OSMANLI’DA EGITIM KURUMLARI

... konulu sunumlar: "OSMANLI’DA EGITIM KURUMLARI"— Sunum transkripti:

1 OSMANLI’DA EGITIM KURUMLARI
AHİLİK E.GÜL MEDRESELER ENDERUN MEKTEBİ Erdoğan GÜL OSMANLI’DA EGITIM KURUMLARI

2 Ahiliğin Kurucusu AHİ EVREN Hakkında
AHILIK 1 2 Ahi Kelimesi Hakkında "Ahi" Kelimesi’nin kaynağı hakkında iki farklı görüş vardır ; Birincisi ; Arapça “KARDEŞİM" demek olan “AHİ" kelimesinden, İkincisi ise, Divanu Lugati Türk gibi kaynaklarda geçen ve “ELİ AÇIK, CÖMERT" anlamlarına gelen Türkçe “ADI" kelimesinden geldiği görülmüştür. Ahiliğin Kurucusu AHİ EVREN Hakkında ** "Ahi Evren" veya "Ahi Evran" adıyla tanınmaktadır. Bilinen tam adı ise Şeyh Nasreddin Mahmud el-Hoyî 'dir. ** Bugün İran sınırları içerisinde yer alan, HOY KASABASI ‘nda doğmuştur. ** Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber 1171 Yılında doğduğu rivayet edilmektedir… ** Tarihi birçok kaynakta 93 Yıl ömür sürdüğü belirtilmektedir. ** Anadolu'ya gelerek Kayseri yöresine yerleşmiş olan Ahi Evran, burada Deri İşlemeciliği Atölyesi kurmuştur. ** Kayseri'den sonra Konya, oradan da Kırşehir'e yerleşmiş olan Ahi Evran, AHİLİK SİSTEMİ ‘nin kurucusudur

3 Ahi Evren ‘e Göre Ahilik Düşüncesi
1 2 Ahi Evren ‘e Göre Ahilik Düşüncesi Ahilik Teşkilatı’nın kurucusu olan Ahi Evren ‘nin amacı; ** Kişiyi eğitimli,üretici ve topluma yararlı olacak bir hale getirmek ** Verimli ve Üretken bir çalışma ortamı oluşturmak ** Karşılıklı anlayış ve güven ortamı içinde yürüyen İş Bölümü ve İş Birliği ‘ni geliştirmek YANİ;…. AHİLİKTE ÖNEMLİ 4 DÖNEM ** “YAMAKLIK DÖNEMİ” --- Genelde 10 Yaşında olan çocuklar arasından seçilirlerdi. ** “ÇIRAKLIK DÖNEMİ” --- Ustaların yanında düzenli olarak 2 Yıl Yamaklık yapanlar ÇIRAKLIĞA yükselirdi.Bu dönemde işin incelikleri yanında büyüklerine saygılı olması ve yalan söylememesi öğütlenirdi… ** “KALFALIK DÖNEMİ” --- 3 Yıl ÇIRAKLIK ‘tan sonra KALFALIĞA yükselirdi.Ve bu dönemde kendisine işinde doğru ve dürüst olmaya yönelik öğütlerde bulunulurdu… ** “USTALIK DÖNEMİ” --- 3 Yıl KALFALIK ‘tan sonra USTALIĞA yükselirdi.Ve bu dönemde kendisine işinde doğru ve

4 AHILIK Geri AHİLER, Çarşılar, Bedestenler, ve Eğitim Zaviyeleri yaptırarak, Ahilik Teşkilatlarını kurar ve kurumsallaştırırlardı… Yine AHİLER ; topluma ; Türkçe konuşma, okuma, güzel yazı yazma davranış ve görgü kuralları,terbiye, edep, musiki, askerî bilgi, spor eğitimi gibi konuları öğretir, halkın ve gençlerin yeteneklerinin gelişmesini sağlarlardı.... Anadolu’nun her tarafını dolaşan, seyyah ve tarihçi İbni Batuta ( ), seyahatnamesinde Anadolu’da gördüğü Ahilerle ilgili ilginç ve geniş bilgilere yer vermektedir…Mükemmel misafir karşılama geleneğinden bahseder ve “Dünyada Ahilerden daha güzel işler işleyen görmedim” der. Türklerin yaşadığı tüm bölgelerde bu kurumun müesseseleştiğini, bilhassa meslek sahipleri, üretim ve ticaret yapanlar arasında gelişmiş bir örgütlenmeye sahip olduğunu anlatır.

5 Türk Tarihi’nde İlk Medrese Osmanlılar’da İlk Medrese
MEDRESELER 1 2 3 Türk Tarihi’nde İlk Medrese Türk Tarihi’nde İlk Medrese Büyük Selçuklu Hükümdarları Alpaslan ve Sultan Melikşah Dönemleri ’nde Vezirlik yapan NİZAM-I MÜLK tarafından Bağdat ‘ta kurulmuştur… İznik Medresesi’nin İlk Müderrrisi , Davud-i Kayseri’ dır… Osmanlılar’da İlk Medrese Osmanlılar’da İlk Medrese Orhan Bey Dönemi ‘nde İznik ‘te kurulmuştur… Zaman içinde Medreseler, içerisinde öğrencilerin öğrenimleri yanında yeme, içme ve barınma ihtiyaçlarının karşı-landığı VAKIFLAR tarafından finanse edilen bir yatılı okul şeklinde organize edildi…Genel bu eğitim,2 Yıl sürerdi… Bağdat / Nizamiye Medresesi Bu günkü sistemde Orta ve Yüksek Öğrenimi temsil eden Medreseler,Fatih Dönemi’nde daha da çoğalmış ve bu dönemde Sahn- Seman Medresesi yapılmıştır…Kanuni Dönemi’nde ise Süleymaniye Medreseleri yapılarak,Osmanlı Devleti’nin en büyük medresesi inşa edilmiştir.

6 MEDRESELER 1 2 3 Erzurum / Çifte Minare
Bursa / Yeşil Sultan-iye Medresesi Kastamonu / Nasrullah Münire Medresesi İznik / İznik Medresesi

7 Kastamonu / Nasrullah Münire Medresesi
MEDRESELER Geri Kastamonu / Nasrullah Münire Medresesi

8 MEDRESELER 1 2 3 İstanbul / Süleymaniye Medresesi Medreselerde Dersler
Müderris Odası (Öğrt.Hoca) İstanbul / Süleymaniye Medresesi Muid Odası (Asistan) Medreselerde Dersler Medreselerde talebe sayısı 20’yi geçmezdi Ders Anlatın Yöntemi,daha EZBERCİLİĞE dayanıyordu… Günde beş saat eğitim yapılırdı.Eğitim, Sabah Namazı sonrasında yapılan kahvaltı sonrasında (Sabah Saat 06.00) başlar ve Öğleye kadar ders yapılırdı… Öğleden sonra öğrenciler,ilgi alanlarına göre araştırma yaparlardı. Öğrenciler,SALI,PERŞEMBE ve CUMA GÜNLERİ tatil yaparlardı… Öğrenciler,ÜÇ AYLAR ‘da yurdun değişik yörelerine dağılarak,öğrendikleri ile ilgili uygulama yaparlardı… Böylece,öğrenciler;öğrendiklerini halk üzerinde tatbik ederlerdi… Bursa / Ahmet Paşa Medresesi İstanbul / Sahn-ı Seman Medresesi

9 ENDERUN MEKTEBÎ Enderun Mektebi’nin Kurulma Amacı
Enderun Mektepleri , DEVLET MEMURU yetiştirmek amacıyla kurulmuştur.Bir nevi bu okullara SARAY OKULLARI ‘da denmekte idi… Enderun Mektebi’ne Öğrencilerin Alınması Hristiyan Aileler’in 8-10 Yaşları arasındaki zeki ve yetenekli olan küçük çocukları DEVŞİRME SİSTEMİ ile alınıyor ve belli bir eğitim sonrasında Devlet Memuru / Yönetici olabilecekler ENDERUN MEKTEBİ ‘ne alınıyorlardı… Diğer çocuklar ise önce ACEMİ OĞLAN , oradan ise YENİÇERİ TEŞKİLATI ‘na asker olarak alınırdı… İstanbul / Topkapı Enderun Mektebi

10 Yamaklıktan Çıkarılma
AHILIKTE “ Y a m a k l ı k “ Geri Yamaklıkta Eğitim Yamaklar, İş Yerleri’nde Kalfalar ve Ustası tarafından mesleki eğitim alırken, Tekke ve Zaviyeler ’de de DİNİ ve SOSYAL BİLİMLER üzerine eğitim alırdı. Öncelikle AHİ TEŞKİLATI ‘nın genel ahlak kuralları öğretilirdi. Hafta içi ustasının yanında terbiye eğitimi alan yamaklar,Cumartesi Günü,ustalarının yanında o haftanın değerlendirmesini yaparlar ve yapmış oldukları olumlu-olumsuz davranışlarını sorgularlardı… Yamaklıktan Çıkarılma Yamaklar; Zina yapmak, Dedikodu yapmak, İftira etmek, Kibirlenmek, İçki içmek, Merhametsiz olmak, Kin tutmak, Sözünde durmamak, Hırsızlık etmek, Gibi davranışlarından her hangi bir davranışı yapması durumunda hiç af edilmez ve AHİLİK ‘ten çıkarılırdı…

11 En Uzun Çıraklık Dönemi Olan Meslek
AHILIKTE “ Ç ı r a k l ı k “ Geri Çıraklıkta Eğitim Çırak,İşyerinde en az üç kişinin denetiminde mesleğin inceliklerini öğrenirdi. Çırağın,mesleğin inceliklerini öğrenmenin dışındaki görevleri; Temizlik yapmak, Öte-beri işlerini yapmak, Haber götürmek, Dükkana ve Tekke-Zaviye’ye düzenli devam etmek, Ahlak Eğitimi ‘ni düzenli bir şekilde almaktı. Çıraklıktan kalfalığa 1001 günden sonra geçilirdi. (Yani,yaklaşık 3 Yıl…) En Uzun Çıraklık Dönemi Olan Meslek AHİLİK TEŞKİLATI ‘nda Çıraklık Dönemi en uzun olan meslek KUYUMCULUK ‘tur. Öyle ki,bu mesleği seçen Ahilerin Çıraklık Dönemi 20 Yıl ‘dır.

12 Kalfalık İle İlgili Genel Bilgiler
AHILIKTE “ K a l f a l ı k “ Geri Kalfalık İle İlgili Genel Bilgiler Usta olmaya hazır kişilerdi…İşlerini yapabilen ama henüz dükkan açmaya sermayesi olmayan ücretli kişilerdi. Kalfanın usta olabilmesi için kalfalık döneminde en az üç çırak yetiştirmesi şarttı. Kalfalık bütün mesleklerde 1001 gündü. (Yani,yaklaşık 3 Yıl…)

13 Ustalık İle İlgili Genel Bilgiler
AHILIKTE “ U s t a l ı k “ Geri Ustalık İle İlgili Genel Bilgiler Peştamal kuşanarak usta olmuş kişidir….Usta Ahiliğe girebilmesi için en az üç tane kalfa yetiştirmelidir. Usta olmayan kişiler Ahilik Teşkilatı ‘na giremez, ve İşyeri açamazlardı. Ahi Başı ‘nın onay vermesiyle Ustalık Belgesi alanlar,kendi iş yerlerini açmaya hak kazanırlardı. Kendi iş yerlerini açanlar,AHİLİK TEŞKİLATI ‘nın ortaya koyduğu CEZA SİTEMİ ‘ni kabul etmiş sayılır ve ona göre,mesleğinde doğruluk ve dürüstlüğü ortaya koymaya çalışırdı…( AHİLİK’TE CEZA SİSTEMİ )

14 AHILIKTE “ Ceza Sistemi “
Geri Ahilikte Ceza Ürün , verilen standartlara uymuyorsa , kalitesiz veya bozuksa, üstelik de yüksek fiyatla satıldığı edilmişse, bu durum hemen Ahi Başı ’na haber verilirdi. ( Her türlü ürünün fiyatı, mesleğin bağlı olduğu Ahi Birliği ‘nce düzenlenirdi…. Her ürünün maliyeti, işlenişi,satışı belli kurallara bağlanmıştı….Bu kurallar; hem meslek sahipleri arasındaki sürtüşmeleri ve haksız rekabetleri , hem de tüketicilerin mağdur olmasını önlüyordu...) Örneğin ; Ahi Başı,o bölgede AT EĞERİ ‘ni 6 Akçe, KATIR NALI 5 Akçe, MERKEP NALI 4 Akçe olarak belirlemiş ise,Ustalar,bu fiyattan yada daha aşağı fiyattan satmak zorunda imiş… Nalbant Ustası,hayvanın ayağına nal çakarken,çiviyi ata zarar verecek şekilde çakarsa,at iyileşinceye kadar,her türlü bakımını yapmak zorunda idi… Ahi Başı, ceza verilecek esnafın dükkanına gider, diğer esnaf ve halkın önünde dükkanı kilitler, dükkan sahibinin sağ ayağından pabucunu alır, dama atarmış. ( Pabucunu Dama Atmak…”deyimi buradan gelmektedir…) Pabucu dama atılan esnaf birlikten çıkarılır, bu ceza diğer esnaflara da duyurulurmuş.Birlik tarafından affedilinceye kadar hiç bir yerde çalışamazmış.

15 ÇİFTE MINARELI MEDRESE
Geri