DAĞ OLUŞUMU (OROJENİK HAREKETLER) VE TÜRKİYE’DE DAĞ OLUŞUMU

... konulu sunumlar: "DAĞ OLUŞUMU (OROJENİK HAREKETLER) VE TÜRKİYE’DE DAĞ OLUŞUMU"— Sunum transkripti:

1 DAĞ OLUŞUMU (OROJENİK HAREKETLER) VE TÜRKİYE’DE DAĞ OLUŞUMU
27 Nisan 2017 Perşembe

2 Soru: Dağ oluşumu için gerekli koşullar nelerdir?
Cevap: a) Kalın tortul tabakaların bulunması b) Tabakaların yanlardan sıkıştırılması 27 Nisan 2017 Perşembe

3 Soru: Jeosenklinal ne demektir?
Cevap: Karalardan dış güçler tarafından taşınan materyaller, deniz ve okyanus tabanlarında birikir. Bu birikme (tortulanma) alanlarına jeosenklinal denir. 27 Nisan 2017 Perşembe

4 Soru: Orojenez (dağ oluşumu) ne demektir?
Cevap: Deniz diplerinde yığılan ve kalın katmanlar oluşturan jeosenklinaller (tortul tabakalar), birbirine doğru hareket eden kıtalar arasında sıkışarak kıvrılır ya da kırılır. Bu olaya orojenez denir. 27 Nisan 2017 Perşembe

5 Soru: Orojenik hareketlerin sonuçları nelerdir?
Cevap: Orojenik hareketler, kıvrım ve kırık dağlarını oluşturur. 27 Nisan 2017 Perşembe

6 Soru: Kıvrım dağları nasıl oluşur? Ülkemizden örnek veriniz.
Cevap: Birbirine doğru hareket eden kara parçaları arasındaki tabakalar, esnek bir yapıdaysa kıvrılır ve kıvrım dağların oluşturur. Ülkemizdeki Toros dağları ile Kuzey Anadolu dağları kıvrım dağlarına birer örnek oluşturur. 27 Nisan 2017 Perşembe

7 Soru: Antiklinal ve senklinal ne demektir?
Cevap: Kıvrım dağlarının oluşması sırasında kıvrılan tabakaların, kubbeleşen yüksek kısımlarına antiklinal, çanaklaşan alçak kısımlarına da senklinal denir. 27 Nisan 2017 Perşembe

8 Soru: Kırık dağları nasıl oluşur? Ülkemizden örnek veriniz.
Cevap: Büyük kara parçalarının birbirine doğru hareketiyle yanlardan sıkıştırılan tortul tabakalar, esnek bir yapıda değil de sert bir yapıdaysa kırılır ve kırık dağları oluşturur. Ege Bölgesi’ndeki dağları örnek olarak gösterebiliriz. 27 Nisan 2017 Perşembe

9 Soru: Fay, Horst ve Graben kavramlarını açıklayınız?
Cevap: Tortul tabakaların kırılmasıyla, tabakalar halinde yükselme ve çökmeler gerçekleşir. Kırılma doğrultusuna fay, kırılma hattı boyunca yükselen kısımlara horst, çöken kısımlara da graben denir. 27 Nisan 2017 Perşembe

10 Soru: Yeryüzündeki fay alanlarının özellikleri nelerdir?
Cevap: Yeryüzündeki fay alanları, yer kabuğunun zayıf dirençli alanlarını ve hareketli bölgelerini oluşturmaktadır. Bu nedenle başlıca deprem alanları, volkanik alanlar ve sıcak su kaynakları, yeryüzündeki fay hatları boyunca sıralanmıştır. 27 Nisan 2017 Perşembe

11 EPİROJENİK HAREKETLER TÜRKİYE’DEKİ EPİROJENİK HAREKETLER
27 Nisan 2017 Perşembe

12 Soru: Epirojenez ne demektir?
Cevap: Tabakaların karşılıklı durumları bozulmadan, yer kabuğunun geniş alanlarının, yavaş bir tempoyla yükselmesi veya alçalmasına epirojenez denir. 27 Nisan 2017 Perşembe

13 Soru: Epirojenik hareketler nasıl gerçekleşir?
Cevap: a) Kara kütlesinin yanlardan sıkıştırılmasıyla b) Kıta yükünün artması ya da azalmasıyla 27 Nisan 2017 Perşembe

14 Soru: Kıyı taraçaları (sekileri) nasıl oluşur?
Cevap: Dış güçler tarafından karalardan taşınan milyonlarca tonluk çakıl, toprak ve çeşitli materyaller, okyanus diplerinde toplanarak kara yükünün azalmasına neden olur. İklim olaylarının büyük ölçüde değişikliğe uğraması sonucu buzullar eriyerek karalar üzerindeki ağırlığı azaltır. Böylece hafifleyen kara, mantonun kaldırma kuvvetinin etkisiyle yükselmeye başlar. Kara yükselince, deniz seviyesi geriler, deniz altındaki bazı yerler kara haline gelir. Bu olay sonucu eski kumsallar, yükseklerde kalarak kıyı taraçalarını oluşturur. 27 Nisan 2017 Perşembe

15 Soru: Regresyon ne demektir?
Cevap: Karaların yükünün azalması ve yükselmesine bağlı olarak deniz seviyesinin gerilemesine regresyon denir. 27 Nisan 2017 Perşembe

16 Soru: Transgresyon ne demektir?
Cevap: Volkanik olaylar sonucu çıkan milyonlarca tonluk materyaller, buzul oluğumu, dış güçler tarafından taşınan materyallerin belirli bölgelerde birikmesi, kara yükünü artırır. Ağırlaşan kara, mantoya daha fazla batar ve kara kütlesinde genel bir çökme meydana gelir. Kara çökünce deniz, karaya doğru ilerler ve kıyının bir kısmı deniz altında kalır. Denizin karaya doğru ilerlemesine transgresyon denir. 27 Nisan 2017 Perşembe

17 Soru: Türkiye’deki epirojenik hareketleri açıklayınız.
Cevap: *Anadolu yarımadası, özellikle batı ve orta kısmı tektonik hareketlere bağlı olarak milyon yıldır sürekli yükselmektedir. * Karadeniz ve Doğu Akdeniz havzaları sürekli çökmektedir. * Çukurova ve Ergene havzalarında da çökmeler gerçekleşmektedir. 27 Nisan 2017 Perşembe

18 TÜRKİYE’DE VOLKANİK DAĞLAR
VOLKANİZMA TÜRKİYE’DE VOLKANİK DAĞLAR 27 Nisan 2017 Perşembe

19 Soru: Volkanizma ne demektir?
Cevap: Magmanın yeryüzüne çıkmasıyla ya da yeryüzüne yakın yerlere kadar sokulmasıyla meydana gelen olaylara volkanizma denir. 27 Nisan 2017 Perşembe

20 Soru: Volkanizmayla oluşan başlıca şekiller nelerdir
Cevap: Volkan Konisi: Volkanik faaliyette çıkan malzemenin üst üste birikmesiyle oluşan koni şeklinde kabartılardır. Ağrı, Tendürek, Süphan gibi tek dağlar birer volkan konisidir 27 Nisan 2017 Perşembe

21 Lav Platoları: Volkanik patlamayla çıkan lavlar akıcı ise bazen çok geniş bir alana yayılır. Lavlar, çukurlukları doldurarak geniş düzlükler oluşturur. Bu düzlükler, akarsular tarafından parçalanınca platolar oluşur. Doğu Anadolu’da lav platoları geniş yer kaplar 27 Nisan 2017 Perşembe

22 Krater: Volkan konilerinin üst kısmında bulunan ve volkanik patlamayla oluşan huni biçimindeki çukurluklardır. Bazı kraterlerin diplerinde sular birikerek göller oluşmaktadır. Bu tür göllere krater gölü denir. Nemrut dağının tepesindeki göl, bu türdendir 27 Nisan 2017 Perşembe

23 Kaldera: Volkanik dağlarda yeni ve şiddetli bir patlama olursa, krater genişler ve daha geniş çukurluğa dönüşür. Bu tür çanaklara kaldera denir. Bazı kalderalar, kraterlerin çökmesiyle oluşur 27 Nisan 2017 Perşembe

24 Maar: Çapları birkaç yüz metre ile birkaç kilometre arasında değişen, daire veya oval şekilli patlama çukurlarıdır. Maarlar gaz patlamasıyla oluşur. Konya Karapınar’daki Acıgöl ve Meke Tuzlası birer maar çukurunda oluşmuştur. 27 Nisan 2017 Perşembe

25 Soru: Türkiye’nin volkanik dağlarını bölgelere göre yazınız?
Cevap: * Doğu Anadolu’da; Büyük Ağrı, Küçük Ağrı, Tendürek, Süphan ve Nemrut dağları * Güneydoğu Anadolu’da: Karacadağ * İç Anadolu’da: Erciyes, Hasan Dağı, Melendiz, Karadağ ve Karacadağ * Ege Bölgesi’nde: Kula çevresindeki tüf konileri 27 Nisan 2017 Perşembe

26 TÜRKİYE’DE DEPREMLER VE KORUNMA YOLLARI
27 Nisan 2017 Perşembe

27 Soru: Deprem ne demektir?
Cevap: Yer kabuğunda görülen doğal oluşumlu sarsıntılara deprem denir. 27 Nisan 2017 Perşembe

28 Soru: Depremler oluşumlarına göre kaça ayrılır?
Cevap: Oluşumlarına göre depremler üçe ayrılır. Bunlar: Çöküntü depremler Volkanik depremler Tektonik depremler 27 Nisan 2017 Perşembe

29 Soru: Çöküntü depremleri nasıl oluşmaktadır? Nerelerde görülür?
Cevap: Bu depremler yer altındaki doğal mağara, tünel gibi boşlukların, tavanlarının çökmesiyle gerçekleşir. Bu tür depremlerin etki alanı dardır ve genellikle çözünebilen kayaçların bulunduğu (karstik) alanlar ile maden ocaklarının bulunduğu yerlerde meydana gelir. 27 Nisan 2017 Perşembe

30 Soru: Volkanik depremler nasıl oluşmaktadır? Nerelerde görülür?
Cevap: Volkanik patlamayla meydana gelen sarsıntılardır. Etki alanları dar olan depremlerdendir. Şiddeti ise volkanik faaliyetin özelliğine bağlıdır. Bu tür depremler daha çok aktif volkanların çevresinde görülür. Türkiye’de aktif volkan olmadığından bu tür depremlere rastlanmaz. 27 Nisan 2017 Perşembe

31 Soru: Tektonik depremler nasıl oluşmaktadır?
Cevap: Genellikle yer kabuğu hareketleriyle gerçekleşen depremlerdir. Yeryüzündeki kırık hatları (fay) boyunca meydana gelen geniş alanlı titreşim hareketleriyle oluşur. Şiddetli ve etkileri en fazla olan depremlerdir. 27 Nisan 2017 Perşembe

32 Cevap: Deprem merkezi: Depremin oluştuğu yerdir.
Soru: Deprem merkezi, iç merkez (hiposantr), dış merkez (episantr), odak derinliği, sismograf kavramlarını açıklayınız Cevap: Deprem merkezi: Depremin oluştuğu yerdir. İç merkez (Hiposantr): Depremin oluştuğu çöküntü alanıdır. Yerin km. derinliğindeki boşluklarda görülür. Dış merkez (Episantr): İç merkeze en yakın olan yeryüzündeki yere denir. Odak derinliği: İç merkezle dış merkez arasındaki uzaklığa odak derinliği denir. Sismograf: Deprem şiddetini ölçen alete sismograf denir. 27 Nisan 2017 Perşembe

33 Soru: Depremler odak derinliğine göre kaça ayrılır?
Cevap: Üçe ayrılır. Bunlar: a) Sığ depremler: 0 ile 60 km arasında görülür. Yıkıcı etkisi diğerlerinden fazladır. Türkiye’de görülen depremler genellikle bu tiptedir. b) Orta derinlikteki depremler: 60 ile 300 km arasında görülür. c) Derin depremler: 300 ile 700 km derinlikleri arasında görülür. 27 Nisan 2017 Perşembe

34 Cevap: Richter (Rihter) ölçeği
Soru: Günümüzde depremlerin şiddetlerine göre sınıflandırılması için en yaygın olarak kullanılan deprem ölçeği hangi ölçektir? Cevap: Richter (Rihter) ölçeği 27 Nisan 2017 Perşembe

35 Cevap: *Büyük Okyanus kıyıları *Alp-Himalaya kıvrım kuşağı
Soru: Yeryüzünde tektonik depremlerin en çok görüldüğü alanları yazınız? Cevap: *Büyük Okyanus kıyıları *Alp-Himalaya kıvrım kuşağı *Yakın zamanda tektonik hareketlere uğramış yerler. 27 Nisan 2017 Perşembe

36 Soru: Yeryüzünde depremlerin hiç görülmediği yerleri yazınız?
Cevap: Avustralya, Kanada, İskandinav yarımadası ve Doğu Avrupa 27 Nisan 2017 Perşembe

37 Soru: Türkiye’de görülen depremler nasıl oluşmaktadır
Soru: Türkiye’de görülen depremler nasıl oluşmaktadır? Sebepleri nelerdir? Cevap: Türkiye, kuzeyde Avrasya, güneyde Arabistan levhası arasında yer almaktadır. Arabistan kara kütlesi, kuzeye doğru yaklaşmakta ve Anadolu yarımadasını da kaydırmaktadır. Avrasya ile Arabistan arasında sıkışan Anadolu kara kütlesinde gerilme ve sıkışmaya bağlı olarak yoğun bir enerji birikmektedir. Bu enerjinin açığa çıkmasıyla depremler gerçekleşir. Ayrıca, Türkiye bugünkü jeomorfolojik görünümünü Üçüncü Jeolojik Dönem’in sonu ile Dördüncü Jeolojik Dönem’in başlarında almıştır. Buna göre Türkiye, genç bir arazi yapısına sahiptir. Bu özelliğiyle önemli bir deprem alanıdır. 27 Nisan 2017 Perşembe

38 Soru: Türkiye’de deprem görülme olasılığının en az olduğu yerleri yazınız.
Cevap: Türkiye’de beşinci deprem bölgesi diye tabir edilen bölgede deprem olma olasılığı en azdır. Bu bölge, Tuz Gölü’nün güneyinden başlar, Taşeli Platosu’nun bir kısmını da içine alarak Akdeniz’e ulaşır. 27 Nisan 2017 Perşembe

39 Soru: Türkiye’de şiddetli depremlerin görüldüğü yerleri yazınız.
Cevap: Bunları üç grupta değerlendirebiliriz. Kuzey Anadolu Deprem Bölgesi: Saroz Körfezi’nden Marmara Denizi’ne oradan İzmit Körfezi, Adapazarı, Düzce, Hendek, Bolu, Çankırı, Amasya, Tokat, Erzincan ve Erzurum’dan Van Gölü’nün kuzeyine kadar uzan bölgedir. Bu alan Kuzey Anadolu Fay hattını oluşturur. Batı Anadolu Deprem Bölgesi: Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz, Bakırçay ovaları, Güney Marmara ve İç Batı Anadolu’yu içerisine alan kuşaktır. Güneydoğu Anadolu Deprem Bölgesi: Samandağ, Antakya, Kırıkhan, Hassa, İslâhiye, K.Maraş, Malatya, Elazığ, Bingöl oluğundan Van Gölü’nün güneyine kadar uzanan hattır. Burada belirtilen alanlar 1. dereceden deprem tehdidi altında olan yerlerdir 27 Nisan 2017 Perşembe

40 Soru: Depremlerden korunmak ve depremlerin etkisini azaltmak için ne gibi önlemler alınabilir?
Cevap: - Kırık (fay) hatlarından uzak, sağlam zeminlere yerleşmek Mümkün olduğunca ovalarda yerleşmemek Depreme dayanıklı binalar inşa etmek Halkı, depremde alınacak sivil savunma önlemleri konusunda eğitmek gibi önlemler gereklidir. 27 Nisan 2017 Perşembe