdahil (6100 sy.HMK- 1 Ekim 2011) MADDE 66- (1) Üçüncü kişi, davayı kazanmasında hukuki yararı bulunan taraf yanında ve ona yardımcı olmak amacıyla, tahkikat sona erinceye kadar, fer’î müdahil olarak davada yer alabilir.

50 Sayıştay Yargılaması Hukukî dinlenilme hakkı, Anayasanın 36 ncı maddesinde ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6 ncı maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının en önemli unsurudur. Yargılama süjelerinin, yargılamada şeklen yer almaları dışında, tam olarak bilgi sahibi olmaları, kendilerini ilgilendiren yargılama konusunda açıklama ve ispat haklarını tam ve eşit olarak kullanmaları ve yargı organlarının da bu açıklamaları dikkate alarak gereği gibi değerlendirme yapıp karar vermesi gereklidir. Bu hak, yargılamanın tarafları dışında, müdahiller ve yargılama konusu ile ilgili olanları da kapsamına almaktadır. Bu hakkın ikinci unsuru, açıklama ve ispat hakkıdır. Taraflar, yargılamayla ilgili açıklamada bulunma, bu çerçevede iddia ve savunmalarını ileri sürme ve ispat etme hakkına sahiptirler. Her iki taraf da bu haktan eşit şekilde yararlanırlar. Bu durum “silahların eşitliği ilkesi” olarak da ifade edilmektedir.

51 Sayıştay Yargılaması ANAYASA Hak arama hürriyeti MADDE 36- (Değişik: 3/10/ /14 md.) Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.

52 Sayıştay Yargılaması İNSAN HAKLARI VE TEMEL ÖZGÜRLÜKLERİNİN KORUNMASINA İLİŞKİN SÖZLEŞME (AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ) Madde 6 Adil yargılanma hakkı 1. Herkes, gerek medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili nizalar, gerek cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamalar konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından davasının makul bir süre içinde, hakkaniyete uygun ve açık olarak görülmesini istemek hakkına sahiptir. 2. Bir suç ile itham edilen herkes, suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya kadar suçsuz sayılır.

53 Sayıştay Yargılaması (AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ) Madde 6 Adil yargılanma hakkı 3. Her sanık en azından aşağıdaki haklara sahiptir: a) Kendisine yöneltilen suçlamanın niteliği ve nedeninden en kısa zamanda, anladığı bir dille ve ayrıntılı olarak haberdar edilmek; b) Savunmasını hazırlamak için gerekli zamana ve kolaylıklara sahip olmak; c) Kendi kendini savunmak veya kendi seçeceği bir savunmacının yardımından yararlanmak ve eğer savunmacı tutmak için mali olanaklardan yoksun bulunuyor ve adaletin selameti gerektiriyorsa, mahkemece görevlendirilecek bir avukatın para ödemeksizin yardımından yararlanabilmek; d) İddia tanıklarını sorguya çekmek veya çektirmek, savunma tanıklarının da iddia tanıklarıyla aynı koşullar altında çağırılmasının ve dinlenmesinin sağlanmasını istemek;

54 Sayıştay Yargılaması Kusursuz sorumluluk (objektif sorumluluk) (bidayetten zimmetdarlık) yerine Kusurlu sorumluluk (subjektif sorumluluk)

55 Sayıştay Yargılaması Kamu görevlileri
Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli olarak elde edilmesi ve kullanılmasından, Bütün faaliyet ve işlemlerin usulüne uygun olarak muhasebeleştirilmesinden ve raporlanmasından, İdarelerinin tüm faaliyet ve işlemlerinin Kanunlara, kalkınma planlarına, stratejik planlara, performans programlarına, bütçelere ve ilgili diğer yasal düzenlemelere uygun olarak yürütülmesinden, İdarelerinde etkin bir iç kontrol sisteminin kurulup işletilmesinden, İşlerin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yaptırılması, ödemelerin yapılması ve tüm bu işlemlerin belgelendirilmesinden, Elektronik ortamda oluşturulan verilerin ve bilgilerin doğruluğundan,

56 Sayıştay Yargılaması sorumludur. (Sayıştay Denetim Yönetmeliği/11)
Gelirlerin tarh, tahakkuk ve tahsiline ilişkin işlemlerin yasal düzenlemelere uygun olarak zamanında ve eksiksiz olarak gerçekleştirilmesinden, Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek mali külfet getirilmesinden, Taşınır ve taşınmazların yasal düzenlemelere uygun olarak elde edilmesi, yönetilmesi, kaydedilmesi, muhafaza edilmesi ve kullanılması veya elden çıkarılmasından, İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan veya rayiç bedelden daha yüksek bedelle alım yapılarak fazla veya yersiz ödemede bulunulmasından, Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılmasından, Mevzuata aykırı veya mevzuatta öngörülmeyen ödemelerin yapılmasından, sorumludur. (Sayıştay Denetim Yönetmeliği/11)

57 Sayıştay Yargılaması Kamu zararı ile ilgili olarak;
Sayıştay yargılamasında sorumlu kamu görevlisi olan kişilerdir. Kontrol, denetim veya inceleme ile adlî, idarî veya askerî yargılamada sorumlu kamu görevlisi yanında diğer ilgililer olabilir. (kendisine ödeme yapılan kişiler)

58 Sayıştay Yargılaması Yargılamaya esas raporlar hakkında sorumlular duruşma talebinde bulunabilirler. Sorumlular bu taleplerini denetçi sorguları üzerine düzenleyecekleri savunmalarında belirtirler. Ahizler duruşmaya fer’i müdahil olarak katılma isteklerini, bir dilekçe ile Sayıştay’a bildirirler. Ahizler yargılamayı yapan dairenin bu başvuruyu kabul etmesi halinde duruşmaya katılarak açıklamalarını yaparlar. (Sayıştay Daireleri Çalışma Yönetmeliği/10)

59 Sayıştay Yargılaması Sayıştay yargılamasına
Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri görevlileri tabidir.

60 Sorumlular Üst Yönetici Harcama Yetkilisi Gerçekleştirme görevlileri
Muhasebe Yetkilisi Gelir toplamakla görevlendirilenler Bağış ve yardımları kullanmakla görevlendirilenler Mal yönetim görevlileri Yetkisiz tahsil ve ödeme yapanlar

61 Sorumlular Üst Yönetici
İdarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, Sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, Malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve sayılı Kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden sorumludurlar. Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, malî hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler.

62 Sorumlular Üst yönetici
İdare faaliyet raporu hazırlamak üst yöneticinin görevidir. Yeterli ve etkili bir kontrol sisteminin oluşturulabilmesi için; mesleki değerlere ve dürüst yönetim anlayışına sahip olunması, malî yetki ve sorumlulukların bilgili ve yeterli yöneticilerle personele verilmesi, belirlenmiş standartlara uyulmasının sağlanması, mevzuata aykırı faaliyetlerin önlenmesi ve kapsamlı bir yönetim anlayışı ile uygun bir çalışma ortamının ve saydamlığın sağlanması bakımından üst yöneticiler tarafından görev, yetki ve sorumluluklar göz önünde bulundurulmak suretiyle gerekli önlemler alınır.

63 Sorumlular Üst yönetici
Türkiye Büyük Millet Meclisine kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasına ilişkin olarak ilgili bakanla birlikte hesap vermek yeni Sayıştay denetim sistemindeki en önemli unsurdur. Sayıştay tarafından hazırlanan düzenlilik ve performans denetim raporlarına cevap vermek üst yöneticinin sorumluluğundadır. Sayıştaya hesapların verilmesinden muhasebe yetkilisi ile birlikte sorumludur. Üst yöneticilerin özel Kanunlardan doğan Sayıştay tarafından kesin hükme bağlanacak mali sorumlulukları olabileceği gibi, münferit bir olayda sorumluluklarına hükmedilmeleri de gerekebilir.

64 Sorumlular Üst yönetici İÇ KONTROL GÜVENCE BEYANI Üst yönetici olarak yetkim dahilinde; Bu raporda yer alan bilgilerin güvenilir, tam ve doğru olduğunu beyan ederim. Bu raporda açıklanan faaliyetler için bütçe ile tahsis edilmiş kaynakların, planlanmış amaçlar doğrultusunda ve iyi mali yönetim ilkelerine uygun olarak kullanıldığını ve iç kontrol sisteminin işlemlerin yasallık ve düzenliliğine ilişkin yeterli güvenceyi sağladığını bildiririm. Bu güvence, üst yönetici olarak sahip olduğum bilgi ve değerlendirmeler, iç kontroller, iç denetçi raporları ile Sayıştay raporları gibi bilgim dahilindeki hususlara dayanmaktadır. Burada raporlanmayan, idarenin menfaatlerine zarar veren herhangi bir husus hakkında bilgim olmadığını beyan ederim.

65 Sorumlular Harcama yetkilisi
Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının Bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve 5018 sayılı Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur. Birim faaliyet raporlarını hazırlamak Giderlerin gerçekleştirilmesini sağlamak

66 Sorumlular Harcama yetkilisi
Harcama yetkilileri taşınırların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak edinilmesinden, kullanılmasından, kontrolünden, kayıtlarının bu Yönetmelikte belirtilen esas ve usullere göre saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasını sağlamaktan ve taşınır yönetim hesabını ilgili mercilere göndermekten sorumludur. Harcama yetkilileri taşınır kayıtlarının bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak tutulması ve taşınır yönetim hesabının ilgili mercilere gönderilmesi sorumluluğunu taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri aracılığıyla yerine getirir. Harcama yetkilileri, taşınırlara ilişkin işlem ve kayıtların usule uygun olarak yapılıp yapılmadığını kontrol etmeye veya ettirmeye; kasıt, kusur veya ihmal sonucu kırılan, bozulan veya kaybolan taşınırların ilgililerden tazmini için gerekli işlemleri yapmaya veya yaptırmaya yetkilidir. Taşınır yönetim hesabını Sayıştaya vermek

67 Sorumlular Harcama yetkilisi İÇ KONTROL GÜVENCE BEYANI
Harcama yetkilisi olarak yetkim dahilinde; Bu raporda yer alan bilgilerin güvenilir, tam ve doğru olduğunu beyan ederim. Bu raporda açıklanan faaliyetler için idare bütçesinden harcama birimimize tahsis edilmiş kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanıldığını, görev ve yetki alanım çerçevesinde iç kontrol sisteminin idari ve mali kararlar ile bunlara ilişkin işlemlerin yasallık ve düzenliliği hususunda yeterli güvenceyi sağladığını ve harcama birimimizde süreç kontrolünün etkin olarak uygulandığını bildiririm. Bu güvence, harcama yetkilisi olarak sahip olduğum bilgi ve değerlendirmeler, iç kontroller, iç denetçi raporları ile Sayıştay raporları gibi bilgim dahilindeki hususlara dayanmaktadır. Burada raporlanmayan, idarenin menfaatlerine zarar veren herhangi bir husus hakkında bilgim olmadığını beyan ederim.

68 Sorumlular Gerçekleştirme görevlileri Harcama talimatı üzerine;
İşin yaptırılması, Mal veya hizmetin alınması, Teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi Ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler ve bu iş ve işlemlerden sorumludurlar. (Elektronik ortamda oluşturulan ortak bir veri tabanından yararlanmak suretiyle yapılacak harcamalarda, veri giriş işlemleri gerçekleştirme görevi sayılacaktır.)

69 Sorumlular Muhasebe yetkilisi Gelirlerin tahsilinden
Giderlerin hak sahiplerine ödenmesinden Para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesinden Diğer tüm mali işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanmasından Muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından Sorumludur.

70 Kamu Zararı Kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır. (5018/71)

71 Kamu Zararı Alınmamış para, mal ve değerleri alınmış;
Sağlanmamış hizmetleri sağlanmış; Yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış veya bitmiş gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri uygulanır.

72 Kamu Zararı Para Cezası Uygulaması
Konusu suç teşkil eden kamu zararına sebep olanlara her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar para cezası verilir. Para cezası, üst yönetici (rektör) tarafından verilir. Para cezaları, karar verilmesini izleyen ay başından başlamak üzere ve herhangi bir hüküm almaya gerek kalmaksızın; ilgililerine yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerin dörtte biri oranında kesilerek tahsil olunur.

73 Kamu Zararı Kişilerin mağduriyetine, Kamunun zararına neden olunması,
5237 sayılı Yasa’nın 257’nci maddesindeki suçun oluşabilmesi için, kurala aykırı davranış yanında, bu davranış nedeniyle, Kişilerin mağduriyetine, Kamunun zararına neden olunması, Kişilere haksız bir kazanç sağlaması, gerekmektedir. Bu sonuçları doğurmayan kurala aykırı davranışlar, suç kapsamında değerlendirilemez.

74 Kamu Zararı Kamu zararı; Kontrol, denetim veya inceleme,
Sayıştay’ca kesin hükme bağlama, Adlî, idarî veya askerî yargılama, sonucunda tespit edilir.

75 Kamu Zararı Kontrol, Denetim, İnceleme
Sonucunda tespit edilerek kamu idarelerine bildirilen kamu zararlarına ilişkin belgelerde yer alan hususlar; Üst yöneticiye (rektöre) sunulur. Üst yönetici ilgili harcama yetkilisinin görüşünü alır. Üst yönetici harcama yetkilisinin görüşünü de aldıktan sonra bir değerlendirme yapar. Üst yönetici tarafından yapılan değerlendirme sonuçları kamu zararı dosyasına konulur. (Yönetmelik Madde-7)

76 Kamu Zararı Sayıştay’ca kesin hükme bağlama,
Adlî, idarî veya askerî yargılama, Sonucunda tespit edilen kamu zararlarının üst yönetici tarafından değerlendirme imkânı bulunmamaktadır. Sayıştay ilamı ya da bir mahkeme kararına dayalı kamu zararının takip ve tahsili gerekmektedir.

77 Kamu Zararı Sorumlular; mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri ile illiyet bağı kurularak oluşturulan ilamda yer alan kamu zararından tek başlarına veya birlikte tazmin ile yükümlüdür. (6085/7)

78 Kamu Zararı İlliyet Bağı Mevzuata Aykırı Karar Kamu Zararı İşlem Eylem
Sorumlular Sorumlular Kasıt Kusur İhmal

79 Kamu Zararı Kusur, bir kimsenin hukuk düzeni tarafından tasvip edilmeyen ve uygun bulunmayan davranış biçimidir. Kasıt ve ihmal kusurun derecelerini oluşturmaktadır. Kasıt, mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemin zararlı sonuçlarını bilerek ve isteyerek hareket edilmesi halidir. İhmal, kamu görevlilerinin sorumlu oldukları işlere gerekli özeni göstermemeleri veya işleri savsaklamalarıdır.

80 Kamu Zararı (5018/71) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması, Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması, Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması, İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması, İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,

81 Kamu Zararı (Yönetmelik)
Yapılan iş, alınan mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirtilen ya da mevzuatında öngörülen karar, onay, sözleşme ve benzeri belgelerde belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması, İlgili mevzuatında öngörülen haller dışında, iş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan önce ödeme yapılması, Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması, İlgili mevzuatı gereğince görevlendirilen komisyon veya kişilerce rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması, Kamu idarelerine ait malların kiraya verilmesi, tahsisi, yönetimi, kullanımı ve elden çıkarılması işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğraması, İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesi, Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,

82 Kamu Zararı Fazla Ödeme
Yapılan iş, alınan mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirtilen ya da mevzuatında öngörülen karar, onay, sözleşme ve benzeri belgelerde belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması, Örnek : 1000 TL bedel karşılığı yaptırılan iş için 1200 TL ödeme yapılması

83 Kamu Zararı Peşin ödeme
İlgili mevzuatında öngörülen haller dışında, iş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan önce ödeme yapılması, Örnek : 1000 TL bedel karşılığı alınan bilgisayar için ödeme peşin olarak yapılıyor ve mal 2 ay sonra teslim ediliyor.

84 Kamu Zararı Transferlerde fazla ve yersiz ödeme Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması, Örnek : 1000 TL olarak aktarılması gereken hususta 1500 TL aktarım yapılıyor veya Aktarım yapılmaması gereken bir kişiye aktarımda bulunuluyor

85 Kamu Zararı Yüksek rayiç
İlgili mevzuatı gereğince görevlendirilen komisyon veya kişilerce rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması, Örnek : Basit bir araştırma sonucunda 1000 TL bedel karşılığı alınabileceği tespit edilebilen bir mal 2000 TL ye alınıyor.

86 Kamu Zararı Malların idaresi
Kamu idarelerine ait malların kiraya verilmesi, tahsisi, yönetimi, kullanımı ve elden çıkarılması işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, Örnek : Belediyeye ait bir taşınmaz ihalesiz olarak düşük bir bedelle kiraya verilmiştir. veya Kullanım ömrü dolmadan ve herhangi bir teknik gereklilik olmadan bir mal hurdaya ayrılarak elden çıkarılmıştır.

87 Kamu Zararı Taşınırlara verilen zarar
Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğraması, Örnek : Kendisine bir taşınır teslim edilen görevli taşınırı kırmıştır.

88 Kamu Zararı Gelir işlemleri
İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, Örnek : Kanalizasyon katılım payı ilgili hukuki düzenlemelere aykırı olarak eksik hesaplanmıştır. Veya Tahsil edilmesi gereken ÇTV hiç tahsil edilmemiştir.

89 Kamu Zararı Mali külfet Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesi, Örnek : Belediyeye ait araçların zorunlu mali sorumluluk sigortaları yapılmamış ve bununla ilgili belediye mali külfete katlanmak zorunda kalmıştır. Veya İller Bankasına ödenmesi gereken borç vadesinde ödenmeyerek ek faiz ödenmek durumu oluşmuştur.

90 Kamu Zararı Yersiz ödeme
Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması, Örnek : Belediye ya ait binek araçlara kasko yaptırılarak bedeli belediye bütçesinden ödenmiştir.

91 Ülkemizin gerçeği Dünyanın en büyük 16. ekonomisi Ancak ;
Birleşmiş Milletler İnsani Gelişim Endeksinde 126. Uluslararası Rekabet Endeksinde 61. Yenileşim Sıralamasında 69. İş Yapma Kolaylığında 65. Patent Almada 123. sırada Türk Halkı’nın eğitim süresi ortalaması 5,2 yıl “Sonuç olarak yapacak daha çok işimiz var.” (Ö. Kıratlılar)

92 Sonuç 6085 sayılı yeni Sayıştay Kanunu Türk Kamu Mali Yönetimine çağdaş denetim ve adil hesap yargılaması anlayışı getirmiştir. Sayıştaya Parlamento, diğer kamu idareleri ve toplumun her kesimi ile diyalog ve işbirliği içerisinde görevlerini yapma anlayışını benimseyip hayata geçirme görevi düşmektedir. Kamu idareleri ve görevlilerinin de yeni Kamu Mali Yönetim anlayışına uygun olarak hesap verebilir, saydam ve katılımcı bir yaklaşımla kamu kaynaklarını elde etmesi ve kullanması gerekmektedir.

93 Gören göz gerçekten görür ise;
Sistemin vazgeçilmez bir unsuru olur Etkin olur Faydalı olur

94 Gerçekten gören göz olursa;
Daha hesap verebilir ve saydam bir kamu mali yönetim yapısı oluşur Kaynaklar daha etkin kullanılır Hata, yolsuzluk ve sahtecilik riski azalır Yönetime değer katar Halkın beklentileri karşılanır

95 TEŞEKKÜRLER