Çağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi.

Çağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Anayasa Hukuku 12. Hafta (25/ ) Seçimler

Seçimler İki değişik demokrasi teorisi vardır:
- Normatif Demokrasi Teorisi Halkın halk tarafından, halk için yönetimi olarak tanımlanır. - Ampirik Demokrasi Teorisi İdeal anlamda demokrasiyi değil, “bu ideale kaba taslak yaklaşan... gerçek demokrasiler”i esas alır.

Seçimler - Ampirik Demokrasi Teorisinin Ortak Özellikleri
Etkin siyasal makamlar seçimle iş başına gelmelidir. Seçimler düzenli aralıklarla tekrarlanmalıdır. Seçimler serbest olmalıdır. Muhalefetin iktidar olma şansı mevcut olmalıdır.

Seçimler - Seçimin fonksiyonları Yöneticilerin kim olacağını belirler.
Yöneticilerin izleyeceği politikayı halk oylar Meşru iktidar halkın rızasına dayalı iktidar olduğu için, seçim kamu iktidarının meşruluğunu sağlar Seçim, düzenli aralıklarla tekrarlandığından aynı zamanda bir hesap sorma aracıdır. Seçim, belli bir siyasal sistemde “toplumsal gerilimi” hafifletir. Seçim, siyasal temsil kanallarının açık olması şartıyla, ülkede siyasal bütünleşmeyi sağlar.

Seçimler - Oy Hakkı - Seçim Sistemleri

Seçimler I. Oy Hakkı “Oy”, bir kişinin seçilmesi veya bir metnin kabul edilmesi veya reddedilmesi konusunda açıklanan irade beyanıdır. Oy, oy hakkına sahip olan kişinin bir “pusula”yı sandığa atmasıyla kullanılır. Bu anlamda “oy”, seçimlerde ve halkoylamala-rında görülür.

Seçimler Oy Hakkı (AY m. 67) Oy Hakkının Şartları Oy Hakkının İlkeleri
1.Genel Oy 2. Eşit Oy 3. Doğudan Oy 4. Bireysel Oy 5. Kişisel Oy 6. Gizli Oy 7. Meburi/İhtiyari Oy 8. Serbest Oy 9. Açık Sayım 10. Yargısal Çözüm Olumlu Şartlar 1. Vatandaşlık 2. Yaş 3.Seç.List. Olumsuz Şartlar 1. Ehliyetsizlik 2. Liyakatsizlik

Seçimler A. Oy Hakkının Şartları
Oy hakkının şartları somut olarak her ülkenin kendi anayasası tarafından belirlenmektedir. O nedenle bu konuda her ülkenin kendi anayasasına bakmak gerekir. Ör: Türkiye’de oy hakkı 1982 Anayasasının 67’nci maddesinde düzenlenmiştir. Oy hakkının bazı genel şartları vardır. Bu şartlar; - “Olumlu şartlar” ve -“Olumsuz şartlar” ikiye ayrılır

Seçimler A. Oy Hakkının Şartları 1. Olumlu Şartlar
a) Vatandaşlık: Siyasal hak olduğu için, bu hak kural olarak sadece vatandaşlara aittir. Günümüzde istisnalar var: Bazı ülkeler yabancılara da özellikle yerel seçimlerde oy hakkı veriyor: Fransa AB üyesi devlet vatandaşları için bu hakkı tanımış. b) Yaş: Oy hakkına sahip olmak için belirli bir yaşı doldurmuş olmak gerekir. Bu Türkiye’de 18’dir. c) Seçmen Listesine Yazılı Olmak: Oy hakkının diğer şartlarını taşısa da seçmen listesinde kayıtlı olmayan oy kullanamaz. Yurtdışında yaşayan ama seçmen listesinde olmayanlara gümrüklerde oy verme hakkı verilmiştir.

Seçimler A. Oy Hakkının Şartları 2. Olumsuz Şartlar
a) Ehliyetsizlik: Kişinin fiil ehliyetinden yoksun olması demektir. Fiil ehliyetinden yoksun kişiler gerek medeni gerekse siyasal haklarını kullanamazlar. Medeni hukuk bakımından bunlara “kısıtlı (mahcur)” denir. b) Liyakatsizlik: Bazı ülkelerde “liyakatsizlik” olarak nitelendirebileceğimiz bazı durumlarda bulunan kişilere de oy hakkı tanınmamaktadır. Temel düşünce, bazı suçları işleyenlerin devlet yönetimine katılmasına engel olmaktır.

Oy kullanamıyacak olanlar: Madde 7 – Aşağıda yazılı olanlar oy kullanamazlar: 1. Silah altında bulunan erler, onbaşılar ve kıta çavuşları (Her ne sebeple olursa olsun, izinli bulunanlar da bu hükme tabidir), 2. Askeri öğrenciler. 3. Ceza infaz kurumlarında hükümlü olarak bulunanlar

Seçmen olamıyanlar: Madde 8 – Aşağıdaki kimseler seçmen olamazlar: 1. Kısıtlı olanlar, 2. Kamu hizmetinden yasaklı olanlar. .

Seçimler B. Oy Hakkının İlkeleri 1. Genel Oy İlkesi:
“Genel oy” veya “oy hakkının genelliği” ilkesi, oy hakkının servet, vergi, yetenek, cinsiyet ve ırk şartları bakımından kısıtlanmamasıdır. Tarihte genel oy ilkesinin kabulünden önce, “kısıtlı oy ” ilkesi vardı. Oy hakkına sahip olmak için; - Belirli bir servete sahip olmak: (1876 AY döneminde uy.) - Vergi vermek (nimet/külfet) : (1908’de Türkiye’de uygulanmış) - Belirli eğitim düzeyine (yeteneğe) sahip olmak: 1962 AY taslağında vardı) - Erkek olmak (Cinsiyete bağlı oy): (Kadına oy ilk defa ABD’de 1869’da, Türkiye:1934) - Belirli bir ırktan olmak gibi bazı şartlar gerekiyordu.

Seçimler B. Oy Hakkının İlkeleri 1. Genel Oy İlkesi:
Genel oy ilkesine geçiş, 1830’larda İngiltere’de oy verme hakkının genişletilmesiyle başlamış ve tam geçiş 20. yy’da gerçekleşmiştir. Ör: Kadınlara oy hakkı - İlk defa 1869’da ABD’de, 1906’da Finlandiya’da tanınmış, - Türkiye’de 1934’de (erkekler için 1924), - İsviçre’de 1971’de tanınmıştır.

Seçimler B. Oy Hakkının İlkeleri 2. Eşit Oy İlkesi:
“Eşit oy” veya “oy hakkının eşitliği” ilkesi, her seçmenin sadece ve sadece bir oy hakkına sahip olması demektir. Günümüzde bu ilke genel kabul görmüştür. Ancak, geçmişte bazı niteliklere sahip seçmenlere birden fazla oy hakkı verildiği görülmüştür. Örneğin, Fransa’da 1820 tarihli seçim kanunu vergi ödeyen seçmenlere çift oy hakkı tanımıştır.

Seçimler B. Oy Hakkının İlkeleri
3. Tek Dereceli Seçim veya Doğrudan Oy İlkesi: “Tek dereceli seçim” de denen “doğrudan oy” sisteminde, seçmenler bizzat ve doğrudan doğruya temsilcilerini seçerler. İki dereceli seçim de denen “dolaylı oy sistemin”de ise, seçmenler; - “Birinci seçmenler” ve - “İkinci seçmenler” olmak üzere ikiye ayrılırlar.

3. Tek Dereceli Seçim veya Doğrudan Oy İlkesi: İlk aşamada birinci seçmenler ikinci seçmenleri seçer. İkinci aşamada ikinci seçmenler milletvekillerini seçerler. Günümüzde tek dereceli seçim ilkesi kabul görmüştür. Ülkemizde 1946 yılına kadar iki dereceli seçim ilkesi uygulanmıştır. Bugün ABD’de iki dereceli seçim ilkesi uygulanmaktadır.

Seçimler B. Oy Hakkının İlkeleri 4. Bireysel Oy İlkesi:
“Bireysel oy” veya “oy hakkının bireyselliği” ilkesi birtakım grupların değil, bireyin oy hakkına sahip olması demektir. Seçmene seçme hakkı, bir sosyal, ekonomik grubun üyesi olduğu için değil, birey olması nedeniyle verilmiştir. Bu hak ilk defa 1789 yılında Fransız İhtilalı ile ortaya çıkmıştır.

Seçimler B. Oy Hakkının İlkeleri 5. Kişisel Oy İlkesi:
“Kişisel oy” veya “oy hakkının kişiselliği (şahsîliği)” ilkesi, oy verme hakkına sahip olan kişinin bizzat sandık başına giderek oy pusulasını kendi eliyle sandığa atması demektir. - Evde oy: İsviçre’de sakat veya hastalar için uy. - Bulundukları yerde oy: Türkiye’de sandık kurulu görevlilerine uygulanır - Vekaletle oy: İsviçre’nin bazı kantonlarında uy.

Seçimler B. Oy Hakkının İlkeleri 6. Gizli Oy İlkesi:
“Gizli oy” veya “oy hakkının gizliliği”, seçmenin kendisi dışında kimse onun ne yönde oy kullandığını görmemesidir. Gizli oy ilkesi seçmenin serbestliğinin sağlanmasının bir gereğidir. Bu nedenle demokrasinin temel şartlarındandır.

7. Mecburî Oy ve İhtiyarî Oy İlkeleri: “Mecburî oy” ilkesine göre, seçmenler seçimlerde oy kullanmak zorundadırlar. Oy kullanmayan seçmenlere kanun ceza verilmesini öngörebilir. “İhtiyarî oy” ilkesine göre ise seçmen oy kullanmak zorunda değildir. Bugün genel eğilim “ihtiyari oy” yönündedir. Ancak, bu durumda da seçime katılım düşük olmaktadır. Türkiye’de “mecburi oy” ilkesi kabul edilmiştir.

8. Serbest Oy veya Seçimlerin Serbestliği İlkesi: Vatandaşların hiçbir baskı, zorlama, tavsiye ve telkin altında olmadan oy kullanabilmelerini ifade eder. 9. Açık Sayım ve Döküm İlkesi: Oyların sayımının ve dökümünün alenî olarak yapılmasını ifade eder. Bu seçimin dürüstlüğünü sağlayan bir ilkedir.

10. Seçim Uyuşmazlıklarının Yargısal Çözümü İlkesi: Seçim işlemleri (adaylık, oy verme, sayım ve döküm, sonuçların açıklanması, seçilenlerin belirlenmesi vb.) uyuşmazlık konusu olabilir. Bu uyuşmazlıklar yargı organlarınca çözülür. Yargısal denetimin olmadığı bir sistemde seçimlerin serbestliği ve dürüstlüğünden söz edilemez. «Seçim uyuşmazlıklarının siyasal çözümü sistemi» de vardır ama günümüzde artık uygulanmamaktadır. Türkiye’de 1954’e kadar uygulandı.

Seçimler II. Seçim Sistemleri
Seçim sistemleri oyların milletvekilliklerine dönüştürülmesinde kullanılan teknik usûllerdir. Diğer bir ifadeyle, seçim sistemleriyle partilerin almış oldukları oya göre bir seçim çevresinde kaç milletvekili çıkaracakları belirlenmektedir. Örneğin 5 milletvekili çıkaran ve geçerli oyun kullanıldığı bir seçim çevresinde; - A Partisi , - B Partisi , - C Partisi , - D Partisi oy almışsa, hangi parti kaç milletvekili çıkaracaktır? İşte bu soruya “seçim sistemleri” denen formüller kullanılarak cevap verilir.

Seçimler II. Seçim Sistemleri Seçim Çevresi:
Hollanda ve İsrail hariç, seçimler ülke düzeyinde değil, belli bir “seçim çevresi” düzeyinde yapılır. Bu amaçla ülke önce seçim çevrelerine bölünür. Seçim çevrelerinin oluşturulmasında genellikle il, ilçe gibi idarî bölümler esas alınır. Ancak bu her zaman kural değildir. Büyük iller birden fazla seçim çevresine ayrılabilir.

Seçim Çevresi Düzeyinde
Seçimler II. Seçim Sistemleri Çoğunluk Sistemi Nisbi Temsil Sistemi Tek Turlu İki Turlu Ulusal Düzeyde Seçim Çevresi Düzeyinde Tek İsimli Listeli 1. En Büyük Artık Usulü 2. En Kuvvetli Ortalama 3. Milli Bakiye Usulü 4. D’Hont Usulü

Seçimler II. Seçim Sistemleri A. Çoğunluk Sistemi
Bir seçim çevresinde en çok oyu alan parti, o seçim çevresindeki milletvekilliğini ve milletvekilliklerinin tümünü alır. 1. Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi Belirli bir seçim çevresinde en çok oyu alan aday veya en çok oyu alan partinin bütün adayları seçilmiş olur. Bu sisteme “basit çoğunluk” veya “nispi çoğunluk” sistemi de denir. Bu sistemin “tek isimli” ve “listeli” olmak üzere iki değişik uygulama biçimi vardır.

1. Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi a) Tek-İsimli Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi Ülke her biri sadece bir milletvekili çıkaran seçim çevrelerine bölünür. Bu nedenle bu sisteme “dar bölgeli çoğunluk sistemi” de denir. İngiltere’de ortaya çıktığı için bu sisteme “İngiliz sistemi” isminin verildiği de olur. Günümüzde bu sistem, İngiltere, ABD ve bazı Anglo-Sakson ülkelerinde uygulanmaktadır.

1. Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi a) Tek-İsimli Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi Bu sistemde seçim tek turda yapılır. Bu turda bir seçim çevresinde en çok oyu alan seçilmiş olur. Örneğin, geçerli oyun kullanıldığı bölgede, A:40.000, B:38.000, C: oy almışsa, Aday A seçilmiş olur. Bu sistemin en büyük avantajı, açık bir parlamento çoğunluğunun oluşmasına imkan vermesidir. Bazı istisnai durumlarda ülke genelinde azınlıkta kalmış bir partinin parlamentoda çoğunluğu sağlaması mümkündür.

1. Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi b) Listeli Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi Ülke her biri birden fazla milletvekili çıkaran seçim çevrelerine bölünür. Bu nedenle, bu sisteme “geniş bölgeli çoğunluk sistemi” de denir. Bu sistemde, her parti liste halinde o seçim bölgesinde çıkaracağı sayıda aday gösterir. Seçmen bir partiye yani listeye oy verir.

1. Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi b) Listeli Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi Seçim tek turda yapılır ve en çok oyu alan parti, o seçim çevresindeki milletvekillerinin hepsini kazanmış olur. Ör: geçerli oyun kullanıldığı ve beş milletvekilinin seçileceği bölgede, A partisi: , B partisi: , C partisi: oy almışsa, A partisi tüm milletvekilini kazanır. Burada oyların bir fazlasını almak yeterlidir; salt çoğunluğa ihtiyaç yoktur.

1. Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi b) Listeli Tek-Turlu Çoğunluk Sistemi Türkiye’de yılları arasında uygulanmıştır seçimlerinde oyların % 56’sını alan Demokrat Parti sandalyelerin % 93’ünün almıştır. Bu sistemin güçlü ve istikrarlı hükümetler çıkarma gibi avantajı olsa da adaletsiz sonuçlar vermesi nedeniyle eleştirilmektedir.

2. İki-Turlu Çoğunluk Sistemi Seçimin iki turda yapılması ihtimali vardır. Birinci turda bir aday veya bir parti bir seçim çevresinde geçerli oyların mutlak çoğunluğunu alırsa, o aday veya o partinin adayları seçilmiş olur. İkinci tura gerek kalmaz. Buna karşılık ilk turda kimse çoğunluk sağlayamamışsa, bir-iki hafta sonra bu seçim çevresinde ikinci tur oylama yapılır.

2. İki-Turlu Çoğunluk Sistemi İkinci tura ilk turda en çok oy almış iki aday veya iki-parti veyahut belirli bir oranın üstünde oy almış adaylar veya partiler katılabilir. İkinci turda mutlak çoğunluk aranmaz. En çok oy alan aday kazanır. Bu sisteme “mutlak çoğunluk” sistemi de denir. Bu sistemin de “tek isimli” ve “listeli” olmak üzere iki ayrı uygulama biçimi vardır.

2. İki-Turlu Çoğunluk Sistemi a) Tek-İsimli İki-Turlu Çoğunluk Sistemi Ülke her biri sadece bir milletvekili çıkaran seçim çevrelerine bölünür. Bu sistemde seçimin iki turda yapılması ihtimali vardır. Birinci turda, bir aday geçerli oyların mutlak çoğunluğunu, yani yarıdan bir fazlasını elde edebilirse, o aday seçilmiş olur. İkinci tura gerek kalmaz.

2. İki-Turlu Çoğunluk Sistemi a) Tek-İsimli İki-Turlu Çoğunluk Sistemi Buna karşılık, ilk turda hiçbir aday mutlak çoğunluğu sağlayamamışsa, ikinci tur oylama yapılır. Bu tura ilk turda en çok oy almış iki aday veya belirli bir oranın üstünde oy almış adaylar katılabilir. İkinci turda mutlak çoğunluk aranmaz. En çok oy alan aday kazanır.

2. İki-Turlu Çoğunluk Sistemi b) Listeli İki-Turlu Çoğunluk Sistemi Ülke her biri birden fazla milletvekili çıkaran seçim çevrelerine bölünür. Bu sistemde, partiler liste halinde o seçim çevresinin çıkaracağı sayıda aday gösterirler. Seçmen bir partiye yani listeye oy verir. Bu sistemde seçimin iki turda yapılması ihtimali vardır.

2. İki-Turlu Çoğunluk Sistemi b) Listeli İki-Turlu Çoğunluk Sistemi Birinci turda, bir parti bir seçim çevresinde geçerli oyların mutlak çoğunluğunu, yani yarıdan bir fazlasını elde edebilirse, o partin listesinde bulunan bütün adaylar seçilmiş olur. İkinci tura gerek kalmaz. Buna karşılık, ilk turda hiçbir parti mutlak çoğunluğu sağlayamamışsa, ikinci tur oylama yapılır. Bu tura ilk turda en çok oy almış iki parti veya belirli bir oranın üstünde oy almış partiler katılabilir. İkinci turda mutlak çoğunluk aranmaz. En çok oy alan partinin adayları kazanır.

Seçimler B. Nispî Temsil Sistemi
Her partinin seçmenlerden aldığı oy oranında milletvekili çıkarmasını öngören bir sistemdir. Bir listeli seçim usûlüdür. Yani tek milletvekili çıkaracak seçim çevresinde uygulanması imkânsızdır. Bu sistemde seçim çevresi büyüdükçe temsilde orantılılık düzeyi de artar. Bu sistemin; - “Ulusal düzeyde” ve - “Seçim çevresi düzeyinde” uygulanan iki değişik biçimi vardır.

Seçimler B. Nispî Temsil Sistemi 1. Ulusal Düzeyde Nispî Temsil
Tüm ülke tek bir seçim çevresi olarak kabul edilir. Parlâmentodaki tüm milletvekillikleri bu ulusal seçim çevresinden seçilir. Her parti, parlâmentonun üye tam sayısı kadar milletvekili adayı gösterir. Seçimde her parti ülke genelinde aldığı oy oranında milletvekili çıkarır.

Öncelikle kullanılan geçerli oyların parlâmento üye tamsayısına bölünerek “ulusal seçim kotası” bulunur. Ör: geçerli oyun kullanıldığı ve parlamentosunun 200 milletvekilinden oluşan bir ülkede ulusal seçim kotası ’dir. Parti Alınan Oy Kota Milletvekili A : 80 B 60 C 40 D 18 E 02

Bu sistem, temsilde orantılılık bakımından en adaletli sistemdir. Ancak, uygulamada pek görülmemektedir. Küçük ülkelerde, örneğin, Hollanda ve İsrail’de uygulanmaktadır. Eleştirilen tarafı, seçmenle milletvekili arasındaki bağın kaybolmasıdır. Ayrıca, bu sistem partilerin parçalanmasına neden olmaktadır. Çünkü en az oy alan parti de parlamentoda temsil imkanı elde etmektedir.

2. Seçim Çevresi Düzeyinde Nispî Temsil Her parti o seçim çevresinde çıkan milletvekili sayısı kadar aday içeren bir listeyle seçime katılır. Seçmenler partilerin adaylarına oy verirler. Kural olarak her parti aldığı oy oranında milletvekili çıkarır. Bu sistemde hangi partinin kaç milletvekili çıkaracağının tespiti için birkaç işlem yapılır.

2. Seçim Çevresi Düzeyinde Nispî Temsil - İlk olarak, “seçim kotası”nı bulunur. - Daha sonra partilerin çıkaracağı milletvekili hesaplanır. Ancak, «artık oylar»ın ve dolayısıyla milletvekillerinin paylaştırılması gerekecektir. Ör: geçerli oy, beş milletvekilinin seçileceği bir seçim çevresinde; - Seçim kotası :5= ’dir. - A partisi: , B partisi:30.000, C partisi: , D Partisi oy almışsa, hangi parti kaç milletvekili çıkaracaktır.?

2. Seçim Çevresi Düzeyinde Nispî Temsil Parti Alınan Oy Kota Milletvekili Artık Oy A 36.000 : 1 16.000 B 30.000 10.000 C 24.000 4.000 D 2 milletvekilliği açıkta kalmış ve oy da (artık oy) artmıştır. İşte bu “artık oyların dağıtılış ” usûlüne göre nispî temsil sisteminin dört değişik çeşidi vardır:

2. Seçim Çevresi Düzeyinde Nispî Temsil 2 milletvekilliği açıkta kalmış ve oy da artmıştır. İşte bu “artık oyların dağıtılış ” usûlüne göre nispî temsil sisteminin dört değişik çeşidi vardır: - “En büyük artık”, - “En kuvvetli ortalama”, - “Millî bakiye” ve - “D’Hondt” usûlleri.

2. Seçim Çevresi Düzeyinde Nispî Temsil Parti Alınan Oy Kota Milletvekili Artık Oy A 36.000 : 1 16.000 B 30.000 10.000 C 24.000 4.000 D a) En Büyük Artık Usûlü: Açıkta kalan milletvekilliği artık oyların büyüklüğüne göre dağıtılır. Artan iki milletvekilliğinden biri A partisine diğeri ise B veya D Partisine (eşit olduğu için kura veya belirlenecek başka yöntemle) verilir.

2. Seçim Çevresi Düzeyinde Nispî Temsil b) En Kuvvetli Ortalama Usûlü : Partilerin aldığı oylar, onların ilk dağılım sonucunda aldığı milletvekili sayısına “1” eklenerek bulunan sayıya bölünür. Elde edilen sayılar büyükten küçüğe sıralanır. Açıkta kalan milletvekillikleri sırasıyla bu sayıların ait olduğu partilere verilir. Örnekte A ve B partisine verilir. Büyük partilere avantaj sağlar. Avusturya ve İsrail’de uygulanır. Parti Alınan Oy Kota M.V Artık Oy Yapılacak İşlem A 36.000 : 1 16.000 36.000: 2 (1+1)= B 30.000 10.000 30.000: 2 (1+1)= C 24.000 4.000 24.000: 2 (1+1)= D 10.000: 1 (0+1)=

2. Seçim Çevresi Düzeyinde Nispî Temsil c) Millî Bakiye (Ulusal Artık) Sistemi: Ülke genelinde bütün artık olaylar ve açık milletvekilleri tek bir merkezde toplanır. Yurt düzeyindeki artık oylar toplamı, artık milletvekilleri toplamına bölünerek “ulusal seçim kotası” bulunur. Sonra, her partinin ulusal artıktan ne kadar milletvekili alacağı saptanır. Türkiye’de 1965 seçimlerinde uygulanmıştır. Bu sistemde seçmen düzeyinde her eğilimin parlamentoya yansıması sağlanır. Bu temsilde adaleti sağlamakla birlikte, siyasal istikrarsızlığa yol açması nedeniyle eleştirilmektedir.

2. Seçim Çevresi Düzeyinde Nispî Temsil d) D’Hondt Usûlü: Seçim çevresinde oyların paylaştırılması işleminde artık oy ve açık milletvekilliği bırakmayan bir usûldür. Bu usûlde seçim kotası da bulunmaz ve dolayısıyla partilerin aldığı oylar seçim kotasına bölünmez. Seçime katılmış siyasî partilerin adları alt alta ve aldıkları geçerli oy sayıları da hizalarına yazılır. Partilerin aldıkları oy sayıları önce bire sonra ikiye vb. çıkarılacak milletvekili sayısına kadar bölünür. Tabloda çıkan sayılar en büyükten küçüğe doğru sıralanır. Sonra milletvekilleri büyüklük sırasına göre dağıtılır.

2. Seçim Çevresi Düzeyinde Nispî Temsil d) d’Hondt Usûlü: Partiler 1’e Bölme 2’e Bölme 3’e Bölme 4’e Bölme 5’e Bölme A 36.000 18.000 12.000 9.000 7.200 B 30.000 15.000 10.000 7.500 6.000 C 24.000 8.000 4.800 D 5.000 3.333 2.500 2.000 Buna göre, A Partisi 2, B Partisi 2, C Partisi 1 Milletvekili çıkarır. D Partisi milletvekili çıkaramaz. Günümüzde bu sistem Türkiye, Avusturya, Belçika, Finlandiya, İzlanda ve Portekiz’de uygulanır.

- Nispî Temsil Sisteminde Liste Çeşitleri Bir “listeli” sistemdir. Liste bir seçim çevresinde bir siyasal parti tarafından aday gösterilen kişilerin adlarının alt alta yazılmasıyla oluşan bütündür. Oy pusulalarında siyasî partiler ve her siyasal partinin altında da o partinin aday listesi yer alır. Seçmen nispî temsil sisteminde öncelikle adayları değil, tercih ettiği partiyi öngörülen usûlle seçer.

- Nispî Temsil Sisteminde Liste Çeşitleri Eğer adayların tercihi söz konusu olacaksa bu da üç usulde olur: a) “Bloke liste usûlü”: Seçmene listede yer alan adaylar arasında tercih yapma imkanı tanınmaz. Siyasi partinin hazırladığı listeyi sandığa atar. b) “Tercihli oy”: Seçmen oyunu verdiği partinin listesinden bir adayı tercih etmesine imkân verilir. Bu durumda seçmen adayın isminin önüne bir işaret koyar (örneğin X). Adaylar arasında tercih yapmayan seçmenler, partinin sıralamasını kabul etmiş olur.

- Nispî Temsil Sisteminde Liste Çeşitleri c) “Karma liste”: Seçmene çeşitli partilerin listesinde bulunan adaylar arasından bir liste yapıp sandığa atma imkanı vardır.

- Nispî Temsil Sisteminde Seçim Barajları Nispî temsil sistemlerinde çok küçük partilerin bile milletvekili çıkarma şansları vardır. İşte partilerin ufalanmasını engellemek ve sisteme istikrar getirmek maksadıyla bazı ülkelerde “baraj” uygulanmaktadır. Bu barajı aşamayan partiler değerlendirmeye alınmaz: - Ulusal Baraj: Ulusal baraj Türkiye’de % 10, Almanya’da % 5, Yunanistan’da % 3’dür. - Seçim Çevresi Barajı: Türkiye’de arası uygulandı

Seçimler C. Karma Sistemler Parlamento üyelerinin bir kısmı;
- Çoğunluk sistemi ile - Bir kısmı ise nispi temsil sistemi ile seçilmektedir. Almanya, İspanya, İtalya, Japonya gibi ülkeler de “karma sistemler” uygulanmaktadır.

Seçimler Ç. Seçim Sistemlerinin Değerlendirilmesi
1. Nispî temsil sistemi, temsil bakımından adildir; ama istikrarsız ve zayıf hükümetlere yol açar. 2. Çoğunluk sistemi, temsil bakımından adaletsizdir; ama istikrarlı ve etkin hükûmetlere yol açar.

Seçim sistemlerinin parti sistemleri üzerindeki etkilerini ilk defa 1951’de Maurice Duverger gözlemleyip sistemleştirmiştir. Buna göre; 1. Nispi temsil sistemi: * Çok partili sistemi teşvik eder * Temsilde adalet sağlar * Düşük nitelikli ve istikrarsız demokrasi

Seçim sistemlerinin parti sistemleri üzerindeki etkilerini ilk defa 1951’de Maurice Duverger gözlemleyip sistemleştirmiştir. Buna göre; 2. İki turlu çoğunluk sistemi: * Çok parti sistemini teşvik eder. * İstikrarsız hükümet * Düşük nitelikli demokrasi 3. Tek turlu çoğunluk sistemi: * İki parti sistemini teşvik eder. * Hükümette istikrar ve etkinlik sağlar * İstikrarlı ve yüksek nitelikli demokrasi

Çağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Çağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "Çağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

Çağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "Çağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim