Ruh Sağlığı Ve Bozuklukları

... konulu sunumlar: "Ruh Sağlığı Ve Bozuklukları"— Sunum transkripti:

1 Ruh Sağlığı Ve Bozuklukları

2 SUNUM PLANI ☺ RUH SAĞLIĞI ☺ RUH SAĞLIĞI ve BOZUKLUKLARI ☺ RUHSAL BOZUKLUKLARIN NEDENLERİ ☺ İNTİHAR ve İNTİHAR RİSKLERİ

3 ☺Dünya Sağlık Örgütüne göre SAĞLIK;
“Bedensel, sosyal, zihinsel ve duygusal olarak iyilik halidir“ şeklinde tanımlamaktadır. ☺ Ruh sağlığı, yaşam olayları karşısında nasıl hissettiğimiz, düşündüğümüz ve davrandığımızdır. ☺ Ruh sağlığı, genel olarak iyilik halinden iyi olmamaya ve hatta kötü olmaya kadar değişebilir. Her insan yaşamının herhangi bir döneminde ruh sağlığı ile ilgili sorun yaşayabilir ve problemleriyle baş etmede yardıma ihtiyaç duyabilir. Yaşanan bu sorunlar gerçek sorunlardır ve yaş, ırk, din, meslek, eğitim, aile tipi ne olursa olsun düşünceleri, duyguları, davranışları etkiler ve her insanın başına gelebilir.

4 RUHSAL BOZUKLUKLAR Şizofreni ve Psikotik bozukluklar
Duygudurum bozuklukları Anksiyete bozuklukları Somatoform Bozuklukları Dissosiatif Bozuklukları Dürtü Kontrol Bozuklukları Kişilik Bozuklukları Uyum Bozuklukları

5 ŞİZOFRENİ ve PSİKOTİK BOZUKLUKLAR
Şizofrenik belirtiler; Genellikle ergenlik döneminin sonlarında yada genç yetişkinlikte görülen, çeşitli oranlarda ve biçimlerde duygusal, davranışsal ve zihinsel bozuklukların eşlik ettiği, gerçeklik ilişkilerinde belirgin bozukluklarla ortaya çıkar. Düşünce biçiminde olağan dışı sapmalar, daha önceki gelişim dönemlerine gerileme eğilimleri ve çoğu kez halüsinasyonlar belirgin şekilde gözlenir.

6 ŞİZOFRENİ ve PSİKOTİK BOZUKLUKLAR
Bireyin genel görünümünü, konuşma ve ilişki kurma biçimini, duygulanımını, bilişsel yetilerini ve düşüncelerini etkileyerek, bireyin gerçeği değerlendirme yetisini bozar.

7 Şizofreni Ve Psikotik Bozukluklar
Konuşmada düzensizlik, hızlanma- yavaşlama, çocuksuluk veya hiç konuşmama Duygulanımda anlamsızlık(Anlamsız gülme-ağlama) Hayali sesler duyma, gerçekle hayali ayırt edememe Düşüncede anlamdan çok sözcüklerin kafiyesine önem verme Hastalığın ileri dönemlerinde bakımsız görünüm, temizlenmeme görülebilir.

8 DUYGU DURUM BOZUKLUKLARI
MANİ: Kendine güven duygusunun abartılı bir biçimde artması yada bazen büyüklük düşünceleri  Uyku ihtiyacının azalması  Hızlı konuşma  Düşüncelerde uçuşma  Dikkatin kolay dağılması  Amaca yönelik etkinliklerde artma  Aşırı neşeli, coşkulu bir duygu durum içine düşünce, kötü sonuçlara neden olabilecek zevk veren etkinliklere aşırı katılma

9 Anksiyete Bozuklukları
ANKSİYETE(KAYGI): Kolay giderilemeyen bunaltı, sıkıntı ve endişe duygusudur. Bu duygu hafif bir tedirginlik duygusundan panik derecesine varan yoğunlukta yaşanabilir. Bireyler gerçek bir tehlike olmadığı durumlarda bunaltı, sıkıntı yaşamaktadır. Kaygıyı sanki bir kötü haber alacakmış gibi nedensiz endişe duygusu olarak algılar ve tanımlar.

10 FOBİ: Normalde korkulmayacak belli bir durum yada belli bir nesne ile karşılaşınca ortaya çıkan korkudur. Kişi bu durum yada nesne karşısında bu denli korkulmayacağını bilir. Korkusunu anlamsız ve yersiz bulur. Fakat yine de korktuğu nesne yada durumdan kaçar.

11 SIKLIKLA KARŞILAŞILAN FOBİLER:
 Klostrofobi (Kapalı yer korkusu)  Zoofobi (Hayvan korkusu)  Niktofobi (Gece korkusu)  Agorafobi (Açık yer korkusu)  Hematofobi (Kan korkusu)  Sosyal fobi  Özgül fobi

12 PANİK BOZUKLUK Fizyolojik belirtilerin yanı sıra, kişide şiddetli bir ölüm korkusu yada delirme kontrolünü yitirme korkusu belirgindir.

13 Panik nöbeti sırasında aşağıdakilerin en az dördü görülmektedir;
Çarpıntı Terleme Titreme yada sarsılma Soluğun kesilmesi Göğüste sıkıntı hissi Bulantı yada karın ağrısı Baş dönmesi yada sersemlik hissi üşüme, ürperme yada ateş basması nefes darlığı yada boğuluyor gibi olma duygusu

14 OBSESİF-KOMPULSİF (SAPLANTI-ZORLANTI) BOZUKLUĞU
Saplantı, irade dışı gelen, bireyi tedirgin eden, benliğe yabancı, bilinçli çaba ile kovulamayan, yinelenen düşüncelerdir. ZORLANTI; Çoğu kez saplantılı düşünceleri kovmak için yapılan irade dışı yinelenen hareketlerdir.

15 OBSESİF-KOMPULSİF (SAPLANTI-ZORLANTI) BOZUKLUĞU
 bireyin zihni gerçekte kendisini hiç ilgilendirmeyen düşüncelerle doludur ve kendisine yabancı gelen dürtüler hissetmektedir.  karşı koyamadığı bazı davranışları gösterir.  zihnine takılan bu düşünceler birey için hiçbir anlam taşımadığı için, çoğu kez kendisine de saçma gelir  karşı koyamadığı bu düşünceler kişiyi bitkin düşürene dek oyalar ve kaygılandırır.  bilince takılan ve korku yaratan ve kişinin çabalarına karşı kurtulamadığı düşünce olarak adlandırılan saplantı bazı bireylerde davranışa dönüşür.

16 Evden çıkan birinin sürekli olarak kapının tam olarak kapanmadığını düşünmesi saplantıdır. Kişinin bu düşüncesi nedeniyle tekrar tekrar kapının tam olarak kapanıp kapanmadığını kontrol etmesi de zorlantıdır.

17 Somatoform Bozuklukları
 Psikolojik kökenli olup, yoğun stresle ortaya çıkan nörolojik bir bozukluk olduğunu düşündürecek şekilde oluşan, ağrılarla (baş, karın, bulantı, koordinasyon bozukluğu vb.) beraber toplumsal ve mesleki işlevsellikte bozulma görülür.

18 Dissosiatif Bozuklukları
 kendi aralarında birlik oluşturan bir ruhsal etkinlik grubunun, kişiliğin geri kalan bölümleriyle bağlarını kopararak, bağımsız bir biçimde etkinlik göstermesi durumu dissosiasyondur. Kaygının çok yoğun olduğu durumlarda kişilik düzeni o denli bozulur ki, savunma mekanizmaları, bilinci, belleği ve hatta bazen kişiliğin tümünü egemenlikleri altına alır ve psikozu andıran belirtilerin ortaya çıkmasına sebep olur.

19 Dürtü Kontrol Bozuklukları (Aralıklı Patlayıcı Bozukluğu)
 Saldırganlık eylemleri yada mala zarar verme ile sonuçlanan saldırganlık dürtülerine karşı koyamama davranışı vardır.  saldırganlığı ortaya çıkaran stres faktörüyle saldırganlığın derecesi arasında orantısızlık vardır. KLEPTOMONİ kişisel kullanım ve parasal değeri için gereksinilmeyen nesneleri çalmaya yönelik dürtülere karşı koyamama sonucu ortaya çıkan davranışlardır. PİROMANİ Birçok kez istekli ve amaçlı yangın çıkarma davranışıdır. Yangın çıkarma davranışı parasal kazanç sağlamak, antisosyal kişilik özelliği ve ideolojinin dışavurumuyla bağlantılı değildir.

20 Patolojik Kumar Oynama
Genel belirtileri şu şekilde sayabiliriz; kumar oynama üzerine kafa yorma, giderek artan miktarlarda parayla kumar oynama, kumar oynamayı bırakma girişimleri sırasında huzursuz olma, sorunlardan kaçmak için kumar oynama, kumar için gerekli parayı sağlamak için yasa dışı eylemlere başvurma. Trikotillomani; Göze çarpar derecede saç kaybı ile sonuçlanacak derecede, kişinin kendi saçını tekrar tekrar yolması şeklinde ortaya çıkar.

21 KİŞİLİK BOZUKLUKLARI KİŞİLİK BOZUKLUKLARININ TEMEL ÖZELLİKLERİ
Kişinin davranışları katıdır Toplumsal ve mesleki alanlarda sorunlar yaşar Diğer ruhsal bozukluklara kıyasla daha az düzeyde kişisel rahatsızlık yaratır.

22 PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
< İlk yetişkinlik yıllarından başlayarak kişi, çevresindeki insanların kasıtlı olarak kendisini küçük düşürücü yada tehdit edici davranışlarda bulunduğuna inanmaktır. < Yeterli bir dayanağı olmaksızın, başkaları tarafından sömürüleceği yada kendisine zarar verileceği inancı içindedir. < Ortada bir neden olmadığı halde, arkadaşlarının sadakatini ve güvenirliğini sürekli soruşturur.

23 ŞİZOİD KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
< Yetişkinliğin ilk dönemlerinde başlayarak yapılaşan, insanlara ilgisizlik ve duygusal yaşantılarda küntlükle belirlenen bir kişilik bozukluğudur. ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUKLARI < İlk yetişkinlik döneminden başlayarak yaşanan insan ilişkilerinde aksaklıklar, düşüncelerde görünümde ve davranışlarda garipliklerle belirlenen bir kişilik bozukluğudur. < Geleceği görme, telepati, altıncı his gibi doğaüstü güçlerle aşırı ilgilidir. SINIRDA KİŞİLİK BOZUKLUKLARI < temel belirtileri; insan ilişkilerinde bozulma, tutarlı bir kimlik duygusunu sürdürememe, belirgin duygusal tepki olarak kızgınlıkla kendisini gösterir. HİSTİRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU < Yetişkin yaşamdan itibaren süreklilik gösteren aşırı duyarlılık ve ilgi çekme çabaları vardır. Çevresindeki insanlardan sürekli olarak güvence, ilgi ve övgü bekler yada talep eder. NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU < Temel özelliği; kendini beğenmişlik, ben merkezcilik, yeterince olgunlaşmamış benliktir.

24 ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞU
< Başkalarıyla yakınlık kurmaktan korkarlar < Küçük düşme ve reddedilme korkusu nedeniyle, yakın ilişkilerden uzak dururlar. < Sosyal temasın artmasına neden olacağı düşüncesiyle, işlerinde terfi ettiklerinde tedirginlik yaşarlar. < Birinci derecede akrabaları dışında arkadaşları yoktur. < çekingen kişilik bozukluğunun şizoid kişilik bozukluğundan farkı, şizoid kişiler ailelerinin bir parçası isteği duymazlar ve insanlarla yakın ilişki kurmaktan hoşlanmazlar. BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU < Her insandan farklı oranlarda bağımlılık eğilimi vardır. Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişiler;  Olağan günlük kararlarını bile başkalarının tavsiyesi ve desteği olmadan veremez  Başkalarının görünüşlerine katılmadığı durumlarda kendi görünüşünü açıklamaz ve onların düşüncelerine katılır.  Sürekli terk edilme korkusunu yaşar ve eleştirildiğinde kolayca yıkılır.

25 Obsesif-kompulsif (saplantı-zorlantı) kişilik bozukluğu
< Erken yetişkinlikten itibaren süreklilik gösteren katı ve kusursuzluğa yönelik bir davranış örüntüsüdür. < Birey geliştirdiği katı standartlarına ve beklenti düzeyine bir türlü ulaşılamadığı için üzerlerinde çalıştığı işi bitiremez < Birey kurallarla listelerle düzenlilikle organizasyonla yada zamanın proglanmasıyla uğraşmaktan üzerinde çalıştığı konunun amacından uzaklaşır.

26 RUHSAL BOZUKLUKLARIN NEDENLERİ
BİYOLOJİK ETKENLER < Kalıtım < beden yapısı < beslenme yetersizlikleri ve bozuklukları < fiziksel travmalar PSİKOLOJİK ETKENLER < Çocukluk çağına ilişkin aşırı engellenmeler ve stres etkenleri < yetişkin yaşamda karşılaşılan engellenmeler ve çatışmalar

27 Çocukluk çağına ilişkin aşırı engellenmeler ve stres etkenleri
1. Çocuğun aşırı korunması, aşırı doyurulması, bağımlılığının sürdürülmesi 2. Çocuğa özerklik ve kişilik tanınmaması 3. Yetersiz annelik, ihmal ve reddedilme 4. Aile düzensizliği, parçalanması, yıkılması 5. Aşırı ahlak değerleri ve baskıları Bozuk ve tutarsız disiplin Şiddete maruz kalma Özdeşim örneklerinin yokluğu, olumsuzluğu yada yetersizliği Çocuklar arasında yeğlemeler Çocuğa erişilemeyecek amaçlar yüklenmesi Eğitim olanaklarının yetersizliği, düzensizliği ve uygunsuzluğu

28 Yetişkin yaşamda karşılaşılan engellenmeler ve çatışmalar
Gerçek yada imgesel başarısızlıklar Gerçek yada imgesel yitimler Çocukluktan kalma çatışma ve saplantılar Olumsuz yaşam koşulları Toplumsal Etkenler İçinde yaşadığı grubun eğitim ve yetiştirme geleneklerinin bozuk oluşu Bir gruba ait olamama, bağlanmama, Bir gruba aşırı bağlanıp kendini yitirme Toplumsal stresler (Harp, işsizlik)

29 DEPRESYON (ÇÖKKÜNLÜK)
Derin üzüntülü bir duygu durum içinde düşünce, konuşma ve hareketlerde yavaşlama ile durgunluk, değersizlik, güçsüzlük, isteksizlik, karamsarlık, duygu ve düşünceleri ile fizyolojik işlevlerdeyavaşlama gibi belirtileri içerir.

30 DEPRESYONUN NEDENLERİ
Önemli ekonomik sorunlar Aile bunalımları İş yaşamındaki çatışma ve doyumsuzluklar Emeklilik İş yitimi Sevgi nesnesinin yitimi Beden sağlığının bozulması Kişiliği örseleyen, inciten, onur kırıcı davranışlara maruz kalmak

31 GENEL BELİRTİLERİ Psikomotor yavaşlama
Genel isteksizlik, enerji azlığı, çabuk yorulma İlgi ve eylemlerde azalma Zevk aldığı şeylerden zevk alamama Dikkati yoğunlaştırma yetisinde azalma, dalgınlık Yetersizlik, değersizlik, suçluluk düşünceleri Geçmişe pişmanlıkla, geleceğe umutsuz kararsız bakış Uykuda azalma yada artma İştahta azalma yada artma İntihar düşünceleri

32 ANKSİYETE BOZUKLUĞU Anksiyete korkuya benzer bir duygudur. Kişi bu durumu sanki bir kötü haber alacakmış gibi nedensiz endişe duygusu olarak algılar ve tanımlar.Bu durum hafif bir tedirginlik duygusundan panik derecesine varan yoğunlukta yaşanabilir ve kişi üzüntüsünü kontrol etmeyi zor bulur.

33 Anksiyete Bozukluğunun Genel Belirtileri
Genel bir huzursuzluk Endişeli yüz Gergin duruş Hareketlerde tedirginlik, çabuk irkilme, çabuk kızma Sabırsızlık ve yerinde duramama Kişiler arası ilişkilerde endişeli ve huzursuz olma Kolay yorulma Uyku bozukluğu

34 Posttravmatik Stres Bozukluğu
Posttravmatik Stres Bozukluğunun Temel Nedeni < Travmanın yeniden yaşanması < istemediği halde olayın tekrar tekrar anımsanması < olayla ilgili yineleyen düşünceler < Çevresel bir uyaranın çağrıştırması sonucu, sanki travmatik olay yeniden oluyormuş gibi hissetme yada ani hareket etme < Başkalarına karşı yabancılık ve kopma hissi < Duygulanımda kısıtlılık < Aşırı uyanıklık yada abartılı ürkme tepkisi < uyku bozukluğu < Travmatik olayı çağrıştıran aktivitelerden kaçınma gibi belirtileri bulunmaktadır

35 Antisosyal Kişilik Bozukluğu
® Bir çok davranışları ile uzun süre yasa ve kurallara ters düşen suç sayılan davranışlar gösteren kişiler bu tanı grubuna girer. < Ebeveyn suçluluğu < aile ve çevrede antisosyal özdeşim modelinin varlığı < Parçalanmış aile < Çocuklukta istismar ve ihmal < Aile içi şiddete tanıklık etme

36 Antisosyal Kişilik Bozukluğunun Genel Belirtileri
< Çocukluk çağında yalancılık, hırsızlık, evden kaçma, kavgacılık davranışı gösterir. < Alkol ve psikoaktif maddelere düşkünlük < Aile yaşamında sorumsuz davranışlar < İnsan ve hayvanlara zalimce davranma, çevresine zarar verme < Dürtülerini engelleyemez, denetimsiz, atak ve saldırgan davranışlar gösterir, davranışlardan ötürü pişmanlık duymazlar

37 İntihar ve İntihara Teşebbüs Olaylarında Risk Faktörleri
Bireyin kendisini ölüme götüreceğini bilerek doğrudan yada dolaylı olarak yapmış olduğu eylemlere intihar davranışı denmektedir. İnsanlar farklı ve karmaşık kişisel ve çevresel faktörlerin etkisi ile intihar davranışına yönelebilirler İntihar davranışının ortay çıkmasında risk faktörleri önemlidir. Önleyici girişimler açısından bu faktörlerin bilinmesi önemli olacaktır. Ancak risk faktörlerinden birinin veya birkaçının varlığı o kişinin mutlaka intihar edeceği anlamına gelmemektedir.

38 İntihar ve İntihara Teşebbüs Olaylarında Risk Faktörleri
< Boşanmış yada dul olmak < İşsiz olmak < Yalnız olmak < Başarısızlık < Kronik fiziksel rahatsızlığın olması < Aile ilgisizliği < Sosyal destek azlığı < Ümitsizlik < Alkol ve diğer uyuşturucu kullanımı < Ruhsal bozukluğun varlığı (Depresyon, şizofreni, Madde Bağımlılığı) < İntihar düşüncelerinin varlığı < Daha önce intihar girişiminin olması