PESTİSİTLER PESTİSİTLER.

... konulu sunumlar: "PESTİSİTLER PESTİSİTLER."— Sunum transkripti:

1 PESTİSİTLER PESTİSİTLER

2 Pestisit : Zararlı organizmaları engellemek, kontrol altına almak ya da zararlarını azaltmak için kullanılan madde ya da maddelerden oluşan karışımlardır.

3 Sorun yaratan böcekler, hayvanlar, mikroorganizmalar, yabani otlar ve diğer zararlıların ölmesini ya da davranışlarını değiştirmesini sağlayan biyolojik olarak aktif kimyasallardır.

4 Toksik özellik gösteren bir maddenin pestisit olarak kullanılabilmesi için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir: Biyolojik olarak aktif, Etkili, Ucuz, Güvenilir, Kolay uygulanabilen, Yeteri kadar kararlı (stabil), Kullanıcılar, tüketiciler ve besi hayvanları açısından güvenilir, Hedef canlıya spesifik olarak toksik, Çevre için kabul edilebilir olmalıdır. Yanıcı, korozif, patlayıcı, boyayıcı etkisi, yaban hayatına ve faydalı organizmalara zararlı olmamalıdır. Kolayca toksik olmayan maddelere dönüşebilmelidir.

5 PESTİSİTLER Dayanıklılık sürelerine göre İşlevlerine göre
Yaprak dökücü (defoliant) Kurutucu (desicrant) Dezenfektan Dayanıklı (2-5 yıl) Kısırlaştırıcı Orta Dayanıklı (1-18 ay) Çekici (Atractant) Dayanıksız (1-2 hafta) Dayanıklılık sürelerine göre İşlevlerine göre Kaçırıcı (Repellent) Büyüme yönlendirici (Growth Reguloter) Metilen Klorür Triklor etan İnsektisit Herbisit Ksilen Çözücü PESTİSİTLER Etkili oldukları canlıya göre Fungusit Akansit Adjuvan Nematosit Rodentisit İNERT BİLEŞEN Yayıcı Avisit Mollusisit Yapıştırıcı Organik fosforlular N-Metil karbamatlar Sulandırıcı Kimyasal tiplerine göre Klorlu hidrokarbonlar Yağlar Bitkisel kaynaklılar Arsenikliler Fenoksi alifatik asitler

6 Pestisit Çeşitleri İnsektisit : Böcek, haşerelere karşı kullanılan ilaçlardır. Fungusit : Funguslara (Mantar) karşı kullanılan ilaçlardır. Herbisit : Yabancı otlara karşı kullanılan ilaçlardır. Mollusit : Yumuşakçalara karşı kullanılan ilaçlardır. Rodentisit : Kemirgenlere karşı kullanılan ilaçlardır. Nematisit : Nematotlara karşı kullanılan ilaçlardır. Akarisit : Akarlara karşı kullanılan ilaçlardır.

7

8 Pestisitlerin Kullanım Alanları
Pestisitler sadece profesyonel kullanıcılara değil küçük paketler halinde normal toplum bireylerinin kullanımına da sunulmaktadır. Pestisitlerin başlıca kullanım alanları şunlardır: Tarımsal üretim Bahçecilik Balık yetiştiriciliği Ormancılık Süs amaçlı bölgelerde (parklar, bahçeler, oyun alanları) Tütsüleme ve kereste korumacılığı Endüstriyel böcek kontrolü İnşaat (duvar kağıdı yapıştırıcıları, boyalar, sıvacılık vb) Ev ve bahçeler Deniz böcek kontrolü Sucul böcek kontrolü Gıda saklanması Hayvancılık Toplum hijyeni, böcek kontrolü Beşeri ilaç olarak

9 Pestisitlerin tarım alanında kullanımı

10 Pestisitlerin sıtma kontrolünde kullanımı

11 Pestisitlerin evde kullanımı

12

13 Pestisitlerin Doğadaki Hareketi

14

15 Pestisitler toprağa, havaya ve suya zarar vermektedir
Pestisitler toprağa, havaya ve suya zarar vermektedir. Özellikle canlı organizmada zehirlilik etkisi yaratmaktadır. Pestisitin doğadaki hareketi şu şekildedir. Pestisit canlı yapısına besinlerle yoluyla geçebilir. Pestisitler yüzeye yani örneğin bir tarım alanının yüzeyine uygulanır püskürtme yoluyla olabilir ya da diğer tekniklerle. Bu işlem yapılırken havaya pestisit karışabilir ki bu hava kirlenmesini arttırır yağışla birlikte toprağa düşer toprakta pestisit oranı artar. Artan pestisit sızarak yer altı sularına karışır oradan içme suyuna bulaşır yine yeme yoluyla insan vücuduna girer. Ya da toprakta artan pestisit konsantrasyonu toprak parçacıklarına tutunur ve yağmur suları ile sürüklenip yüzeysel suları kirletir oradan sucul canlılara bulaşır ve yine yiyecek zincirine girip insan vücuduna alınır.

16 insan Pestisit kullanımı TOPRAK

17 Canlılarda Biyolojik Birikim

18 Pestisitler biyolojik birikimle canlıların vücutlarında yoğunlaşabilir (bioconcentration, bîomagnification). Bu zincirde hareket ederken her aşamada daha büyük bir orana ulaşmaktadır. Bunların en güzel örneklerinden birisini parçalanmayan, organoklorlu ensektisitler DDT, dieldrin ve aldrin oluşturmaktadır. Bunlar yağda çözünmeleri nedeniyle kolayca dokulara nüfuz edip kalabilmektedir Şekilde görüldüğü gibi son halkada normalin katına kadar artım olabilmektedir.

19 PESTİSİTLERİN SAĞLIK ETKİLERİ

20

21 PESTİSİTLERİN faydalı böceklere OLUMSUZ ETKİSİ
Belirtiler: Arı hareketsizliği Arı kovanlarının önünde çok sayıda ölü arı Önlemler: Faydalı böceklerin duyarlı olduğu dönemde ilaçlamaktan kaçınmalı Gereksiz tekrarlı ilaçlamalardan kaçınmalı Uygun dozlarda kullanmalı İlaçlama gece yapılmalı Çiçeklenme devresinde ilaçlama yapılmamalı Toz preparatlardan kaçınmalı

22

23

24 PESTİSİT Akut/Kronik zarar veya hasar verebilen kimyasallardır.
İNSAN DA SAĞLIĞA GÜVENLİĞE ÇEVREYE Akut/Kronik zarar veya hasar verebilen kimyasallardır.

25 ticari ambalajlarının üzerine yazılmalı,
PESTİSİTLERİN insanlara OLUMSUZ ETKİSİ ağız yoluyla deri yoluyla solunum yoluyla ANİ ZEHİRLENME YAVAŞ ZEHİRLENME LD 50 (Letal Doz 50) Her bir pestisitin LD 50 düzeyi bilinmeli, ticari ambalajlarının üzerine yazılmalı, kullanıcı bu konuda bilinçlendirilmelidir

26 LD50 Öldürücü Doz (lethal dose)
Bir defada alınan ve 14 günlük gözlem sonucu deney hayvanlarının %50sinin ölmesine neden olan ve vücut ağırlığının kg’ı başına verilen dozdur. LD50

27 Oral LD50 Değerleri (Deney Fareleri İçin- mg/kg)
Tablo 1 : Bazı tehlikeli insektisitlerin LD50 değerleri Kimyasal Sınıf Oral LD50 Değerleri (Deney Fareleri İçin- mg/kg) Aldicarb(Temik) Carbamate 1 Carbaryl(Sevin) 307 DDT Klorlanmış Hidrokarbon 87 Dieldrin 40 Diflubenziron(Dimilin) Chitin İnhibitor (Engelleyici) 10,000 Malathion Organophosphate 885 Methoprene JH Mimic 34,600 Methoxychlor 5,000 Parathion 3 Piperonyl Butoxide Synergist 7,500 Pyrethrin Bitki Ekstresi 200 Rotenone 60

28 SAĞLIK ETKİLERİ AKUT ZEHİRLENME KRONİK ZEHİRLENME ALERJİK ETKİ
KANSEROJİK ETKİ BİYOLOJİK BİRİKİM

29 SAĞLIK ETKİLERİ Akut Zehirlenme: İlacın bir alımıyla ortaya çıkan zehirlenmedir. İlaçlı ürünü yiyenlerde bile görülebilir. Bulantı ve kusma en sık görülen belirtilerdir. Kronik Zehirlenme: İlacın tekrarlanan alımlar neticesinde vücutta birikmesiyle oluşan zehirlenmedir. Alerjik Etki: Daha çok hassas insanlarda ve genellikle ilaç uygulaması yapan veya ilacın bulunduğu ortamda çalışan isçilerde görülür. Gözlerde kanama, ciltte kızarma veya kasıntı oluşabilir.

30 Kanserojenik Etki: İlacın kimyasal yapısının kanserojenik özellik taşımasıyla daha çok ortaya çıkar. Ülkemizde kanserojenik özellik taşıyan ilaçların tümü yasaklanmıştır. Çeşitli Organ ve Dokularda Birikme: İlaçla uzun süre temas eden kullanıcıların dokularında sentetik özellik taşıyan ilaçlar birikmekte ve belli bir doza ulaştığında kronik etki ortaya çıkmaktadır. ***Tarım ilaçlarının insanlar üzerine olan bu olumsuz etkilerinin yanında doğaya ve çevreye olan olumsuz etkileri de söz konusudur. Bunların başında doğal dengenin bozulması gelmektedir.

31 Toksisite Sınıfı Maruz kalma yolları I II III IV Oral LD50 0-50mg/kg
Solunum LC50 0-0.2 mg/L 0.2-2 mg/L 2-20 mg/L > 20 mg/L Dermal LD50 0-200 mg/kg mg/kg 2,000-20,000 mg/kg > 20,000 mg/kg Göze etkileri Aşındırıcı, tahriş edici ve yakıcı, gözde bulanıklık, 7 gün içinde düzelme olmaz. Bulanıklık, 7 gün içinde düzelme görülür. Bulanıklık yok, Tahriş 7 gün içinde düzelir. Tahriş yok. Cilde etkileri Aşındırıcı –yakıcı-tahriş edici 72 saat buyunca şiddetli tahriş edici 72 saat boyunca ılımlı tahriş edici 72 saat boyunca hafif tahriş edici Simge kelime TEHLİKE-ZEHİR UYARI DİKKAT-TEDBİR

32 ZEHİRLENME VE BELİRTİLERİ
ZEHİRLENME BELİRTİLERİ 2 ŞEKİLDEDİR TROPİKAL(LOKAL) SİSTEMATİK

33 Kimyasalların toksik etkileri, tüm organlarda aynı değildir.
Genellikle 1-2 organı etkilerler. KİMYASALLARIN TOKSİK ETKİLERİNİ GÖSTERDİKLERİ BU ORGANLAR HEDEF ORGAN OLARAK TANIMLANIR.

34 Bazı kimyasalların yoğunlaştığı organ ile toksik etkisini gösterdiği organ farklı olabilir.
Örneğin klorlu hidrokarbon yapısındaki DDT, aldrin, dieldrin, lindan gibi insektisitler lipitte çözünen maddeler olduğundan doğal olarak yağ dokusunda birikirler. Ancak toksik etkilerini kanda gösterirler. Bu nedenle vücuttaki yağ oranı fazla olan kişilerde daha yüksek konsantrasyonda biriken bu maddeler enerji ihtiyacı halinde yağın kullanılması sırasında kana geçerek toksik etkileri ortaya çıkar.

35 İnsanları DDT Böcek İlacı İle İlaçlama Uygulaması, 1944.

36 DDT (Böcek Öldürme İlacı) İle İlaçlanan İnsanlar, Van, 1943.

37 1955-1959 yılları arasında Güneydoğuda hekzoklorobenzen ile ilaçlama

38 PESTİSİT UYGULAMASINDA KİMLER RİSK ALTINDA
Pestisit formülasyonu hazırlayan kişiler Çiftçiler, Tarım işçileri ve diğer işçiler, Yapısal böcek kontrol teknisyenleri Çim ve bahçe bakım görevlileri Pestisit imalatında çalışan işçiler etkilenim en az (olması gerekir) Hasat işlerinde ve bakım işlerinde çalışanlar Yapraklarda ve yüzeyde kalan pestisitler

39 Tarımsal üretim bölgelerine yakın yaşayanlar
Tüm toplum, özellikle çocuklar Pestisit kalıntıları, genel ilaçlama (böcek bombaları, aerosol spreyleme ile ilaçlamalarda) Pestisitlerin diğer bir tehlikesi patlama ve yangın riski yaratmalarıdır.

40 Çocuklar daha fazla risk altındadır
Solunum sayıları fazladır. Vücut yüzeyi alanı vücut büyüklüklerine oranla fazladır. Bağışıklık sistemleri yeterince gelişmemiştir.

41 PESTİSİTLERİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ
Tarımsal alanlara, orman veya bahçelere uygulanan pestisitler havaya, su ve toprağa, oradan da bu ortamlarda yaşayan diğer canlılara geçerek dönüşüme uğrar. Pestisitlerin püskürtülerek uygulanması sırasında bir kısmı evaporasyon (su yüzeyinde meydana gelen su kayıpları) ve dağılma nedeniyle kaybolurken, diğer kısmı bitki üzerinde ve toprak yüzeyinde kalır. Toprağa geçen pestisitler, güneş ışınlarının etkisiyle fotokimyasal yıkıma; bitki, toprak mikroorganizmaları ve diğer organizmaların etkisiyle biyolojik yıkıma uğrar.

42 Pestisitlerin İnsan ve Çevre Sağlığına Etkilerini Azaltmak İçin Alınması
Gereken Önlemler “Hasat-İlaçlama aralığı” belirlenmeli, yeterince uzun olmalı ve üreticiler bu süreye uymalıdır. Gıdaların işleme sürecinde pestisit azaltıcı uygulamalar (ysp)yapılmalı Her bir pestisit için LD 50 dozu bilinmeli, açıkça yazılmalı. İnsan ve çevresi için daha az toksik olan pestisitler tercih edilmelidir. Kalıcı Organik kirliliğe neden olan Cl HC (DDT, Dieldrin, Endrin, Heptaklor) yasaklanmalıdır.

43 Pestisitlerin İnsan ve Çevre Sağlığına Etkilerini Azaltmak İçin Alınması
Gereken Önlemler Uygulayıcılar eğitilmeli, uygulamada çocuklar çalıştırılmamalı, özel ekipman ve elbise maske vb. kullanılmalıdır. Preparat hazırlanırken ve uygulama sırasında bir şey yenmemeli, içilmemelidir. Aşırı dozdan ve gereksiz tekrarlı uygulamalardan kaçınmalıdır. Havadan ilaçlama yapılacağı zaman meteorolojik koşullara dikkat edilmeli, arı üreticileri uyarılmalıdır. İlaçlamada kullanılan alet ekipman imha edilmelidir.

44 PESTİSİTLERİN ZARARLI ETKİLERİNDEN KORUNMA YOLLARI
Kimyasallar karıştırılırken püskürtme makinalarına veya tüplere dökülürken su geçirmez bir yağmurluk kullanılması cilde temas yollarını kapatır. Orijinal kutularının içinde saklanmalıdır. Etiketinin üzerinde yapışık olmasına mutlaka dikkat edilmelidir. Gözler, birçok pestisite karşı son derece duyarlıdır. Sıçrama, dökülme veya pestisit bulaşmış eller ve elbiselerin gözlerle temas etmesi son derece tehlikeli olabilir. Kimyasallara karşı koruyucu ve astarsız eldivenler giyilmesi gerekir.

45 İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Pestisit Uygulaması Yapan Kişiler Koruyucu Ekipmanlar Kullanmalıdır. Şapka Maske ve güneşlik Pelerin İş tulumu Önlük Kauçuk botlar Eldivenler Respiratörler

46 PESTİSİT ZEHİRLENMELERİNDE İLK YARDIM
Öncelikle zehirlenmenin nedeni bilinmelidir. Zehirlenen kişi güvenli alana taşınır. Pestisit bulaşan elbiseler hemen çıkarılır. Zehirlenen kişinin tüm vücudu bol ve temiz su ile yıkanır. Su yoksa pestisit bulaşmış vücut silinir. Zehirlenen kişi bilinçsiz ise baş geride, çenesi yukarı kaldırılmış olarak yan yatırılır. Titreme ve kasılmalar varsa rahat bir şekilde yatırılıp hareketleri engellenir, hastanın başı travmaya karşı korunur. Zehirlenen kişi kendine geldiğinde ağızdan gıda verilmez.

47 Kişi kendiliğinden kusuyorsa mide içeriğinin solunum yoluna kaçmaması için hasta yan çevrilir. Ayrıca içerikten numune alınarak hasta ile beraber hastaneye götürülür. Yüksek ateş durumunda soğuk uygulama yapılır. Zehirlenen kişinin solunumu durmuş ise ilk yardım eğitimi almış kişiler tarafından temel yaşam desteği uygulanır. Zehir danışma merkezi (114 ) ve 112 aranır. Zehirlenen kişi en kısa zamanda en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir. Bu sırada zehirlenmeye neden olan pestisitin ambalajının veya etiketinin birlikte götürülmesi alınacak önlemlerin kısa zamanda belirlenmesi bakımından önemlidir.

48 HAZIRLAYANLAR B120112096 BERNA AK B120112092 MERVE ERBİLGİN
ÜMMÜGÜLSÜM KAÇMAZ B ESRA ŞALLI

49 KAYNAK www.zmo.org.tr www.izto.org.tr