FADİME KIVRAK MEDET DÜBEK. 1) SONET NEDİR?  SONET (Synchronous Optical Network/Senkron Optik Ağ) standardı bellcore tarafından 1980’lerde geliştirilmiştir.

... konulu sunumlar: "FADİME KIVRAK MEDET DÜBEK. 1) SONET NEDİR?  SONET (Synchronous Optical Network/Senkron Optik Ağ) standardı bellcore tarafından 1980’lerde geliştirilmiştir."— Sunum transkripti:

1 FADİME KIVRAK MEDET DÜBEK

2 1) SONET NEDİR?  SONET (Synchronous Optical Network/Senkron Optik Ağ) standardı bellcore tarafından 1980’lerde geliştirilmiştir.  Daha önceleri; ISDN (Integrated Services Digital Network/Tümleşik Hizmetler Dijital Ağı) ve B- ISDN (Broadband ISDN/ Genişbant ISDN) kullanılmıştır.

3  SONET özellikle telefon iletişiminde optik ağlar için geliştirilmiş bir standartlar dizisidir.  SONET, ANSI (National Standarts Institutue/ Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü ) tarafından oluşturulmuştur ve Amerika Birleşik Devletlerinde kullanılan bir veri iletim standardıdır.

4 1.1) SONET SİSTEMİ

5 2.) SDH (Synchronous Digital Hierarchy/ Zaman Uyumlu Dijital Hiyerarşisi) NEDİR?  ITU (International Telecomunications Union/ Uluslararası Telekominasyon Birliği ) tarafından yayımlanan, CCITT ( International Telegraph and Telephone Consultative Committe/Uluslararası Telgraf ve Telefon Danışma Komitesi) tarafından tanımlanan ve daha çok Avrupa ve Asya’da kullanılan bir veri iletim standardıdır.  SONET ve SDH'ın fiziksel katmanında fiberoptik kablo ve ring (halka) ya da mesh (örgü) topolojisi kullanılır. Veri, bu topolojiler üzerinden TDM (Time Division Multiplexing/Zaman Çoklama) çoğullama protokolünün kullanıldığı point-to-point sistemler üzerinden iletilir.

6 2.1) SDH ve SONETİN TARİHÇESİ  SONET/SDH’ye duyulan gereksinim için telefon sistemlerinin dijital sistemle tanışmasının başlangıcı olan 1960’lı yıllara kadar gidebiliriz.  64 Kb/sn PCM (Pulse Code Modulation/Darbe Kodlu Modülasyon) ile yapılan telefon konuşmaları için ortak bir abone hattı oranı SLR (Subscriber Line Rate/Abone Hattı Oranı) olarak belirlenmiştir.

7 2.2) SONET VE SDH’NİN AVANTAJLARI 1. Yüksek İletim Oranları: 10Gbits/s mertebelerine ulaşmış standart bant genişliği omurga iletim hatları için idealdirler. 2. Kolaylaştırılmış Ekleme/Çıkarma İşlevi: ATM ( Asynchronous Transfer Mode /Zaman Uyumsuz Aktarım Modu) ve T1 gibi diğer düşük bant genişliği sağlayan teknolojilerle birlikte kolaylıkla çalışabilirler. 3. Güvenilirlik: SONET ve SDH ağ yönetim mekanizması ana hatta bir sorun olduğunda yüksek kapasiteli bant genişliği sağlayan bir diğer hattı çok hızlı bir şekilde anahtarlayarak iletişimin kopmasını ya da yavaşlamasını engeller.

8 3. Uyumluluk: SONET ve SDH, ATM üzerinden video yayını gibi geleceğin teknolojilerini destekleyen bir altyapıya sahiptir. 4. ISP’ler (Internet Servive Protocol/İnter Servis Protokolü) Arası Bağlantı: Farklı teknolojileri ve fiziksel altyapıları kullanan ISP’ler arası bağlantı için SONET ve SDH ekonomik açıdan daha uygundur. 5. Yüksek Seviyede Eşleştirme: Servis sağlayıcılar bu teknolojileri kullanarak müşterilerinin isteklerine daha kolay cevap verebilirler. Örneğin; Kiralık hat (leased line) anahtarlamaları haberleşme ağ yönetimi (TNM) denilen bir sistem üzerinden birkaç dakikada yapılabilir ve kontrol edilebilir.

9 İki ağ arasındaki iletişim;  Gatewaylerde (ağ geçidi) veri akışları önce çoklanır.  Tekrar birleştirilir.  Hız farklılıklarından dolayı fazladan bitlerle doldurma yapılır.

10 Uluslar arası iletimde bu durum PDH (Plesiokron Digital Hierarcy/ Plesio Kron Dijital Hiyerarşisi ) ile gerçekleştiriliyordu. PDH İletişim Oranları (Kb/sn olarak)

11 SONET’in eş zamanlı olması;  Bir SONET uç biriminin dahili saati, anahtarlama sistemleri ve diğer ekipmanlar tarafından kullanılan, yapıya tümleştirilmiş zamanlama kaynağı olan BITS tarafından türetilir.  Sonuç olarak, bu uç birim diğer SONET düğümleri için bir birincil öncelikli durum dahilinde hizmet verecektir ve yine bu sırada dışarı verdiği OC-N işaretini (STS-N’in optik karşılığı) de sağlamış olacaktır.

12 3.) SONET VE SDH VERİ İLETİM HİYERARŞİSİ  Yukarıda verilen tablodan görüleceği üzere SONET'te temel sinyal STS-1 ya da OC-1 olarak tanımlanmıştır ve 51.840 Mbps bant genişliği sağlamaktadır. SDH teknolojisinde ise temel sinyal STM-1'dir ve 155.52 Mbps'lık bant genişliği sağlamaktadır. Tablo inceleğinde SDH'IN STM- 1'de sunduğu bant genişliğini SONET'in; ancak OC-3/STS-3 sinyaliyle yakalayabildiği görülür.

13 3.1) EŞ ZAMANLILIK  Geleneksel olarak, iletim sistemleri eş zamanlı olmayan düzende kurulurlar ve ağ üstündeki her bir uç birim, zamanlama işlemi için kendi saatini kullanır.  Zamanlama; Veri sabitlerinin bit oranlarını koruyabilmek için birçok kez tekrarlanan darbelerin kullanımı ve sıfırlar ile birlerin veri akışı içinde nasıl ve nerede konumlandıklarını belirtmek demektir.

14  SONET’teki gibi bir eş zamanlı sistemde, sistem dahilindeki tüm saatlerin ortalama titreşimi ya aynı olacaktır ya da hemen hemen aynı olacaktır.  Düşük hızlı eş zamanlı sanal kol VT işaretleri, boş sayfalara ekleme ve yüksek oranda taşıma işlemleri için gerekli basitliktedir.

15 3.2) EŞ ZAMANLI HALE GETİRME Sayısal anahtarlar ve çapraz bağlanmış sayısal sistemler genelde sayısal ağları eş zamanlı hale getirme hiyerarşisinde görevlidirler. Ağ,bir birincil konum ile ikincil konum ilişkisine göre düzenlenir ki; bu ilişkide düşük seviyeli düğümleri eş zamanlı hale getirme işlemi daha yüksek seviyedeki düğümlerin zamanlama işaretleri ile beslenmeleri gerçeklenebilir.

16 4.) ÇERÇEVE YAPISI  SONET, STS-1’in 51.84 Mbps eşdeğerindeki bir temel iletim oranını kullanmaktadır. Daha yüksek seviyeli işaretler de STS-1’in tam katları temsil edilir ve geçerli oran da ilgili tam katın 51.84 Mbps ile çarpılması ile hesaplanır.

17 SONET veri iletiminde OC (Optical Carrier/Optik Taşıma Seviyeleri) ile STC(Synchronous Transport Signals/Eşzamanlı İletim Sinyalleri) adında parametreler tanımlamıştır. Bu parametreler verinin belli basamaklardaki iletim hızını ifade etmektedir. Her iki terim de sayısal olarak aynı değerleri karşılamaktadır. SDH teknolojsinde ise SONET'in bu parametlerine karşılık STM (Synchronous Transport Module/Eş Zamanlı İletim Birimi) parametresi tanımlanmıştır.

18 4.1) STS-N 4.1.1) Başlıklar  SONET, gerçekten esaslı bir başlık bilgisi içerir ki; bu, daha kolay çoklama işlemini olanaklı kılar ve çok üst düzeyde işlemlere, yönetimlere, koruma ve temin etme yeteneklerini beraberinde getirir. Başlık bilgisi farklı katmanları içermektedir.

19 4.1.2) Kısım Başlığı  Bu başlık, kısım sonlandırma teçhizatı tarafından işlenen işaretler ve erişilen taşıma başlığının 9 baytlık kısmını içerir. STS-N işaretinin başarımını izlemede, OAM&P için veri haberleşme kanallarında taşıma yapma ve çerçeveleme işlevlerini içerir. Kısım başlığı, taşıma başlığı kısmının ilk üç satırında yerleşik haldedir.

20 4.1.3) Hat başlığı Kısım başlığından dışında, arta kalan taşıma başlığının son altı satırında konumlanmıştır. Doğal olarak hat sonlandırma ekipmanı tarafından işlenen ve erişilen 18 baytlık başlığı kapsar. Bununla birlikte SPE’nin çerçeve içindeki yerleşimini belirlemede, işaretleri arka arkaya sıralamada veya çoklamada, başarımı izlemede, kendiliğinden koruma anahtarlaması işleminde ve hat muhafazasında kullanılır.

21 4.1.4) STS yol başlığı Bu başlık, her 125 mikrosaniyede bir düzenli şekilde yerleştirilmiş POH baytlarından oluşur ve STS SPE’nin ilk baytından itibaren başlar. STS POH, bir STS SPE SPE (Synchronous Payload Envelope/Eş Zamanlı Veri Kısım Zarfı) ’nin oluşturulduğu nokta ile çözüldüğü nokta arasındaki iletişimi sağlar. Ayrıca SPE’nin başarımının izlenmesinde, işaret etiketlemede, yol takibinde de görevlidir.

22 4.2) STS-1 ÇERÇEVESİ  Taşıma Başlık Bilgisi  Eş Zamanlı Veri Kısım Zarfı

23 Eş zamanlı veri kısım zarfı da kendi içinde STS yol başlığı ve veri kısmı olarak iki alt dala daha ayrılır. Veri kısmı, bir kez eş zamanlı kısım zarfına çoklandığı takdirde artık aktarıma hazır hale gelmiş demektir ve incelenmesine,denetlenmesine gerek kalmadan SONET boyunca anahtarlanabilir. Bu sırada da muhtemel olarak, her ana düğümde de çoklanmış halinden eski haline geri döndürülür. Sonuç olarak SONET’in hizmetten bağımsız olduğu ya da kolay taşınabilir olduğu bu açıdan rahatlıkla söylenebilir.

24 Taşıma Başlığı; Kısım başlığı ve hat başlığından oluşur. STS-1 yol başlığı da eş zamanlı kısım zarfının bir parçasıdır. STS-1 veri kısmı 28 adet DS-1’i, 1 adet DS-3’ü, 21 adet 2.048 Mbps’lik işareti ve bunların her birinin değişik dizilimli olasılıklarını taşıma sığasına sahiptir.

25 STS-1 çerçeve yapısı,90 sütunlu ve 9 satırlı bir tablo görünümündedir. Çerçeve uzunluğu 125 mikro saniye olarak belirlenmiştir ki, bu da saniyede 8000 çerçeveye karşılık düşmektedir.

26 5.) SONET AĞ BİLEŞENLERİ 5.1.) Yol Sonlandırma Bileşeni Bir çeşit giriş seviyesi yol sonlandırma uç birim çoklayıcısı olarak tanımlanabilir.

27 5.2.) Tekrarlayıcılar Uzun mesafeli aralıklarda bulunan iki çoklayıcı arasında bulunur ki, fiber içinde bulunan işaretin seviyesinin düşmesi ile devreye girer ve onu eski seviyesine getirir. Gelen düşük seviyeli işareti sönümlendirdikten sonra buna ait kısım başlık bilgisini yeniden yazar ve iletimi sürdürür ancak diğer başlık bilgilerini değiştirmez.

28 5.3.) ADM Tüm değişik türdeki işaretleri ilgili OC-N ailesi fertlerine çoklayabilir. Ancak bunu yapabiliyorken ortak yolda kullanılan temel işaret seviyesine (STS-1) dokunmaz. Bu şekilde de sadece gerekli yapılar işaret işleme işlemine sokulur.

29 5.4.) DCS (Dijital Crossconnect System/Dijital Çapraz Bağlama Sistemi) 5.4.1) W-DCS (Wide Band Digital Crossconnect System/ Genişbant Dijital Çapraz Bağlama Sistemi) STS-1 seviyesinde erişim yapar veyine bu seviyede anahtarlama yapar. Ancak farklı seviyedeki optik taşıyıcı oranlarını da içerebilir. Çoklama işlemine gelmeden önce tüm dönüşümleri VT seviyesinde yaptığı için DS-1 ve DS-3 çapraz bağlantısına benzer. Zaten bu amaca yönelik donatıları kullanır.

30 5.4.2.) B-DCS (Broad Band Digital Crossconnect System) DS-3 çapraz bağlantısının eş zamanlı olan karşılığıdır.STS-1 seviyesinde erişim ve anahtarlama yapar.DS-3’e karşılık düşse de optik işaretleri alabilmekte ve ilgili başlık bilgisini tümleştirilmiş OAM&P için korumaktadır.

31 6.) DLC Düşük hızlı hizmetlerin merkezi ofislerden dağıtılmaları için getirilmelerinden hemen önce yoğunlaştırılmasını sağlar.Bu yoğunlaştırma yapılmaz ise merkezi ofisin hizmet verebileceği hat sayısı,o anda vermiş olduğu hat sayısı ile sınırlı kalır.

32 KISALTMALAR VE AÇILIMLARI ISDN (Integrated Services Digital Network)Tümleşik Hizmetler Dijital Ağı B-ISDN (Broadband ISDN)Geniş Bant ISDN ANSI (American National Standards Institute) Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü ITU (International Telecomunications Union) Uluslararası Telekominasyon Birliği CCITT (International Telegraph and Telephone Consultative Committee) Uluslararası Telgraf ve Telefon Danışma Komitesi SDH (Synchronous Digital Hierarchy)Zaman Uyumlu Dijital Hiyerarşisi TDM (Time Division Multiplexing)Zaman Çoklama STS (Synchronous Transport Signals )Eşzamanlı İletim Sinyalleri STM (Synchronous Transport Module )Zaman Uyumlu Aktarım Modülü OC (Optical Carrier )Optik Taşıma Seviyeleri PCM (Pulse Code Modulation)Darbe Kodlu Modülasyon PDH (Plesiokron Digital Hierarcy)Plesio Kron Dijital Hiyerarşisi

33 OAM&P (Operations, administration, mainten ance, and provisioning) Operasyonlar, yönetim, bakım ve tedarik POH (Payload Overhead)Tepegöz Yükü SPE (Synchronous Payload Envelope)Eş Zamanlı Veri Kısım Zarfı ATM (Asynchronous Transfer Mode)Zaman Uyumsuz Aktarım Modu STM-1 (Synchronous Transport Module, Level 1) Zaman Uyumlu Aktarım Modülü, Seviye 1

34 SORU VE CEVAPLAR 1) Sonet Çerçeve Yapısı SONET, STS-1’in 51.84 Mbps eşdeğerindeki bir temel iletim oranını kullanmaktadır. Daha yüksek seviyeli işaretler de STS-1’in tam katları temsil edilir ve geçerli oran da ilgili tam katın 51.84 Mbps ile çarpılması ile hesaplanır. Somut örnek olması açısından; STS-48 işareti, (51.840 x 48 =) 2,488.320 Mbps oranındadır. Genelde, çerçeve iki temel alanda incelenir; taşıma başlık bilgisi ve eş zamanlı veri kısım zarfı.

35 2) Sonetin Başlık Kısımı SONET’in başlık kısımında taşıma başlığı, kısım başlığı ve hat başlığı bulunur.

36 3) OAM&P Nedir? İşletme-Operasyonlar telekomünikasyon hizmetlerinin son kullanılan yada abonelere sunulması ile ilgili faaliyetlerdir. Operasyonlar trafik yönetimi ve faturalandırmayı da kapsar. Ücrenlendirme yönetiminin faturalamanın da ötesinde fonksiyonları içerdiği unutulmamalılar. Benzer şekilde performans yönetimi de trafik yönetiminin ötesinde bir çok farklı fonksiyonu içerir. Yönetimi hizmetlerin müşteri yada aboneler etkin bir biçimde sunulması ve hizmet gereklilikleri kalitesinin sağlanması için gerekli olan fonksiyonları ifade eder. Yönetim trafik yönetimi ve şebeke yönetimini de kapsar. Trafik yönetimi ve şebeke yönetimi OSI performans yönetiminin bir parçasıdır.

37 Bakım faaliyetleri hataların tespiti, hataların yerinin Belirlenmesi ve hataların giderilerek birimin belirli bir duruma geri getirilmesinden ibarettir. Bakım düzeltici bakım ve koruyucu bakım olmak üzere alt gruplara ayrılabilir. Düzeltici bakım oluşan herhangi bir arıza sonrasında normal operasyonlara geri dönmek için yapılan bakım faaliyetleridir. Diğer taraftan koruyucu bakım olası hataları ortaya çıkmadan önce önlemek ve takip için kullanılan prosedürlerdir. Koruyucu bakımın amacı hataların en aza indirilmesidir. Koruyucu bakım yapılmasına rağmen hatalar engellenemeyebilir ve bu durumda düzeltici bakım devreye girer.

38 Tedarik telekomünikasyon hizmetleri için farklı telekomünikasyon kaynakların kullanılabilir hale getirilmesi için gerçekleştirilen yönetim faaliyetleridir. Tedarik kaynak tedariki ve hizmet tedarikinden oluşur. Kaynak tedariki kaynakların son kullanılanların hizmet taleplerini karşılayacak biçimde kullanılması anlamına gelir. Hizmet tedariki hizmet ve özelliklerin son kullanılanlara zamanında sunulması ile ilgili faaliyetlerdir.

39 4) SPE Nedir SPE daha 783 bayttır. Başladığı kabul edilen 1 numaralı sütun 9 bayt içerir ve STS POH için tanımlanmış alanı ifade eder. 30 ve 59 numaralı sütunlar her ne kadar veri için kullanılmıyor olsalar dahi serbest olarak doldurulabilir nitelikteki sütunlar için tasarlanmıştır. Böylece 3 adet de zarf içi tahsis edilmiş sütun bulunmaktadır. Geriye ise 84 adet tahsis edilmemiş sütun kalır. İşte bu geri kalan 84 adet sütun veri sığası için kullanılır. Bu nedenledir ki bir çerçeve içindeki SPE yerleşimi her zaman çerçevenin zarf alanının ilk konumundan başlamaz ve bunun da bir sonucu olarak çerçevenin sahip olduğu sınır noktasında da bitmez. Bir çerçevede başlangıcı bulunuyorken bir sonraki darbede gelen çerçeve içinde tamamlanır ve böylece sürer.

40

41 4.1 SPE Yapısı Bu ayrıntıdan sonra, bir SPE’nin birden çok çerçeve içinde nasıl tamamlandığını da göstermek gerekir. Bunun için aşağıdaki şekilde yardımcı olabilir.

42 4.2 SPE’nin Birden Çok Çerçeve İçerisinde Tanımlanması Temel işaret olan STS-1 için alınan tüm bu yapılar STS-N ailesinin her ferdi için de oldukça kolay olarak biçimi bozulmadan yalnızca ilgili üyenin dahil olduğu N sayısı kadar katarlar oluşturularak gerçeklenebilir.

43 Kaynakça http://webcache.googleusercontent.com/search?q=ca che:Jlu3ZC9jPkoJ:www.onur- board.eu/wcf/attachments/attachment- 11096+&cd=4&hl=tr&ct=clnk&gl=tr http://webcache.googleusercontent.com/search?q=ca che:Jlu3ZC9jPkoJ:www.onur- board.eu/wcf/attachments/attachment- 11096+&cd=4&hl=tr&ct=clnk&gl=tr http://www.ttgint.com/UserFiles/File/TMN_Nedir.pdf http://www.bidb.itu.edu.tr/?d=289 http://www.slideshare.net/osmansatik/sonet1 http://www.wikiturk.net/Madde/26311/sonet-ag- bilesenleri http://www.wikiturk.net/Madde/26311/sonet-ag- bilesenleri