OKUL FOBİSİ VE OKULA UYUM

... konulu sunumlar: "OKUL FOBİSİ VE OKULA UYUM"— Sunum transkripti:

1 OKUL FOBİSİ VE OKULA UYUM
MEHMET ZEKİ OBDAN İLKOKULU REHBERLİK SERVİSİ

2 BİZLER NASIL ÇOCUKLARIMIZ OLSUN İSTİYORUZ?

3 Biz istiyoruz ki ; Düşüncelerini, duygularını rahat ifade edebilen,
Çevresiyle olumlu ilişkiler kurabilen, Kendine güvenen, Öğrenmeye istekli, Mutlu, başarılı çocuklar yetiştirelim.

4 KAYGI NEDİR? HANGİ DURUMLARDA KAYGILANIRIZ? OKUL KAYGISI NEDİR?

5 KAYGI… Kaygı (anksiyete), bir durum veya nesneyle karşı karşıya kalındığında kişinin yaşadığı fiziksel-duygusal ve zihinsel değişim olarak tanımlanabilir. Okul kaygısı ise okul çağı içindeki çocuğun okula gitmek istememesi ve okula gitmekten kaçınması olarak tanımlanmaktadır.

6 Kaygının belirtileri genel olarak şöyle tanımlanabilir:
karın ağrısı, baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, uyku bozuklukları, yeme bozuklukları, eve ya da kişiyle beraber yaşayan ebeveynlere aşırı bağlılık, evden çıkmak istememe , aşırı korku, hoşuna giden aktivitelere karşı ilgisizlik, tırnak yeme, istemsiz tekrarlı davranışlar, içe kapanıklık, sık sık tuvalete gitme, dikkat dağınıklığı, kramplar görülebilir…

7 Çocuklar her türlü ihtiyacını ve isteğini yerine getiren aile ortamından yabancı bir ortama girdiğinde ; diğer kişilerle iletişim kurmakta ve kendini ifade edebilmekte zorlandıkları görülebilmektedir.

8 Şikayetleri genellikle sabah uyanır uyanmaz görünmekte ve okula gitmemelerine karar verilir verilmez de kendiliğinden kaybolmaktadır.

9 Öğrencinin o gün aileyi okula gitmemek için ikna etmesi durumunda diğer günlerde okula devam etmek istemediğinde de sürekli benzer şikayet ve sorunları tekrar tekrar ortaya koymakta ve artırarak göstermektedir.

10

11 Okul korkusu ve uyum sorununun nedenleri nelerdir?
Ayrılık korkusu: çocuk bütün gününü birlikte geçirmeye alıştığı annesinden ve evinden ayrılmaktan endişe duyuyor olabilir. özellikle son zamanlarda ailede boşanma, ölüm, taşınma, ekonomik problemler gibi önemli değişiklikler yaşandıysa bu tip krizler ayrılık korkusunu tetikler. Bazı çocuklar onlar okuldayken evde kötü bir şey olacağından korkarlar.

12 Arkadaş edinememe: okul hayatının en güzel deneyimlerinden biri arkadaşlıktır. Arkadaş edinmekte zorluk çeken bir çocuk bir müddet sonra kendini yalnız ve dışlanmış hisseder. Çocuk utangaç olduğu için ya da sosyal becerilerinin eksikliğinden dolayı arkadaş edinemediği gibi, alışılmadık bir isminin olması, giyim tarzı, saç kesimi, konuşma farklılığı, yaşına göre daha küçük görünmesi gibi sebeplerden dolayı da akranlarınca alay mevzuu olabilir.

13 Okulda yaşanan olumsuz bir hadise: Çocuk bir akranı ya da kendisinden daha büyük bir öğrenci tarafından tehdit edilmiş, korkutulmuş yahut alay edilmiş olabilir. Özellikle yalnız çocuklar bu tür hadiselere daha çok maruz kalırlar. Öğretmeniyle arasında bir sıkıntı yaşamış olabilir. Çocuğun okulda veya okul yolunda başına gelen bir kaza dahi çocuğu okuldan soğutmaya yeterli olabilmektedir.

14 Özgüven eksikliği: bazı çocuklar ailelerinin desteği olmaksızın, yeni durumlarla ya da stresli ortamlarla başa çıkamazlar. Özellikle aşırı korumacı ailelerde yetişmiş çocuklara, özgüven eksikliğinden dolayı, okul gibi yeni ve meydan okuyucu bir ortama girmek ürkütücü gelebilir.

15 Bireyin bu davranışı sergilemesinin en büyük kaynağı anne baba tutum ve davranışlarıdır. Ailede çocuğun yaptığı anne baba bağımlılığını, ebeveyn açısından çocuk bağımlılığına çevirmeleri bu süreci daha ciddi sorunlara dönüştürür. Çocuk okula gitmemek için yaptığı tepki ve davranışları ailelerin aşırı duyarlılıkla karşılaması ve çocuklarının göstermiş olduğu bu aşırı tepkiyi ona zarar geleceği düşüncesiyle onaylaması yanlıştır. Bu aileler telaşlı, tedirgin davranmakta ve tutumlarını çocuklarına yansıtmaktadırlar.

16 Diğer bir aile faktörü ise dağılmış, parçalanmış aileler ve anne babaların serbest-sorumsuz anne- baba tutumu sergiledikleri ailelerdir. Burada da asıl problem çocuğun okula gitmemesinin bir sorun olarak algılanmayışı ve çocuk ile ilgili sorumluluğun ebeveynler tarafından paylaşılmamış olmasıdır.

17 OKULA UYUM Okula uyum sorunu yaşayan çocuklar genellikle kendini ifade etme becerisi düşük, çekingen, içine kapanık ve aşırı duygusal olabilecekleri gibi sürekli ilgiyi kendine çekmeye çalışan, şımarık olarak algılanacak, kavgacı davranışlar sergileyen çocuklarda olabilmektedir.

18 Okula uyum sorunları daha çok hangi çocuklarda görülmesi olasıdır:
Korkulu- kaygılı- özgüvensiz ve takıntılı çocuklarda: bu çocuklar genel olarak yaşamda her alanda kaygı ve korkuları olan , hiç bir şeyi başaramayacaklarını düşünebilen, her şeyi başkalarının kendi adına yapmasını bekleyen, cesareti olmayan çocuklardır. Tüm değişimler bu çocuklarda kaygı yaratır. Okula başlamakta büyük bir değişim olduğundan bu sürece anne baba ayrı bir özen göstermelidirler. Çekingen ve utangaç çocuklarda: bu çocuklar ortama girmekte güçlük çeken çocuklardır.

19 Okula uyum sorunları daha çok hangi çocuklarda görülmesi olasıdır:
Anneye bağımlı ve annenin çocuğa bağımlı olduğu çocuklarda: bu durum daha çok annenin çalışmadığı durumlarda, çocuğuyla özdeşleşen annelerde ve çok zamanını annesiyle geçiren çocuklarda daha sık görülebilir. Bu çocuklar anneden ayrılıp okula gitmek istemezler. Annenin çocuğa bağımlı olduğu durumlarda ise: çocuğu yaşamının odak noktasına koyan ve onunla değer kabul onay bulan anne okula başlayan çocuğun kendisine ihtiyacı kalmadığını ve bu önemini kaybettiğini düşünerek, yaşamında anlamsızlık ve boşluk duygusu yaşayabilir okula uyum sorunları ortaya çıkabilir. Hareketli, dikkat dağınıklığı ve dürtüsel davranışları olan çocuklar: bu çocuklar dinlemek, anlamak ve gereğini yapmak konusunda sıkıntılar yaşayabileceğinden ve yönergelere uyum sorunları yaşayacağından uyum sorunları çıkabilir.

20 Okula uyum sorunları daha çok hangi çocuklarda görülmesi olasıdır:
Kuralları olmayan evlerde büyüyen çocuklar: evde her istediğini yapmaya alışmış, sınırsız, sorumsuz bir ortamda bulunan ya da ağlamayı ve öfkelenmeyi isteklerini yaptırmanın yöntemi haline getirmiş çocuklar kurallara uymakta güçlük çektikleri için uyum sorunları yaşayabilir. Sanal bağımlılığı olan çocuklar: çocuğun 0-6 yaşta günde izleyebileceği bir çiziği filmdir. Ama zamanın çoğunu tv pc ve cep telefonuyla oynayarak geçiren çocuklar için çevre insan arkadaş ve dış dünya yeterince ilginç olmadığında bu çocuklar evden ayrılıp okula gitmek istemediklerinden uyum sorunları yaşayabilirler.

21 Okula uyum sorunları daha çok hangi çocuklarda görülmesi olasıdır:
Down sendromlu, otistik çocuklar konumları nedeniyle kaynaştırma sınıflarında sorun yaşayabilirler. Asperger sendromlu aynılıktan hoşlanan, kendi iç dünyası dış dünya ve arkadaştan daha ilginç gelen sık sık hayal dünyasına dalıp giden ve ortamdan kopan ve değişen kurallara tepkili çocuklar daha çok uyum sorunu yaşarlar. Önceden oluşmuş okul-öğretmen korkusu ve fobisi olan çocuklar başlarken olumsuz duyguları nedeniyle tepki duyguları için uyum sağlamakta güçlük çekebilirler.

22 Uyum sürecini kolaylaştıran öneriler:
Öncelikle çocuğun hazır bulunuşluk durumu iyi değerlendirilmelidir. Bunu öğrenmek için de özellikle çocuğun mevcut yaş dilimi özellikleri hakkında bilgi sahibi olunmalı: bilişsel ,dil ,el-göz koordinasyonu gelişimleri, gerektiğinde uzman desteğiyle birlikte ele alınmalıdır. Çocuğun yaşadığı kaygının azalması için ön çalışma yapın. Kaygıyı yükselten en belirgin sebep belirsizliktir. Çocuk ne kadar çok bilgi sahibi olur ve gireceği ortamla ilgili kafasında netlik olursa o denli kolay uyum sağlayacaktır.

23 Uyum sürecini kolaylaştıran öneriler:
Okulu bir ceza yeri gibi göstermeyin. ‘sen okula gittiğinde işlerimi daha iyi yapacağım.’ ‘okula git de gör gününü… bak bakalım böyle rahat durabilecek misin!’ gibi cümleler okula ilişkin çocukta olumsuzluklar uyandırır. Okulun olumlu yönlerini anlatmak çocuğun anlam ve hayal dünyasında iyi bir motivasyon yaratır. Buna yönelik olarak okulda güzel arkadaşlıklar kuracağından, öğretmeninden çok şey öğreneceğinden ve öğrendiklerinin hayatta çok işe yarayacağından bahsedilmelidir. Ayrıca ileride kendisine uygun bir meslek sahibi olacağı da aktarılmalıdır. Çocuklar için meslek hikayeleri-masallar okunabilir. Benzer eğitsel eğlenceli oyunlar eve dahil edilebilir. Okulda buna benzer çalışmaların yapılacağı ve bunları yeni arkadaşlarıyla oynayarak çok eğleneceği de belirtilebilir.

24 Uyum sürecini kolaylaştıran öneriler:
Çocukla onun okula başladığı ilk hafta kuracağınız ilişki uyum süreci açısından belirleyicidir. Bu noktada onun ihtiyaçlarının gözetildiği, kendisinin asla yalnız bırakılmayacağı imajı verilmelidir. Ancak, sonrasında kademeli olarak öncelikle sınıftan daha sonra da okuldan belirli düzeyde uzaklaşılmalıdır. Bu süreci çocukla anlaşmalar sağlayarak ve ona güven telkin ederek yapmalıyız. Çocuğu öğretmeni ve arkadaşlarıyla baş başa bırakmalıyız. Çocuğun öğretmeniyle iyi ilişkiler geliştirilmelidir. Öğretmen gözünüzde zaman zaman anlayışşsız görünebilir. Ama bunun gerçekte böylemi yoksa bizim hassasiyetimizle mi ilişkili olduğunu kendimize sormalıyız. Öğretmenini işini kolaylaştırmak ve onun yapmaya çalıştığını anlamaya çalışmak gerekir. Gerçekten beklentinizi karşılamayan durumlar olabilir. Bunu çocuğun ve kendinizin duygu yoğunluğu olmadığı uygun bir anda öğretmenle yüz yüze yapmanız yanlış anlaşılmaların önüne geçecektir.

25 İlkokula başlayacak çocuğunuzu okula nasıl hazırlayabilirsiniz?
Çocuğunuzun ilkokula kendine güvenerek başlaması için ona sorumluluklar vermeniz önemlidir. Çocuğun kendine yetebilmesi için öz bakım becerilerini kazanmış olması gerekir. Kendi başına tuvalete gidebilmesi, ellerini yıkayabilmesi, yemeğini yiyebilmesi gibi. Evde sınırlar koyabilmeniz gerekir. Çocuk evde evin kurallarıyla tanışmamışsa okuldaki kurallara uymakta zorlanır. Çocuğunuza sabretme, sırasını bekleme gibi becerileri kazandırmış olmalısınız. Çocuk masaya oturup bir etkinlik, bir boyama yapabilecek süre kadar sabretmelidir. En önemlisi eğer maddi imkanınız el veriyorsa çocuğunuzun okulöncesi eğitim almasını sağlamanız ilkokula daha güvenerek başlamasına destek olacaktır. Çocuğunuz öz bakım becerilerini kazanmış ise diğer önemli konu duygusal sosyal becerilerdir. Özellikle size bağımlı olmamasına dikkat etmeniz gerekir. Çocuğunuz siz olmadan da okula gelebilir, yemek yiyebilir,dışarı çıkabilir yasayabilir olmalıdır. duygusal olarak da hazırsa okula başlayabilir.

26 Okuldaki ilk gün hem çocuk hem de ailesi için bir hayli heyecanlıdır
Okuldaki ilk gün hem çocuk hem de ailesi için bir hayli heyecanlıdır. İlk gün ağlayabilir. Bu çok sık rastlanan bir durumdur. Bunu normal kabul ederek şu hususlara dikkat etmek gerekir:

27 İlk gün anne baba da en az çocuklar kadar heyecanlı ve kaygılı olabilir.
Bu durumda çocuğa hislerinizi belli etmemeye dikkat edin. Çocuk sizin ne hissettiğinizi anlamak isteyecek ve sık sık sizi kontrol edecektir. ebeveynin kaygısını hisseden çocuk, endişelenmek için haklı olduğu sonucuna varabilir bu da çocuğun sıkıntısını artırır

28 Okula başlamadan önce çocuğunuzla, okul hakkında olumlu konuşmalar yapın. Yeni arkadaşlar edineceğinden, öğretmeninin onu çok seveceğinden ve çok eğleneceğinden bahsedin. Çocuk ağlasa dahi ondan ayrılacağınızı kesin bir şekilde belirtin ve geri dönmeyin. sınıfta bekleyerek oyalanmayın. vedalaşmayı kısa tutun. bir müddet sonra çocuğunuz kendini iyi hissetmeye başlayacaktır.

29 Çocuğunuza siz yanında olmasanız bile, güvende olacağını söyleyin
Okul bitince onu okuldan alacağınızı özellikle belirtin. Çocuğu vaktinde okuldan almaya dikkat edin.

30 Çocukları okula başlayan ebeveynlere bazı öneriler:
Öncelikle kaygının pek çok nedeni olabileceği unutulmamalı ve çocuğun kaygısının hangi nedenden kaynaklandığı araştırılmalıdır. Okula başlayacak çocuğa; ebeveynleri tarafından okul, öğretmen, arkadaşlar, dersler vb. hakkında bilgilendirici bir konuşma yapılmalıdır. Çocuktaki kaygının en önemli nedenlerinden biri belirsizliktir. Çocuğun okul ortamı gibi ilk kez karşılaşacağı bir durumdan kaygı duyması gayet doğal bir süreçtir. Bu tarz bir açıklamayla çocuğun kafasındaki soru işaretlerini ortadan kaldırmak ve onu rahatlatmak mümkündür.

31 Okulun çocuğun hayatında önemli bir rolü olduğu, okula başlarken her çocuğun zorluk çekebileceği ancak zamanla buna alışacağı çocuğa anlatılmalıdır. Çocuğa, okula gitmek istiyor musun? Diye sorulmamalıdır. Okula gitmenin zorunlu bir davranış olduğu çocuğa açıkça anlatılmalı ve davranışlarla da desteklenmelidir. Bu süreçte anne babalar kararlı olmalı, çocuğa karşı otoritelerinden taviz vermemelidirler. Okula gitmek istemeyen çocuğun evde kalmasına izin verilmesi, çocuğun bu davranışını pekiştireceğinden bu tarz bir davranış ileride daha büyük sorunlara yol açabilir.

32 Okula gitmeyle ilgili bütün aile bireyleri ortak tutum benimsemeli ve özelikle anne baba arasında tutarlılık sağlanmalıdır. Çocuğun okul kaygısının onun anne babaya bağımlı olmasından kaynaklandığı düşünülüyorsa ev içinde de çocuğun anne babaya bağımlı olması azaltılmaya çalışılmalı, kendi başına bulduğu uğraşlar konusunda destek olunmalı, tek başına da oynayabileceği oyuncaklar ve oyunlar alınmalıdır.

33 Bazı durumlarda kaygıyı yaşayan taraf sadece çocuk olmaz anne babalar da çocukları okula başlarken bazı kaygılar yaşayabilirler. Çocuklarından ayrılma kaygısı yaşayan anne babaların olumsuz duygularını çocuklarına yansıtmadan, nötr bir ifade ile okula göndermeleri, çocuğun okula uyumunu kolaylaştıracaktır. Okulun ilk günü çocuğundan ayrılırken anne-babanın aşırı duygusal tepkiler vermesi, çocuğuna uzun süre sarılması, ağlaması gibi vedalaşmalar çocuğun kaygısını artıracağından ebeveynlerin buna dikkat etmeleri gerekmektedir.

34 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER  