GÜMRÜK TARİFELERİ VE TİCARET GENEL ANTLAŞMASI (GATT)

... konulu sunumlar: "GÜMRÜK TARİFELERİ VE TİCARET GENEL ANTLAŞMASI (GATT)"— Sunum transkripti:

1 GÜMRÜK TARİFELERİ VE TİCARET GENEL ANTLAŞMASI (GATT)
(GENERAL AGREEMENT ON TARRİFS AND TRADE) GATT

2 GATT Nedir? İngilizce adı “General Agreement on Tariffs and Trade” kelimelerinin baş harflerinin bir araya gelmesinden oluşan GATT, “Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması” anlamına gelmektedir.   GATT, dünya ticaretinde liberalleşmeyi amaçlayan küresel bir sistemdir. Bu sistem, üye ülkeler arasındaki ticareti, ticaret ilişkilerini, hukuki hakları ve yükümlülükleri kapsayan kurallardan ve prosedürlerden oluşan bir bütündür.

3 GATT : İkinci Dünya Savaşı sonrasında, dünyada barışı sürekli kılmak amacıyla, uluslararası ekonomik işbirliğinin tesis edilmesinin gerekliliği düşüncesi genel kabul görmüştür. Bu çerçevede, ülkelerin kalkınma çabalarına yardımcı olmak, uluslararası likidite ve mali güven gibi ihtiyaçlara cevap vermek ve uluslararası ticareti serbestleştirip artırmak amacıyla yeni kurumların oluşturulması yoluna gidilmiştir. IMF Dünya Bankası gibi “Bretton Woods” kurumları bu çabaların sonucunda ortaya çıkmıştır. Uluslararası mali alanda sağlanan işbirliğinin yanı sıra, uluslararası ticaretin serbestleştirilmesi yönünde de benzer bir işbirliğine ihtiyaç duyulması sonucunda, 50 kadar ülkenin temsilcisi tarafından “Uluslararası Ticaret Örgütü” (ITO) adı verilen bir uluslararası örgütün kurulması amaçlanmıştır. Öte yandan, ITO’nunkuruluş müzakereleri devam ederken, belirli mallar üzerinde tarife indirimlerinde bulunmak ve ITO’nun ülkelerce onaylanmasına kadar geçecek sürede bu indirimleri uygulamaya koymak amacıyla, 23 ülke Ekim 1947'de Cenevre'de “geçici” olarak nitelendirilen Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasını (GATT) imzalamışlardır. DTÖ’nun kurulamaması üzerine, “geçici” olma özelliğine rağmen, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması yılları arasında uygulana gelmiş ve dünya ticaretinde genel kabul gören bir çerçeve oluşturmuştur yılından bu yana, uluslararası kural ve disiplinlerin daha da iyileştirilmesi ve güçlendirilmesi amacıyla sekiz çok taraflı müzakere turu gerçekleştirilmiştir.

4 Sekiz Çok Taraflı Müzakere Turu Yaklaşık yarım yüzyıl boyunca, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasının (GATT) temel metni büyük ölçüde 1948 yılındaki halini korumuştur. Bununla birilikte temel metne, taraf olunması ihtiyari olan "çoklu anlaşmalar" biçimindeki ilaveler yapılmış ve tarifelerin daha da aşağıya çekilmesine yönelik çabalar sürdürülmüştür. Bu gelişmelerin çoğu, "müzakere turları" (Trade rounds) olarak bilinen çok taraflı ticaret müzakereleri yoluyla sağlanmış, uluslararası ticaretin serbestleştirilmesine yönelik en önemli adımlar GATT'ın hükümleri çerçevesinde yapılan müzakere turları vasıtasıyla atılmıştır. İlk yıllarda, GATT müzakere turları tarife indirimleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Daha sonra, 1960'ların ortalarında yapılan "Kennedy Pound" neticesinde bir GATT Anti-Damping Anlaşması sonuçlandırılmıştır. 1970'lerde gerçekleştirilen "Tokyo Round" ise, tarifeler dışındaki ticari engellerin müzakere edildiği ve mevcut sistemin geliştirilmesine yönelik konuların ele alındığı ilk kayda değer girişim olmuştur yılları arasındaki "Uruguay Round", sonuncu ve en kapsamlı müzakere turu olmuş, Dünya Ticaret Örgütü'nün kurulması ile birçok yeni anlaşmanın imzalanmasını sağlamıştır.

5

6 Türkiye GATT’a ne zaman üye olmuştur
Türkiye GATT’a ne zaman üye olmuştur? 1951 yılında İngiltere - Troquay’da yapılan müzakerelerde, bir çok ülke ile beraber Türkiye’nin de GATT’a katılması görüşülmüştür. Türkiye anlaşmayı 1953 yılında imzalamıştır GATTIN 3 TEMEL FONKSİYONLARI: 1-Üye ülkelerin uluslar arası ticarette uyacakları çok taraflı olarak uzlaşmaya varılmış bir kurallar bütünüdür. 2-Uluslarası ticareti serbestleştirmeye ve daha istikrarlı bi hale getirmeye yönelik uluslararası ticaret forumudur 3-Üye ülkeler arasındaki uyuşmazlıkların çözümlenebileceği uluslararası divandır. GATT’ın temel ilkeleri nelerdir? GATT dört temel prensip üzerine inşa edilmiştir EN ÇOK KAYRILAN ÜLKE KURALI : Sözkonusu ilke, üye ülkelerin ticari partnerleri arasında ayrım yapmamasını zorunlu kılmaktadır. Bir başka deyişle, bir üye ülke, herhangi bir ülkeye tanıdığı elverişli bir rejimi koşulsuz olarak tüm üye ülkelere uygulamak zorundadır . Bu kuralın çeşitli istisnaları bulunmaktadır. Bunlar, gümrük birlikleri, serbest ticaret anlaşmaları gibi bölgesel ticaret anlaşmaları ve genel preferanslar sistemi (GPS) gibi gelişme yolundaki ülkeler (GYÜ) lehine düşük gümrük vergisi alınması veya gümrük vergisinin alınmaması gibi ayrımcı nitelikteki uygulamalar ile Anlaşma’nın öngördüğü  ve telafi edici vergiler gibi bazı diğer uygulamalardır. . ULUSAL MUAMELE KURALI: Söz konusu kural, iç pazara ilişkin düzenleme ve uygulamalar yönünden ithal ve yerli mallar arasında ayrım yapılmamasını öngörmektedir. Ulusal Muamele İlkesi yalnız bir mal, hizmet ve fikri mülkiyet pazara girdikten sonra uygulanır. Bundan dolayı, yerli üretimden gümrük vergisine eş bir vergi alınmamış olmasına rağmen, ithal mal üzerinden gümrük vergisi alınması ulusal muamele ilkesine aykırılık teşkil etmez.

7 GÜMRÜK VERGİLERİNİN İNDİRİLEREK KONSALİDE EDİLMESİ: GATT çerçevesinde öncelikle gümrük tarifelerinin indirilmesi üzerinde yoğunlaşılmıştır. Her üye ülkenin taviz listesinde yer alan oranlar bağlı oranlar (bound rates) olarak adlandırılmakta ve ülkeler, uygulamada söz konusu oranların üzerine çıkamamaktadırlar. Bir başka deyişle, söz konusu oranlar o üye ülke bakımından bağlayıcı olmakta ve önemli ticaret partnerleriyle telafi amacıyla müzakere etmeksizin artırılamamaktadır. Uruguay Round müzakerelerinin en önemli sonuçlarından biri, ülkelerin taviz listelerini geliştirmeleri ve bağlı oranlar çerçevesinde yapılan ticaretin artmasıdır. TARİFELER YOLUYLA KORUMA:  Ticarette şeffaflığın sağlanmasının en etkin yolu korumaların tarifeler yoluyla yapılmasıdır. GATT, tarife dışı engellerin bazı istisnalar dışında tümüyle yasaklanmasını, tarifelerin de giderek azaltılmasını öngörmektedir. Tarım ürünlerindeki ithalat kısıtlamaları büyük ölçüde tarifelere dönüştürülmüş olup, söz konusu süreç "tarifikasyon" olarak adlandırılmaktadır. Tarım ürünleri tarifeleri %100 oranında bağlı bulunmaktadır

8 ÜYELİK ESASLARI Bir ülkenin GATTa üye olabilmesi için,mevcut üyelerin üçte iki oy çoğunluğu ile karar alınması gerekmektedir. son zamanlarda bağımsızlığını kazanan ülkelerin artması üye sayılarını arttırmıştır. dünya ekonomisinde önemli yeri olan sovyetler birliğinin üyelik girişimi abd nin etkisiyle engellenmiştir. çünkü abdye göre bu ülke gatta uyum sağlayabilcek ekonomiye sahip değildi. çin halk cumhuriyeti de aynı gerekçeyle üyeliğe kabul edilmemiştir. gattın ilk üyelerinden Tayvan Liberya Suriye ve lübnanda sonradan üyelikten çekilmilşlerdir. Japoncanın üyeliğe kabulu büyük tartışmalara yol açmıştır. çünkü bu üye ülker tarafından rakip olarak görülmüştür. 11 ağustos 1955 tarihinde üçte iki çoğunluk sağlanmış ve Japonya gatt üyesi olmuştur.

9 AMAÇLARI 1.Üyelerin hayat seviyelerinin yükseltilmesi 2. Reel gelir ve efektif talepte istikrarlı büyüme ile dünya kaynaklarında taö ve etkin kullanımı sağlamak 3.Üretim ve uluslararası ticaretin liberalleştirilerek geliştirilmesini sağlamak 4.Genel amaçlara ulaşmak için tarifeler ile ticarete konan diğer engelleri zamanla azaltmak 5.Mal fiyatlarında istikrar sağlamak 6.Gelişmiş ülke pazarına gelişmekte olan ülkerin sanayi ürünlerinin daha kolay girmesinin sağlanması

10 Gatt Anlaşması,Gatt Yapısı Ve Yönetimi
GENEL KURUL Kuruluşun en üst yetkili organıdır Yetkili organı her yıl genellikle sonbaharda toplanır Genel kurulda her üye ülkenin bir oyu vardır. İstisnalar dışında( yeni üyeliğe kabul gibi) kararlarda basit çoğunluk aranır Yıllık toplantılar 3-4 hafta devam eder. TEMSİLCİLER KONSEYİ Genel kurul adına günlük işleri yürütmekte sorumludur. Yılda ortalama 9 defa toplanır. Genel kurul yetkilerinin çoğunu bu konseye devretmiştir. TİCARET VE KALKINMA KOMİTESİ 26 Kasım 1964 tarihinde genel anlaşmaya eklenen 4 bölümün uygulanmasını kontrol etmekle yükümlüdür. ÖDEMELER DENGESİ KISITLAMA KOMİTESİ Ödemeler bilançosu açıkları sebebiyle ithalatını azaltan üyelerin durumlarını yakından izlemekte ve bu konuda IMF verilerine göredir.

11 Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)
Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT), Ekim 1947’de doğmuş ve Ocak 1948’de yürürlüğe girmiştir. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), GATT kapsamında yürütülen son çok taraflı müzakere turu -Uruguay Turu- sonucu, 1995 yılında kurulmuştur. Üyeleri 157 üyesi bulunmaktadır. 27 ülke ise gözlemci statüsündedir.

12

13 Kuruluş ve Amaçları: Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) çalışma alanı ve amaçları GATT’ ten daha kapsamlıdır. - Üye devletlerin birbirleriyle adil ve tam rekabet koşulları altında ticaret yapabilecekleri serbest ve açık bir ticaret sistemi oluşturmak, - Üye ülkelerin ticaret ve ekonomi alanındaki ilişkilerini geliştirmek, - Tam istihdamı gerçekleştirmek, - Reel gelir ile gerçek talep hacmindeki istikrarlı artışı sağlamak, - Mal ve hizmet üretim ve ticaretini geliştirmek, - Dünya kaynaklarının sürdürülebilir kalkınma hedefine en uygun bir şekilde kullanımına imkan vermek, - Farklı ekonomik düzeydeki ülkelerin ihtiyaç ve endişelerine cevap verecek şekilde mevcut kaynakları geliştirmektir. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Uruguay Round müzakereleri sonunda, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması'nın (GATT) yerini alan 29 ayrı çok taraflı hukuki belgeyi/anlaşmayı ve 25 Bakanlar Bildirisini kapsayan, 15 Nisan 1994 tarihinde Marakeş'te (Fas) imzalanan Dünya Ticaret Örgütü Anlaşması (Final Act) ile kurulmuştur.

14 Örgüt'ün temel işlevleri:
a) DTÖ'yü meydana getiren çok taraflı ve çoklu ticaret anlaşmalarının uygulanmasını ve denetlenmesini sağlamak, b) Çok taraflı ticaret müzakerelerinin yürütüldüğü bir forum oluşturmak, c) Ticari uyuşmazlıkların çözümünü sağlamak, d) Üye ülkelerin ulusal ticaret politikalarını izlemek, e) Küresel ekonomik politikayla ilgili diğer uluslararası kuruluşlarla işbirliğini sağlamak, f) Gelişme yolundaki ve geçiş sürecindeki ekonomilerin çok taraflı ticaret sistemi ile bütünleşmelerine yardımcı olmak.

15

16

17

18 Güncel Durum: Bugün DTÖ’nün gündeminde bulunan en önemli mesele 2001 yılı Kasım ayında Doha’da düzenlenen Dördüncü Bakanlar Konferansı ile “DTÖ Doha Kalkınma Turu” adı altında başlatılan çok taraflı ticaret müzakereleridir. “Doha Müzakereleri”, BM Binyıl Hedefleri ile uyumlu olarak özellikle En Az Gelişmiş Ülkelerin (EAGÜ) ve Gelişme Yolundaki Ülkelerin kalkınma çabalarına destek olabilecek bir süreç olarak başlamıştır. Üç yıl içinde tamamlanması öngörülen müzakereler, üyeler arasındaki görüş ayrılıkları nedeniyle, 2011 Kasım ayı itibariyle halen sonuçlandırılamamıştır. Müzakerelerin kilitlenmesinin en önemli nedenlerinden biri, tarım alanında daha serbest ve adil bir ticaret düzeni oluşturulması konusunda uzlaşmaya varılmamasıdır. Bununla birlikte, Doha Turu müzakerelerinin, GATT/DTÖ tarihinde daha önceki hiçbir turda görülmemiş ölçüde çok alanda yapılmakta olduğu bunun da müzakereleri zorlaştırdığı unutulamamalıdır. Ayrıca, sayısal çokluğun yanında, her bir müzakere alanında masaya yatırılan konuların içeriği de zenginleşmiştir. Üstelik bu alanlar birbiriyle bağlantılı olarak değerlendirilmekte ve bütün müzakere alanlarının “tek bir paket/taahhüt” içinde tamamlanması öngörülmektedir. Ayrıca, DTÖ’ne üye ülke sayısı 155’e ulaşmıştır. Bu sayı Kennedy Turu’nda ( ) 62, Tokyo Turu’nda ( ) 102, Uruguay Turu’nda ( ) ise 123 olarak kayda geçmiştir. Daha önce gelişmiş ülkelerin kendi aralarında vardıkları uzlaşılar diğer üyelerce er veya geç kabul görürken, artık GYÜ’ler de müzakerelerde söz sahibidirler. Müzakereleri çetrefilli hale getiren bu unsurlara, DTÖ konularıyla ve müzakere alanlarıyla yakından ilgilenen ve sürece dolaylı ama etkili biçimde katılan sivil toplum örgütlerini de eklemek gerekir.

19 DTÖ ve Türkiye: Ülkemiz Uruguay Round sonunda Marakeş’te DTÖ’nü kuran anlaşmayı imzalamıştır. Bu kapsamda çıkartılan Bakanlar Kurulu Kararı ile 26 Mart 1995 tarihinden itibaren DTÖ'ye kurucu olarak üye olmuştur. DTÖ üyeleri arasında GYÜ'ler grubunda yer alan ülkemiz, “Uruguay Round” anlaşmalarında öngörülen taahhütlerini yerine getirmiştir. Ülkemiz DTÖ'de GYÜ'ler grubunda yer almakla birlikte tarihi itibariyle AB ile tamamlanan Gümrük Birliği çerçevesinde Uruguay Round taahhütlerinin çok daha ötesine giderek uluslararası ticaretin serbestleştirilmesi konusunda diğer üye GYÜ'lerin ilerisinde bulunmaktadır.

20 Başbakanlık Makamının 13 Eylül 2002 tarih ve 2002/39 sayılı Genelgesi’yle, DTÖ' de müzakereye açılan konulara yönelik ulusal hazırlıklarda etkin ve verimli bir eşgüdümün sağlanabilmesi ve ülkemiz görüşlerinin kapsamlı olarak belirlenebilmesi amacıyla, Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın bağlı bulunduğu Devlet Bakanı veya gerekli görülen durumlarda Dış Ticaret Müsteşarı Başkanlığında, aşağıdaki Bakanlık, Kurum ve Kuruluşlarımızın temsilcilerinin katılımıyla "DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ İLE KOORDİNASYON KURULU" kurulması kararlaştırılmıştır.

21 -Adalet Bakanlığı -Dışişleri Bakanlığı -Maliye Bakanlığı -Bayındırlık ve İskan Bakanlığı --Sağlık Bakanlığı -Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı -Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı -Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı  -Kültür ve Turizm Bakanlığı -Orman ve Su İşleri Bakanlığı -Kalkınma Bakanlığı  -Hazine Müsteşarlığı  -Gümrük ve Ticaret Bakanlığı  -Avrupa Birliği Bakanlığı  -Rekabet Kurumu Başkanlığı  -Kamu İhale Kurumu Başkanlığı -Türk Patent Enstitüsü Başkanlığı Ayrıca, 12 Mart 2003 tarihli ilk Kurul toplantısında alınan karar uyarınca, özel sektörü temsilen TOBB, TUSİAD, TİM ve TURKTRADE temsilcileri de Kurul toplantılarına davet edilmektedirler. Dış ticareti hızla büyüyen bir ülke olan Türkiye bakımından DTÖ'nün giderek daha da önem kazanacağı değerlendirilmektedir.

22 Ülkemiz Açısından Önem Taşıyan DTÖ Anlaşmaları
DTÖ Anlaşmaları, mal, hizmetler ve fikri mülkiyet alanlarını kapsamaktadır. GATT 1947, DTÖ Anlaşmaları açısından esas alınacak genel çerçeveyi çizmektedir. DTÖ’yü Kuran Anlaşma’nın eki Ek 1 A’da, GATT 1947’nin yanı sıra, Mal ticaretine ilişkin antlaşmalar sıralanmaktadır: Tarım Anlaşması Anti Damping Anlaşması Sübvansiyonlar ve telafi edici önlemler Anlaşması Koruma Önlemleri Anlaşması Ticarette Teknik Engeller Anlaşması Sağlık Ve Bitki Sağlığı Önlemler Anlaşması Gümrük Kıymeti Anlaşması Sevk Öncesi İnceleme Anlaşması Menşe Kuralları Anlaşması İthalat Lisansları Anlaşması

23 DTÖ Kapsamında Bakanlığımızın Etkin Olarak Yer Aldığı Çalışma Alanları
-Ticaretin Kolaylaştırılması -Tercihsiz Menşe Kuralları -Gümrük Kıymeti -Fikri Mülkiyet Hakları -Sanayi Ürünlerinde Tarife İndirimi -Hizmetler Ticareti -GATS

24 Önemi: DTÖ Doha Kalkınma Gündemi Müzakereleri yaklaşık 11 yıldır devam etmektedir. Bu çerçevedeki müzakere başlıklarından birini Ticaretin Kolaylaştırılması başlığı oluşturmaktadır. Burada özellikle gümrük alanında yapılacak düzenlemelerle ticaretin kolaylaştırılmasına yönelik bir anlaşma üzerinde çalışılmaktadır. Müzakereler gelecekte anlaşmaya dönüşmesi beklentisi ile yürütülmektedir. Bakanlığımız söz konusu müzakerelere başından beri aktif olarak katılım sağlamaktadır. Müzakereler başarıyla sürdürülmekte olup, Taslak Metin’de yer alan hükümlerde ciddi sıkıntıya yol açan bir durum bulunmamaktadır. Bakanlığımızca Metnin ülkemiz çıkarları doğrultusunda şekillendirilmesi için gerekli çaba sarf edilmektedir. GATT 1994 Menşe Kuralları Anlaşması ile kurulan Tercihsiz Menşe Kuralları Komitesi ile Gümrük Kıymeti Anlaşması ile kurulan Gümrük Kıymeti Komitesi çalışmaları Bakanlığımızca takip edilmekte ve ülkemiz adına gerekli katkılar yapılmaktadır. GATT 1994 TRIPS’ in (Ticaretle ilgili Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması) idaresi ile görevli TRIPS Konseyi’nin, sahte ve taklit mallarla ilgili sınır önlemleri faaliyetleri Bakanlığımızca takip edilmekte, ülke gözden geçirmelerine tarafımızdan katılım sağlanmaktadır. Yabancı şirketleri dolayısıyla yatırımı yakından ilgilendiren, Bakanlığımızın görev ve sorumluluk alanında yer alan ve ticari hayatı tamamen yenileyen düzenlemelerin, 26 Ocak 1995 tarih ve 4067 sayılı Kanun ile onaylanan Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kuruluş anlaşması ekinde yer alan taahhüt listemizle uyumlu bir şekilde hazırlanması yönündeki çalışmalar titizlikle yapılmaktadır. GATS Hizmet Ticareti Anlaşması kapsamında gümrük hizmetleri açısından gerekli değerlendirmeler Bakanlığımızca yapılarak koordinatör Bakanlıklara katkı sağlanmaktadır.

25

26

27 Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve GATT Arasındaki Farklar Nelerdir?
*DTÖ, sadece GATT'ın biraz genişletilmiş bir şekli değil, aksine tamamen değişik bir yapıya ve farklı bir karaktere sahiptir. İkisi arasındaki temel farklılıklar şöyle sıralanabilir; *GATT, herhangi bir kurumsal yapısı olmayan ve kuruluşundaki amacı 1940'ta Uluslararası Ticaret Örgütü'nü kurmak olan ve bu amaçla çeşitli kuralları içeren çok taraflı bir anlaşmadır, *GATT, geçici olarak kurulmuş ve 40 yıllık bir faaliyetten sonra anlaşmaya taraf olan hükümetler GATT'ı sürekli bir anlaşmaya çevirmek istemişlerdir. DTÖ taahhütleri buna karşın sürekli bir karakter taşımaktadır, *GATT kuralları sadece mal ticaretini kapsarken, DTÖ mal ticaretinin yanında, hizmetler ticareti ve ticari nitelikteki fikri mülkiyet haklarını da kapsamaktadır, *GATT anlaşması çok taraflı bir araçken 1980'lerde yeni pek çok anlaşma ilave edilerek, selektif bir yapıya dönmüştür. DTÖ'yü oluşturan anlaşmalar ise neredeyse tamamı çok taraflıdır ve taahhütler üyelerin tamamını bağlamaktadır, *DTÖ, GATT'a göre anlaşmazlıkların çözümünde daha hızlı çalışan, otomatik mekanizmalara sahiptir.

28 KAYNAKÇALAR:

29 HAZIRLAYANLAR 2120703367 AYLİN HAZAR 2120703311 MİNE DALLI
GİZEM ÖZKOCA TURGUT GEÇER TOLGA AKKOYUN RIDVAN AĞGÜL MERVE KARTAL