ÖDEME, TECİL VE GECİKME ZAMMI

... konulu sunumlar: "ÖDEME, TECİL VE GECİKME ZAMMI"— Sunum transkripti:

1 ÖDEME, TECİL VE GECİKME ZAMMI

2 Md.48/1 : Amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin takibi veyahut haczolunmuş malların paraya çevrilmesi amme borçlusunu çok zor duruma düşürecekse, borçlu tarafından yazı ile istenmiş ve teminat gösterilmiş olmak şartıyla alacaklı amme idaresince veya yetkili kılacağı makamlarca; vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası ve gecikme zammı alacakları iki yılı, bu alacaklar dışında kalan amme alacakları ise beş yılı geçmemek üzere ve faiz alınarak tecil olunabilir.

3 Tecil mükellef lehine bir ertelemedir
Tecil mükellef lehine bir ertelemedir. Kamu borcunun vadesinde ödenmesi, haczin tatbiki veya haczolunmuş malların paraya çevrilmesi amme borçlusunu çok zor duruma düşürecekse, borçluların Yazılı başvuruda bulunmaları, Erteleme ve Taksitlendirme Talep ve Değerlendirme formu ibraz etmeleri, Formdan çok zor durumda olduklarının belirlenmesi, Borca karşılık teminat göstermeleri, Her ay belirli bir taksit ve taksitle birlikte tecil faizi ödemeleri, gerekmektedir.

4 Erteleme ve taksitlendirme talebinde bulunulan borçla ilgili olarak forma aşağıdaki bilgilerin doldurulması gerekmektedir : Borcun türü, miktarı ve vadesi; Erteleme ve taksitlendirme talebinde bulunulan tarih itibariyle; kasa ve bankada olan mevcut para miktarı ile kısa ve uzun vadeli alacak ve borçların dökümü; Erteleme ve taksitlendirme talep tarihinden itibaren gelecek bir yılın toplam hasılat ve toplam sarfiyatı; Alacaklar hakkında bilgi; Erteleme ve taksitlendirme talebinde borcun ödeme planı; Çok zor durumla ilgili olarak belirtilmek istenen hususlar;

5 Mükellefler tarafından doldurulacak olan Erteleme ve Taksitlendirme Talep ve Değerlendirme Formundaki bilgilerden yararlanılarak; Kasa ve Bankadaki mevcut para miktarının, kısa vadeli borçlara bölünmesi ile birinci derecede likidite oranı, Kasa , Banka ve Kısa Vadeli Alacakların, Kısa Vadeli Borçlara bölünmesi ile ikinci derecede likidite oranı, belirlenmektedir. Birinci derece likidite oranının birden küçük olması halinde 6 aya kadar, Birinci ve ikinci derecede likidite oranının her ikisinin de birden küçük olması halinde bir yıla kadar, borç tecil edilebilmektedir.

6 Tecil, tahakkuku itibariyle kesinleşmiş borcun ödenmesinden önceki her safhada istenebilir. Borç ödenmesi gereken safhaya girdikten sonra, henüz vadesi gelmeden, ödeme vadesi dolmuş olmakla beraber alacaklı tahsil dairesinin ödeme emri tebliğ edilmeden veya ödeme emri tebliğ edilmiş olmasına rağmen borcun ödenmesinden önce her safhada istenebilir. Haczin tatbik edilmiş olması durumunda da haczedilmiş olan malların paraya çevrilmesine kadar tecil talep edilebilir. Borcun tahakkuku itibarıyla kesinleşip ödenecek aşamaya gelmesinin uzlaşma sonucu gerçekleşmesi halinde de tecil imkanı vardır.

7 TECİLİ MÜMKÜN OLAN KAMU ALACAKLAR:
GELİR VERGİSİ, KURUMLAR VERGİSİ DAMGA VERGİSİ GELİR(STP.) VERGİSİ KURUM (STP) VERGİSİ DAĞITILMAYAN MENKUL SERMAYE İRADI (DKP STOPAJ) GECİKME FAİZİ GECİKME ZAMMI KAÇAKÇILIK CEZASI AĞIR KUSUR CEZASI KUSUR CEZASI VERGİ ZİYAI CEZASI ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI USULSÜZLÜK CEZASI

8 TECİLİ MÜMKÜN OLMAYAN KAMU ALACAKLARI
TAŞITALIM VERGİSİ MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ HARÇLAR ZİRAİ STOPAJ VERGİSİ KATMA DEĞER VERGİSİ FONLAR DAHİLİ TEVKİFAT VER. GEÇİCİ VERGİ EKONOMİK DENGE VERGİSİ NET AKTİF VERGİSİ EK GELİR VERGİSİ EK KURUMLAR VERGİSİ EK EMLAK VERGİSİ EK MOTORLU TAŞITLAR VER. ÖZEL İŞLEM VERGİSİ ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ BANKA VE SİGORTA MUAMELELERİ V. EĞİTİME KATKI PAYI VE G ZAMMI ECRİMİSİL EMEKLİ SANDIĞI KESENEĞİ PİŞMANLIK ZAMMI PARA CEZALARI MADEN DEVLET HAKKI

9 Vergi Usul Kanunu'nda tecil müessesesinin uygulanamayacağı iki hal bulunmaktadır; birincisi 371. maddesinde düzenlenen pişmanlık halidir. Pişmanlıkla ödenecek vergiler tecil edilemez, çünkü bu durumda ödemenin vadesinde yapılması, pişmanlıktan yararlanmanın asli şartıdır. İkincisi ise, 376. maddesinde düzenlenen ceza indirimli ödeme halidir. Bu uygulamada tecilin söz konusu olmamasının nedeni ise, anılan maddeye göre belirlenen vadede ödeme yapılmamasının indirim hakkını ortadan kaldıracak olmasıdır.

10 Tecil Faizinin Hesaplanması
Taksitle birlikte ödenmesi gereken tecil faizi = P * i * N / P = Ödenecek taksit miktarı i = Tecil faizi oranı N = Borçlunun tecilli sayıldığı tarihten taksit ödeme süresine kadar gecen gün sayısı

11 Örnek: Mükellef (B) vadeli TL gelir (stopaj) vergisi için tecil talebinde bulunmuştur.Mükellef borcunu 5 ayda 5 eşit taksitte ödemek istemektedir. Müracaat tarihi: (vadesinde başvuru yapıldığı için gecikme zammı hesaplanmaz.) Kasa: TL Banka: TL Kısa Vadeli Alacaklar TL Kısa Vadeli Borçlar: TL

12 1. Derece likidite Oranı: Kasa+ Banka Kısa Vadeli Borçlar
=0,56 2. derece likidite oranı: Kasa+ Banka+Kısa Vadeli Alacaklar =1,06 Birinci derece likidite oranı birden küçük olduğu için mükellefin zor durumda olduğu kabul edilir. İkinci derece likidite oranı birden büyük olduğu için 6 aya kadar tecil edilebilir. Borcunu 3 aylık süreyle ertelemeyi uygun gördüğümüzü varsayalım,

13 Ödeme zamanlar : 1. taksit için ödenecek tecil faizi= X25X36= 36.000 2. taksit için ödenecek tecil faizi= X54X36 = 3. taksit için ödenecek tecil faizi= X85X36= Taksit : TL Taksit : TL Taksit : TL

14 Tecil Talebinin Kabul Edilmesinin Sonuçları
Ödeme tarihi artık ilgili kanununda belirtilen tarih olmayacak, yetkili makam tarafından belirlenen tarih olacaktır. Mükellefin tecil koşullarına uyması halinde, mükellef cebri icra ile karşılaşmayacaktır Tecil talebinin kabul edilmesi, borcun takibini hangi aşamada bulunursa bulunsun durdurur. Mükellef tecil edilen kamu alacağına tecil faizi ödemek zorundadır

15 Md.48/2 : Borcunun tecilini talep eden ancak, talepleri uygun görülmeyerek reddedilen borçlular söz konusu borçlarını reddin tebliği tarihinden itibaren idarece 30 güne kadar verilebilecek ödeme süresi içinde ödedikleri takdirde bu amme alacağı ödendiği tarihe kadar faiz alınmak suretiyle tecil olunur.

16 Kamu alacağının vadesi tecil talebine verilecek cevap ile belirlenmektedir. Tecil talebinin reddedilmesi halinde idarece en fazla 30 güne kadar verilebilecek olan sürenin sonu kamu alacağının vadesi olacaktır. Belirtilen durumda tecil talebine idare tarafından cevap verilmeden kamu alacağının vadesinde ödenmediği ileri sürülemez ve gecikme zammı uygulanamaz. Örneğin, kamu alacağının normal vadesi geçirildikten sonra, fakat tecil talebine cevap gelmeden önce ödenmesi halinde, bu kamu alacağına tecil faizi uygulamak gerekirken, gecikme zammı uygulanması ve bunun ödeme emri ile istenmesinde isabet bulunmamaktadır.

17 Md.48/3 : Tecil selahiyetini kullanacak ve bu selahiyeti devredecek olanlar Devlete ait amme alacaklarında ilgili vekiller, vilayet hususi idarelerine ait amme alacaklarında valiler, belediyelere ait amme alacaklarında belediye reisleridir.

18 Md.48/4 : Teminat, asli ve fer'i amme alacaklarını karşılayacak miktarda olur. Haciz yapılmışsa mahcuz mal değeri tutarınca teminat yerine geçer. Kamu alacağının tecil edilebilmesi için borçlu tarafından teminat gösterilmiş olması şarttır.

19 Md.48/5 : Tecilde taksit zamanları ve diğer şartlar tecile selahiyetli makamlarca tespit olunur.
Md. 48/6 : Tecil şartlarına riayet edilmemesi, değerini kaybeden teminatın veya mahcuz malların tamamlanmaması veya yerlerine başkalarının gösterilmemesi hallerinde amme alacağı muaccel olur. Md.48/7 : Tecil edilen amme alacağının gecikme zammı tatbik edilmeyen alacaklardan olması halinde, ödenen tecil faizleri iade veya mahsup edilmez.

20 Tecil Şartlarına Uyulmamasının Sonuçları
Tecilin şartlarına uyulmaması iki halde ortaya çıkabilir. Bunlar; Tecilde belirtilen ödeme planına uygun ödemede bulunulmaması, başka bir ifade ile, borç taksitlerinden birinin vadesinde ödenmemesi, Tecil sırasında gösterilen teminat veya teminat hükmünde olan haczedilmiş malların değer kaybetmelerine rağmen bunların tamamlanmaması veya yerlerine başkalarının gösterilmemesi halleridir.

21 Tecilin şartlarına uyulmaması hallerinde tecil edilmiş olan kamu alacağı muaccel olur, tecil hiç yapılmamış sayılır ve tecil edilen borçların normal vade tarihinden ödeme tarihine kadar gecikme zammı hesaplanır. Bu borçlar için daha önce ödenmiş olan tecil faizleri, hesaplanan borçlarına mahsup edilir. Ancak, tecil edilen alacağın gecikme zammı uygulanamayan bir alacak olması halinde, bu alacaklar için ödenmiş olan tecil faizi iade veya mahsup edilmez, hazineye irat olarak kaydedilir.

22 Tecil edilen alacağın bir kısmının gecikme zammı uygulanabilen, bir kısmının ise gecikme zammı uygulanamayan alacaklardan oluşması halinde, ödenen tecil faizlerinden, gecikme zammı uygulanabilecek alacağa isabet eden kısmı, ödenmesi gereken borçlarına edilmektedir (387 Seri No'lu Tahsilat Genel Tebliği).

23 Örnek : Gelir vergisinden (stopaj) 2 Milyar TL
Örnek : Gelir vergisinden (stopaj) 2 Milyar TL., kurumlar vergisinden 5 Milyar TL. ve gecikme zammından 3 Milyar TL. olmak üzere toplam l0 Milyar TL. borç tecil edilmiş, ancak belli bir süre geçince tecil şartları ihlal edilmiştir. Bu borçlara karşılık tecil süresince 2 Milyar TL. tecil faizi tahsil edilmiştir.

24 Gecikme zammı Tahsil edilen uygulanacak alacak x tecil faizi
Bu durumda, mahsup edilecek tecil faizi tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır. Gecikme zammı Tahsil edilen uygulanacak alacak x tecil faizi Mahsup edilebilir tecil faizi ( )x = TL Mahsup edilebilir tecil faizi= TL.'dir.

25 Bu örneğe göre, TL. tutarındaki tecil faizi, vergi asılları için hesaplanacak borçlarından mahsup edilecektir. Kalan – = TL.'lik tecil faizi ise, borcuna uygulanmayan kamu alacağına ait olduğu için bu tutar borçluya red ve iade edilmeyecek ve borçlarına da mahsup edilmeyecektir.

26 İcranın Kaza Mercilerince Tehiri
Md.49 : İdarece tecil edilmiş bir amme alacağı hakkında kaza mercilerince icranın tehiri kararı verilmişse: Kaza mercilerinin tehir müddeti tecil müddetinden az olduğu takdirde; tecil olunan alacak icranın tehiri müddetinin sonundan tecil müddeti sonuna kadar olan müddet içinde ve kaza mercilerinin tehiri dolayısıyla zamanında ödenmemiş borç miktarıyla birlikte yeniden taksite bağlanarak alınır. Kaza mercilerinin tehir müddeti tecil müddetinden çok ise: evvelce yapılan tecil hükümsüzdür. Takibatın kaza mercilerince tehiri iki senelik tecil müddetini aştığı takdirde tecil müddeti uzatılmaz.

27 Bu durum aşağıda belirtilen ender hallerde ortaya çıkabilir;
Tecil edilmiş olan borç ile ilgili bir uyuşmazlıkta mükellefin vergi mahkemesi kararının tebliğinden sonra Danıştay'da temyize gitmiş ve temyiz aşamasında icranın tehiri talebinde bulunmuş olması halidir. Vergi mahkemesine başvuru aşamasında böyle bir çatışma ortaya çıkmayacağı açıktır. Çünkü vergi mahkemesine başvurulması halinde tarhı yapılmış olan kamu alacağı tahakkuk etmez, bu nedenle tahsil işlemleri zaten yapılamaz. Vergi mahkemesine ihtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine yapılan işlemlerle tahsilat işlemlerinden dolayı vergi mahkemesine dava açılması ise tahsil işlemini durdurmaz (İYUK., md. 27). İşte bu durumda, mükellef vergi mahkemesinden tehiri icra kararı talebinde bulunmuş olabilir. Eğer mahkeme icrayı tehir ederse ve bu alacak idare tarafından tecil edilmiş bir alacak ise, yukarıda belirtilmiş olan çatışma yine ortaya çıkabilir.

28 Yargı organınca belirlenen tehir süresi tecil süresinden daha kısa ise, bu alacak, tehir süresinin sonundan tecil süresinin sonuna kadar olan süre içinde tehir nedeniyle zamanında ödenmemiş olan borç tutarı ile birlikte yeniden taksite bağlanarak alınacaktır. Yargı organınca belirlenen tehir süresi tecil süresinden daha uzun ise, yapılmış olan tecilin bir anlamı kalmayacağından, tecil hükümsüz olacaktır.

29 ÖRNEK OLAY 4: Mükellef Bay (X), çok zor durumda olduğunu, kamu alacağını vadesinde ödeyemeyeceğini ileri sürerek alacaklı kamu idaresinden tecil talebinde bulunmuştur. Alacaklı kamu idaresi mükellefin bu talebini kabul etmiş ve borcu 30 Nisan, 30 Mayıs ve 30 Haziran 2002 tarihlerinde ödenmek üzere taksitlere bağladığını 10 Mart 2002 tarihinde mükellefe tebliğ etmiştir. Mükellef Bay (X) bu kamu alacağı nedeniyle 20 Mart 2002 tarihinde vergi mahkemesinde dava açmış fakat davayı kaybetmiştir. Bunun üzerine 20 Mayıs 2002 tarihinde Danıştay'da temyize gitmiş ve icranın tehiri talebinde bulunmuştur. Danıştay 5 Haziran tarihinde icranın 15 Eylül 2002 tarihine kadar tehir edilmesine karar vermiştir. SORU: Mükellef Bay (X)'in tecile ve tehire konu olan kamu alacağı için yapacağı ödeme hakkında bilgi veriniz.

30 CEVAP: Olayda, Danıştay tarafından belirlenen tehir süresinin tecil süresinden daha uzun olduğu görülmektedir. Bu durumda yapılmış olan tecilin bir anlamı kalmayacak ve tecil hükümsüz olacaktır. Mükellef Bay (X)'in 30 Haziran 2002 tarihinde ödeyeceği son taksit tutarını ödeme zorunluluğu kalmamıştır. Mükellef Bay (X), Danıştay'da açmış olduğu davayı kazanması halinde, daha önce yapmış olduğu ödemelerin kendisine red ve iade edilmesini talep edebilecektir. Davayı kaybetmesi halinde ise son taksitle birlikte ödemesi gereken kamu alacaklarını ödemek zorunda kalacağı açıktır.

31 Md.51: Amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı % 4 oranında gecikme zammı tatbik olunur. Ay kesirlerine isabet eden gecikme zammı günlük olarak hesap edilir. Gecikme zammı bir milyon liradan az olamaz. Gecikme zammı; 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre uygulanan vergi ziyaı cezalarında bu madde uyarınca belirlenen oranda, mahkemeler tarafından verilen ve ceza mahiyetinde olan amme alacaklarında ise bu oranın yarısı ölçüsünde uygulanır. Bunların dışındaki ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı tatbik edilmez. Bakanlar Kurulu, gecikme zammı oranlarını aylar itibarıyla topluca veya her ay için ayrı ayrı, yüzde onuna kadar indirmeye, gecikme zammı oranı ile gecikme zammı asgari tutarını iki katına kadar artırmaya, ayrıca gecikme zammı oranını aylar itibarıyla farklı olarak belirlemeye ve gecikme zammını bileşik faiz usulüyle aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık olarak hesaplatmaya yetkilidir.

32 Vadesinde ödenmeyen alacaklara uygulanacak gecikme zammı ile ilgili şartlar şunlardır:
Ödeme vadesinin dolmuş olması: Gecikme zammı vadenin bitim tarihinden başlamak üzere hesaplanır. Nispet ve hesabı: Buradaki oran günün ekonomik şartlarına göre değiştirilebilmesi için kanunla değil Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenir.

33 Md.52 : Gecikme zammının tatbik müddeti, amme alacağının tecilinde tecilin yapıldığı, iflas halinde iflasın açıldığı, aciz halinde bu durumun sabit olduğu güne kadar olan müddettir. Gecikme zammının önceden borçluya bildirilmesi gerekmez. Aslın ödenmiş olması gecikme zammının takip ve tahsiline mani değildir.

34 Kamu alacağına gecikme zammının uygulanma süresi; tecil halinde kamu alacağının vadesi ile tecil talebinin kabulü, iflas halinde kamu alacağının vadesi ile mahkeme kararının tarihi, aciz halinde ise kamu alacağının vadesi ile aciz belgesinin düzenlenmesi tarihi arasındaki süredir.

35 GECİKME ZAMMININ HESAPLANMASI
a- Aylık Esasa Göre Gecikme Zammının Hesaplanması: Kanuni süresinde ödenmeyen amme alacaklarına ilişkin gecikme zammının hesaplanmasında tam aylar için, eskiden olduğu gibi [(aylık gecikme zammı oranı) x (ay sayısı) x (gecikme zammı uygulanacak tutar)= aylık gecikme zammı tutarı] formülü kullanılacaktır b- Günlük Esasa Göre Gecikme Zammının Hesaplanması: Ay kesirleri için gecikme zammı, 5035 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihinden itibaren günlük esasa göre hesaplanacaktır.

36 Örnek: Terme Vergi Dairesi Müdürlüğü mükelleflerinden (Z), 10 milyar TL tutarlı ve vadeli gelir vergisi 3 üncü taksidini ve buna ilişkin gecikme zammını tarihinde ödediği takdirde; Gecikme zammı; tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%7 oranında) aylık esasa göre, tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%7 oranında) aylık esasa göre, tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%4 oranında) aylık esasa göre, tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%4 oranında) aylık esasa göre, tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%4 oranında) aylık esasa göre tarihleri arasındaki 5 günlük süre için hesaplanacaktır.

37 Borcun 5 tam aylık süre için gecikme zammı tutarı=(%7+%7+%4+%4+%4)x10
Borcun 5 tam aylık süre için gecikme zammı tutarı=(%7+%7+%4+%4+%4)x = %26 x = TL Bu borcun tarihleri arasındaki 5 günlük ay kesri için gecikme zammı tutarı ise aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır. Günlük gec. zammı oranı: (4/100/30=) = 0,001334 (günlük gecikme zammı oranı) x (gün sayısı) x (gecikme zammı uygulanacak tutar) = = (0,001334) x 5 x = TL

38 Böylece mükellef (Z)’den 10. 000. 000. 000
Böylece mükellef (Z)’den TL gelir vergisi 3 üncü taksit borcunun yanında ayrıca = TL gecikme zammı tutarının da tahsil edilmesi gerekmektedir.

39 30 Günlük Ay Kesirlerinde Gecikme Zammının Hesaplanması:
Ay kesrinin 30 gün olduğu hallerde, bu ay kesri tam ay olarak dikkate alınarak gecikme zammı aylık esasa göre hesaplanacaktır. Örnek: vadeli ve 1 milyar lira tutarlı bir borcun tarihinde ödenmesi halinde, gecikme zammı günlük esasa göre hesaplanması gerektiği halde, 30 günlük bu ay kesrinin tam ay olarak dikkate alınması ve aylık esasa göre gecikme zammının hesaplanması gerekmektedir.

40 Köylerde gecikme zammı
Md.53 : Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilecek vergiler hariç olmak üzere belediye sınırları dışındaki köylerde tahsildarlar tarafından tahsil olunan amme alacakları ödeme süresi içinde ödenmediği takdirde bunlar için yalnız % 10 gecikme zammı uygulanır. Ödeme müddeti geçmiş olmasına rağmen tahsildarın gidemediği köylerdeki borçlulara bu zam tahsildarın ilk uğradığı zamanda borçlarını ödemedikleri takdirde uygulanır.

41 Maliye Bakanlığı, anılan hükümden doğan yetkisini kullanmış ve gelir, kurumlar, katma değer ve motorlu taşıtlar vergisini bu hükmün dışına çıkartmıştır (378 Sıra No'lu Tahsilat Genel Tebliği). Buna göre, sıralanan dört vergi için genel hükümlere göre gecikme zammı uygulanacaktır.

42 Kanun koyucu, belediye sınırları dışındaki köylerde oturan mükelleflere uygulanacak gecikme zammı konusunda iki avantaj yaratmıştır. Bunlardan birincisi; %10 oranındaki gecikme zammının, borcun tamamına ödeme sırasında bir defaya mahsus uygulanacak olmasıdır. Başka bir ifade ile, tahsildarın köye gelmediği her ay için ayrı ayrı %10 oranı uygulanmayacaktır. İkinci avantaj ise, köyde oturan mükellefler için gecikme zammının uygulanmasına başlanılan zaman açısından düzenlenmiştir. Genel hükümlere göre gecikme zammı vadenin bittiği günü izleyen günden itibaren başlamakta iken, köylerde tahsildarın ilk uğradığı zaman içinde borçlarını ödemedikleri takdirde gecikme zammı işlemeye başlamaktadır.