BİLGİSAYAR-I. YAZILIM Yazılım Belirli uygulamaları bilgisayarla yapabilmek için gereken programların hazırlanması ve işletim sistemlerinin düzenlenmesidir.

... konulu sunumlar: "BİLGİSAYAR-I. YAZILIM Yazılım Belirli uygulamaları bilgisayarla yapabilmek için gereken programların hazırlanması ve işletim sistemlerinin düzenlenmesidir."— Sunum transkripti:

1 BİLGİSAYAR-I

2

3 YAZILIM

4 Yazılım Belirli uygulamaları bilgisayarla yapabilmek için gereken programların hazırlanması ve işletim sistemlerinin düzenlenmesidir. Üç kısımda incelenebilir: Belirli uygulamaları bilgisayarla yapabilmek için gereken programların hazırlanması ve işletim sistemlerinin düzenlenmesidir. Üç kısımda incelenebilir: İşletim Sistemleri (Sistem yazılımları) Uygulama yazılımları Programlama dilleri

5 İşletim Sistemleri Uygulama yazılımları ile bilgisayar donanımı arasındaki bağlantıyı sağlayan özel yazılımlardır. Bilgisayarda programların çalıştırılmasını ve istenilen temel işlevlerin yerine getirilmesini işletim sistemi sağlar. Dosya ve dizin oluşturma, silme, kopyalama, taşıma işlemleri, disk biçimlendirilmesi (format), tarih, saat, donanım ayarları, vb. işlemler işletim sistemi tarafından gerçekleştirilir. Bilgisayarın çalışması için işletim sisteminin bilgisayara yüklü olması gerekir; işletim sistemi olmadan bilgisayar çalışmaz. Uygulama yazılımları ile bilgisayar donanımı arasındaki bağlantıyı sağlayan özel yazılımlardır. Bilgisayarda programların çalıştırılmasını ve istenilen temel işlevlerin yerine getirilmesini işletim sistemi sağlar. Dosya ve dizin oluşturma, silme, kopyalama, taşıma işlemleri, disk biçimlendirilmesi (format), tarih, saat, donanım ayarları, vb. işlemler işletim sistemi tarafından gerçekleştirilir. Bilgisayarın çalışması için işletim sisteminin bilgisayara yüklü olması gerekir; işletim sistemi olmadan bilgisayar çalışmaz.

6 MS-DOS Microsoft Disk Operating System Uzun yıllar boyunca IBM uyumlu bilgisayarlarda en yaygın kullanılan işletim sistemi idi, şu anda yerini Windows’a bıraktı. Uzun yıllar boyunca IBM uyumlu bilgisayarlarda en yaygın kullanılan işletim sistemi idi, şu anda yerini Windows’a bıraktı. Aynı anda tek kullanıcı tarafından kullanılabilir ve sadece tek program çalıştırabilir; grafik tabanlı değildir. Aynı anda tek kullanıcı tarafından kullanılabilir ve sadece tek program çalıştırabilir; grafik tabanlı değildir. Bir komut satırı ( C:\> ) vardır, komut ve program isimleri buradan yazılarak çalıştırılırlar. Bir komut satırı ( C:\> ) vardır, komut ve program isimleri buradan yazılarak çalıştırılırlar. Dosya isimleri en fazla 8 karakter, uzantıları 3 karakterden oluşur. Dosya isimleri en fazla 8 karakter, uzantıları 3 karakterden oluşur.

7 Windows ilk olarak bir uygulama yazılımı olarak çıkmıştır. Daha sonra Windows 95 ve üstü versiyonlar işletim sistemi haline gelmiştir. Windows ilk olarak bir uygulama yazılımı olarak çıkmıştır. Daha sonra Windows 95 ve üstü versiyonlar işletim sistemi haline gelmiştir. Şu anda dünyada en yaygın kullanılan işletim sistemidir. Şu anda dünyada en yaygın kullanılan işletim sistemidir. Grafik tabanlıdır, kullanımı oldukça kolaydır, çok sayıda programı aynı anda çalıştırabilir, birden fazla kullanıcıya olanak verir. Grafik tabanlıdır, kullanımı oldukça kolaydır, çok sayıda programı aynı anda çalıştırabilir, birden fazla kullanıcıya olanak verir. Bilgisayarların birbirine bağlanmasına, internet bağlantısına ve multimedya’ya uygundur. Bilgisayarların birbirine bağlanmasına, internet bağlantısına ve multimedya’ya uygundur. Dosya adı uzunluğu sınırsızdır. Dosya adı uzunluğu sınırsızdır.

8 İşletim Sistemi İşletim Sistemi Windows altında çalışan tüm programların ortak özellikleri ve benzer menüleri vardır. MASAÜSTÜ: Bilgisayar ilk açıldığında karşımıza gelen görüntüye masaüstü adı verilir. Masaüstünde genellikle Bilgisayarım, Belgelerim, Geri Dönüşüm Kutusu öğeleri mutlaka bulunur; bunları ve diğer öğeleri buraya ekleyebilir veya kaldırabiliriz.

9 Bilgisayarım öğesinin içinde sürücüler (A,C,D,E), yazıcılar, taşınabilir bellekler, denetim masası, çevirmeli ağ, vs. öğeler bulunur. Belgelerim öğesinin içinde sık kullandığımız belgeler vardır. Geri Dönüşüm Kutusu silinen dosyaların gönderildiği yerdir. Internet Explorer tarayıcı programı çalıştıran kısayol simgesidir. GÖREV ÇUBUĞU: Ekranın en alt kısmındaki yatay menüdür. En solda Başlat menüsü bulunur. Onun sağında sık kullandığımız programların kısayol simgeleri bulunur. Açılan her pencereye ait bir simge yine burada görülür. Sağ tarafta ise saat, ses ayarı, yazıcı simgesi ve bazı program simgeleri bulunur.

10 BAŞLAT MENÜSÜ: Ekranın sol alt köşesindedir. Bu menüde genellikle bulunan öğeler şunlardır: Bilgisayarı kapat, Oturumu kapat, Çalıştır, Yardım, Bul, Ayarlar, Belgeler, Sık kullanılanlar, Programlar ve kendi eklediğimiz diğer kısayollar Kısayol: bir programı çalıştırmak veya bir işlemi yaptırmak için çeşitli şekillerde tanımlanmış işlemlerdir. Kısayolların yöntemleri şunlardır: 1.Üstteki pull-down menüden [ File – Edit – View -... ] 2.Klavyeden [örnek: kes (ctrl+x) – kopyala (ctrl+c) – yapıştır (ctrl+v) – kapat (alt+F4) ] 3.Mouse’dan [mouse’un sağ tuşunu kullanarak] 4.Masaüstündeki ve menülerdeki simgeleri kullanarak

11

12 Bazı dosya uzantıları exe: çalıştırılabilir program dosyası doc: Word dökümanı xls: Excel dosyası dwg: AutoCAD çizim dosyası sys: sistem dosyası ppt: Power Point sunumu pdf : Acrobat Reader dosyası zipve rar : sıkıştırılmış dosya jpg ve bmp : fotoğraf/resim mpg ve avi: film dosyası

13 Linux Windows’a karşı yeni geliştirilmiş bir işletim sistemidir. Windows ’un sahip olduğu özelliklere sahiptir. Windows’a karşı yeni geliştirilmiş bir işletim sistemidir. Windows ’un sahip olduğu özelliklere sahiptir. Kullanımı çok kolay ve esnektir; kendi masaüstünüzü kendiniz oluşturabilirsiniz. Kullanımı çok kolay ve esnektir; kendi masaüstünüzü kendiniz oluşturabilirsiniz. Açık kaynaklıdır. Açık kaynaklıdır. Grafik tabanlıdır, networklere uygundur. Grafik tabanlıdır, networklere uygundur. İnternetten bedava temin edilebilir. Henüz çok yaygın hale gelmemiştir. İnternetten bedava temin edilebilir. Henüz çok yaygın hale gelmemiştir.

14 UNIX Network’lerde yaygın olarak kullanılan çok kullanıcı-çok görevli bir işletim sistemidir. Değişik CPU mimarilerini destekler, donanımdan bağımsız olarak yüksek verimlilikle makinayı kullanır. Özellikle, devlet kurumları, akademik kuruluşlar, bankalar ve büyük şirketler gibi büyük işletmelerde yaygın ve verimli olarak kullanılmaktadır. Network’lerde yaygın olarak kullanılan çok kullanıcı-çok görevli bir işletim sistemidir. Değişik CPU mimarilerini destekler, donanımdan bağımsız olarak yüksek verimlilikle makinayı kullanır. Özellikle, devlet kurumları, akademik kuruluşlar, bankalar ve büyük şirketler gibi büyük işletmelerde yaygın ve verimli olarak kullanılmaktadır.

15 Diğer bazı İşletim Sistemleri ise şunlardır: Novell NetWare: Network’lerde kullanılan diğer bir işletim sistemidir. WinNT: Microsoft firmasının network’ler için geliştirdiği Windows versiyonudur. MacOS (Macintosh Operating System): Apple firmasının Macintosh bilgisayarları (IBM uyumlu olmayan ilk PC ler) için ürettiği işletim sistemidir. İlk çıktığında çok yaygın kullanılmış ancak Windows’a yenik düşmüştür. Grafik tabanlıdır, Windows’a benzer. OS/2: IBM firması tarafından üretilmiştir. Windows’a benzer ancak çoğu yazılım buna uygun olmadığı için hiç yaygın değildir.

16 Uygulama Yazılımları Kelime işlemciler (Word Processor): Yazı yazmak için kullanılırlar. WORD, LaTeX, Win Write, MacWrite, Word Perfect, vb. Hesap tablolama programları (spreadsheet): Satır ve sütunlarla işlem yapar, grafik çizer; istatistik, muhasebe, vs. de kullanılır. Excel, Lotus 1-2-3, Quattro Pro, vb. Uygulama yazılımları (paket programlar) bilgisayarın istenilen amaçla kullanılabilmesini sağlarlar. Değişik versiyonları olabilir (DOS, Win, Mac, UNIX, vb.) ve değişik programlama dilleri ile yazılabilirler.

17 Veritabanı programları (database): Çok sayıda benzer bilgiyi saklamak, belli şekillerde sınıflandırmak, istenen şekillerde liste hazırlamak, değişiklikleri yapmak, vs. için tek veya çok kullanıcı tarafından kullanılır. Dbase, Oracle, Paradox, vb. Bilgisayar destekli tasarım (CAD) programları: İki ve üç boyutlu çizim ve tasarım için kullanılır. AutoCAD, DesignCAD, Catia, vb. Grafik ve Resim yazılımları: Resim ve çizim yapmak, fotoğrafları değiştirmek, vs. için kullanılır. Adobe Photoshop, CorelDraw, Aldus Photostyler, Paint, vb. Multimedia yazılımları: Ses, görüntü, grafik, fotoğraf, film, vs. öğelerini birarada kullanır. Eğitim, sunum, film oynatma, vs. için kullanılır. Power Point, Win Media Player, Real Player, vs.

18 Destek yazılımları: Bilgisayarı daha kolay ve verimli kullanmak, bakımını yapmak için kullanılır. Sistem Geri Yükleme, Disk Birleştiricisi, Disk Temizleme, Norton Utilities, PC-Clin, PC-Tools, Scandisk, vs. Sıkıştırma programları: WinZip, RAR, PkZip, ARJ, vb. Virüsler ve Anti-virüsler: Virüsler bilgisayarlara ve yazılımlara zarar vermek için yazılmış özel programlardır. Bunları tespit edip temizlemek için de anti-virüs programları geliştirilmektedir. Trend-Micro, Norton Anti-virüs, McAfee, F-Prot, Avast, vb. Oyunlar

19 Programlama Dilleri Bir işi bilgisayara yaptırmak ancak belirli kodların belirli bir sıra doğrultusunda kullanılması ile olanaklıdır. Kullanılan bu koda programlama dili denilir. Yazılan kaynak kod program derleyici veya yorumlayıcı tarafından bilgisayar diline çevrilir.

20 Programlama Dilleri Programlama Dilleri iki gruba ayrılabilir: 1. Makina dili: makina tarafından hiçbir değişikliğe uğratılmadan kullanılabilen diller. 2. Sembolik diller: Sembollerle yazılan ve bir derleyici tarafından makina diline çevrilen diller. Bunlar da iki gruptur: (a) alt düzey programlama dilleri: makina diline çok yakındır (assembler gibi); (b) üst düzey programlama dilleri: kullanıcı tarafından kolayca anlaşılıp kullanılabilen diller (Fortran, Basic, Cobol, Pascal, C, Java, Delphi, vs.)

21 Bir bilgisayarın içindeki veriler ve komutlar sayı olarak saklanır ve işlenir. Birçok bilgisayar sadece iki sayı kullanır: 0 ve 1.Buna ikili kod adı verilir. Bilgisayardaki en küçük veri birimine bit adı verilir. Değeri 0 yada 1 olabilmektedir. BİTLER VE BAYTLAR

22 Bilgisayarın içinde 0 ve 1 sayıları çok küçük elektronik devreler üzerinde elektrik vurumu olarak kaydedilir. Bir devre bir elektrik vurumu taşıyorsa 1,taşımıyorsa 0’dır.

23 BİTLER VE BAYTLAR Sekiz bitlik seriler halinde saklanan bilgisayar verisi parçalarına bayt denir Bit Bayt B harfi: B Harfi bayta 01000010 olarak çevrilir.

24 BİTLER VE BAYTLAR BYTE = 8 Bit 1 Bit 0 ya da 1'den (kapalı devre=0, açık devre=1) oluşur. 1 BYTE 1 karakterdir. 1024 BYTE = 1 KiloByte'dır. (KiloByte = KB) 1024 KB = 1 MegaByte'dır. (MegaByte = MB) 1024 MB = 1 GigaByte (GigaByte = GB) 1024 GB = 1 TeraByte (TeraByte = TB)

25 Bilgi depolama… Yota Zeta Exa Peta Tera Giga Mega Kilo Resim Kütüphane dolusu kitap HERŞEY ! Kitap Sinema Resimleriyle birlikte her türlü kitap

26 Bilgisayar Türleri

27 1) Mikrobilgisayarlar (Kişisel Bilgisayarlar) : Boyut olarak en küçük, kullanım olarak en yaygın bilgisayarlardır. Evlerde ve işyerlerinde yaygın olarak kullanılırlar. Hızları, işlevleri, kapasiteleri her geçen gün artmakta ve yeni özellikler eklenmektedir. Bu gün bir kişisel bilgisayar çok sayıda işleve sahiptir. CD- ROM ve ses kartı sayesinde CD-çalar, TV kartı sayesinde Televizyon, Klavye sayesinde daktilo, radyo kartı sayesinde radyo işlevleri yerine getirebilirler. Kişisel bilgisayarlar masaüstü, diz üstü ve el yada cep bilgisayarı olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır.

28 2) İş İstasyonları : Genellikle sanayi ve araştırma-geliştirme alanlarında, kişisel bilgisayarlarla yapılamayacak nitelikte ve karmaşıklıkta işleri yapmak için kullanılırlar. Bugün yerlerini kişisel bilgisayarlara bırakmışlardır.

29 3) Ana Bilgisayarlar : Güç, kapasite ve hız açısından kişisel bilgisayarlardan daha üstün bilgisayarlardır. Birden çok işlemci ve çok geniş hafıza ve depolama aygıtlarına sahiplerdir. Çok kullanıcı tarafından aynı anda kullanılabilirler. Bu sistemlerde yazılımlar hemen hemen tümüyle ana bilgisayarlarda yer alır. Ana bilgisayara “Dummy terminal/ Aptal Uç” adı verilen bilgisayarlar bağlanırlar ve ana bilgisayardaki yazılımları kullanırlar.

30 Günümüzde artık bu yapı kullanılmamaktadır. Artık ana bilgisayarın yaptığı işler, kişisel bilgisayarlarla yapılabilmektedir. Ancak günümüzde Sunucu/ İstemci sistemleri ile bazı bilgisayarlara özel görevler yüklenmektedir. Sunucu bilgisayarlar çok sayıda istemciye hizmet veren güçlü bilgisayarlardır. İstemciler ise bazı işlevleri kendi başlarına yapabilirken, bazı işlevler için sunuculara başvururlar.

31 4) Süper Bilgisayarlar : Bunlar, çok sayıda işlemcisi olan ve aynı anda birçok işlem yapabilen, kapasite, hız ve başarım açısından çok ileri bilgisayarlardır. Genellikle, fizik, meteoroloji, astronomi, büyük veri ambarları, karmaşık bilimsel hesaplamalar alanında kullanılırlar.

32