Aydınlatma (Lightning) İ klimlendirme (Air Conditioning) Ses Da ğ ılımı (Acoustics) Renklendirme (Coloring) 3. Ergonomide di ğ er etkenler.

... konulu sunumlar: "Aydınlatma (Lightning) İ klimlendirme (Air Conditioning) Ses Da ğ ılımı (Acoustics) Renklendirme (Coloring) 3. Ergonomide di ğ er etkenler."— Sunum transkripti:

1 Aydınlatma (Lightning) İ klimlendirme (Air Conditioning) Ses Da ğ ılımı (Acoustics) Renklendirme (Coloring) 3. Ergonomide di ğ er etkenler

2 Aydınlatma (Lightning) Dersliklerin, yerleşimden sonra en önemli ve çok sık rahatsızlıklara sebep olan bir di ğ er ö ğ esi de aydınlatma faktörüdür. Bir ortamın aydınlatılması; gün ışı ğ ı, yapay aydınlatma veya her ikisinin birlikte kullanılmasıyla yapılmaktadır. Aydınlatma konusunun temeli ışık etkisidir. İ yi bir aydınlatma için: Aydınlatma şiddeti yeterli olmalı, Aydınlatma bütün alana eşit yayılmalı, Işık yönü ve gölgelemeye dikkat edilmeli, Işık yansımalarından kaçınmalı, Kullanılan ışı ğ ın niteli ğ i uygun olmalı, Aydınlatma sabit olmalıdır. Aydınlatma, insan psikolojisini do ğ rudan etkileyen bir faktördür. Gün ışı ğ ından olabildi ğ ince yararlanılan derslik, atölye ve çalışma odası gibi çalışma ortamları, verimlili ğ i olumlu yönde etkilemektedir.

3 Aydınlatma (Lightning) Özellikle Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri ile üniversitelerde bulunan müzik odası, atölye ve dersliklerde mutlaka gün ışı ğ ından yararlanılması sa ğ lanmalı ya da bu tür mesleksel çalışmaları sa ğ lıklı koşullarda uygulamaya yönelik binalar yapılması yoluna gidilmelidir. Örne ğ in müzik dersliklerinde kullanılan ölgün beyaz flüoresan ışı ğ ı, zamanla nota okuma ve algılama açısından zorluklar meydana getirmekte, ö ğ rencileri çalışmaya karşı ilgisizli ğ e sevk etmektedir. Yapılan araştırmalar, ekonomik olması sebebiyle kurumlarda sıklıkla kullanılan beyaz flüoresan ışı ğ ının psikolojik sıkıntılara neden oldu ğ unu ortaya çıkarmıştır. Beyaz flüoresan ışı ğ ında ultraviyole ışınlarının fazla olması, mavi ışıktaki kadar olmasa da rahatsızlık veren hafif bir miyoplu ğ a yol açar. Bu nedenle dersliklerde mümkün oldu ğ u oranda beyaz ışık kullanılmamalı, bunun yerine mutlaka kullanılması gerekiyorsa sarı ışık tercih edilmelidir. Ayrıca aydınlatmanın direkt kullanım yerine ışık yansıtıcı ve da ğ ıtıcıları yoluyla dolaylı olarak kullanılması tercih edilmelidir. Aydınlatma; Direkt, karma-yarıdirekt ve dolaylı-endirekt aydınlatma olarak üç tipte uygulanılır.

4 En az aydınlık düzeyleri tablosu

5 Aydınlatma (Lightning)

6

7 İ klimlendirme (Air Conditioning) E ğ itim ortamlarında ısı ve nem çalışma performansını etkileyen önemli özelliklerdendir. Derslikler ders aralarında havalandırılmalı, ö ğ rencilerin oksijeni bol ortamda çalışmaları sa ğ lanmalıdır. İ nsanlar, beden iç ısısında ani farklar yaratabilecek; genel çevre ya da iklim de ğ işikliklerine pek dayanıklı de ğ illerdir. Yapılan deneyler sonucunda ısının etkisi dört grupta toplanmıştır: Hastalıklar üzerinde etkisi: Isı 20’den 35 dereceye yükseldi ğ i zaman özellikle işçilerin solunum hastalıklarının %63 oranında yükseldi ğ i saptanmıştır. Kazalar üzerinde etkisi: Isı 25 dereceyi geçti ğ i zaman iş kazalarının %40 arttı ğ ı görülmüştür. Yorgunluk üzerinde etkisi: Toplam ısı 25 derece ile 35 derece arasında oldu ğ u zaman çalışma kapasitesi %60 azalmıştır.

8 İ klimlendirme (Air Conditioning) Başarı üzerinde etkisi: Isı 16 dereceden 24 dereceye yükseldi ğ inde işçilerin verimi %100’den % 74’e düşmüştür. İ ş yerinde ısının yükselmesi kadar belirli düzeyin altına düşmesi de iş görenlerin çalışma verimini olumsuz yönde etkileyecek, işin yavaşlatılmasına, konsantrasyon bozuklu ğ una, devamsızlı ğ a ya da çalışma isteksizli ğ ine yol açabilecektir. Bu araştırma sonuçlarından hareketle, okullarda hava ısısı, ısı kaynaklarından yayılan ısı, ortam nemlili ğ i ve hava hareketleri sürekli kontrol edilmeli, okulun imkânları ölçüsünde ısı ve nem düzeyini kontrol etmek üzere klima cihazlarından yararlanılmalıdır. Derslik ortamında önerilen; Sıcaklık: 19,4-22,8 o C, ba ğ ıl nem: %30-%70, hava hareketi: 150-510 mm/sn arasında olmalıdır.

9 İ klimlendirme (Air Conditioning)

10 Ses Da ğ ılımı (Acoustics) Bir ortamda kaynaktan yayılan ses, dinleyiciye gelen sese özdeş de ğ ildir. Belirli bir kayna ğ ın(insan sesi, müzik seti, çalgı, v.b.) akustik özellikleri de ğ işmez, hep aynıdır, ama çevrenin akustik özellikleri yere ve koşullara ba ğ lı olarak büyük ölçüde de ğ işir. Dolayısıyla, kaynak aynı kalsa da dinleyicinin kula ğ ına erişen ses çok farklı olabilir. Oda/derslik/atölye akusti ğ inde rol oynayan en önemli etken yankılanmadır. Kaynak sustuktan sonra sesin adım adım sönerek kaybolması sürecine yankılanma denir. Yankılanma süresinin uzun oldu ğ u bir ortamda sesler birbirine karışarak anlaşılmaz bir hal aldı ğ ı gibi, kısa süreli oldu ğ u durumlarda da kuru ve donuk sesler elde edilmesine yol açacaktır. Bu durum hoşa gitmeyen, rahatsız edici seslerin yani gürültünün oluşmasına neden olmaktadır.

11 Ses Da ğ ılımı (Acoustics) Gürültünün bireyler üzerindeki etkileri aşa ğ ıdaki gibidir: İ nsanlar gürültüden hoşlanmazlar rahatsız olurlar, Gürültü işitme kayıplarına neden olur, iç kulakta fizyolojik hasarlar oluşturur, Çalışma ve e ğ itim verimlili ğ i üzerinde olumsuz etki yapar, Psikomotor bozulmalar (uyku düzensizli ğ i, bilinç dışı yan etkiler) meydana getirir, Psikolojik sorunlar (can sıkıntısı, dalgınlık) ortaya çıkarır.

12 Ses Da ğ ılımı (Acoustics) E ğ itim ortamlarında ö ğ retmen ve ö ğ renciler arasındaki iletişim süreci, sesli mesajlarla yürütülmektedir. Ortamdaki yüksek gürültü düzeyi iletişim sürecini, ö ğ rencilerin dikkatini, dolayısıyla ö ğ rencilerin ö ğ renmelerini olumsuz etkileyecektir. E ğ itim ortamları için önerilen gürültü düzeyi 30db (desibel) ile sınırlandırılmıştır. Gürültü kaynakları dışarıdan ise kapı, pencere, duvar yalıtımı yapılmalı, içerideki cihaz ve araçlardan kaynaklanıyorsa gerekli tedbirler alınmalıdır. Genellikle bilgisayarların so ğ utucu fanları, regülatör, klima gibi gürültü kaynakları bakımsızlık ve tozlanma nedeniyle gürültü yapmaktadırlar Bu cihazların sık sık kontrolden geçirilmesiyle süreklilik gösteren gürültü faktörleri en aza indirilebilir.

13 Gürültü ölçen alete sonometre denir. Çevre gürültü ölçümlerinde “ses basınç düzeyi” kullanılır Sesin insan kula ğ ına göre şiddetini belirten ölçü desibeldir (dB) İ nsan dalga bolu 20-20 000 Herz arası sesi duyar. 20 herz altı infrasound, 20 000 herz üstü ultrasound seslerdir. İ nsan bu sesleri duymaz. Ancak insanlar üzerinde – bulantı, – Başa ğ rısı, – huzursuzluk gibi etkiler yapar İ nsan üzerinde infra sesler daha etkilidir. Uçaklar, taşıt araçları, trafik gürültüsüne açık olan evlerde bu seslerin etkisi fazladır.

14 Ses düzeyi Normal solunum : 0 Desibel Yaprak hışırtısı : 10 Desibel Sakin yerde bir ev: 30 Desibel Ortalama bir ev : 40 Desibel İ şyeri : 50 Desibel İ ki kişinin konuşması: 60 Desibel Kalabalık trafik: 70 Desibel Kula ğ ın rahatsız oldu ğ u ses: 85 Desibel Torna tezgahı : 85 Desibel A ğ ır trafik : 90 Desibel Hava kompresörü : 95 Desibel Metro treni : 100 Desibel Motosiklet veya klakson: 110 Desibel A ğ rı eşi ğ i : 120 Desibel 500 metreden uçan bir Jet : 140 Desibel Füze : 180 Desibel

15 Ses Da ğ ılımı (Acoustics)

16

17 Renklendirme (Coloring) Renklendirme, çalışma ve yaşam ortamlarında sinir sistemini olumlu ya da olumsuz yönde etkileyen önemli bir faktördür. Buna ra ğ men çalışma ortamları ya da yaşam alanlarının renklendirilmesinde bu faktör yeterince dikkate alınmamaktadır. Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerinin yeterince bilinememesi sebebi ile, ya eksik kullanılmakta ya da tamamen unutulmaktadır. Bu ihmal, e ğ itim ortamlarında kolaylıkla monotonlu ğ a, sıkılmaya, çabuk yorulmaya, neşe kaybına, çalışma ortamından so ğ umaya hatta nörotik şikâyetlere yol açabilmektedir. Okul hayatının insancıl ve emniyetli olmasında, okulda yeterli ışıklandırmanın ve bilinçli renk seçiminin katkıları çok önemlidir. Renk uygulaması sonucu çıkarılan pratik sonuca göre; tek tip renk uygulaması, özellikle uzun vadede risklidir. En iyisi yaşanan ve çalışılan ortamların renklendirilmesinde sıcak ve so ğ uk renklerin dinamik etkilerini arttırıcı bileşimlerin seçilmesi, böylece de tüm otonom sistemin dengeli bir şekilde uyarılmasıdır.

18 Renklendirme (Coloring) Do ğ ru renklendirmenin şu yararları vardır: Algılamayı kolaylaştırdı ğ ından stres ve yorulma azalır, Monotonlu ğ un ve huzursuzlu ğ un azalmasıyla çalışma verimi artar ve hatalar azalır, Moral yükselir, başarı görüldükçe çalışma iste ğ i artar, Güvenlik ve düzeni sa ğ layıcı renklerin kullanımıyla hata lar ve kaza tehlikeleri önlenir, Ortamdaki iş akışının düzenlenmesinde renkler önemli rol oynar, Farklı işlevlere sahip birimlerin farklı renklerle ve sembollerle kullanımı algılamayı kolaylaştırır, Enerjiyi arttırıcı renklere ve ışıklandırmaya sahip ortamlar, molalarda dinlenme etkisinin artmasını sa ğ lar.

19 Renklendirme (Coloring) E ğ itim ortamları için genellikle açık renkler tercih edilmelidir. Beyaz, şampanya, vb. açık renkler yanında pastel tonlardaki renkler de tercih edilebilir. Yapılan araştırmalarda, duvarların genellikle kirlenmeyi azaltmak üzere yerden 80-120cm arasında koyu bir renkle boyandı ğ ı, bunun üstünün açık renk boyandı ğ ı görülmektedir.

20 Renklerin etkileri Beyaz: Masumiyetin rengidir. Temizli ğ i anımsatır. Gelinliklerin beyaz olmasının nedeni insanda uyandırdı ğ ı berraklık duygusudur. İ stikrarı ve devamlılı ğ ı temsil eder. Huzur ve güven verir. Düşünce gücünü artırır. Beyaz rengi seven insanlar genellikle, temizli ğ i, aydınlı ğ ı ve düşünmeyi seven, hayal dünyası geniş, so ğ ukkanlı ve uzlaşmacı kişilerdir. Yapılan araştırmalar özellikle, akci ğ er ve ba ğ ırsak hastalıkları ile şeker hastalı ğ ının tedavisinde beyaz renkten faydalanılabilece ğ ini göstermektedir. Siyah: Gücün ve hırsın timsalidir. Dikkatin da ğ ılmasına engel olarak konsantrasyonu artırmaya yardımcı olabilir. Kolay dikkati da ğ ılan kişiler çalışmak için daha karanlık ortamları tercih edebilirler ama sürekli karanlık ve siyah ortamda kalmanın da olumsuz etkileri olabilece ğ i için bunu alışkanlık haline getirmemek daha yararlı olabilir. İ natçılı ğ a ve aşırı hırsa neden olabilen bir renk oldu ğ undan sürekli kullanmak yerine hayatımızda do ğ ru ve dengeli bir şekilde kullanmak daha isabetli olacaktır.

21 Mor: Mor aydınlanma, ifşa ve ruhsal uyanışı geliştirir. Holistik hekimler mor rengi hastayı sakinleştirmek, kasları gevşetmek ve sinir sistemini yatıştırmak için kullanır. Yüksek seviyede içe dönüklü ğ ü temsil eder. Bu yüzden derin düşünce ya da meditasyonu destekler. Mor rengi seven insanlar genellikle, ruhsal dünyası ön planda olan, a ğ ır başlı ve asil ruhlu kişilerdir. Vücuttaki hormonları ve salgı bezlerinin çalışmasını da etkilemektedir. Özellikle sara, menenjit gibi beyin hastalıklarında tedaviyi destekler. Eklem iltihaplarına karşı faydalıdır. Ayrıca, kanı temizler ve akci ğ er, karaci ğ er, kalp ve böbreklerin çalışmasını düzenlemeye yardımcı olur. Mavi: Mavi iletişim ve bilgiyi artırır. Toksinleri dışarı atar ve karaci ğ er bozukluklarını ve sarılı ğ ı tedavide kullanılır. Göz hastalıklarına ve stres, sinirsel baş a ğ rısı ve migrene karşı faydalıdır. Guatr, bo ğ az ve bademcik a ğ rısı gibi bo ğ az hastalıklarında tedaviyi destekler. Sükunet ve huzur verici bir etkisi bulunmaktadır. Sakinleştirici ve kan akışını yavaşlatıcı etkileri ile tansiyonu düşürür. Bu özelli ğ inden dolayı yüksek tansiyonda ve ateşli hastalıklarda faydalıdır. Mavi rengi seven insanlar genellikle sakin, düzenli, güvenilir, sadakat sahibi, barışçıl ve içe dönüktür.

22 Renklerin etkileri Yeşil: Do ğ ayı anımsatır. Bu yüzden de dinlendirici bir etkisi vardır. Aynı zamanda kendine güvenin ve ba ğ ımsızlı ğ ın sembolüdür. Yeşil sakinleştiricidir. Yeşil, sa ğ lı ğ ı sembolize eder. Motivasyonu artırır, daha iyi yo ğ unlaşmanızı sa ğ lar, yeniden canlanmayı ça ğ rıştırır. Yeşil renk gözleri dinlendirir. Verem ve kalp hastalıklarına karşı faydalıdır. Mide rahatsızlıklarına karşı direnci artırır. Zehirli maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Hücrelerin yenilenmesini ve onarılmasını sa ğ lar. Sarı: Bilindi ğ i üzere güneşin rengidir. Dolayısıyla çarpıcıdır, canlıdır. Sarı bilgelik ve durulukla bir tutulan duyusal bir uyarandır. Sarı midenin ve sindirim sisteminin de rengidir. İ ştahı açar, hazımsızlı ğ ı ve sindirim sistemi rahatsızlıklarını önlemeye yardımcı olur. İ ştah açıcı etkisi ile özellikle iştahsız çocuklar için faydalıdır. Vücuttaki zehirli maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasını kolaylaştırır ve kanı temizler. Sarı renk zihin faaliyetlerini arttırır ve insana cesaret verir. Bu nedenle, sorumluluk ve yönetim gerektiren işlerde başarılı olan birinin sarı rengi seviyor olmasına şaşırmamak gerekir.

23 Renklerin etkileri Turuncu: Turuncu haz, coşku ve cinsel uyarım sa ğ lar. Metabolizmayı hızlandırıcı etkilere sahiptir. Canlılık, cesaret ve güven verir. Zihni harekete geçirir. Pankreas, böbrek, dalak sorunları, karaci ğ er hastalıkları ve mide ülserine karşı faydalı oldu ğ u söylenen turuncu, romatizma şikayetlerini azaltmaya yardımcı olabilir Kırmızı: En sıcak renk kırmızıdır. Kırmızı renk fiziksel anlamda hareketlili ğ i, dinamizmi ve gençli ğ i; duygusal anlamda ise mutlulu ğ u, azim ve kararlılı ğ ı ifade eder. Kırmızı renk tansiyonu ve kan akışını hızlandırır. İ nsana hareketlilik kazandırır ve mutluluk verir. Kırmızı enerjiyi, hareketi ve uyarımı artırır. Fiziksel olarak, kan dolaşımını iyileştirdi ğ i ve kırmızı kan hücreleri üretimini artırdı ğ ı düşünülmektedir.