HAZIR DEĞERLER ile MENKUL KIYMETLER ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

... konulu sunumlar: "HAZIR DEĞERLER ile MENKUL KIYMETLER ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ"— Sunum transkripti:

1 HAZIR DEĞERLER ile MENKUL KIYMETLER ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
Prof.Dr. Ahmet Vecdi CAN

2 NAKİT HAREKETLERİ ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

3 NAKİT PARA İşletme içinde İşletme dışında 100 KASA 102 BANKALAR

4 KASAYA PARA GİRİŞİ BANKAYA PARA GİRİŞİ
Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 100 KASA A 100 KASA X X .... BANKAYA PARA GİRİŞİ Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 102 BANKALAR A 102 BANKALAR X X ....

5 KASADAN PARA ÇIKIŞI BANKADAN PARA ÇIKIŞI
Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 100 KASA A X .... 100 KASA X BANKADAN PARA ÇIKIŞI Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 102 BANKALAR A X .... 102 BANKALAR X

6 ÖRNEK 1: CAN Ticaret işletmesi 05. 01
ÖRNEK 1: CAN Ticaret işletmesi tarihinde banka mevduat hesabından TL nakit para çekmiştir. B A 1 100 KASA 25.000 102 BANKALAR 25.000 ÖRNEK 2: CAN Ticaret işletmesi tarihinde Banka (mevduat) hesabına TL para yatırmıştır. B A 2 102 BANKALAR 17.500 100 KASA 17.500

7 ÖRNEK 3: CAN Ticaret işletmesi tarihinde satıcılara olan TL borcunu EFT ile (banka hesabından) ödemiştir. B A 3 320 SATICILAR 5.000 102 BANKALAR 5.000 ÖRNEK 4: CAN Ticaret işletmesi tarihinde nakit para ile TL değerinde ticari mal almıştır (bu işlemle ilgili KDV’yi şimdilik ihmal ediniz). B A 4 153 TİCARİ MALLAR 10.000 100 KASA 10.000

8 ÖRNEK 5: Müşterilerden Polat Alemdar’ın CAN Ticaret işletmesine olan TL borcunu tarihinde banka havalesi ile gönderdiği anlaşılmıştır. B A 5 102 BANKALAR 45.000 120 ALICILAR P.Alemdar 45.000 ÖRNEK 6: CAN Ticaret işletmesinin mevduat hesabına tarihinde TL faiz tahakkuk ettirildiği öğrenilmiştir. B A 6 102 BANKALAR 1.000 642 FAİZ GELİRLERİ 1.000

9 YABANCI PARALAR ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

10 Efektif alış kuru esas alınır
100 KASA TL Kasası USD Kasası EUR Kasası YEN Kasası Kasası KAMBİYO: dönüştürme Yabancı Paralar Efektiflerin muhasebe kayıtlarına alınabilmesi için TL’ye dönüştürülmesi gerekir KUR T.C.M.B. Efektif alış kuru esas alınır Efektif: Kağıt ve madeni yabancı paralar... Döviz: Yabancı parayla düzenlenen çek, senet...

11 TL/YB Yabancı Paraların elden çıkarılması (bozdurulması) durumunda şu üç farklı sonuç ortaya çıkabilir: KUR 1,60 1,47 1,73 YB Alış Zaman Alıştaki Kur < Satıştaki Kur ise; 646 KAMBİYO KARLARI 2. Alıştaki Kur > Satıştaki Kur ise; 656 KAMBİYO ZARARLARI 3. Alıştaki Kur = Satıştaki Kur ise; KAR / ZARAR yok demektir. 1 YB Satış 2 YB Satış 3 YB Satış

12 ÖRNEK: 01.10.09 tarihinde 10.000 € (avru) alınmıştır (1 € = 1,60 TL).
tarihinde 1000 € bozdurulmuştur (1 € = 1,58 TL). tarihinde 8000 € bozdurulmuştur (1 € = 1,61 TL). Dönem sonunda mevcut efektif değerlemeye tabi tutulmuştur (1 € = 1,62 TL). € KASASI 16.000,- 10.000€ x 1,60 TL/€ TL KASASI 16.000,- 1 TL KASASI 1.580,- 1.000€ x 1,58 TL/€ KAMBİYO ZARARLARI 20,- € KASASI 1.600,- 1.000€ x 1,60 TL/€ 2 TL KASASI 12.880,- 8.000€ x 1,61 TL/€ € KASASI 12.800,- 8.000€ x 1,60 TL/€ KAMBİYO KARLARI 80,- 3 € KASASI 20,- 1.000€ x 0,02 TL/€ (1,62€ - 1,60€ = 0,02€) KAMBİYO KARLARI 20,-

13 ÇEK HAREKETLERİ ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

14 NAKİT PARA YERİNE Çek verilebilir Çek alınabilir 103 VERİLEN ÇEKLER ve
ÖDEME EMİRLERİ (-) 101 ALINAN ÇEKLER Kendi Çeki 101 ALINAN ÇEKLER Müşteri Çeki CİRO: İşletme kendi çekini vermek yerine daha önce bir müşterisinden aldığı çeki de para yerine verebilir...

15 ALINAN ÇEKİN TAHSİLİ veya CİRO EDİLMESİ
ÇEK ALINIŞI Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 101 ALINAN ÇEK. A 101 ALINAN ÇEK X X .... ALINAN ÇEKİN TAHSİLİ veya CİRO EDİLMESİ Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 101 ALINAN ÇEK. A X .... 101 ALINAN ÇEK X

16 VERİLEN ÇEKİN ÖDENMESİ (Banka tarafından)
ÇEK VERİLİŞİ Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 103 VER.ÇEK. A .... X 103 VERİLEN ÇEK X VERİLEN ÇEKİN ÖDENMESİ (Banka tarafından) Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 103 VER.ÇEK. A X 103 VERİLEN ÇEK X 102 BANKALAR X

17 ÖRNEK 1: CAN Ticaret işletmesi daha önce 40
ÖRNEK 1: CAN Ticaret işletmesi daha önce TL’ye satın aldığı otomobili tarihinde çek karşılığı TL’ye satmıştır (Amortisman ve KDV’yi ihmal ediniz). B A 1 101 ALINAN ÇEKLER 29.000 689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER ve ZARARLAR 11.000 254 TAŞITLAR 40.000 ÖRNEK 2: CAN Ticaret işletmesi tarihinde elindeki TL’lik çekin bedelini bankadan tahsil etmiştir. B A 2 100 KASA 29.000 101 ALINAN ÇEKLER 29.000

18 ÖRNEK 3: CAN Ticaret işletmesi 15. 01
ÖRNEK 3: CAN Ticaret işletmesi tarihinde elindeki müşteri çekini vererek TL değerinde ticari mal almıştır (bu işlemle ilgili KDV’yi şimdilik ihmal ediniz). B A 3 153 TİCARİ MALLAR 10.000 101 ALINAN ÇEKLER 10.000 ÖRNEK 4: CAN Ticaret işletmesi tarihinde çek vererek TL değerinde ticari mal almıştır (bu işlemle ilgili KDV’yi şimdilik ihmal ediniz). B A 4 153 TİCARİ MALLAR 10.000 103 VERİLEN ÇEKLER ve ÖDEME EMİR. 10.000

19 ÖRNEK 5: Müşterilerden Polat Alemdar CAN Ticaret işletmesine olan 45
ÖRNEK 5: Müşterilerden Polat Alemdar CAN Ticaret işletmesine olan TL borcuna karşılık tarihinde çek düzenleyip veriyor. B A 5 101 ALINAN ÇEKLER 45.000 120 ALICILAR P.Alemdar 45.000 ÖRNEK 6: CAN Ticaret işletmesinin düzenleyip verdiği TL’lik çekin mevduat hesabından tarihinde çekildiği öğreniliyor. B A 6 103 VERİLEN ÇEKLER ve ÖDEME EMİRLERİ 1.000 102 BANKALAR 1.000

20 Hazır değerlerin bilançoda gösterimi…
..... TİCARET İŞLETMESİNİN TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU 1. DÖNEN VARLIKLAR 10 HAZIR DEĞERLER 100 KASA 101 ALINAN ÇEKLER 102 BANKALAR 103 VERİLEN ÇEKLER...(-) 53.000 20.000 5.000 30.000 (2.000)

21 MENKUL KIYMETLER ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

22 hisselerini temsil eden belge
MENKUL KIYMETLER Hisse Senedi Tahvil – Senet – Bono Bir A.Ş.’nin (sermaye) hisselerini temsil eden belge Bir A.Ş.’nin borçlarını temsil eden belge Özel Sektör Kamunun borçlarını temsil eden belge Devlet

23 ..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU
Faiz TAHVİL SENET BONO ..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU 1. DÖNEN VARLIKLAR 2. DURAN VARLIKLAR 3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 5. ÖZ KAYNAKLAR BORÇ SERMAYE HİSSE SENEDİ Kar/Zarar

24 MENKUL KIYMETLER Hisse Senedi Tahvil – Senet – Bono
110 HİSSE SENETLERİ 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI Özel Sektör 112 KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONOLARI Devlet

25 ..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU
Özel 3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 5. ÖZ KAYNAKLAR TAHVİL SENET BONO HİSSE SENEDİ

26 ..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU BİZİM ŞİRKETİN BİLANÇOSU
Özel 3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 5. ÖZ KAYNAKLAR TAHVİL SENET BONO HİSSE SENEDİ BİZİM ŞİRKETİN BİLANÇOSU MENKUL KIYMETLER 110 HİSSE SENETLERİ Kamu 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI DEVLET TAHVİLİ HAZİNE BONOSU 112 KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONOLARI

27 HİSSE SENEDİNİN ELDEN ÇIKARILMASI
HİSSE SENEDİ ALINIŞI Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 110 HİSSE SENET. A 110 HİSSE SENET X X .... HİSSE SENEDİNİN ELDEN ÇIKARILMASI Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 110 HİSSE SENET. A X .... 110 HİSSE SENET X

28 TAHVİL, SENET VEYA BONO ALINIŞI
Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 111/112...TAHVİL... A 111 / TAHVİL X X .... TAHVİL, SENET VEYA BONONUN ELDEN ÇIKARILMASI Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 111/112...TAHVİL... A X .... 111 / TAHVİL X

29 ÖRNEK: CAN Ticaret işletmesi 05. 01
ÖRNEK: CAN Ticaret işletmesi tarihinde sürekli çalıştığı X bankası aracılığıyla toplam TL değerinde FİLAN A.Ş. hisse senedi, TL değerinde FALAN A.Ş. tahvili ve TL değerinde de devlet tahvili satın almıştır (bu işlemler için Bankaya ödenen komisyonları ihmal ediniz). B A 1 110 HİSSE SENETLERİ 10.000 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET BONOLARI 20.000 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET BONOLARI 50.000 102 BANKALAR 80.000

30 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI 655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI
Menkul kıymetlerin alış fiyatları ile satış fiyatları arasında oluşan olumlu farklar şu hesaba kaydedilir (A’ya): 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI Menkul kıymetlerin alış fiyatları ile satış fiyatları arasında oluşan olumsuz farklar şu hesaba kaydedilir (B’ye): 655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI

31 Hisse senetleri 17.08.2009 tarihinde 18.000 TL’ye satılmıştır.
ÖRNEK: CAN Ticaret işletmesi tarihinde sürekli çalıştığı X bankası aracılığıyla toplam TL değerinde FİLAN A.Ş. hisse senedi, TL değerinde FALAN A.Ş. tahvili ve TL değerinde de devlet tahvili satın almıştır (bu işlemler için Bankaya ödenen komisyonları ihmal ediniz). Hisse senetleri tarihinde TL’ye satılmıştır. b) Hisse senetleri tarihinde TL’ye satılmıştır. B A 1 110 HİSSE SENETLERİ 10.000 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET BONOLARI 20.000 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET BONOLARI 50.000 102 BANKALAR 80.000

32 1 a b 110 HİSSE SENETLERİ 10.000 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET BONOLARI
B A 1 110 HİSSE SENETLERİ 10.000 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET BONOLARI 20.000 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET BONOLARI 50.000 102 BANKALAR 80.000 a 102 BANKALAR 18.000 110 HİSSE SENETLERİ 10.000 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI 8.000 b 102 BANKALAR 8.500 655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI 1.500 110 HİSSE SENETLERİ 10.000

33 c) Devlet tahvili 17.08.2009 tarihinde 57.000 TL’ye satılmıştır.
ÖRNEK: CAN Ticaret işletmesi tarihinde sürekli çalıştığı X bankası aracılığıyla toplam TL değerinde FİLAN A.Ş. hisse senedi, TL değerinde FALAN A.Ş. tahvili ve TL değerinde de devlet tahvili satın almıştır (bu işlemler için Bankaya ödenen komisyonları ihmal ediniz). c) Devlet tahvili tarihinde TL’ye satılmıştır. d) FALAN A.Ş. Tahvili tarihinde TL’ye satılmıştır. B A 1 110 HİSSE SENETLERİ 10.000 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET BONOLARI 20.000 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET BONOLARI 50.000 102 BANKALAR 80.000

34 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR
Hisse Senetlerinden elde edilen temettü gelirleri (kar payları) şu hesaba kaydedilir (A’ya): 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR Tahvillerden elde edilen faiz gelirleri şu hesaba kaydedilir (A’ya): 642 FAİZ GELİRLERİ

35 1 c d 110 HİSSE SENETLERİ 10.000 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET BONOLARI
B A 1 110 HİSSE SENETLERİ 10.000 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET BONOLARI 20.000 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET BONOLARI 50.000 102 BANKALAR 80.000 c 102 BANKALAR 57.000 112 KAMU KESİM TAHVİL SENET BON. 50.000 642 FAİZ GELİRLERİ 7.000 d 102 BANKALAR 23.800 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET BON. 20.000 642 FAİZ GELİRLERİ 3.800

36 Teşekkürler