ISCO – 08 (ULUSLARARASI STANDART MESLEK SINIFLAMASI)

... konulu sunumlar: "ISCO – 08 (ULUSLARARASI STANDART MESLEK SINIFLAMASI)"— Sunum transkripti:

1 ISCO – 08 (ULUSLARARASI STANDART MESLEK SINIFLAMASI)
Sınıflaması Tuncer İNALKAÇ

2 SUNUM İÇERİĞİ GİRİŞ Bir meslek sınıflaması nedir? Ulusal meslek sınıflamalarının kullanımı ISCO • ISCO – 08’in amaçları • ISCO-08’in kavramsal yapısı • ISCO-08'in ana gruplarındaki alt grupların sayıları • ISCO-08’in genel yapısı • ISCO-08 Beceri Seviyelerinin ISCED-97 Eğitim Seviyelerine Dağılımı • ISCO-08 Ana Gruplarının beceri seviyeleri ISCO - 88 ile ISCO - 08 Dönüşüm Tablosu ISCO - 08’ in Ana gruplarına kısa bir bakış

3 Giriş ILO’nun sorumlu olduğu ana sınıflamalardan birisidir.

4 Bir meslek sınıflaması nedir?
Bir meslek sınıflaması, bir işyeri, bir endüstri veya bir ülkede bulunan işlerde yapılmakta olan çalışma türleri hakkında bilgileri sunmaya ve bu bilgileri sistematik olarak organize etmeye yönelik bir araçtır. Meslek sınıflaması, genellikle birbirini karşılıklı destekleyen iki ana kısımdan oluşmaktadır: Açıklayıcı ana kısım: Meslek ve meslek gruplarının başlıklarının bir setinden oluşabilir, fakat genellikle tanımlanan gruplardaki görev ve sorumlulukların tanımlarından oluşmuştur. Bu açıklayıcı ana kısım, bir meslek sözlüğü şeklindedir. Sınıflandırma sistemi: İşleri en ayrıntılı meslek gruplarına, bu meslek gruplarını da daha geniş meslek gruplarına toplama konusunda rehberlik görevi yapar.

5 Ulusal Meslek Sınıflamalarının Kullanımı
Ulusal meslek sınıflamaları ve sözlükleri, genellikle birkaç işlemsel ve planlama amaçlı görevler için tasarlanır. Ayrıntılı meslek grupları ve tanımları, çoğunlukla müşteri-merkezli kullanıcılar tarafından kullanılmaktadır, yani bu kullanıcılar işe yerleştirme, mesleki eğitim ve rehberlik, göç kontrolü ve personel yönetimi ile ilgili bilgi gereksinimlerini sağlama amaçlı faaliyetlerde bulunan kişilerdir. Tanımlamanın veya analizin amacına bağlı olarak, “meslek” bir istatistiksel çalışmada ana değişken olabilir ya da arka planda açıklayıcı bir değişken olarak kullanılabilir.

6 ISCO – 08 ’in Amaçları Birinci amaç, ulusal meslek verilerinin uluslararası kullanımını sağlayarak, ulusal istatistikçilerin mesleklerle ilgili uluslararası iletişimlerini kolaylaştırmak, İkinci amaç, uluslararası göç ve işe yerleştirme gibi konularla bağlantılı olan faaliyetleri belirleyerek, özel karar almaya yönelik kullanışlı formlarda uluslararası meslek verilerinin üretilebilmesine olanak sağlamak, Üçüncü amaç, ulusal meslek sınıflamalarını geliştiren veya revize eden ülkelere uluslararası standartlara bağlı kalarak kendi ulusal meslek sınıflamalarını geliştirmelerine yardımcı olmak.

7 ISCO-08’in KAVRAMSAL YAPISI
ISCO -08 meslek sınıflamasında sınıflandırılan esas nesneler işlerdir. ISCO-08'in tasarlanması ve oluşturulması ISCO-88’ deki gibi, iki ana kavrama dayandırılmıştır: İş kavramı ve Beceri kavramı İş; bir kişi tarafından yapılan ya da yapılması beklenen çalışmaya ilişkin görev ve sorumluluklar kümesi olarak tanımlanır. ISCO – 08 ’e göre ise iş, sınıflaması yapılan istatistiksel birimdir. Ana görev ve sorumluluklar bakımından büyük oranda benzer özellikleri olan bir iş kümesi, bir mesleği oluşturur.

8 ISCO - 08 Beceri; belli bir işe ilişkin görev ve sorumlulukları yerine getirebilme yeteneğidir. “Beceri”’nin iki boyutu vardır: Beceri seviyesi; ilgili görev ve sorumlulukların zorluklarını ve sıralamasını gösteren bir yapıdır. Beceri uzmanlaşması; üretilen mal ve hizmetlerin türleri ile birlikte, çalışılan malzemeler ile kullanılan makine ve aletlerle ilgili gerekli bilgi alanı olarak tanımlanır. Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması’nda (ISCED – International Standard Classification of Education, 1997) yer alan eğitim kategorileri ve seviyeleri esas alınarak ISCO-08 ’de dört genel beceri seviyesi tanımlanmıştır.

9 ISCO-08 Beceri Seviyelerinin ISCED-97 Eğitim Seviyelerine Dağılımı
ISCO- 08 Beceri Seviyesi ISCED - 97 Grupları 4 6 - Yüksek Eğitimin İkinci Aşaması (Bir İleri Derecede Araştırma Niteliği Kazandıran Eğitim) - Doktora eğitimi 5a - Yükseköğretimin İlk Aşaması (Bir İleri Derecede Araştırma Niteliğine Doğrudan Ulaştırmayan Eğitim) – Lisans ve Yüksek lisans 3 5b - Yükseköğretimin İlk Aşaması (Bir İleri Derecede Araştırma Niteliğine Doğrudan Ulaştırmayan Eğitim) – Meslek Yüksekokulları vb. 2 4 - Ortaöğretim Sonrası Üniversite Derecesinde Olmayan Eğitim İleri Ortaöğretim - Lise (Tüm lise çeşitleri) 2 - Temel Eğitimin İkinci Aşaması (Ortaöğretimin alt seviyesi) - Eski ortaokul, İlköğretim okulu mezunu (8 yıllık) 1 1 - Temel Eğitimin İlk Aşaması – Eski ilkokul

10 GENEL YAPISI 1.detay seviyesi X Ana Grup (Örnek: ANA GRUP 5 Hizmet ve Satış Elemanları) 2.detay seviyesi XX Alt-ana Grup (Örnek: Alt-ana Grup 52 Satış hizmetleri veren elemanlar) 3.detay seviyesi XXX Grup (Örnek: Grup 523 Kasiyerler ve bilet satıcıları) 4.detay seviyesi XXXX Birim Grup (Örnek: Birim Grup 5230 Kasiyerler ve bilet satıcıları) Örnek meslekler: 5230 Bilet satış elemanı - gişe/banko, 5230 Biletçi (seyahat biletleri hariç), 5230 Gişe memuru - lunapark, sinema vb. yerlerdeki gişeler, 5230 Gişe memuru - şehir içi otobüs bileti satış yerleri, 5230 Gişe memuru - ücretli köprü ve otoyol gişeleri, 5230 Kasiyer (mağaza ve dükkan)

11 ISCO-08 'in ana gruplarındaki alt grupların sayıları
X XX XXX XXXX Ana Grup Alt-Ana Grup Grup Birim Grup 1 4 11 31 2 6 27 92 3 5 20 84 8 29 13 40 9 18 7 14 66 33 TOPLAM 10 43 130 436

12 ISCO-08 Ana Gruplarının Beceri Seviyeleri
Beceri Seviyesi 1 – Yöneticiler 3 + 4 2 – Profesyonel Meslek Mensupları 4 3 – Teknisyenler, teknikerler ve yardımcı profesyonel meslek mensupları 3 4 - Büro hizmetlerinde çalışan elemanlar 2 5 - Hizmet ve Satış Elemanları 6 - Nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri çalışanları 7 - Sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar 8 – Tesis ve makine operatörleri ile Montajcılar 9 - Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar 1 0 – Silahlı kuvvetler mensupları

13 ISCO-88/ISCO-08 Dönüşüm Tablosu ISCO-88 Kodu ISCO 08 Kodu 1110 1111
1120 1112 1130 1113 1141 1114 1142 1143 1210 1221 1311 1312 1222 1321 1322 1223 1323 3123 1224 1420 1225 1411 1412 1226 1324 1330 ......

14 Mesleklerin Kodlanmasına İlişkin
ISCO - 08 Mesleklerin Kodlanmasına İlişkin Önemli Hususlar

15 Yönetim ile ilgili meslekler
Yöneticiler, üst düzey yöneticiler ve kanun yapıcılar ISCO-08 ’de Ana Grup 1 ’deki yönetim meslekleri yeniden düzenlenmiştir. Ana grup 1 Yöneticiler 11 Başkanlar, üst düzey yöneticiler ve kanun yapıcılar 12 Ticari ve idari müdürler 13 Üretim ve uzmanlaşmış hizmet müdürleri 14 Ağırlama, perakende ve diğer hizmet müdürleri Alt-ana grup 11 (Başkanlar, üst düzey yöneticiler ve kanun yapıcılar), genel olarak bir yönetici hiyerarşisine sahip büyük ve kompleks örgütlere liderlik yapan ve üst düzey yönetiminde yer alan ünvanlardaki kişileri sınıflandırır.

16 Yönetim ile ilgili meslekler
Alt-ana gruplar 12 ve 13’ün her ikisindeki işler genellikle belirli alanlarda genel olarak üniversite eğitimi ve Ana grup 2’de sınıflandırılan ilgili bir meslekte uzun yıllar tecrübe sonucunda edinilmiş üst düzey becerileri gerektirmektedir. Bu meslekler çoğunlukla ISCO ’nun en üst düzey beceri seviyesi (Beceri seviyesi 4) ile ilişkilidir. Alt-ana grup 12 (Ticari ve idari müdürler) genel olarak kuruluşlara hizmet veya destek fonksiyonları sağlayan kuruluş birimlerinin müdürlerini kapsamaktadır. Alt-ana grup 13 (Üretim ve uzmanlaşmış hizmet müdürleri) çalıştıkları kuruluş tarafından sağlanan ürünlerin veya hizmetlerin yönetiminden sorumlu müdürler içindir.

17 Yönetim ile ilgili meslekler
Tarım, hayvancılık, avcılık, ormancılık ve su ürünleri sektörlerindeki küçük işletme sahipleri ve işletmecileri, ISCO-08’de Alt-ana Grup 61 (Pazara yönelik nitelikli tarım çalışanları) veya Alt-ana grup 62’de (Pazara yönelik nitelikli ormancılık, su ürünleri ve avcılık çalışanları) yer almaktadır. Alt-ana grup 14’teki (Ağırlama, perakende ve diğer hizmet müdürleri) meslekler tam olmasa da genellikle bir müdür hiyerarşisine sahip olmayan nispeten küçük kuruluşların yönetimini kapsamaktadır. İşletmelerin sahibi olan işletmeciler ve çalışan işletmecilerin, eğer yönetim görevleri çalışmanın önemli bir parçası ise, bu kişilerin sadece Ana grup 1’de sınıflandırması gerekir.

18 Yönetim ile ilgili meslekler
Özellikle bağımsız olarak ya kendileri veya az sayıda diğer kişilerin desteğiyle çalışan perakende satış mağazalarının ve dükkanların sahibi olanlar veya işletenler , Birim grup 5221 (Perakende ticaret ile ilgili küçük işletme sahipleri) (Shopkeepers) içinde sınıflandırılır. Çalışanların yönetimi ve denetimi işlerinin önemli bir parçası olmayan küçük kafe, lokanta ve kahvehane vb. işletmecileri ise, gerçekleştirdikleri ana görevlere göre (Örneğin; ev tipi pansiyon işletmecisi, aşçı veya garson olarak) sınıflandırılır.

19 Süpervizörlük meslekleri
ISCO-88 ’de süpervizörler, genellikle süpervize ettikleri çalışanlar ile aynı birim grupta sınıflandırılmaktaydı. ISCO-08 ’de ise bazı süpervizörlük meslekleri için ayrı birim gruplar oluşturulmuştur. 3121 Maden süpervizörleri 3122 İmalat süpervizörleri 3123 İnşaat süpervizörleri 3341 Büro süpervizörleri 5151 Büro, otel ve diğer işyerlerindeki temizlik ve bina bakımı sorumluları 5222 Mağaza vb. bölüm sorumluları (şefleri)

20 Süpervizörlük meslekleri
Süpervizörler, özellikle de personel seçimi ve işten çıkarmayla ilgili olarak müdürlere öneri ve yardım sağlayabilirler, fakat bu konularda karar vermeyle ilgili yetkileri yoktur. Süpervizörlerin denetledikleri bir veya daha fazla meslekte çalışanlar kadar deneyim ve becerileri de olabilir.

21 Bilgi ve iletişim teknolojisi (BİT)
Son 20 yıldan fazla olan süreçteki teknolojik değişim sonucu olarak, ISCO-08 ’deki BİT meslekleri yeniden yapılandırılmıştır. 25 Bilgi ve iletişim teknolojisi ile ilgili profesyonel meslek mensupları 251 Yazılım ve uygulama geliştiricileri ve analistleri 2511 Sistem analistleri 2512 Yazılım geliştiricileri 2513 Web ve çoklu ortam geliştiricileri 2514 Uygulama programcıları 2519 Başka yerde sınıflandırılmamış yazılım ve uygulama geliştiricileri ve analistleri 252 Veritabanı ve bilgisayar ağları ile ilgili profesyonel meslek mensupları 2521 Veritabanı tasarımcıları ve yöneticileri 2522 Sistem yöneticileri 2523 Bilgisayar ağları ile ilgili profesyonel meslek mensupları 2529 Başka yerde sınıflandırılmamış veritabanı ve bilgisayar ağları ile ilgili profesyonel meslek mensupları

22 Bilgi ve iletişim teknolojisi (BİT)
35 Bilgi ve iletişim teknisyenleri 351 Bilgi ve iletişim teknolojileri işletim ve kullanıcı destek teknisyenleri 3511 Bilgi ve iletişim teknolojisi işletim teknisyenleri 3512 Bilgi ve iletişim teknolojisi kullanıcı destek teknisyenleri 3513 Bilgisayar ağ ve sistem teknisyenleri 3514 Web teknisyenleri 352 Telekomünikasyon ve yayın teknisyenleri 3521 Yayın ve ses-görüntü teknisyenleri 3522 Telekomünikasyon mühendisliği teknisyenleri

23 Bilgi ve iletişim teknolojisi (BİT)
BİT’e ilişkin ürünler ile hizmetlerin üretilmesini sağlayan diğer mesleklerde çalışanlar, aşağıdaki birim gruplarda kapsanmaktadır: 1330 Bilgi ve iletişim teknolojisi hizmet müdürleri 2152 Elektronik mühendisleri 2153 Telekomünikasyon mühendisleri 2166 Grafik ve multimedya tasarımcıları 2356 Bilgi teknolojisi eğiticileri 2434 Bilgi ve iletişim teknolojileri satışı ile ilgili profesyonel meslek mensupları 7422 Bilgi ve iletişim teknolojisi kurulumcuları ve servis elemanları

24 Bilgi ve iletişim teknolojisi (BİT)
BİT kullanımının bir araç olarak önemli bir tanımlayıcı karakteristik olduğu ISCO-08 birim gruplarına bazı örnekler: 3211 Tıbbi görüntüleme ve tedavi edici cihazlar teknisyenleri 4222 İletişim merkezi danışma elemanları 5244 İletişim merkezi satış elemanları

25 Sağlık Hizmetleri Meslekleri
ISCO-08 ’de, Genel tıp doktorları ile uzman tıp doktorları için ayrı birim gruplar oluşturulmuştur. Hemşireler tarafından sahip olunan (veya genel olarak sahip olunan) yeterliliklere dayalı olarak değil, gerçekleştirilen çalışmanın türüne dayalı olarak, hemşireler 2221 birim grubunda sınıflandırılmıştır. Yeni bir Birim grup 2240 (Paramedikal uygulayıcılar) oluşturulmuştur. ISCO-08 Birim grup 3221’de (Yardımcı sağlık personelleri) sınıflandırılan bazı meslekler, şu anda ülkemizde bulunmamaktadır (Örneğin; sertifikalı hemşire, yardımcı hemşire gibi). Veterinerler ile veteriner teknisyenleri ve yardımcı elemanları, sağlık ile ilgili Alt- ana gruplarda yer almaktadır.

26 Sağlık Hizmetleri Meslekleri
Ambulans çalışanları, Alt-ana grup 32’de sınıflandırılmaktadır. Acil paramedikleri, ambulans elemanları ile aynı birim grupta sınıflandırılmaktadır, Çünkü; bazı ülkelerde istatistik toplamada onları ambulans çalışanlarından ayırmak zordur. Tıbbi protez ve diş protez teknisyenleri, Alt-ana grup 32’de sınıflandırılmaktadır. Geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulayıcıları sınıfındaki değişiklikler özellikle önemlidir. Geleneksel tıp uygulayıcıları, birçok Asya ülkesinde profesyonel Seviyede (ISCO Beceri Seviyesi 4) önemli sayıda bulunmaktadır, Kuzey Amerika ve Avrupa’da ise sayıları hızla artmaktadır. Bu yüzden, “Geleneksel ve tamamlayıcı tıp profesyonelleri” ve “Geleneksel ve tamamlayıcı tıp yardımcı profesyonelleri” şeklinde 2 grup oluşturulmuştur.

27 Sağlık Hizmetleri Meslekleri
Sağlık hizmetleri konusunda yeni bir Alt-ana grup 53 (Kişisel bakım hizmetleri veren elemanlar) oluşturulmuştur. 53 Kişisel bakım hizmetleri veren elemanlar 532 Sağlık hizmetlerinde kişisel bakım çalışanları 5321 Sağlık hizmetleri yardımcıları 5322 Evlerde kişisel bakım hizmeti veren çalışanlar (tedavi hariç) 5329 Başka yerde sınıflandırılmamış sağlık hizmetlerinde kişisel bakım çalışanları ISCO-08 ’de sağlık ile ilgili bazı birim gruplarda oluşturulmuştur: 1342 Sağlık hizmetleri yöneticileri 1343 Yaşlı bakım hizmetleri yöneticileri 3344 Tıbbi sekreterler

28 kategoriler açılmıştır.
Öğretmenler Öğretmenlerin hepsinin Ana Grup 2 ’de sınıflandırılmasına karar verilmiştir. Mesleki eğitim öğretmenleri ve bazı uzmanlaşmış kategori öğretmenleri için de kategoriler açılmıştır. Dekoratörler ve ticari tasarımcılar ISCO-88’deki Birim grup 3471 (Dekoratörler ve ticari tasarımcılar) üç yeni birim gruba bölünmüştür: 2163 Ürün ve giysi tasarımcıları 2166 Grafik ve multimedya tasarımcıları 3432 İç tasarımcılar ve dekoratörler

29 Mühendislik profesyonelleri
ISCO-88 Grup 214 (Mimarlar, mühendisler ve ilgili profesyonel meslek mensupları) ayrılmıştır. Mimarlar, harita mühendisleri, sürveyanlar ile şehir ve trafik planlamacıları, yeni Grup 216 ’da kapsanmaktadır. Yeni oluşturulan Grup 215 (Elektroteknoloji mühendisleri), elektrik, elektronik ve telekomünikasyon mühendislerine ilişkin birim grupları kapsamaktadır. Endüstri ve üretim mühendisleri ile Çevre mühendisleri, Grup 214’te (Mühendislik ile ilgili profesyonel meslek mensupları (elektroteknoloji mühendisleri hariç)) yer alan birim gruplarda sınıflandırılmaktadır.

30 Büro elemanları ISCO-88 Alt-ana grup 41 (Büro elemanları) bölünmüştür. Onun yerini, ISCO-08 Ana grup 4’te (Büro hizmetlerinde çalışan elemanlar) üç yeni alt-ana grup eklenmiştir: 41 Genel büro elemanları ile klavye kullanan büro elemanları 42 Müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar 43 Sayısal işlemler yapan ve malzeme kayıtları tutan büro elemanları 44 Diğer büro hizmetlerinde çalışan elemanlar ISCO-88 Birim Grup 4211’deki (Kasiyerler ve bilet satış elemanları) çalışanlar tarafından yapılan birçok çalışma, satış asistanları tarafından da yapılması Sebebiyle ISCO-08 Alt-ana grup 52’ye (Satış hizmetleri veren elemanlar) kaydırılmıştır. ISCO-88 Alt-ana grup 42’nin (Müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar) kapsamı önemli derecede değiştirilmemiştir.

31 Müşterilere danışma ve hizmet sağlanması ile ilgili meslekler
Turizmle ilgili olanlar dahil, müşterilere danışmanlık ve hizmet sunulmasını içeren meslekler için daha ayrıntılı kategoriler oluşturulmuştur. Sonuç olarak, Grup 422’deki (Müşteri danışma elemanları) birim grup sayısı 8’e çıkmıştır. 422 Müşteri danışma elemanları 4221 Seyahat ile ilgili danışmanlar ve seyahat büro elemanları 4222 İletişim merkezi danışma elemanları 4223 Telefon santral operatörleri 4224 Otel resepsiyonistleri 4225 Danışma elemanları 4226 Resepsiyonistler (genel) 4227 Araştırma ve piyasa araştırma anketörleri 4229 Başka yerde sınıflandırılmamış müşteri danışma elemanları

32 Müşterilere danışma ve hizmet sağlanması ile ilgili meslekler
ISCO-08’de Birim grup 4221 (Seyahat ile ilgili danışmanlar ve seyahat büro elemanları) oluşturulmuştur. Paket ve grup turlarını planlayan, tasarlayan ve organize eden ve toplu seyahat ve konaklama rezervasyonları yapan “Tur operatörleri”, açık bir şekilde Birim Grup 3339’da (Başka yerde sınıflandırılmamış iş hizmetleri aracıları) bir meslek olarak listelenmiştir. Havaalanlarında ve diğer yolcu taşıma yerlerinde, yolcuların bilet kontrol (check- in) ve kalkış için kayıt işlemleri yapan çalışanlar, biletleri düzenleme, ajandaları ayarlama vb. işlerde seyahat acentası çalışanları ile aynı becerileri gerektirdiğinden ve bilet satan ve düzenleyen havayolları çalışanlarından uygulamada ayırt edilemediğinden, Birim grup 4221’de (Seyahat ile ilgili danışmanlar ve seyahat büro elemanları) kapsanmaktadır.

33 Satış çalışanları 52 Satış hizmetleri veren elemanlar
521 Sokak, tezgah ve pazar satış elemanları 5211 Büfe, baraka türü dükkan, sabit tezgah, stant vb. yerlerdeki satış elemanları ile pazarcılar 5212 Cadde ve sokak yiyecek satış elemanları 522 Mağaza, dükkan vb. satış elemanları 5221 Perakende ticaret ile ilgili küçük işyeri sahipleri 5222 Mağaza vb. bölüm sorumluluları (şefleri) 5223 Mağaza, dükkan vb. yerlerde çalışan satış elemanları 5242 Satış tanıtım elemanları 5243 Kapı kapı dolaşarak satış yapan satış elemanları 5244 İletişim merkezi satış elemanları 5245 Servis istasyonu hizmet elemanları 5246 Yiyecek servis tezgahı çalışanları 5249 Başka yerde sınıflandırılmamış satış elemanları 523 Kasiyerler ve bilet satıcıları 524 Diğer satış elemanları

34 Satış çalışanları Cadde, sokak ve pazar gibi yerlerde stant ve tezgahlarda hemen tüketime yönelik olmayan taze gıda maddelerinin (örneğin; sebze, meyve, et, balık ve süt ürünleri gibi) satışını yapan satıcılar, Birim Grup 5211`de (Sabit tezgah, stant, baraka türü dükkan, büfe satış elemanları ve pazarcılar) sınıflandırılır. Cadde, sokak ve halka açık yerlerde gıda ve içecek gibi hemen tüketime yönelik maddelerin satışını el arabası, tekerlekli araba, tepsi veya sepetten yapan satıcılar, Birim Grup 5212`de (Cadde ve sokak yiyecek satış elemanları) sınıflandırılır. Cadde, sokak ve halka açık yerlerde gıda dışı maddelerin (veya şekerleme gibi önceden paketlenmiş çabuk bozulmayan gıda maddelerinin) satışını el arabası, tekerlekli araba, tepsi veya sepetten yapan satıcılar, Birim Grup 9520`de (İşportacılar (gıda hariç)) sınıflandırılır.

35 Tarım, ormancılık ve su ürünleri ile ilgili meslekler
ISCO-08’ de tarım, orman ve su ürünleri ile ilgili mesleklerde bazı temel değişiklikler yapılmıştır: Pazara yönelik tarım çalışanları, orman ve su ürünleri çalışanlarından ayrı bir Alt-ana grupta tanımlandı. Tarım, avcılık, ormancılık ve su ürünleri sektörlerindeki küçük işletme sahipleri ve işletmecileri, ISCO-08 Alt-ana grup 61’in (Pazara yönelik nitelikli tarım çalışanları) veya Alt-ana grup 62’nin (Pazara yönelik ormancılık, su ürünleri ve avcılık çalışanları) ilgili kategorilerinde sınıflandırılmaktadır. Kendi geçimine yönelik çalışanlar için daha ayrıntılı kategoriler oluşturulmuştur. Tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar için daha ayrıntılı kategoriler oluşturulmuştur.

36 Tarım, ormancılık ve su ürünleri ile ilgili meslekler
Pazara yönelik ve kendi geçimine yönelik çalışanlar Kendi geçimine yönelik faaliyetlerin birçoğunda, bazı ürünler minimum bir nakit gelir sağlamak amacıyla satılırlar. Eğer nakit gelir veya takas söz konusu değilse, kendi tüketimine yönelik ürünlerin tüm üretimi kendi geçimine yönelik üretim olarak değerlendirilmelidir. Bazı ülkelerde (özellikle sanayileşmiş ülkelerde), kendi geçimine yönelik çiftçilik seyrek veya hiç yoktur. Buna karşılık birçok ülkede, kendi geçimine yönelik çiftçilik kırsal istihdamın büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Kendi geçimine yönelik çiftçilik önemli bir sorun ise, üretimin esas olarak satış mı yoksa kendi veya aile/hanehalkı kullanımı için olup olmadığına ilişkin ek bir sorunun sorulması gerekebilir. Şu şekilde bir ek sorgulama ile bu bilgi elde edilebilir:

37 Tarım, ormancılık ve su ürünleri ile ilgili meslekler
Ürünleri çoğunlukla satmak amacıyla mı, yoksa kendinizin veya ailenizin kullanımı amacıyla mı üretiyorsunuz? Yalnızca satış amacıyla Çoğunlukla satış amacıyla, fakat kısmen de kendim veya ailemin kullanımı için Çoğunlukla kendim veya ailemin kullanımı amacıyla, fakat kısmen de satmak için Yalnızca kendim veya ailemin kullanımı amacıyla Üçüncü veya dördüncü yanıt kategorilerinin seçimi, ISCO-08 kodunun “Alt-ana grup 63 Kendi geçimine yönelik çiftçiler, balıkçılar, avcılar ve toplayıcılar” uygun olabileceğini ifade etmektedir.

38 Tarım, ormancılık ve su ürünleri ile ilgili meslekler
63 Kendi geçimine yönelik çiftçiler, balıkçılar, avcılar ve toplayıcılar 631 Kendi geçimine yönelik bitkisel ürün yetiştiricileri 6310 Kendi geçimine yönelik bitkisel ürün yetiştiricileri 632 Kendi geçimine yönelik çiftlik hayvanları yetiştiricileri 6320 Kendi geçimine yönelik çiftlik hayvanları yetiştiricileri 633 Kendi geçimine yönelik karma bitkisel ürün ve hayvan yetiştiricileri 6330 Kendi geçimine yönelik karma bitkisel ürün ve hayvan yetiştiricileri 634 Kendi geçimine yönelik balıkçılar, avcılar, tuzakçılar ve toplayıcılar 6340 Kendi geçimine yönelik balıkçılar, avcılar, tuzakçılar ve toplayıcılar

39 Tarım, ormancılık ve su ürünleri ile ilgili meslekler
Karma ve uzmanlaşmış bitki ve hayvan yetiştiricileri Birim grup 6130’un (Karma bitki ve hayvan yetiştiricileri) tanımında verilen notlarda genelde ya bitki yetiştiriciliği ya da hayvan yetiştiriciliğini içeren görevleri olan, ancak bitki yetiştiriciliği veya hayvan yetiştiriciliğine ilişkin bazı önemsiz faaliyetleri de yapan tarım çalışanlarının burada kapsanmaması gerekir. Örneğin bir çiftçi pazara yönelik sığır yetiştiriyor fakat aynı zamanda zamanının çok az bir kısmını bahçe sebzeciliğine harcıyor ise, bu çiftçi, Birim grup 6121`de (Çiftlik ve süt hayvanları yetiştiricileri) sınıflandırılmalıdır. Benzer şekilde, bir buğday yetiştiricisi az sayıda tavuk ve diğer çiftlik hayvanlarını yetiştiriyor ise bu çiftçi Birim grup 6111`de (Tarla ürünleri ve sebze yetiştiricileri) sınıflandırılmalıdır. Bazı durumlarda, kullanılan meslek ünvanı yeterli olabilir. Örneğin; mesleğe ilişkin bir araştırma sorusuna yanıt olarak birisi ‘meyve ve sebze yetiştiricisi’ veya ‘çoban’ olarak belirtmiş ise ek kanıt araştırmaya gerek yoktur.

40 Tarım, ormancılık ve su ürünleri ile ilgili meslekler
Nitelikli çiftlik çalışanları (Ana grup 6) ve çiftlik işçileri (Ana grup 9) Alt-ana grup 92’de (Tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar) çalışanlar, sınırlı eğitim veya deneyim gerektiren sınırlı sayıda basit ve rutin elle yapılan görevleri gerçekleştirirler. Ana grup 6’da (Nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri çalışanları) sınıflandırılanlar ise, genellikle yoğun deneyim ve/veya eğitim yoluyla kazanılan becerileri içeren çok çeşitli görevleri yaparlar. ‘Çiftlik işçisi’ veya ‘tarım işçisi’ gibi meslek ünvanları beceri düzeyi veya gereken sorumluluktan çok bir çiftlikteki bir çalışanı ifade ettiğinden bunlara daha fazla dikkat edilmelidir. Örneğin, ‘çiftlik hayvanları işçisi’ bazı ülkelerde bir hayvan çiftliğinde hayvanların bakım ve refahı ile ilgilenen ve Birim grup 6121’de (Çiftlik ve süt hayvanları yetiştiricileri) sınıflandırılan bir çalışanı ifade etmekte kullanılabilir.

41 Tarım, ormancılık ve su ürünleri ile ilgili meslekler
Nitelikli çiftlik çalışanları (Ana grup 6) ve çiftlik işçileri (Ana grup 9) Görev bilgisi veya diğer yeterlilik bilgisi ile meslek ünvanının kombinasyonu bu nedenle faydalı olabilir. Örneğin, inekleri sağan bir ‘mandıra çiftlik çalışanı’ Birim grup 6121’de (Çiftlik ve süt hayvanları yetiştiricileri) sınıflandırılırken hayvanların bulunduğu yerleri temizleyen bir ‘mandıra çiftlik işçisi’ Birim grup 9212’de (Çiftlik hayvanları yetiştiriciliği yapan çiftliklerde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar) sınıflandırılmalıdır. Bazı nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar, genellikle kırsal veya tarımsal alanlarda ve de tarımsal olmayan alanlarda yapılacağına dikkat edilmelidir. Bu Mesleklerin doğrudan hayvan veya bitki ile bağlantısı gerekli değildir. Bu gibi meslekler, Alt-ana grup 92 (Tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar) dışında ilgili gruplarda sınıflandırılır. Örneğin; hendek kazan işçiler Birim grup 9312’de (Bina dışı inşaat sektöründe nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar) ve sucular Birim grup 9624’te (Su taşıyıcılar ve yakacak odun toplayıcılar) sınıflandırılır.

42 Tarım, ormancılık ve su ürünleri ile ilgili meslekler
Çiftlik ve orman makinelerinin işletilmesi Sonuç olarak, birçok nitelikli tarım ve ormancılık çalışanının normal Sorumluluklarının bir parçası olarak traktör gibi uzmanlık gerektiren makineleri işlettikleri ve motorize araçları kullandıkları not edilmelidir. Makinenin işletilmesi ile çok çeşitli diğer nitelik gerektiren işlerin kombinasyonundan oluşan mesleklerin Ana grup 6 içinde sınıflandırılması gerekir. Biçerdöver operatörleri gibi makine işletiminde uzmanlaşmış, ancak sırası geldiğinde diğer çiftlik veya ormancılık işlerini yapabilen çalışanlar, işletilen makinenin türüne göre uygun birim grupta sınıflandırılmalıdır. Birçok durumlarda, bu Birim grup 8341 (Motorlu tarım ve ormancılık tesisi operatörleri) olabilir.

43 Diğer durumlar Kayıt dışı istihdamda yaygın olan mesleklerin kapsamı ISCO-08’ de genişletilmiştir. Kayıt dışı istihdamdaki meslekler ISCO Ana gruplarının tümünde bulunabilmesine rağmen, Ana grup 9’un (Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar) yapısı daha çok etkilenmiştir. Özellikle, Alt-ana grup 95’in (Cadde ve sokaklarda satış ve hizmet işlerinde çalışanlar) oluşturulmuştur. Hemen tüketime yönelik cadde ve sokak yiyecek satıcıları ISCO-08’ de Birim grup 5212’ de (Cadde ve sokak yiyecek satış elemanları) sınıflandırılır (Örneğin; simitçi). Hemen tüketime yönelik olmayan cadde ve sokak yiyecek satıcıları ISCO-08’ de Birim Grup 5211’ de (Büfe, baraka türü dükkan, sabit tezgah, stant vb. yerlerdeki satış elemanları ile pazarcılar) sınıflandırılır (Örneğin; pazarcı, seyyar meyve ve sebze satıcısı).

44 Diğer durumlar ISCO-88 Grup 914 (Bina temizlik ve bakım sorumluları ile taşıt, pencere vb. temizleyicileri) bölünmüştür. Bina temizlik ve bakım sorumluları, ISCO-08 ’de Grup 515 ’te (Bina sorumluları ile temizlik ve bakım işleri sorumluları) bir birim grupta tanımlanmıştır. Çamaşırcılar ve ütücüler, taşıt temizleyicileri, pencere temizleyicileri ve diğer temizlik işlerinde çalışanlar için ISCO-08 Grup 912’de ayrı birim gruplar oluşturulmuştur. ISCO-08’de güvenlik görevlisi, “Bekçi”, “Koruma ve güvenlik memuru”, “kapı görevlisi”, “yakın koruma (bodyguard)” gibi işleri yapanlar için, Birim grup 5414 (Güvenlik görevlileri) oluşturulmuştur.

45 Çok sayıda mesleği etkileyen sınır sorunları
Yapılan görev ve sorumlulukların genellikle farklı seviyede eğitim ve deneyim ile elde edilen beceriler gerektirdiği durumlarda, işler en üst seviyedeki görev ve sorumluluğa göre sınıflandırılmalıdır. Örneğin, bir kamyonetin sürülmesi, yüklenmesi ve boşaltılması ve malların el ile dağıtılmasını içeren bir iş, Birim grup 8322 ’de (Otomobil, taksi ve kamyonet sürücüleri) sınıflandırılmalıdır. Üretim aşamasıyla ilgili görev ve sorumluluklar, aynı zamanda ürünün pazarlanması ve satışı, taşınması veya yönetim ile bağlantılı olsa da üretim süreci daha önceliklidir. Örneğin, unlu mamuller ve ekmek yapan ve bunları da satan bir fırıncı, satış elemanı olarak değil bir fırıncı olarak Birim grup 7512’de (Fırıncılar, pastacılar ve şekerleme imalatçıları) sınıflandırılmalıdır.

46 Çok sayıda mesleği etkileyen sınır sorunları
Yapılan görev ve sorumlulukların aynı beceri seviyesinde ve aynı üretim sürecinde olması durumunda, işler baskın olan göreve göre sınıflandırılmalıdır. Örneğin, ‘yangın kapısı montajcısı’, kapı çerçevelerini, kapıları ve bağlantılarını kurar ve monte eder ve kapılar üzerine alarm sistemleri monte etme gibi elektrikli kablo sistemlerini de bağlama ve montajını yapması durumunda, söz konusu işler hem marangoz hem de elektrikçi becerileri gerektirmektedir, ancak işin en çok zaman harcanan kısmı marangozluktur. Bu nedenle meslek, Birim grup 7411’de (Bina ve ilgili elektrik tesisatçıları) değil, Birim grup 7115’te (Marangozlar ve doğramacılar) sınıflandırılmalıdır.

47 Çıraklar ve stajyerler
ISCO-08 ’de, çıraklar ve stajyerler, çırak veya stajyer sıfatıyla istihdam ediliyorlarsa eğitim aldıkları mesleğe göre sınıflandırılmalıdır. Örneğin; marangoz çırakları ve elektrikçi çırakları, marangoz ve elektrikçi olarak sınıflandırılır. Tıp ve hukuk internleri benzer şekilde doktor ve avukat olarak sınıflandırılır. Stajyerlerin başka bir meslekte işe sahip olmaları; yani tıp veya hukuk Öğrencilerinin, örneğin koğuş görevlisi, tıp yardımcısı veya tıbbi sekreter olarak istihdam edilmeleri durumunda, bu kişiler yapılan işe göre sınıflandırılmalıdır. Öğrencilerin yaptıkları iş pratiği, istihdam düzenlemesinin bir parçası olmadığı durumlarda, bu öğrenciler ekonomik faaliyet durumuna göre istihdamda sınıflandırılmamalıdır.

48 Küçük işletmelerin yöneticileri ve işletmecileri
Kendi işletmelerini ya bağımsız olarak kendileri ya da birkaç kişinin yardımıyla işleten kendi hesabına çalışanlar, genellikle kendi faaliyetlerinin bir parçası olarak bazı yönetim ve idari görevleri yaparlar. Yönetimin yapılan işin esas unsuru olduğu ifade ediliyorsa, ISCO-08 ’de bu gibi meslekler yalnızca Ana grup 1’de (Yöneticiler) sınıflandırılır. Fakat, yönetimin yapılan işin esas unsuru olmadığı durumlardaki işletme sahipleri veya ustabaşları yaptıkları işe göre sınıflandırılmalıdır. Örneğin, kendi işyeri olan ve burayı işleten ve az sayıda ustayı istihdam eden, fakat zamanın çoğunu taşıtların tamiri ve/veya diğer mekanikerlerin işinin denetlemesine harcıyan bir motorlu araç ustası, Birim grup 7231’de (Motorlu taşıt bakım ve onarım işlerinde çalışanlar) sınıflandırılmalıdır. ISCO-08’de, bir çalışanın çalışan işyeri sahibi olup olmadığını göz önüne almadığına dikkat edilmelidir.

49 Yiyecek hazırlama ile ilgili meslekler
Temel olarak hemen tüketime yönelik yiyeceklerin hazırlanması, birleştirilmesi ve sunumunu içeren meslekler aşağıdaki birim grupların birinde sınıflandırılabilir: 3434 Şefler (yiyecek hazırlama ve sunum hizmetleri) 5120 Aşçılar 9411 Fast food hazırlayıcıları 9412 Mutfak yardımcıları ‘Hamburger pişirici’ gibi benzer meslek ünvanları, genellikle Birim grup 9411’de (Fast food hazırlayıcıları) kodlanmalıdır. Yiyecek bir fast food veya paket servislerde sunulsa bile belirli bir ulusal veya bölgesel mutfağa göre yiyecek hazırlamada uzmanlaşmış ve genel olarak çok çeşitli yiyecekler hazırlayan aşçılar Birim grup 5120’de (Aşçılar) sınıflandırılmalıdır. Örneğin; kebap ustası vb.

50 Evlerdeki temizlik ve bakım elemanları
Birim grup 5152’de sınıflandırılan evlerdeki temizlik ve bakım elemanları ve Birim grup 9111’de sınıflandırılan evlerde çalışan temizlikçiler ve ev işleri yardımcılarının çok sayıda ortak görevleri vardır. Temel fark, “evlerdeki temizlik ve bakım elemanları ” evlerde ev temizlik ve bakım faaliyetlerinin düzenlenmesi ve denetimi sorumluluğunu taşımalarının yanı sıra bu faaliyetlerin tümünü veya bazılarını kendileri yürütürler. Evlerde çalışan temizlikçiler ve ev işleri yardımcıları ise ya evlerdeki temizlik ve bakım elemanlarının veya bir hanehalkı ferdinin denetimi altında bu faaliyetleri yürütürler.

51 Tesis ve makine operatörleri
81 Sabit tesis ve makine operatörleri 82 Montajcılar 83 Sürücüler ve hareketli tesis operatörleri Yeni bir grup Grup 313 (İşlem kontrol teknikerleri) oluşturuldu. Bu kişiler, kontrol panellerini, bilgisayarlı kontrol sistemlerini, çok fonksiyonlu işlem kontrol makinelerini işletir, gözlemler ve elektrik enerjisi üretim ve dağıtımı, atık su arıtımı ile atık tesisi, kimyasal, petrol ve doğal gaz rafinerisi ile metal işleme ve diğer çoklu süreç gerektiren işlemler ile ilgili işlem birimlerinin bakımını yaparlar. Ayrıca, el sanatları çalışanları ve ilgili sanatkarlar ile diğer taraftan tesis ve makine operatörleri arasındaki ayrım artık anlamsız olduğundan Ana grup 7’ de ilgili meslek grupları ile birleştirilmiştir. Bu durum, örneğin basımla ilgili meslekler, madencilik ile ilgili meslekler ve bazı makine takım tezgahı kurucuları ve operatörleri içindir.

52 TEŞEKKÜRLER