BİYOLOJİK RİSKLER VE KORUNMA RADYOAKTİF RİSKLER VE KORUNMA ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI.

... konulu sunumlar: "BİYOLOJİK RİSKLER VE KORUNMA RADYOAKTİF RİSKLER VE KORUNMA ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI."— Sunum transkripti:

1 BİYOLOJİK RİSKLER VE KORUNMA RADYOAKTİF RİSKLER VE KORUNMA ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI İNT.DR.AHMET ÇETİNKAYA İNT.DR.SADETTİN YILDIZ İNT.DR.EBRU KAYRA İNT.DR.İREM ÇETİNBAY İNT.DR.MUHAMMET ERDAL KIRIŞ

2 BİYOLOJİK RİSKLER VE KORUNMA

3 BİYOLOJİK TEHLİKE İŞARETİ
3

4  İnsan Sağlığına Etki Eden Çevresel Etmenler 3) Kaza Etmenleri
Zarar verici durumlar, sürat, alkol, ilaçlar 1) Psikolojik Etmenler Stres, vardiyalı çalışma, ücret, insan ilişkileri 4) Fiziksel Etmenler Gürültü, iklim, aşırı çalışma, ışıklandırma, radyasyon, ergonomi 2) Biyolojik Etmenler Parazitler, virüsler, bakteriler 5) Kimyasal Etmenler Tozlar, kimyasallar, ilaçlar, tütün, cilt iritanları, gıda katkı maddeleri

5 Biyolojik Etmenler- Tanım
Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen Genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil olmak üzere Mikroorganizmaları, hücre kültürlerini ve insan endoparazitlerini ifade eder Biyolojik etmenlerle ilgili yürürlükteki mevzuat: 6331sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre düzenlenen “Biyolojik etkenlere maruziyet risklerinin önlenmesi hakkında yönetmelik”tir ( , RG: 28678)

6 Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin
Önlenmesi Hakkında Yönetmelik 15 Haziran 2013 tarihli, sayılı RG 6

7 Sağlık Çalışanlarında Görülen Biyolojik Etmenler
Sağlık çalışanlarında görülen biyolojik etmenler, iş yerinde bulunan ve Yapılan işten kaynaklanan etmenler olup, dış kaynaklı (ekzojen) enfeksiyonlara neden olmaktadır

8 Biyolojik Etmenler Enfeksiyon hastalığının meydana gelmesi için;
Biyolojik etmen / etken Duyarlı (Çalışan) Bulaşma yolu’na gerek vardır Bu üçlü etkileşime ENFEKSİYON ZİNCİRİ denmektedir

9 Enfeksiyon Zinciri- Bulaşma Yolu
Hava Kontamine aletlerle kesici, delici yaralanmalarla meydana gelen temas Ortak kullanılan giysi, araç ve gereçler Kontamine kan ve kan ürünleri ile temas ve Vektörlerle bulaşabilir Çalışma ortamı, enfeksiyon zincirinin tüm halkalarını içermektedir - Ayaktan ve yataklı tedavi kurumları - Tanı ve araştırma laboratuvarları, bu etmenlerin bulaşması için elverişli ortamlardır

10 (Patojenite - Virülans)
ENFEKSİYON ZİNCİRİ YENİ KONAKÇI BULAŞMA YOLU (Temas, Ortak Kullanılan Maddeler, Hava ve Vektörler) KAYNAK-ETKEN (Patojenite - Virülans) ENFEKSİYON ZİNCİRİ KONAK (Duyarlılık) 10 10

11 İnsan endoparazitleri
Biyolojik etkenler Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen,genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil, Mikroorganizmalar Hücre kültürleri İnsan endoparazitleri 11

12 Biyolojik Risk Etmenleri
12 12

13 Sağlık Çalışanlarında Görülen Biyolojik Etmenler
Bunlar; Virüsler Bakteriler Parazitler Biyolojik toksinlerdir Sık görülen virüsler;Hepatit virüsleri (Karaciğerin enfeksiyonu),İnsan immun yetmezlik virüsü-HIV (AIDS),İnfluenza (Grip) ,Solunum yolu ile bulaşan diğer virüsler (Kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği) Sık görülen bakteriler;Tüberküloz (Verem) ,Salmonella (Tifo),Menengokok (Menenjit),Shigella (Dizanteri-İshal)

14 Sağlık Çalışanlarında Görülen Biyolojik Etmenler
En çok risk altında olanlar; Enfeksiyon, cerrahi, patoloji, kan bankası, hemodiyaliz bölümünde çalışanlar Birinci basamak sağlık kuruluşlarında (ASM, TSM) çalışanlar Diş hekimleri Yaşlı bakım yurtları, bebek ve çocuk bakımevinde çalışanlar

15 Maruziyet olabilecek işler
Gıda üretilen fabrikalarda çalışma Tarımda çalışma Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynaklı ürünlerle çalışma Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, karantina dahil morglarda çalışma Mikrobiyolojik teşhis laboratuarları dışındaki kliniklerde veterinerlik ve teşhis laboratuarlarındaki çalışma Atıkları yok eden fabrikalarda çalışma Kanalizasyon, arıtma tesislerindeki çalışma 15

16 Enfeksiyonların Bulaşma Yolları
16 16

17 ENFEKSİYONUN BULAŞMASI
İNFEKSİYONUN BULAŞMASI Bulaşmada temel mekanizmalar; Doğrudan temas, Plasental yol, Fekal yol, Hava yolu, Vektörler (Mekanik-Biyolojik), 17 17

18 Biyolojik Etmenler Biyolojik etmenler, enfeksiyon risk düzeyine göre 4 gruba ayrılmaktadır; Grup 1 Biyolojik etmenler: İnsanda hastalığa yol açma olasılığı bulunmayan etmenler Grup 2 Biyolojik etmenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilen; ancak, toplumda yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi olanağı bulunan etmenler

19 Biyolojik Etmenler Grup 3 Biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalığa neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, toplumda yayılma riski bulunabilen, ancak etkili korunma ve tedavi olanağı bulunan etmenler Grup 4 Biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalığa neden olan, bulunabilen, ancak etkili korunma ve tedavi olanağı bulunmayan biyolojik etmenler (risin, stafilokoksik enterotoksin, mikotoksin)

20 Enfeksiyon risk düzeyine göre 4 risk grubu: 1 - + 2 3 4
Biyolojik etkenler Enfeksiyon risk düzeyine göre 4 risk grubu: Grup İnsanlarda hastalık yapma Çalışanlara zarar verme Topluma yayılma olasılığı Etkili korunma/ tedavi 1 - + 2 3 4 Grup 1 Biyolojik etmenler: İnsanda hastalığa yol açma olasılığı bulunmayan etmenler Grup 2 Biyolojik etmenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilen; ancak, toplumda yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi olanağı bulunan etmenler Grup 3 Biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalığa neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, toplumda yayılma riski bulunabilen, ancak etkili korunma ve tedavi olanağı bulunan Grup 4 Biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalığa neden olan, bulunabilen, ancak etkili korunma ve tedavi olanağı bulunmayan biyolojik etmenler (risin, stafilokoksik enterotoksin, mikotoksin) 20

21 Biyolojik Etmenler Grup 3 ve Grup 4’te yer alan biyolojik etmenler için acil eylem planı hazırlanır 2. 3. ve 4. grup etmenler ilk kez kullanımda ise, işe başlanmadan en az 30 gün önce, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirilir

22 Sık Görülen Enfeksiyonlar 22 22

23 Biyolojik etmenler nedeniyle en sık görülen hastalık
Hepatit B enfeksiyonudur (Hepatit B enfeksiyonundan korunmak için, risk altındaki çalışanlara Hepatit B aşısı uygulanması gerekir) Tüberküloz (Verem) (belirli aralıklarla PPD (tüberkülin cilt testi) yapılarak enfekte olup olmadıkları belirlenmeli) AIDS

24 SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA SIK GÖRÜLEN ENF.
BAKTERİYEL ENFEKSİYONLAR VİRAL ENFEKSİYONLAR MANTAR ENFEKSİYONLAR Tüberküloz, Menengokoksik, Menenjit, GİS Enfeksiyonları, Lejyoner Hastalığı, Difteri, Boğmaca, Hepatit-B, AIDS, Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak, Suçiçeği, Herpes Enfeksiyonu, Sitomegalovirüs Enf. Histoplazmosis, Candidadis, 24 24

25 Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi
İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin sınıflandırılması, Yetkili makamların, işçilerin sağlığını korumak için biyolojik etkenlerin denetim altına alınması hakkındaki önerileri, Çalışanların yaptıkları işler sonucunda ortaya çıkabilecek hastalıklarla ilgili bilgiler, Çalışanların yaptıkları işler sonucunda ortaya çıkabilecek alerjik veya toksik etkiler, Yaptıkları işle doğrudan bağlantılı olarakçalışanların yakalandığı hastalıkla ilgili bilgiler 25

26 Risklerin Azaltılması
Maruziyet düzeyini en aza indirmek için alınacak önlemler: Maruz kalan veya kalabilecek çalışan sayısı en az düzeyde tutulur Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri, biyolojik etkenlerin ortama yayılması önlenir Toplu koruma önlemleri ve kişisel korunma yöntemleri uygulanır Biyolojik etkenlerin kontrol dışı sızması önlenir Biyolojik risk işareti ve diğer işaretler kullanılır Biyolojik etkenlerin karıştığı kazaların önlenmesine yönelik plan hazırlanır Çalışma ortamı ölçümleri yapılır Atık yönetimi oluşturulur Biyolojik etkenlerin işyeri içinde güvenli taşınması için gereken düzenlemeler yapılır 26

27 ALINMASI GEREKEN GENEL ÖNLEMLER
Periyodik taramalarla duyarlı kişilerin saptanması, Personel eğitimi, Biyolojik etkenlerle temasın söz konusu olduğu çalışmalara başlanmadan önce verilecek, Yeni veya değişen risklere göre uyarlanacak, Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanacaktır. Çalışırken uyulacak hareket tarzlarının belirlenmesi, Laboratuvar mimari yapılarının işlevlerine uygunluğu, Uygun yalıtım ve dezenfeksiyon önlemleri, Enfeksiyon taraması için epidemiyolojik sistem, Aktif immünizasyon 27 27

28 Önleme Enfeksiyona neden olan etmenin kontrolü için, enfeksiyon yayılımı ve epidemiyolojik ilkelerin bilinmesi Biyolojik etmenlere bağlı meslek hastalıklarının tanısı için, çalışanların işe giriş ve muayenelerinin düzenli ve sistematik olarak uygulanması gerekir 28

29 Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için uygun önlemler:
Uygun dekontaminasyon ve dezenfeksiyon yöntemlerinin belirlenmesi, Biyolojik etkenlerin bulaştığı atıkların risksiz bir şekilde yüklenip boşaltılmasını ve uzaklaştırılmasını sağlayacak uygun yöntemlerin kullanılması Hastalık İzolasyon Koşulları Hepatit-B Kirlenme olasılığı varsa önlük kullanılmalı Hepatit-C Temas varsa eldiven kullanılmalı AİDS Eller yıkanmalı Leptospirosis Kontamine eşya yok edilmeli Sıtma İğne batmasına önlem alınmalı Frengi Kan hipokloritle silinmeli 29

30 DUYARLI KİŞİLERDE ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER
Risk Tanıma Yöntemi Önlem Hepatit B Serolojik Testler Aşılama (0-1-6 Ay/ ) Kızamık Aşılama (3 Ay arayla 2 doz) Tetanos** Öykü Alma Aşılama (1 Ay arayla 3 doz) Difteri Aşılama ( Ay , 6-14 Y) Kabakulak Aşılama (Tek Doz) Kızamıkçık İnfluenza İmmün Durum ve Yaş Aşılama (Her Yıl) Polio Aşılama (1-2 Ay arayla 3) Tüberküloz PPD, Akciğer Film Aşılama İzlem-Profilaksi-Ted 30 30

31 LABORATUARDA ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER
ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER Ağızla pipet kullanılmaması, Pipetle çalışırken baloncuk oluşmasına dikkat edilmesi, Pipet yerine iğne ve şırınga kullanılmaması, Özelerin kullanılmadan önce soğutulması, Tüp kapakları açıldığında tüp ağzının alkollü bez ile örtülmesi, Tüm tehlikeli işlemlerin Biyolojik Güvenlik Kabininde yapılması, Santrifüj işleminin iyi havalandırılan bir odada yapılması, sağlam plastik tüp kullanılması Parenteral enjeksiyon ve aspirasyon iğnesi kilitlenen enjektörle yapılması, iğne enjektörden ayrılırken alkollü bezle tutulması, Kullanılmış iğne ve enjektörlerin doğruca dar ağızlı sağlam kaplara atılması, Tüm kontamine materyalin atılmadan önce otoklavdan geçirilmesi, Tüm kontamine cam ve pipetlerin otoklava gitmeden önce dezenfektanlı kaplara alınması, Laboratuvarlarda yemek, içmek ve sigara içmenin yasaklanması, Çıkarken ellerin yıkanması, önlüklerin laboratuvarlarda bırakılması, Serum veya örnek saklanan buzdolabında yiyecek bulunmaması 31 31

32 Korunma Çalışan sayısı, mümkün olan en az düzeyde tutulmalı
Ortam, bulaşmayı önleyecek şekilde düzenlenmeli Toplu korunma önlemleri alınmalı Olanaklı değilse; maske, eldiven, koruyucu giysi gibi kişisel korunma teknikleri uygulanmalı Etmenlerin dışarıya sızması, taşınması önlenmeli Maruz kalınan biyolojik etmenlerin tümüne yönelik risk değerlendirmeleri yapılmalı Değerlendirmeler periyodik olarak tekrarlanmalı Etmenlerin risk oluşturması durumunda, çalışanın maruziyeti önlenmeli Teknik olarak bu mümkün değilse maruziyet en aza indirilmeli

33 Korunma İş yerindeki atıklar, uygun sistemler kullanılarak sağlığa zararsız bir şekilde depolanmalı, taşınmalı ve uzaklaştırılmalı İş ortamında yemek yenmesi ve sigara içilmesi önlenmeli Koruyucu giysiler kullanılmalı Göz yıkama, el yıkama (cilt antiseptikleri) gibi hijyenik işlemlerin uygulanacağı uygun temizlik malzemeleri Yıkanma ve tuvalet olanakları sağlanmalı

34 Korunma- Eğitim Olası sağlık riskleri Alınacak önlemler
Hijyen kuralları Koruyucu ekipman ve giysilerin kullanımına yönelik Biyolojik etmenlerle çalışmalara başlanmadan önce Değişen koşullara göre uyarlanabilecek Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanabilecek eğitimler düzenlenmelidir

35 Sağlık Gözetimi Kişisel tıbbi kayıtlar, maruziyetin son bulmasından sonra en az 15 yıl süre ile saklanır İşyeri hekimi, her çalışan için alınması gerekli koruyucu ve önleyici tedbirler ile ilgili olarak önerilerde bulunur. Maruziyetin sona ermesinden sonra yapılacak herhangi bir sağlık gözetimi ile ilgili olarak çalışanlara gerekli bilgi ve tavsiyeler verilir Çalışanlar, kendileriyle ilgili sağlık gözetimi sonuçları hakkında bilgi edinebilir, ilgili çalışanlar veya işveren sağlık gözetimi sonuçlarının gözden geçirilmesini isteyebilir Biyolojik etkenlere mesleki maruziyet sonucu meydana gelen her hastalık veya ölüm Çalışma Bakanlığı’na bildirilir 35

36 RADYOAKTİF RİSKLER VE KORUNMA

37 RADYASYON İŞARETİ

38 RADYASYON VE KORUNMA Doğal radyasyon kaynaklarından tamamen korunmak olanaksızdır,alınacak önlemlerle yapay radyasyondan korunmak mümkündür Yapay ışınlanmalar Tıbbi ışınlanmalar: Tanı ve tedavi amaçlı Mesleki ışınlanmalar: Radyasyon çalışanları Halk ışınlanması: Tıbbi ve mesleki ışınlamalar dışında kalanlar

39 Gündelik hayatımızda en çok maruz kaldığımız tıbbi ışınlamalardır
Radyolojik tetkikler ve radyasyon eşliğinde tedavi amaçlı girişimler giderek daha sık olarak uygulanmaktadır Bu eğilimler, hem hastaları hem çalışan personeli potansiyel bir risk altına sokmaktadır

40 DOKUDAKİ ETKİLER Biyolojik dokularda düşük dozlarda bile hücre ölümü veya kalıcı hücresel değişiklikler meydana çıkma olasılığı vardır Tek ya da az sayıda hücrenin ölümü, doku genelinde zararlı bir etkiye yol açmamakla beraber, tek bir hücrenin bile genetik materyalinde oluşan değişiklikler neoplazi ve genetik transformasyona (sitokastik etkiler) neden olabilir Radyasyon dozunun artmasıyla beraber, hücre ölümü artacak ve ölen hücre sayısı dokunun tamir veya yenilenme yeteneğini aştığında ciddi zararlar ortaya çıkacaktır(deterministik etkiler)

41 Erken doku değişiklikleri genellikle inflammatuvar tipte olup histamin deşarjına bağlıdır ve eritem, mukozit, deskuamasyon biçimindedir Geç doku değişiklikleri ise vasküler hasar gibi belli bir hedef dokuya gelen hasara veya erken doku değişikliklerinin etkilerine (cilt nekrozu, vb) bağlı oluşurlar Radyasyona en hassas dokular; over, testis, kemik iliği ve lenstir

42 TANISAL RADYOLOJİ TETKİK DOZ(mSv) GÖĞÜS 0,14 KOL,BACAK 0,06 KLASİK X-IŞINI KALÇA 0,83 KAFA 0,07 KARIN 0,53 MAMOGRAFİ TARAMA KLİNİK 0,21 BT 2,3 VÜCUT 13,3 Tanısal Amaçlı Bazı X-Işını Tetkikleri Nedeni ile Alınan Etkin Doz Değerleri ( mSv ) (Kaynak: UNSCEAR 2000 Report)

43 Girişimsel radyoloji ünitesi
In high dose mode – dose rates will be mSv/hr (same numerical values)

44 Bilgilenme ve eğitim eksikliği nedeniyle birçok sağlık elemanı ve hastanın gereksiz radyasyon hasarına maruz kaldığı gösterilmiştir

45 Örneğin,çocuklarda tekrarlayan yüksek dozlu tedaviler ileriki yaşlarda kanser riskini arttırır,
Lensin ışın alması katarkta yol açar Yetersiz ekipman ya da kötü teknikle yapılan işlemler sonucunda alınan doz artar Bazı işlemlerde cilt dozu radyoterapi fraksiyonlarına yaklaşabilir

46 Radyasyon Risk Değerlendirmesi

47 Klinik yarar azaltılmaksızın önlemler alarak hem hastanın hem de personelin aldığı radyasyon dozunu azaltmak mümkündür Yapılacak işlem hastanın özelliklerine göre şekillendirilmeli ve radyasyona maruz kalmadan doğan riskler de hastanın kişisel özelliklerine göre tartılmalıdır

48 KORUNMADA TEMEL PRENSİPLER
Gerekçelendirme:Net bir fayda sağlamayan hiçbir radyasyon uygulamasına izin verilmemelidir İyileştirme:Gerekliliği onaylanmış uygulamalarda bütün etkenler göz önüne alınarak mümkün olan en düşük dozun alınması sağlanmalıdır Sınırlandırma:Maruz kalınan doz eşdeğerleri mevzuatlarla belirlenmiş doz sınırlarını aşmamalıdır

49 DİREKT GRAFİLER

50

51 ZARARLI ETKİLERİ EN AZA İNDİRMEK İÇİN ELBETTE YAPILABİLECEKLER VAR!!!

52 Neler Yapılabilir? Floroskopi zamanı, film alma en aza indirilmeli
Şişman hastalarda yüksek dozlara daha çabuk çıkılabileceği unutulmamalı Image intensifier hastaya yakın, tüp ise uzak tutulmalı Kollimasyon yapılmalı, aşırı magnifikasyonlardan kaçınılmalı Kurşunlu önlük, eldiven, tiroid koruması, gözlük kullanılmalı, ışın kalkanları olmalı Tüp hastanın altında veya hekimin ters tarafında olmalı Personel eğitimli, cihazlar iyi kalibre, bakımlı ve yeni olmalı

53 Neler Yapılabilir? Hastanın aldığı dozu azaltıcı önlemlerin personelin alacağı dozu da azaltacağı unutulmamalı!!!!

54 BT BT, diğer tetkiklerdeki gelişmelere karşın önemini korumaktadır
10 yıl önce tüm incelemelerin % 2’si iken şimdi % ’sidir Kontrastlı konvansiyonel radyografilerde geçtiğimiz 10 yıl içinde hasta dozu % 30 azaltılmışken, BT’de doz değişmemiştir

55

56 Neden BT’yi daha çok istiyoruz?
Hızlı, kolay uygulanıyor, daha yaygın, kritik durumdaki veya ağrılı hastada kullanışlı Yeni cihazlar kaliteli rekonstrüksiyonlar, ince ve kaliteli kesitler, biyopsi eşliği yapabiliyor

57 Neden BT’nin dozu artıyor?
Direk grafilerde fazla doz kara filmlere yol açarken BT’de rezolüsyonu arttırıyor Spiral (multislice) BT’lerle daha geniş alanları tarama eğilimi doğuyor (tek nefes tutuşta), ince, kesintisiz, hatta üstüste binen kesitler alınmış oluyor Tekrar BT’ler kolay ve cazip Çocuk dozları genellikle unutuluyor Vücut bölgesine göre inceleme ihmal edilebiliyor

58 Tehlikeler Toraks BT’de doz akciğer grafisinin 400 katına ulaşabiliyor
Toraks BT’de meme dozu, boyun ve toraks incelemesinde tiroid ışınlanıyor BT’de ulaşılan dozlar, epidemiyolojik çalışmalarda karsinogenez yaratan dozlara yaklaşabiliyor

59 UNSCEAR 2000

60 BT ve radyografilerde efektif dozlar
CT examination Effective dose (mSv) Radiographic examination Head 2 Skull 0.07 Chest 8 Chest PA 0.02 Abdomen 10-20 1.0 Pelvis 0.7 Ba swallow 1.5 Ba enema 7

61 Yeni BT cihazları hastaya daha az doz verir mi?
Bu teorik olarak mümkündür Ancak bu yönde birçok ayarlama yapmak gerekir Genel eğilim daha kaliteli ancak daha çok doz veren tetkikler yapmaktır Multislice BT’nin dozu konvansiyonel BT’lere göre % oranında fazla olabilir

62 Ne yapılabilir ? Radyolog ve teknisyen üzerlerine düşen teknik ayarlamaları yapmalılar Klinisyenler her istedikleri tetkikin gerçekten gerekli olduğuna emin olmalılar Gebe, olası gebe ve çocuklarda tekrar düşünülmeli Kontrastlı tetkikleri isterken gereğini düşünülmeli (iyodlu kontrast maddelerde allerji, intolerans,potansiyel nefrotoksisite vardır) Her hastada ışın içermeyen USG, MRG gibi tetkiklerin olası yararını gözden geçirilmeli BT araştırma amaçlı kullanılmamalıdır

63

64 Gebelik ve radyasyon

65 Nelere dikkat edilmeli?
Gebelikte radyasyon konusu gereksiz telaş ve gebelik sonlandırmalarına neden olmaktadır Risk, alınan total doz ve gebelik dönemine göre belirlenir

66 Nelere dikkat edilmeli?
Fetal ciddi anomaliler için tehlikeli eşik doz mGy olup, 3 batın BT ve 20 direk batın grafisi ile bu doza yaklaşmak mümkün değildir Bu dozlar, pelvik radyoterapi ve pelvik girişimsel işlemlerde alınabilir 500 mGy üzerinde fetal dozlarda lösemi riski artabilir

67 Gebelik döneminde görüntülenmesi gereken hastalarda MR, US’den sonra ikinci sırada ancak radyasyon içeren tetkiklerden önce tercih edilir Bu konuda yeterli bilgi yoktur, anne ve fetus için risk- yarar hesabı yapmak gerekir

68 Radyasyon Kaynakları ve Etkileri Konusunda Başvurulabilecek Adresler
European Commission (radiological protection pages): europa.eu.int/comm/environment/radprot International Atomic Energy Agency: International Commission on Radiological Protection: United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation: World Health Organization:

69 KAYNAKLAR BİYOLOJİK ETKENLERE MARUZİYET RİSKLERİNİN ÖNLENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK TASLAĞI csg.thsk.saglik.gov.tr/dosya/Egitim.../Biyolojik_Risk_Etmenleri.pdf MALTEPE ÜNV-BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ OMÜ SAĞLIK UYG ARAŞTIRMA MERKEZİ-RADYASYON GÜVENLİĞİ EL KİTABI TRAKYA ÜNV HASTANESİ RADYASYON GÜVENLİĞİ EL KİTABI GATA ÜNV-DOÇ.DR.SERRA GENCER-RADYASYON GÜVENLİĞİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PROGRAMI-RADYASYON GÜVENLİĞİ VE BİYOLOJİK RİSKLER DERSLERİ

70 Teşekkür Ederiz 70 70