Kötü muamelenin etkili soruşturulması AİHS Bağlamındaki Kıstaslar Ankara / 15 Nisan 2010 E. Svanidze.

... konulu sunumlar: "Kötü muamelenin etkili soruşturulması AİHS Bağlamındaki Kıstaslar Ankara / 15 Nisan 2010 E. Svanidze."— Sunum transkripti:

1 Kötü muamelenin etkili soruşturulması AİHS Bağlamındaki Kıstaslar Ankara / 15 Nisan 2010 E. Svanidze

2 Soruşturma Yükümlülüğünün Özü Kötü muameleye ilişkin iddiaların ve diğer belirtilerin soruşturulmasına ilişkin pozitif yükümlülüklerin yokluğu halinde, bu yasak yalnızca teoride kalacak ve aldatıcı olacak, bu da idarenin ve onun görevlilerinin ceza bağışıklığı ile hareket edebilmeleri sonucunu doğuracaktır. Assenov - Bulgaristan Bu nedenle, iç hukuktaki yargı mercileri hiçbir şekilde çektirilen fiziksel veya ruhsal ızdırabın cezasız kalmasına izin vermemelidir. Bu husus, kamuoyunun hukukun üstünlüğüne olan güven ve desteğinin temini ile yetkililerin hukuka aykırı fiilleri hoşgörmelerini veya bizzat işlemelerini önlemek bakımlarından hayati öneme sahiptir. Okkali - Türkiye

3 Strazburg Mahkemesinin İstatistikleri ( 1959-2009) 3. Madde ihlalleri (Tüm devletler) - Esastan: işkence - 56; insanlık dışı / aşağılayıcı - 607 - Etkili soruşturma yapılmaması– 190 3. Madde ihlalleri (Türkiye) - Esastan: işkence - 24; insanlık dışı / aşağılayıcı - 175 - Etkili soruşturma yapılmaması– 74

4 Soruşturma Yükümlülüğünün Kapsamı Soruşturma yükümlülüğü = İleride yapılacak soruşturmaları kolaylaştıracak önlemler + soruşturma + yargılama (gerekli olduğunda) + cezalandırma caydırma (gerekli olduğunda)

5 Başlatma Sebepleri “kabul edilebilir iddia” (kesin olarak kabul edilemez değil) / ‘makul şüphe uyandıran’ Kuznetsov - Ukrayna Gök ve Güler - Türkiye “açık bir şikayet”in yokluğu “kötü muamelenin gerçekleşmiş olabileceğine” dair “yeterince açık belirtiler” Gldani Yehova Şahitleri Cemaatinin 97 üyesi ve diğer 4 kişi - Gürcistan

6 Neyi Soruşturma Yükümlülüğü? Tüketici bir liste yok İşkence Fiziksel veya ruhsal ızdırabın kasıtlı olarak çektirilmesi Menesheva - Rusya Maslova ve Nalbandov - Rusya Akkum - Türkiye Altun - Türkiye

7 Neyi Soruşturma Yükümlülüğü? Ciddi kötü muamele Nezaret altında maruz kalınan zararların sorumluluğu / güç veya silah kullanımı Ribitsch - Avusturya Muradova - Azerbaycan Kötü muamele yasağının herhangi başka bir şekilde ihlaline ilişkin belirtiler – delil boyutu Ramishvili ve Kokhreidze - Gürcistan

8 Teminat İhtiyacı Kötü muamelenin özgülüğü – ` doktor, avukat, aile veya arkadaşlar gibi kendisine yardım edebilecek ve gerekli delilleri bir araya getirecek kişilere erişim imkanından yoksun bırakılan ve dış dünyadan soyutlanan mağdurların kolluk nezaretinde işkenceye maruz kalma iddialarını ispatlamaları oldukça zordur Mammadov (Jalaloglu) - Azerbaycan İddia ve delillerin yetkili mercilere iletilmesi

9 Teminatlar Temel/ usuli - Tutuklama tebligatı - Avukata erişim - Doktora erişim - Hakları konusunda bilgilendirme (tutukluluğun başlangıcı) Fiili / diğer - Tutuklama kayıtları - Savcıların ve hakimlerin görevleri - Ceza İnfaz Kurumunun rolü - Diğer kurumlar ile muhabere

10 Teminatların Sağlanamaması Başka hakların esastan ihlali (Md. 5, 6) Orhan - Türkiya Pishchalnikov - Rusya; Gök ve Güler - Türkiye Etkili soruşturma yapılmaması Mammadov (Jalaloglu) - Azerbaycan Delile ilişkin belirtiler gerçekleşen ihlallerin tespiti Vergelskyy - Ukrayna; Salmanoğlu ve Polattaş - Türkiye

11 Avukata Erişim Tutuklunun seçeceği avukat Mahrem toplantılar İfadede hazır bulunma Avukatla temsile mali gücü yetmeyen kişiler için adli yardım imkanı Mammadov (Jalaloglu) - Azerbaycan Pishchalnikov - Rusya Gök ve Güler - Türkiye

12 Doktora Erişim İki esas amaç - bilginin iletilmesi - delillerin muhafaza altına alınması CPT standartları Strazburg Mahkemesinin içtihadı Salmanoğlu ve Polattaş - Türkiye (CPT standartlarının ihlalini tespit etmiştir) Istanbul Protocol

13 Doktora Erişim Kendi seçeceği doktor (+tutuklamayı yapan makamlarca temin edilecek olan) Başlangıçta (24 saat) + talep üzerine Gözden ve kulaklardan uzak Gerçeği yansıtan belgeler Tıbbi kayıtların erişilebilir olması Kendi seçeceği doktor = adli tıp hekimleri (gecikme olmaksızın) Valeriu ve Nicolae Rosca - Moldova Salmanoğlu ve Polattaş - Türkiye

14 Diğer Teminatlar Detaylı nezaret kayıtları CPT’nin 12. Genel Raporu Barabanshchikov - Rusya Breabin - Moldova Savcılar ve hakimler, kötü muameleye ilişkin bilgi ve delillerin iletilmesi için çaba göstermelidir. Önlerine gelen kişilerin kötü muamele görmüş olma ihtimallerine ilişkin bilgiler karşısında kararlılıkla hareket etmelidirler. CPT’nin 14. Genel Raporu Ahmet Ozkan - Türkiye

15 Ana Kıstaslar Bağımsızlık ve tarafsızlık Tamlık (detaylı bir yapıda) Sürat Yetkinlik Mağdurun katılması ve kamuoyunun denetimi + Cezalandırmanın yeterliliği = Kararlılık

16 Independence and Impartiality From whom? - from those implicated in the events Who? - Conduct investigation and take decisions Ramsahai v. the Netherlands - Carry out certain investigative actions Mikheev v. Russia - Experts Barabanshchikov v. Russia - Special bodies İpek v. Turkey

17 Bağımsızlık ve Tarafsızlık Bağımsızlığın boyutları -hiyerarşik / kurumsal Rehbock - Slovenya Barbu Anghelescu - Romanya -fiili Gharibashvili - Gürcistan Tarafsızlık - kişisel - işlevsel Barabanshchikov - Rusya Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiserinin 2008 Tarihli Görüşü

18 Tamlık “makul ölçüde gerekli” “gerçek çabalar” Olağan soruşturma faaliyetlerinin / delillerin envanteri: - Mağduriyet iddia edenlerin detaylı ve eksiksiz ifadeleri Cobzaru - Romanya - Sorumluların yeterli şekilde sorgulanması / belirlenmesi Labita - Italya

19 Tamlık Mağduriyet iddia edenlerin gizli ve gerçeği yansıtan tıbbi (tercihen adli tıp) fiziksel ve ruhsal tetkikleri Diğer tıbbi deliller, nezarethaneler ve sağlık kurumlarından alınacaklar da dahil olmak üzere Mammadov - Azerbaycan Rosca - Moldova Barabanshchikov - Rusya Istanbul Protocol (fiziksel ve ruhsal)

20 Tamlık Uygun tanık beyanları; diğer tutuklular, nezarethane görevlileri, halktan kişiler, kolluk görevlileri ve diğer görevliler de dahil olmak üzere Mikheev - Rusya, 2006 Maddi delil için mahallin incelenmesi, kötü muamelede kullanılan araçlar, parmak izleri, vücut sıvıları ve dokuları dahil İlintili vakaların yeniden canlandırılması Mikheev - Rusya, 2006 Kozinets - Ukrayna, 2007

21 Tamlık Nezaret kayıtlarının, kararların, dava dosyalarının ve olaya ilişkin diğer belgelerin incelenmesi Takip eden hukuki süreçleri zedeleyen usul hataları tüm makul adımların atılması bakımından hataya sebep olmaktadır Maslova ve Nalbandov - Rusya Kötü muameleye ilişkin bilgi ve deliller etraflı, tutarlı ve nesnel bir yaklaşımla değerlendirilmelidir Muradova - Azerbaycan

22 Sürat Sürat – belirli soruşturma faaliyetleri bakımından Labita - Italya Menesheva - Rusya Sürat – tüm usul süreci bakımından Salmanoğlu ve Polattaş - Türkiye Batı ve Diğerleri - Türkiye (zaman aşımına uğramış / hak düşürücü süreye takılmış) ‘örnek teşkil eden özen ve sürat’

23 Yetkinliğin Yeterliliği Yetkin - vakaları tespit etmeye - sorumluları cezalandırmaya Hugh Jordan – Birleşik Krallık - Usulde yer alan mağdurlar, tanıklar ve diğer kişileri korumaya Bekos ve Koutropoulos - Yunanistan, 2005

24 Kamuoyu Denetimi Azami - kamuoyu araştırması / soruşturması CPT’nin 14. Genel Raporu Asgari – Mağdur katılımı Kötü muamele iddiasında bulunanlar için geçerli Kucheruk - Ukrayna Meşru menfaatleri korumak için gerekli olduğu ölçüde

25 Mağdurun Katılması - Süreç ve ilgili kararlar konusunda bilgilendirme / dava dosyasına erişim Kucheruk - Ukrayna - Belirli adımların atılması talebi Labita - Italya - Delillerin taraflarca getirilmesi ve kamusal denetim usulü Gharibashvili - Gürcistan, 2008