Ünite 2: Bilgisayar Organizasyonu YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

... konulu sunumlar: "Ünite 2: Bilgisayar Organizasyonu YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011."— Sunum transkripti:

1 Ünite 2: Bilgisayar Organizasyonu YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

2 Slayt 2 Anahtar kavramlar İşlemciEkran Ana BellekYol faresi Rassal Erişimli BellekOptik Fare Veri Yoluİz Topu Adres YoluSabit Disk Denetim YoluDisket Q-KlavyeDonanım F-KlavyeDisket Sürücü Satır YazıcıCD Nokta vuruşlu YazıcıDVD Sayfa Yazıcıtarayıcılar Ses ayarlarıSayısal kameralar TV KartıModemler

3 Giriş Bu ünitede sidi (CD), rem (RAM), sürücü, seri bağlantı gibi bilgisayarın fiziksel parçalarına ilişkin kavramların ne anlama geldiğini inceleyeceğiz. Bilgisayarların fiziksel parçalarını tanımak bilgisayarları karşılaştırmamızda ve hatta bilgisayar alırken daha bilgili kararlar vermemizde bize yardımcı olacaktır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

4 Amaçlarımız Bu üniteyi tamamladığımızda aşağıdaki yeterliliklere sahip olacağız: – Bilgisayarı oluşturan temel bileşenlerin işlevlerini ve bilgisayarın işleme mantığını açıklayabileceğiz. – Bilgisayar giriş-çıkış birimlerinin özelliklerini sıralayabileceğiz. – Verilen durumlarda kullanılması gereken yardımcı destek birimlerini saptayabileceğiz. – Verilen durumlarda kullanılması gereken çevre birimlerini belirleyeceğiz. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

5 Bilgisayarı Tanıyalım Bilgisayar denildiğinde, kendisi aracılığı ile bilgi işlenebilen bir tür cihazdan bahsedilmektedir.  20. yüzyılın ikinci yarısının başlarında geliştirilen ilk bilgisayarlar, günümüz bilgisayarlarına göre son derece ilkel araçlardı. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

6 Bilgisayarı Tanıyalım Bu bilgisayarlar; Çok yer kaplayan devasa araçlar oldukları gibi, Yavaş çalışan, Sık sık hata yapan, Esneklikleri bulunmayan, Kullanımı yoğun uzmanlık gerektiren ve Son derece pahalı araçlardı. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

7 Bilgisayarı Tanıyalım Günümüz bilgisayarları ise; Çok daha az yer kaplayan, Çok daha hafif, Daha ucuz, Daha az hata yapan, Daha fazla esnekliğe sahip ve Kullanımı son derece kolay olan cihazlardır. Aradaki fark ne olursa olsun, ilk üretilen bilgisayar ile günümüzdeki bilgisayarların çalışma prensipleri tamamen aynıdır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

8 İşlemci ve Ana Bellek Bilgisayarların en temel bileşenleri işlemci ve ana bellektir. İşlemci, bilgisayarın en önemli unsurudur. Bilgisayarda gerçekleştirilen her şey işlemci ile gerçekleştirilir. Bu nedenle her bilgisayarda mutlaka en az bir işlemci bulunmak zorundadır. İşlemci Nedir? Girilen veriler üzerinde işlem yapan bilgisayar birimidir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

9 İşlemci ve Ana Bellek… İşlemcilerin yetenekleri son derece sınırlıdır ve tanıdıkları sayılar sadece 0 ve 1’den ibarettir. İkili sayı sistemine (binary system) göre çalışırlar. İşlemcilerin en iyi bildiği şey, iki sayıyı bir biri ile toplamaktır. Çarpma, bölme, çıkarma gibi diğer işlemler bir anlamda toplamaya dönüştürülerek gerçekleştirilir. İşlemciler ayrıca iki sayıyı bir birileri ile karşılaştırabilirler. İki sayıdan hangisinin büyük olduğunu bilirler. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

10 İşlemci ve Ana Bellek… İkili sayı sistemini oluşturan sembollerin (0 ve 1) her birine bit adı verilir. – Bit, bilgisayarın en küçük bilgi birimidir. Biz sayıları 0 ile 9 arasındaki on farklı sembolle yazarız. – 9’dan sonra gelen sayı için ayrı bir sembol kullanmak yerine 10 kullanırız. Bilgisayarlar ise sadece 0 ve 1 sayılarını kullanırlar. – İkili sayı sisteminde 2 sayısını ifade edebilmek için 10 yazılır. İkilik sayı sisteminin mantığı ondalık sayı sistemi ile aynıdır. Ancak küçük sayıları ifade edebilmek için bile bir çok basamak kullanılması gerekir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

11 İşlemci ve Ana Bellek… İşlemcinin bir işi yapabilmesi için iki şeyi bilmesi gerekir: – Hangi işlemin yapılacağını ve – Bu işlemin hangi veriler üzerinde yapılacağını. Bu veriler olmadan işlemci herhangi bir işlem gerçekleştiremez. Bu nedenle işlemci, ana bellek adı verilen bir birimden yararlanır. İşlemcinin ne yapacağı ve yapacağı işi hangi verilerin üzerinde gerçekleştireceği ana bellekte saklanır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

12 İşlemci ve Ana Bellek… Rassal Erişimli Bellek Salt Okunur Bellek Ana bellek Rassal Erişimli Bellek ve Salt Okunur Bellek olmak üzere iki kısımdan oluşur. – Rassal Erişim Bellek: İngilizcesi Random Access Memory (RAM) – Salt Okunur Bellek: İngilizcesi Read Only Memory (ROM) Ana Bellek Ana Bellek, bilgisayarın herhangi bir anda işlemek durumunda olduğu bilgilerin saklandığı bellektir. Rassal Erişimli Bellek (RAM) Salt Okunur Bellek (ROM) RAM, ana belleğin kullanıcılara ayrılan kısmıdır. Kullanıcılar, işlemci aracılığı ile RAM’ın istediği adresine erişebilir, adresteki veriyi okuyabilir ve değiştirebilir. ROM, ana belleğin bilgisayar tarafından kullanılan kısmıdır ve bilgisayarın işleyişinin temel kurallarının kaydedildiği bellektir. ROM’daki veriler işlemci tarafından okunabilir ancak değiştirilemez.

13 İşlemci ve Ana Bellek… RAM (Random Access Memory/Rassal Erişimli) Bellek: Bu bellekte yer alan bilgiler değiştirilebilir, silinebilir veya ekleme yapılabilir. Bilgiler bu bellekte, bilgisayar açık kaldığı sürece saklanırlar. Bu nedenle RAM bellekte yapılacak çalışmalar, eğer daha sonra kullanılacaksa, mutlaka disk ya da disketlerde saklanmalıdır. Dolayısıyla yeni açılmış bir bilgisayarın RAM’ında ne bir komut, ne de bir veri bulunur. İçerisinde bulunan bilgiler kayıt edilmediklerinde, herhangi bir güç kaybı/elektrik kesintisi durumunda silinirler. Bir başka deyişle RAM bellek elektrik kesintilerinden etkilenir ve içindeki bilgiler silinir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

14 İşlemci ve Ana Bellek… ROM (Read Only Memory/Salt Okunur) Bellek: Bu bellek, bilgisayar üreticisi firma tarafından ve üretim esnasında programlanır ve takılır. Üretici firma bu belleğin içerisine hazır bazı bilgiler yerleştirmiştir. Bu bilgiler bilgisayar açıldığında kendiliğinden okunur ve işleme sokulur. ROM bellek elektrik kesintilerinden etkilenmez, içindeki bilgiler kaybolmaz ve değiştirilmez. Ancak RAM belleğe göre daha düşük kapasiteye sahiptirler ve bu kapasiteleri de değiştirilemez. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

15 İşlemci ve Ana Bellek… Bilgisayarların sadece bir işlemci ve ana bellekten oluşan basit yapıları ile olağanüstü karmaşık işleri yapabilmeleri, işlemcilerinin hızı ve belleklerin büyüklüğü ile ilişkilidir. – Bilgisayarların birimlerinin eşgüdümlü çalışabilmesini sağlamak için, her bilgisayarda bir tür saat vardır. – Saat sabit ve çok kısa aralıklarla ilerler. – Saatin darbeleri arasındaki süre bilgisayar birimlerinin en basit işi gerçekleştirebilmeleri için gereken süredir. – Saatin hızı, bilgisayarın hızını belirleyen en önemli faktördür. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

16 İşlemci ve Ana Bellek… HERTZ (Hz) Bir saniyede gerçekleşen darbe sayısı HERTZ (Hz) birimiyle ifade edilir. – 1 Hz, saniyede bir darbe anlamına gelir. – 1 kilohertz (KHz) saniyede bin darbe, – 1 megahertz (MHz) saniyede bir milyon darbe, – 1 gigahertz (GHz) saniyede bir milyar darbe demektir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

17 İşlemci ve Ana Bellek… bayt (byte) Bilgisayarların bellekleri ise, bayt (byte) cinsinden ölçülmektedir. – Bir bayt sekiz bit’den meydana gelir. – Her bayt, sayısal ve alfabetik karakterlerin gösteriminde kullanılır. – 1 kilobayt (KB) yaklaşık olarak bin, 1 megabayt (MB) ise yaklaşık olarak bir milyon bayta karşılık gelmektedir. – Sıradan bir kişisel bilgisayarın ana belleğinin 128 MB olduğunu varsayarsak Bu bilgisayarının ana belleğine 128 milyon harf yerleştirilebilir ki, bu da yaklaşık olarak 100,000 sayfalık bir ansiklopedideki metinlerin uzunluğu demektir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

18 BİT ve BAYT Kavramları… 8 Bit1 Bayt 1024 Bayt1 Kilo Bayt (KB) 1024 KB1 Mega Bayt (MB) 1024 MB1 Giga Bayt (GB) 1024 GB1 Tera Bayt (TB)’a eşittir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

19 Veri Yolu İşlemci, ana bellek ve çevre birimleri arasında sürekli bir veri transferi vardır. Söz konusu transferler, veri yolu adı verilen bağlantılar aracılığı ile sağlanır. Veri yollarının genişliği ve veri transfer hızı, bilgisayarın hızını etkileyen önemli faktörlerdir. Veri Yolu: İşlemci, ana bellek ve çevre birimleri arasında karşılıklı olarak verinin taşındığı yoldur. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

20 Adres Yolu Bilgisayarlarda, komutlar işlemciyi bellek hücrelerinin adreslerine yönlendirir. Dolayısı ile sadece hücrelerdeki verilerin değil, hücre adreslerinin de taşınması gerekir. Bu işlem de adres yolu adı verilen bağlantılar aracılığıyla gerçekleştirilir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

21 Denetim Yolu Bilgisayar bileşenlerinin birbiriyle eşgüdümlü çalışabilmesi önemlidir. Eğer bileşenlerden biri üzerine düşen işi diğerleri daha hazır değilken bitirip izleyen adıma geçmeye kalkarsa, bilgisayarın hatasız çalışması mümkün olmaz. Bilgisayar bileşenlerinin eşgüdümü sağlamak için gereken bilgiler de denetim yolu adı verilen bağlantılar aracılığıyla sağlanır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

22 Slayt 22 Bilgisayarların Kullanım Alanları Evlerde : Çeşitli programlar vasıtasıyla tablolar, belgeler, grafikler vb oluşturmak; Internet’e ulaşmak, oyun oynamak gibi amaçlarla bilgisayarların evlerde kullanımı mümkündür. 2) Eğitimde : Yabancı dil öğreniminden, fen bilimlerine ve sosyal bilimlere kadar pek çok alanda verilen eğitimler günümüzde bilgisayarlarla desteklenmektedir. Eğitimlerde çeşitli tablo ve grafiklerin, çeşitli simülasyonların, Sesli ve görüntülü medyanın kullanımı mümkün olmaktadır. 3) Bilimsel Araştırmalarda : Günümüzde her bilim dalında yapılan araştırmalar bilgisayarlarla desteklenebilmektedir. Çeşitli verilerin toplanması, işlemlerden geçirilerek analiz edilmesi ve sonuçların raporlanması için bilgisayarlar kullanılmaktadır. 4) Askeri Alanda : Nükleer silahların denetiminde, simülasyon ve uzay çalışmalarında bilgisayarlar kullanımaktadır.

23 Slayt 23 Bilgisayarların Kullanım Alanları 5) Kamusal Hizmetlerde : Devlete bağlı sağlık, eğitim, bankacılık, denetim vb alanlarda faaliyet gösteren kuruluşlarda 6) İletişimde : Internet vasıtasıyla gerçekleştirilen e-posta, sohbet, görüntülü sohbet uygulamaları için bilgisayarlar sıkça kullanılmaktadır. 7) Ticaret ve Yönetimde : Muhasebe, bordro, satış, rezervasyon, stok kontrolü vb. 8) Yayıncılıkta : Kitap, dergi, gazete vb yayınların yazılmasında bilgisayarlar yaygın olarak daktilo vb cihazların yerini almıştır. 9) Ofis Otomasyonunda : Bir işletmenin ofis hizmetlerinin yerine getirilmesi için bilgisayarlar kullanılmaktadır.

24 Slayt 24 Bilgisayar Türleri 1) Mikrobilgisayarlar (Kişisel Bilgisayarlar) (Computers for Individuals)  Boyut olarak en küçük, kullanım olarak en yaygın bilgisayarlardır.  Evlerde ve işyerlerinde yaygın olarak kullanılırlar.  Hızları işlevleri, kapasiteleri her geçen gün artmakta ve yeni özellikler eklenmektedir.  Bu gün bir kişisel bilgisayar çok sayıda işleve sahiptir. CD- ROM ve ses kartı sayesinde CD-çalar, TV kartı sayesinde Televizyon, Klavye sayesinde daktilo, radyo kartı sayesinde radyo işlevleri yerine getirebilirler.  Kişisel bilgisayarlar masaüstü, diz üstü ve el yada cep bilgisayarı olmak üzere üç Ana gruba ayrılmaktadır. Aslında 6 değişik grupda incelenebilir.

25 Slayt 25 Kişisel Bilgisayarlar Desktop – masaüstü- PC, iMacPersonal Digital Assistant- Cep Workstation-İş İstasyonu Notebook – Laptop- diz üstü All-in-One-Ekran bilgisayarı Internet Appliance-Ağ bilgisayarı

26 Slayt 26 Kurumsal Bilgisayarlar Computers for Organizations Server (Sunucu) Minicomputers (Mini Bilgisayarlar) Mainframes (Ana Bilgisayarlar) Supercomputers (Super Bilgisayarlar)  Sunucu Başka bilgisayarlara ağ üzerinden hizmet üretmek amacıyla güçlü işlemci, büyük RAM ve disk boyutları ile yapılandırılmış bilgisayarlardır.

27 Slayt 27 Kurumsal Bilgisayarlar Computers for Organizations  Mini bilgisayarlar (Minicomputer)  Küçük çaplı ticari şirketlerin işlemlerinin yürütülmesi ve verilerinin depolanması gibi görevler için kullanılmaktadır.  Bunlar işlemci gücünden yoksun yanlızca uzaktan komutlu klavye ile girdiyi alır ve ekrana çıktı olarak yansıdır.  Günümüzde artık bu yapılar kullanılmamaktadır

28 Slayt 28 Kurumsal Bilgisayarlar  Ana Bilgisayarlar (Mainframe) Güç, kapasite ve hız açısından kişisel bilgisayarlardan daha üstün bilgisayarlardır. Birden çok işlemci ve çok geniş hafıza ve depolama aygıtlarına sahiplerdir. Çok kullanıcı tarafından aynı anda kullanılabilirler. Bu sistemlerde yazılımlar hemen hemen tümüyle ana bilgisayarlarda yer alır. Artık ana bilgisayarın yaptığı işler, kişisel bilgisayarlarla yapılabilmektedir. Büyük birçok ticari şirkette bu yapı işlemlerin yürütülmesi ve verilerin depolanması gibi görevler için kullanılmaktadır.

29 Slayt 29 Kurumsal Bilgisayarlar  Süpercomputer (Süper bilgisayarlar)  Büyük bilimsel çalışmalarda, nükleer enerji araştırmalarında, hareketli animasyonlarda, akışkanların karakteristiklerini hesaplamada ve meteoroloji gibi alanlarda gereken hesaplamalar için kullanılır.  Mainframe ile arasındaki fark süper bilgisayarlar işlemci gücüne dayalı tek bir çalışmaya bağlı iken mainframe çoklu kullanıcı yapıya sahiptir.

30 Slayt 30 Kurumsal Bilgisayarlar

31 Kişisel Bilgisayarlar Günümüzde binlerce farklı marka ve modelde kişisel bilgisayar mevcuttur. Ancak aradaki farklılıklar dış görünüme ait olup, hemen hepsinde belli ana birimler vardır. Bir kişisel bilgisayar sistemi genellikle bir Bilgisayar Ekranı, bir Sistem Ünitesi, bir Klavye ve Fare (Mouse)’den oluşur. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

32 Kişisel Bilgisayarlar… Sistem ünitesi, işlemci ve ana belleğin yanı sıra pek çok bilgisayar bileşenini içerisinde barındırır. Normal sistem ünitesi 40x40x15 cm civarında boyutlara sahiptir. Ancak ünitenin kasası açılıp bakıldığında bu hacmin çok azının dolu olduğu görülür. İşlemci ve ana bellek gibi bileşenler, aralarındaki veri yolları ile birlikte bir tek kartın üzerine yerleştirilmiştir. Kartın ağırlığı 100 gramdan daha az ve boyutu da bir mektup zarfına sığacak kadar küçüktür. Diğer bileşenler de genellikle benzer bir görüntü sergilemektedir. Sistem Ünitesi YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

33 Bilgisayar Birimleri Kullanıcının bilgisayara gerekli komut ve verileri verebilmesi, bu komut ve verileri ileride kullanmak üzere saklayabilmesi ve benzeri işleri için, işlemci ve ana bellek dışında çeşitli birimleri gerekir. İşlemci ve ana bellek dışındaki bilgisayar birimleri üç ana başlık altında toplanmaktadır. Bunlar; Giriş-Çıkış Birimleri, Yardımcı Bellek Birimleri ve Diğer Çevre Birimleridir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

34 Giriş-Çıkış Birimleri Kullanıcının bilgisayara komut ve veri girişi yapılmasını, bilgisayarın da kullanıcıya uyarı ya da sonuçları iletmesini sağlayan birimleridir. Giriş ve çıkış birimlerinin başlıcaları; – Klavye, – Fare, – Ekran ve – Yazıcıdır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

35 Slayt 35 Giriş birimlerinin başlıcaları Keyboard-Klavye Mouse-Fare Other Pointing Devices- Diğer giriş birimleri

36 Slayt 36 Çıkış birimlerinin başlıcaları; Monitor-Ekran Printer-Yazıcı Speakers-Hoparlör

37 Klavye Klavye, en sık kullanılan giriş birimidir. Klavyede rakamlar, harfler ve kullanımı kolaylaştırıcı özel görevli tuşlar vardır. F ve Q olmak üzere iki tür klavye kullanılmaktadır. – F-klavyeler, harflerin Türkçedeki kullanım sıklığına göre, – Q-klavyeler ise, harflerin İngilizcedeki kullanım sıklığına göre dizayn edilmiştir. Klavyenin bağlantı yeri ve kablosu aracılığı ile klavyeden vurulan tuşların bilgisi işlemciye ulaşır ve işlemci de bunu ana bellek aracılığıyla uygulamaya koyar. – Ancak günümüzde kablosuz klavyeler de geliştirilmiştir. Klavyeler üzerinde beş tuş grubu bulunur. Bunlar; 1.Fonksiyon tuşları, 2.Daktilo Tuşları, 3.Nümerik Tuşlar, 4.Yön Tuşları ve 5.Özel Görevli Tuşlar YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

38 Klavye Fonksiyon Tuşları: – Bu tuşlar her programlama dilinde ve işletim sisteminde farklı görevler almıştır. – F1’den F12’ye kadar olan tuşlardır. Daktilo Tuşları: – Bu bölümde A ile Z arası harfler ile 0 ile 9 arası rakamlar ve !, ^, “, ;, :, ?, * gibi işaret tuşları bulunur. Nümerik Tuşlar: – Bu kısımda 0 ile 9 arası rakamlar ile bazı özel fonksiyonlar bulunur. – Rakamlar “NUM LOCK” tuşu basılı ve ışık yanık ise çalışır. – Bu tuş kapatılıp ışık söndüğünde bu tuşlara ait diğer fonksiyonlar çalışmaya başlar. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

39 Klavye Yön Tuşları: Daktilo tuşları ile nümerik tuşların arasında ve klavyenin alt kısmında yer alırlar. İmleci sağa, sola, yukarı ve aşağıya hareket ettirmekte kullanılırlar. Özel Görevli Tuşlar: Bunlar klavyenin değişik kısımlarında yer alırlar. İmlecin bulunduğu yerden sola doğru tek tek silen Backspace, imlecin bulunduğu yerden sağa doğru tek tek silen Delete, harflerin büyük ya da küçük yazılmasını sağlayan Caps Lock, yazı yazarken kelimelerin arasında boşluk bırakmaya yarayan Space Bar gibi tuşlardır. Bunların dışında imlecin ekrandaki hareketliliğini sağlayan Home, End, Page Up, Page Down tuşları ile Ctrl, Alt, AltGr, Tab ve Enter gibi tuşlar da bulunmaktadır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

40 Slayt 40 Klavye-temel özellikler ESC => Yapılan işlemi iptal etmekte kullanıyoruz. Tab => Sekme işleminde kullanıyoruz.. (Özellikle Word’de çok kullanışlıdır.) Caps Lock => Küçük harfi büyüğe, büyüğü küçüğe çevirmede kullanıyoruz. Shift => Tuşların üzerinde bulunan 2.karakterleri (!,‘,^,+,%,&,/,(,),=,*,_,;,:>) gibi karakterleri göstermekte kullanıyoruz. Ctrl => Klavye kısayol tuşlarını kullanmakta işimize yarıyor. Ctrl+A => Tümünü seç Ctrl+X => Kes Ctrl+C => Kopyala Ctrl+V => Yapıştır Ctrl+Esc => Başlat menüsünün açılması Alt => Klavyedeki diğer tuşlarla kullanıldığında işe yarar. Alt+F4 => Aktif olan pencereyi kapatır. Alt+Tab => Pencereler arası dolaşım Alt+Space => Simge Menüsü açar. Alt+Esc => Bir sonraki uygulamaya geçiş

41 Slayt 41 Klavye-temel özellikler Enter => Yapılan işlemi onaylamakta kullanıyoruz. Alt Gr => Tuşların üzerinde bulunan 3.karakterleri göstermekte kullanıyoruz. ({,[,],},\) bu işlemleri ancak Alt Gr tuşunu kullanarak ulaşılabilir. Back Space=> Sola doğru silme işleminde kullanıyoruz. Delete => Seçilen nesneyi silme işleminde ayrıca (sağa) doğru silme işleminde kullanıyoruz. PrintScreen=> Ekranın resmini çekme işleminde kullanıyoruz. Insert => Üzerine yaz yada araya ekleme işleminde kullanıyoruz. Home => Başlangıç kısmına götürür. End => Son kısma götürür. ScroollLock=> Kaydırma çubuklarının görevini klavyeden yapılmasını sağlar. Numlock => Sağ bölmede bulunan rakamları kullanabilmesi sağlar. Space (Ara tuşu)=> Boşluk vermekte kullanıyoruz. PageUp => Önceki sayfaya gitmekte PageDown => Sonraki sayfaya gitmekte kullanılır. F1 => Yardım F2 => Yeniden adlandırmanın klavye kısa yolu F3 => Klavyenizle uyumlu ise Ara İşlemine ulaşmanızı sağlar. Yardım menü tuşu => Mouse’nin sağ tuşun yaptığı görevi yerine getirir.

42 Yazıcı Yazıcı, bilgisayarın temel çıkış birimlerinden biridir. Satır yazıcılar, nokta vuruşlu yazıcılar ve sayfa yazıcılar gibi çeşitleri vardır. Yazıcılar bilgisayara kablo aracılığı ile bağlanır. Yazıcıların kişisel bilgisayarların genellikle paralel bağlantı noktalarından bağlanır. Yazıcının kablo ve bağlantı yeri aracılığı ile işlemci yazılması istenen bilgileri yazıcıya gönderir ve bilgiler kağıt üzerine basılmış olarak kullanıcıya iletilir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

43 Yazıcı… Satır Yazıcılar: Satır yazıcılar, bir satırı dizer ve bir kerede basarlar. Çok hızlı çıktı üretebilmelerine ve dakikada on binlerce satır basabilmelerine karşılık yeterince esnek değildir. Sadece kendi karakter setlerinde var olan karakterleri basabilir ve satır aralarına herhangi bir işaret koymazlar. Örneğin kesintisiz grafikler çizemezler, bu nedenle kişisel bilgisayarlar için uygun değildirler. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

44 Yazıcı… Nokta Vuruşlu Yazıcılar: Bu tür yazıcılar, bir sütün halinde dizilmiş iğnelerin mürekkepli şeride vurması yardımıyla, kağıt üzerinde noktalar oluşturulur. Nokta Vuruşlu Yazıcılar tarafından üretilen belgelere büyüteçle bakacak olursanız, her harfin noktalardan oluştuğunu gözlemleyebilirsiniz. Her harf farklı nokta kombinasyonlarından oluşur. Nokta vuruşlu yazıcılar son derece yavaş olmalarına karşın ucuz olmaları sebebiyle özellikle devlet dairelerinde yaygın şekilde kullanılırlar. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

45 Yazıcı… Sayfa Yazıcılar: Kullanıcıların istediği her özelliği yazma yeteneğine sahiptir. Sayfa yazıcılar, lazer, termal ya da mürekkep püskürtmeli olmak üzere farklı teknolojiler kullanabilirler. Kişisel bilgisayarlar için en uygun yazıcı tipi sayfa yazıcılardır. Bir sayfa yazıcının performansı, dpi (İngilizce dot per inch terimini meydana getiren kelimelerin ilk harfinden) olarak ölçülür. 1200 dpi’li bir yazıcı, bir inç (2.54 cm) uzunluğunda bir çizgiyi 1200 noktadan oluşturur. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

46 Yazıcı… Sayfa Yazıcılar: Özellikle sayfa yazıcıların kendi işlemci ve bellekleri vardır. Bu sayede bilgisayarlardan aldıkları bilgileri kendi belleklerinde depolar ve işlerler ve bu işleri yaparken bilgisayarı meşgul etmezler. Dolayısıyla kullanıcı, bir dokümanı yazıcıya yolladıktan sonra, yazma işlemi sürerken başka işlerle ilgilenebilir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

47 Ekran İlk bilgisayarlarda ekran denen bir birim yoktu. Ekran yerine bilgisayarlar direk olarak yazıcılara bağlanmıştı. Bu nedenle kullanıcılar bilgisayarda oluşturdukları her belgeyi anında yazıcıdan alıyorlar, daha sonra kullanmak üzere onları saklayamıyorlardı. 1980’li yıllarla birlikte ekranlar yaygınlaştı. Böylece, kullanıcılar oluşturdukları belgeleri saklama ve onları tekrar kullanma kolaylığına kavuştular. Ayrıca, sürekli çıktı almaktan dolayı ortaya çıkan kağıt israfı da önlenmiş oldu. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

48 Ekran Günümüzde ekranlar, tıpkı sayfa yazıcılarda olduğu gibi, son derece küçük noktalardan oluşur. Ekrandaki görüntüyü meydana getiren bu küçük noktalara piksel adı verilmektedir. – Ekrandaki piksel sayısına Çözünürlük/Çözünürlük Hassasiyeti (Resolution) denir. Piksel sayısı arttıkça görüntü kalitesi de yükselir. Günümüzün bilgisayarlarında bir ekranın düşeyde 768, yatayda 1024 dilime ayrılmış olması olağandır. Böylece bir ekran, demek ki, (768x1024=) 786,432 pikselden meydana gelmektedir ve ekranın çözünürlüğü 768x1024’tür. Ekrandaki piksel sayısına Çözünürlük/Çözünürlük Hassasiyeti (Resolution) denir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

49 Ekran Ekranların çok sayıda pikselden meydana gelmesi ve piksellerin çok farklı renkler alabilmesi yüzünden, ekranları doğrudan işlemci aracılığı ile kontrol etmek sakıncalı olmaktadır. Bu işi, kişisel bilgisayarlardan ekran kartı adı verilen özel donanım birimleri üstlenmektedir. Dolayısıyla ekranların performansı sadece ekranın değil, aynı zamanda ekran kartının kapasitesine de bağlıdır. Ekran kartları, bilgisayarın ana kartı üzerine yerleştirilir ve buradaki veri yolları ile işlemci ile bağlantı kurulur. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

50 Fare Fare, ekranda çeşitli noktaları çeşitli biçimlerde uyararak bilgisayara bilgi ya da tercihlerin iletilmesini sağlayan cihazdır. Yol faresi, optik fare ve iz topu adını alan farklı özelliklere sahip fareler vardır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

51 Fare Yol Faresi: – En yaygın kullanılan fare türüdür. – Masanın üzerinde kullanıcı tarafından hareket ettirilerek yapılması istenenler bilgisayara iletilir. – Farenin hareket ettirilmesi sırasında, masaya temas eden top döner. Topun dönmesi mekanik olarak, bu dönmeyi algılayan silindirler aracılığıyla bilgisayara aktarılır. Optik Fare: – Bu farelerde mekanik unsurlar yoktur. – Özel fare altlığı üzerinde hareket ettirilir ve farenin hareketi özel altlık yardımıyla optik olarak algılanıp bilgisayara aktarılır. İz Topu: – Yaygın olarak dizüstü bilgisayarlarla kullanılmaktadır. – Yol faresi ile aynı prensipte çalışır. – Tek farkı, farenin topunun bir yuva içinde bilgisayara monte edilmiş olmasıdır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

52 Bağlantı Yerleri Bir kişisel bilgisayarın sistem ünitesinin arkadan görünüşü ve çevre birimlerinin bağlantı yerleri: Her kişisel bilgisayarda sistem ünitesinin arkadan görünüşü aynı olmak zorunda değildir. Ancak hemen bütün kişisel bilgisayarlarda yukarıdaki bağlantı yerleri, biraz farklı dizilmiş olsalar da, yer alır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

53 Yardımcı Bellek Birimleri İşlemci, ana bellek ve giriş-çıkış birimleri bir araya getirip eşgüdüm içinde çalıştırıldığında, bir bilgisayardan beklenen her şey gerçekleştirilebilir. Ancak, bütün bunların yanında daha sonra ulaşmak üzere programların, verilerin ve sonuçların saklanabileceği, bilgisayar tarafından okunup değerlendirilebileceği ortamlara da ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ortamlara yardımcı bellek birimleri denilmektedir. Bunlardan başlıcaları, sabit diskler, disketler, CD’ler ve DVD’lerdir. Bunların yanında büyük miktarlı verileri yedeklemek amacıyla kullanılan teyp ya da kartuşlar da bulunmaktadır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

54 Yardımcı Bellek Birimleri Sabit Diskler: – Her kişisel bilgisayarın bir sabit diski vardır. – Kısaca disk olarak da adlandırılan sabit disk, tıpkı ana bellek gibi, kullanıcının herhangi bir biçimde ulaşamayacağı bir ortamdır. – Doğrudan işlemci ve ana bellek ile bağlantılıdır. – Çok sayıda manyetik plaktan meydana gelir. – Kullanıcıların yararlandığı programlar bu disklerde saklanır. – Diskin hızı, diskteki belli bir adrese erişim anlamına gelir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

55 Yardımcı Bellek Birimleri Disketler: – Kişisel bilgisayarın yardımcı belleklerinden biridir. – Disketler, tek bir manyetik plaktan meydana gelir. – Bilgisayarın disket sürücüsüne takılarak kullanılırlar. – Yardımcı bellek birimleri içinde hasara en açık olanı disketlerdir. – Erişim hızları ve kapasiteleri diğer ortamlara göre çok düşüktür. – Ancak, bütün bunlara rağmen küçük miktarlı verilerin başka bilgisayarlara taşınmasında disketler çok işlevseldir. Bilgisayarın disket sürücüsüne takılarak kullanılırlar. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

56 Yardımcı Bellek Birimleri CD’ler: – CD, Compact Disc teriminin kısaltılmasıdır. – CD’ler, disketlere göre çok daha hızlı, çok daha güvenli ve çok daha yüksek kapasitelidir. – Bilgisayar tarafından CD’deki verilerin okunması için fiziksel bir temas gerçekleşmez. – Veriler, lazer ışınları tarafından okunur. – CD’ler başlangıçta, sadece okunabilen yani içeriği kullanıcı tarafından değiştirilemeyen bellekler olarak geliştirilmiştir. – Ancak günümüzde hem okunup hem de yazılabilen ve gerektiğinde içeriği değiştirilebilen CD’ler de geliştirilmiştir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

57 Yardımcı Bellek Birimleri DVD’ler: – İngilizce Digital Video Disc kelimelerinin baş harfleri ile adlandırılın DVD’ler, görünüş olarak CD’leri andırmaktadır. – Ancak DVD’ler CD’lerin yirmi katı kadar veri depolama özelliğine sahiptir. – Bu nedenle, günümüzde DVD’ler genellikle sinema filmlerinin sayısal ortamda saklanması amacıyla kullanılmaktadır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

58 Diğer Çevre Birimleri Gelişmiş bir kişisel bilgisayar tipik olarak sistem ünitesi, ekran, klavye, fare ve yazıcıdan oluşmaktadır. Yardımcı bellek olarak da genellikle sabit disk, disket ve CD’ler kullanılmaktadır. Ancak, bilgisayarların kullanım alanı ve yapılan işlemlerin çeşitliliği artırılmak istenildiğinde çeşitli ek donanımlar kullanılabilmektedir. Bu donanımların yaygın olarak kullanılanları – Tarayıcılar, – Ses araçları – Sayısal kameralar, – Televizyon kartı ve – Modemdir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

59 Diğer Çevre Birimleri Tarayıcılar: – Çizim ve fotoğrafların sayısallaştırılarak bilgisayar ortamına aktarılmasını sağlar. – Bir tür fotokopi makinesi gibidir. – Ancak çekilen kopya kağıt yerine bilgisayarın diskine yazılır. Ses Araçları: – Bir kişisel bilgisayarın ses işlemek amacıyla kullanılması için hoparlör ve mikrofon gibi araçlara gereksinim vardır. – Genellikle her kişisel bilgisayar bir ses kartına ve basit bir hoparlöre sahiptir. – Kullanıcılar daha kaliteli bir ses için gelişmiş kulaklıklar ya da hoparlörler kullanabilirler. – Eğer ses kaydetmek isterlerse mikrofon kullanılmalıdır. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

60 Diğer Çevre Birimleri Sayısal Kameralar: – Çekilen fotoğrafların ve hareketli görüntülerin sayısallaştırılarak bilgisayar ortamına aktarılmasında sayısal kameralar kullanılır. – Bu işlemleri yapabilmek için çeşitli ses yazılımları kullanılır. Televizyon Kartı: – Hareketli görüntünün bir kaynağı da televizyon yayınlarıdır. – Bilgisayara takılacak bir televizyon kartı yardımıyla, televizyon yayınları da sayısallaştırılarak bilgisayar ortamına aktarılabilmekte ve aynen bir televizyon alıcısı gibi kullanılabilmektedir. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.

61 Diğer Çevre Birimleri Modemler: – Modemler telefon hatlarını kullanarak bilgisayarlar arasında veri transferi sağlayan cihazlardır. – Bir kişisel bilgisayar telefon hattına bağlanarak, bütün iletişim dünyasına bağlanmış olur. YONT 171, Bilgi Teknolojilerine Giriş I © Güz 2010-11, Nevin Seyyah, Tüm hakları saklıdır, Ders notları 2011.