Doğu anadolu bölgesi Hazırlayan:Bengü Dinç Ders:Sosyal Bilgiler

... konulu sunumlar: "Doğu anadolu bölgesi Hazırlayan:Bengü Dinç Ders:Sosyal Bilgiler"— Sunum transkripti:

1 Doğu anadolu bölgesi Hazırlayan:Bengü Dinç Ders:Sosyal Bilgiler
Konu:Adım Adım Türkiye

2 Doğu Anadolu Bölgesi

3 Doğu Anadolu Bölgesi fiziki haritası

4 Doğu Anadolu Bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Anadolu topraklarındaki konumunda doğuda yer alması nedeniyle Birinci Coğrafya Kongresi tarafından 1941 yılında böyle isimlendirilmiştir. Türkiye'nin nüfus yoğunluğu ve nüfusu en az olan bölgesidir. [1] Bunda bölgenin yüz ölçümünün büyük olması başlıca etkendir yılındaki nüfus sayımına göre bölgenin nüfusu 6 milyon 147 bin kişi civarındadır. Geçim kaynakları hayvancılık ve tarımcılıktır. Doğu Anadolu Bölgesi'nde dört bölüm vardır: Erzurum - Kars Bölümü Yukarı Fırat Bölümü Yukarı Murat - Van Bölümü Hakkâri Bölümü

5 Ovalar ve platolar Bölgede dağlardan sonra en fazla alan kaplayan yerşekli plâtolardır. Platolar, Fırat ve Aras nehirlerinin kolları tarafından parçalanmıştır. En büyük plâtosu ‘’Erzurum-Kars Platosu’’dur. Bölgede yer alan dağ kuşakları arasındaki çöküntü oluklarında ovalar yer almaktadır. Birinci çöküntü kuşağını; Ardahan, Göle ve Çıldır Gölü, İkinci çöküntü kuşağını; Erzurum, Erzincan, Pasinler, Horasan ve Iğdır ovaları, Üçüncü çöküntü kuşağını ise; Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş ve Van Gölü(Van) çanakları ve bunlar içerisinde yer alan ovalar oluşturur

6 Göller ve nehirler Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Aras ve Kura nehirleri sularını ülkemiz toprakları dışarısında Hazar Denizi’ne dökerler. Fırat, Dicle ve Zap nehirleri ise sularını yine ülkemiz dışarısında Basra Körfezi’ne dökerler. Bölge akarsularının rejimi düzensizdir. Bunun nedeni; yağış rejiminin düzensizliği ve kış yağışlarının kar şeklinde düşmesidir. Kışın yağan karlar erimeden uzun süre yerde kaldığı için akarsuların debileri azalmaktadır. İlkbahar ve yaz aylarında eriyen karlar akarsuların debilerinin yükselmesine ve coşkun bir şekilde akmasına yol açar. Bölge akarsularının hidroelektrik enerji potansiyeli yüksektir. Bunun nedeni, yükselti ve eğimlerinin fazla olmasıdır. Bölgedeki fay hatları üzerinde göller oluşmuştur. Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü başta olmak üzere Çıldır, Nazik, Erçek, Hazar, Balık ve Bulanık gölleri bölge sınırları içerisinde yer alır. Van Gölü Türkiye’nin ikinci büyük kapalı havzasını oluşturur.

7 Bitki örtüsü Bitki örtüsü karasaldır ama sadece iki ilde bitki örtüsü bozkırdır. Bu iller Elazığ ve Malatya'dır. Van Gölü olduğu için Van ve çevre iller ılıman bir iklime sahiptir.

8 İller Doğu Anadolu'da 14 tane il vardır. Bunlar alfabetik olarak şunlardır: Ağrı Ardahan Bingöl Bitlis Elazığ Erzincan Erzurum Hakkari Iğdır Kars Malatya Muş Tunceli Van

9 İller

10 Nüfus ve yerleşme Türkiye'nin nüfus yoğunluğu en az olan bölgesidir. Bunda bölgenin yüzölçümünün büyük olması başlıca etkendir yılındaki nüfus sayımına göre bölgenin nüfusu 6 milyon 147 bin kişi civarındadır. Türkiye’deki coğrafi bölgeler arasında nüfus miktarı ve yoğunluğu yönünden önemli farklar bulunmaktadır. Bu farkların oluşmasında fiziki faktörler (iklim özellikleri, yerşekilleri, toprak özellikleri) ve beşeri faktörler (sanayileşme, tarım, yeraltı kaynakları, turizm, ulaşım) önemli rol oynarlar. Diğer bölgelere göçün fazla yaşandığı bölge olan Doğu Anadolu Bölgesi'nde kırsal nüfus, kent nüfusundan fazladır.

11 sanayi Sanayi kuruluşları yetersiz olan Doğu Anadolu Bölgesi halkı geçimini, başta hayvancılık olmak üzere tarımdan sağlar. Bölgenin hayvancılığa çok elverişli olan ErzurumKars Bölümü’nde yüksek nitelikli sığırlar yetiştirilir. Çok sayıda küçükbaş hayvan besleyen göçer aşiretler yazın sürülerini bölgenin öteki kesimlerindeki yüksek yaylalarda otlatır. Bitkisel üretime elverişli alanlar, bölge yüzölçümünün ancak %10’unu kaplar. Bu alanın büyük bölümünde tahıl ekimi yapılır. Tahıldan başka baklagiller, şeker pancarı, meyve, sebze, pamuk ve az miktarda da tütün yetiştirilir. Pamuk yetiştirilen kuytu Iğdır, Malatya ve Elazığ ovalarını yanı sıra Erzincan Ovası ile Van Gölü çevresinde meyve bahçeleri çok yer tutar. Yalnızca büyük kentler çevresinde kurulan sanayilerin başlıcaları pamuklu dokuma, iplik, şeker, süttozu, un, peynir, yem, sigara ve çimento fabrikaları ile et kombinalarıdır. Yeraltı kaynakları bakımından oldukça zengin sayılan Doğu Anadolu Bölgesi’nde Afşin ve Elbistan’da linyit, Hekimhan ve Divriği yörelerinde bakır, Guleman yöresinde krom, Maden yöresinde bakır, Keban ve Baskil yöresinde de gümüşlü kurşun yatakları vardır. Keban ve Karakaya hidroelektrik, Afşin Elbistan termik santralları bölgenin başlıca enerji üretim kuruluşlarıdır. Tarımsal alanları kısıtlı, sanayi işyerleri yetersiz olan bölge halkının artan nüfusu içinde işsiz kalan kesimi, ülkenin ekonomi olanakları daha gelişmiş olan yörelerine göç etmek zorunda kalmaktadır.

12 Yetişen ürünler Kayısı

13 Ahlat-Bitlis

14 İshakpavfndşa sarayı-Ağrı

15 Çifte Minareli Medrese-Erzurum

16 Van Kalesi-Van

17 Akdamar kilisesi-Van

18 Nuh’un Gemisi-Ağrı

19 Ağrı Dağı-Ağrı

20 Ani Harabeleri-Kars

21 Sarıkamış Kayak Merkezi

22 Yemekleri Sile: Patates küçük küçük dogranir. Içine bir miktar bulgur katilir. Et kullanildigi gibi kavurma ile pisirildiginde daha lezzetli olur. Bu yemek daha çok kis aylarinda pisirilir.  Herle Asi: Bir miktar un tereyaginda iyice kavrulur, üzerine bir miktar su konur ve devamli karistirilir dakika kaynatilir ve sicak sicak içilir. Bu çorba bilhassa kis aylarinda yapilir. Hastalara herle çorbasi içirilerek terletilir ve sifaya kavusmalari saglanir. Lalanga: Bir miktar patates haslanir ve soyulur. Haslanan patatesler püre haline gelene kadar yogrulur. Bir tavada tereyagi kizdirilir. Patates püresinden bir kasik alinir yumurtaya batirilir, kizdirilmis tereyagina atilir. Kizardiktan sonra sade yendigi gibi üzerine serbet dökülüp tatli olarak da yenilir. Su Böregi: Anadolu'nun muhtelif yerlerinde pisirilen bu böregi Erzurum'da yufkasi ince ve kalinligi az olarak yapilir. Içerisine Çivil Peynir ve Maydanoz konulur. Ince ve özenli bir sekilde açilmis yufkalar önce kaynar suda haslanir daha sonra soguk su ile yikanarak tepsiye serilir ve her yufkanin arasina erimis tereyagi serpilir.

23 Yemekleri tatar Böregi: Hamur iyice yogrulduktan sonra yufka açilir. Yufkalar börek yufkasi gibi degil biraz kalindir. Açilan yufkalar parçalara bölünür. Bu parçalar üçgen seklinde küçük küçük parçalara ayrilir. Kaynayan suya atilir, haslanir. Suyu süzüldükten sonra tepsiye alinir, üzerine bol sarimsakli yogurt ve kizgin tereyagi dökülür. Bunun üzerine zevke göre, ya kavrulmus kiyma veya küçük küçük dogranmis ve tereyaginda pembelesinceye kadar kavrulmus sogan dökülür. sicak olarak yenir. Hingel: Yurdumuzun her yöresinde manti olarak bilinmekte ve yenilmektedir. Erzurum'da hingel (manti) sulu ve susuz olarak iki sekilde pisirilmektedir. A-Susuz Hingel: Hamur iyice hasillanir. Yufka seklinde açilir, kesilir içine evvelce hazirlanmis kiyma konur. Yarim daire veya bohça seklinde kapatilir. Kaynamakta olan suyun içine atilir ve haslanir. Pistikten sonra suyu süzülür. Genis bir tepsiye alinir. Üzerine sarimsakli bol yogurt ve kizdirilmis tereyagi dökülerek yenir. B-Sulu Hingel: Hazirlanisi aynen susuz hingel gibidir. Haslama suyu dökülmez, bol salça ve bir miktar tereyagi konur. Suyu ile birlikte tepsiye dökülür. Üzerine sarimsakli yogurt, kizdirilmis tereyagi ve salça dökülerek servis yapilir. Eksili Dolma: Üzüm yapraklarina karisimli et sarilan bu dolmanin etine biraz Eksi Pestil katilarak doldurulur. Eksili Dolma, diger dolmalara nazaran uzun ve büyükçe oldugundan Iri Dolma diye de anilir. Kesme Çorbasi: Evde hazirlanan hamurdan hazirlanan yufkalar eriste biçiminde kesilir. Findik büyüklügünde hazirlanan köfte, mercimek, sogariç ve tarkin karisimi ile pisirilir. Ayran Asi: Bazi yörelerde Yayla Çorbasi denen bu çorbaya Erzurum'da Ayran asi denilir. Yogurt çirpilir ve su eklenerek ayran haline getirilir. Daha sonra denler haslanir. Hazirlanan ayrana biraz un katilir. Ayran biraz haslanan denelerle karistirilarak orta ateste olmak üzere ocaga konulur. Bu karisima hazirlanan ufak köfteler eklenir ve karisim kaynamaya çikincaya kadar yavas yavas karistirilir. Karisim Kaynamaya çiktiktan sonra bir müddet daha kaynatilir. Daha sonra tereyagi asotu ve diger istenen baharatlarin karisimindan olusan anik karisima katilir bundan sonra ayran asimiz hazir hele ge

24 Tutmaç çorbası

25 Kabak bastı

26 Halk oyunu Çayda çıra Erzurum-atabarı
Bar : Toplu olarak ve genellikle düz dizi ya da yarım ay biçiminde, oyuncuların birbirlerine tutunarak oynadıkları disiplinli grup oyunlarına bar denir.Genellikle Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde icra edilen bir oyun türüdür. Erzurum, Kars, Ağrı, Artvin, Gümüşhane, Bayburt, Erzincan...

27 Halk oyunu

28 Beni dilediğiniz için çok teşekkür ederim