İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Zeynep Duran Yasama Uzmanı.

... konulu sunumlar: "İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Zeynep Duran Yasama Uzmanı."— Sunum transkripti:

1 İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Zeynep Duran Yasama Uzmanı

2 Sunum Özeti Komisyon hakkında genel bilgi Görev-Yetkiler Bireysel başvurular Örnek başvurular Genel de ğ erlendirme

3 İhtisas Komisyonu – Daimi Komisyon Kuruluş Kanunu 5/12/1990 tarihli ve 3686 sayılı Kanun

4 Üyeler  TBMM’de bulunan siyasi parti grupları mensupları ile bağımsızlar  Üye sayısı Genel Kurul sandalye oranlarına nispetle belirlenir

5 Komisyon Başkanlık Divanı  Başkan  2 Başkan Vekili  Sözcü  Katip

6 Personel  6 Yasama Uzmanı  4 Memur  2 Yardımcı Personel  1 Başkan Danışmanı  1 Sekreter

7 Görevler 1- DENETİM 1- DENETİM  Alt komisyonlar eliyle incelemeler  Bireysel başvurular 2- YASAMA 2- YASAMA  Kanun tasarı ve tekliflerini görüşme (1/12/2011 tarihli ve 6253 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik)

8 Alt Komisyonlar Eliyle İ ncelemeler  Başvuru üzerine ya da re’sen  En az 5 üye + 1 ya da 2 yasama uzmanı  Üyelikler Komisyon sandalye dağılımıyla orantılı  Kısa süreli (birkaç aylık) veya uzun (bir yasama yılı/bir yasama dönemi)  İlgili isimleri Komisyona davet etme/dinleme (kamu kurumları, STK’lar, özel kişiler vs.)  Yazılı bilgi alma  Yerinde incelemeler  Raporlama/Komisyona sunma/Raporun paylaşımı

9 Alt Komisyonlar Eliyle İ ncelemeler  Cezaevleri  Mülteci hakları  Polis merkezleri  Kadın hakları  Çocuk hakları  Engelli hakları  Mağdur hakları  Hrant Dink  Uludere  Almanya’da işlenen Neo-Nazi cinayetleri  Terör ve şiddet olayları

10 Bireysel Başvurular  Temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edildiğine inanan her birey komisyona başvuru yapabilir  Bireysel/toplu başvuru  Ücret ödenmez

11 Bireysel Başvurular  Anayasa  İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kanunu  Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun

12 Bireysel Başvurular Başvurular içinde;  Belli bir konuyu ihtiva etmeyenler  Yargı mercilerinin görevine giren konularla ilgili olanlar  Ad-soyad, imza, adres bulunmayanlar incelenmezler

13 Bireysel Başvurular  Posta yolu  Faks  Elden Başvuru alınır.

14 Bireysel Başvurular  Evrak biriminde tarih ve sayı verilir  Uzmanlarca inceleme gerçekleştirilir  Başkan tarafından işleme karar verilir

15 Bireysel Başvurular  İşleme almama/incelememe  Başvurucuya bilgi vererek dosyayı kapatma  İlgili kurumdan şikayete ilişkin bilgi isteme  60 gün içinde başvuru sahibine cevap verme

16 Bireysel Başvurular  STK’lar/üyeler aracılığıyla başvuru yapmak  Komisyon uzmanlarıyla görüşmek  Komisyon Başkanı ile görüşmek

17 Yasama Dönemleri İ tibariyle Başvuru Sayıları  23. Yasama Döneminde (4/9/2007-12/6/2011) toplam 10300 başvuru  24. Yasama Döneminde (13/7/2011-7/6/2015) toplam 7700 başvuru  25. Yasama Döneminde (8/6/2015-) 403 başvuru

18 Yıllar İ tibariyle Başvuru Sayıları 2007 yılında 1560 2008 yılında 2496 2009 yılında 3179 2010 yılında 3081 2011 yılında 1883 2012 yılında 2847 2013 yılında 1770 2014 yılında 1604 2015 yılında 919 (20/10/2015 tarihi itibariyle)

19 24. Yasama Dönemi (13/07/2011–7/06/2015) Başvuru Da ğ ılımı Sayı Oran Cezaevlerine İlişkin Sorunlar3125(% 40) Yargıya İlişkin Sorunlar1945 (% 25) İşleme Alınmayan Başvurular360 (% 4.6) Askerlikle İlgili Sorunlar326(% 4) Memur Sorunları278(% 3.5) Yardım Talebi236 (% 3) İşçi Sorunları164 (% 2) Gayrimenkul Sorunları146 (% 1.8) Kolluğun Uygulamalarından Şikâyet138 (% 1.7) Engellilerin Sorunları106 (% 1.3) Terör Kaynaklı Sorunlar71 (% 0.9) Üniversitelerle İlgili Sorunlar51(% 0.6) Yabancıların Sorunları51 (% 0,6) Yurtdışında Yaşayan Türklerin Sorunları43 (% 0,5) Yabancı Ülkelerle İlgili Sorunlar16 (% 0,2) Eski Hükümlülerin Sorunları10 (% 0,1) Çeşitli Sorunlar1283 (% 16)

20 Örnek Başvurular 24. Yasama Döneminde başvurular üzerine açılan İzleme Dosyaları Asker hakları (Mazlumder/Asker Hakları Platformu) İşçi hakları ve çalışma hakkı (Sakarya Toyota Fabrikası) Gürcistan’da vatandaşlarımızın haksız yere tutuklandıkları ve mallarına el konduğu iddiaları (Gürcistan Mağdurları Derneği)

21 Örnek Başvurular Alt Komisyon çalışmalarında Ceza İnfaz Kurumları (TAYAD/İHD) Polis merkezleri Engelli Hakları Mülteci Hakları (Uluslararası Af Örgütü/Mazlumder/İnsani Yardım Vakfı) İstanbul’da bir lisede meydana gelen din temelli ayrımcılık iddiası

22 Örnek Başvurular Doğu Türkistan Kültür ve Dayanışma Derneği’nin başvurusu üzerine Uygur Türklerinin sorunları hakkında alt komisyon eliyle yerinde inceleme yapılması kabul edildi. Mayınsız Bir Türkiye Girişimi’nin başvurusu üzerine Milli Eğitim Bakanlığı ve İHİK işbirliği ile okullara bilgilendirici afiş asıldı.

23 Komisyon incelemeleri sonucu aldı ğ ı kararlar ba ğ layıcı mıdır? Hayır, raporlar ve bireysel başvurulara yapılan yazışmalarda yer alan hükümler tavsiye niteliğindedir. Raporlar, parlamenter denetimin bir parçası olarak siyasi etki taşır.

24 Bireysel Başvuruların Etkinli ğ i Siyasi bir haktır (AY m.74/1) Vatandaş eliyle parlamentonun idare üzerindeki siyasi denetimi İşlemler bağlayıcı özellik taşımaz İhlal iddiaları gerektiğinde yargı makamlarına da taşınmalıdır

25 Dünden Bugüne İ nsan Haklarını İ nceleme Komisyonu 1990 yılında ilk ve tek mekanizma Bugün İnsan Hakları Kurumu, Kamu Denetçiliği Kurumu, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkı bireysel başvurular yönünden Komisyonun çalışma alanını daraltmıştır Esas işlev: Toplumun tamamını ilgilendiren alanlarda inceleme/tespit ve önerileri raporlama/politika belirleme

26 Teşekkürler… Zeynep Duran Tel: 0 312 420 53 99 e-posta: zeynep.duran@tbmm.gov.tr