Öğretim Tasarımı (Instructional Design)

... konulu sunumlar: "Öğretim Tasarımı (Instructional Design)"— Sunum transkripti:

1 Öğretim Tasarımı (Instructional Design)
Öğretim Amaçlarını Belirleme İçeriği Seçme ve Düzenleme Eğitsel Stratejileri Geliştirme Ölçme Araçlarını Hazırlama

2 Öğretim Tasarımı Süreci
Analiz (Analysis) Tasarım (Design) Geliştirme (Development) Uygulama (Implementation) Değerlendirme (Evaluation)

3 Bir Yaşantı “Beyazlar gediğinde onların elinde İncil, bizimse topraklarımız vardı. Zamanla bize gözlerimizi kapatarak dua etmesini öğrettiler. Bir süre sonra gözlerimizi açtığımızda baktık ki; İnci bizim elimizdeydi. Topraklarımız ise beyazların olmuştu.” Jomo Kenyatta (Kenya’nın kurucu Devlet Başkanı)

4 Amaçların Sınıflandırılması
Bilişsel öğrenmeler, zihinsel etkinliklerin ağırlıkta olduğu davranışları kapsar. Duyuşsal öğrenmeler, bir nesne, bir olay, bir konuya karşı ilgi, tutum, tavır ve duygu gibi davranış eğilimlerini içerir. Duyuşsal öğrenme aslında bir bilgi veya beceridir. Psikomotor öğrenmeler, belirli fiziksel hareketlerin belli sıraya göre doğru, hızlı ve otomatik olarak yapılması sonucunda ortaya çıkan davranışları içerir.

5 Bloom’un Öğrenme Taksonomisi
Bilişsel Öğrenme Duyuşsal Öğrenme Psikomotor Öğrenme Değerlendirme Bir değer ya da değerler bütünü ile nitelenmişlik Yaratma Sentez Örgütleme Uyarlama Analiz Değer verme Karmaşık dışa vuruk faaliyetler Uygulama Tepkide bulunma Alışkanlık Kavrama Alma Kılavuz Denetiminde Yapma Bilgi Hazırlanma Algılama

6 Bilişsel Öğrenme Değerlendirme Sentez Analiz Uygulama Kavrama Bilgi
Yargıda bulunmak eleştirmek, savunmak gibi davranışları içerir. Değerlendirme Fikir ya da öğeleri belli ilişki ve kurallara göre birleştirip yeni bir ürün oluşturma yeteneğidir. Sentez Bir problem veya sistemin yapısını tanıma, öğelerine ayırma, öğeler arasındaki ilişkileri belirleme gibi davranışlardır. Analiz Daha önce öğrenilen kuramsal ifadeler ve genellemelerin yeni durumlarda kullanılmasını ile ilişkilidir. Uygulama Öğrenciden,önceden öğrendiklerini yeni bir biçimde, yeni bir düzenlemeyle sunması istenir. Kavrama Ezber öğrenmeyi içerir ve olgular, ilkeler ve terimlerin hatırlanmasını gerektirir. Bilgi

7 Bir değer ya da değerler bütünü ile nitelenmişlik
Duyuşsal Öğrenme Özümsenen değerlerle tutarlı bir yaşam felsefesi ya da dünya görüşü geliştirme. Bir değer ya da değerler bütünü ile nitelenmişlik Farklı değerleri tutarlı bir değerler sistemi oluşturacak şekilde örgütleme. Örgütleme Bir davranış, olay ya da olguya önem verme; bir değeri diğerlerine tercih etme ve bir değere kendini adama. Değer verme Belirli uyarıcılarla ilgilenme, onlara belli biçimlerde tepkilerde bulunma. Aktif katılım da denebilir. Tepkide bulunma Belirli bir fikir, olay ya da uyarıcıya dikkat etme ve belli uyarıcıları diğerlerinden ayırma. Alma

8 Karmaşık dışa vuruk faaliyetler Kılavuz Denetiminde Yapma
Psikomotor Öğrenme Yeni, orijinal bir motor davranış geliştirme. Yaratma Önceden kazanılan becerileri, yeni durumlarda kullanma. Uyarlama Karmaşık bir beceriyi kolayca, en az zaman ve enerji harcayarak yapma. Karmaşık dışa vuruk faaliyetler Bir beceriyi kendi başına, hiç kimseden yardım almadan, istenilen niteliklerde yapma. Alışkanlık Bir beceriyi, önce beceriyi yapan başka bir kişiyi taklit ederek ve daha sonra kendi kendine yaparak öğrenme. Kılavuz Denetiminde Yapma Bir motor hareket için zihinsel, bedensel ve duygusal yönden hazır olma. Hazırlanma Bir becerinin nasıl yapıldığını izleme; hareketlerin farkına varma. Algılama

9 Amaçlar Öğrenci merkezli Ulaşılabilir Ölçülebilir Yeterliğe dayalı

10 Amaçlar Nasıl Yazılır? Davranış Şart Standart
Planlanan öğrenme-öğretme faaliyetlerini başarıyla tamamlayan bir öğrencinin neyi yapabileceğini gösterir. Davranış Öğrencinin davranışı hangi şartlar altında gerçekleştireceğini tanımlar. Şart Öğrenme-öğretme süreci sonunda öğrencinin ulaşması beklenen davranışın düzeyi veya yeterlilik derecesini tanımlar. Standart

11 Davranış Lehimlemek Tanımlamak Hesaplamak Anlamak Bilmek İnanmak
Planlanan öğrenme-öğretme faaliyetlerini başarıyla tamamlayan bir öğrencinin neyi yapabileceğini gösterir. Lehimlemek Tanımlamak Hesaplamak Anlamak Bilmek İnanmak

12 Şartlar Öğrencinin davranışı hangi şartlar altında gerçekleştireceğini tanımlar. Şartlar, yardım edici (sağlanan kaynaklar) ya da sınırlayıcı (kısıtlamalar) olabilir. Kullanılabilecek alet, cihaz ve malzemeler Zaman sınırlamaları Davranışın gerçekleşeceği ortam Kullanımı sınırlandırılmış malzemeler

13 Standartlar Öğrenme-öğretme süreci sonunda öğrencinin ulaşması beklenen davranışın düzeyi veya yeterlilik derecesini tanımlar. Kalite (iyi düzenlenmiş, anlaşılır bir yazılı ödev) Başarı yüzdesi (%95’i doğru) En çok hata miktarı (En fazla bir hata ile) Üretim hızı/zamanı (30 dakikada) Referans gösterme (Sınıfta yapılan açıklamalara göre)

14 İçerik Türleri Sözel Bilgiler Zihinsel Beceriler Tutumlar
Tanımlar Sınıflamalar Olgular Zihinsel Beceriler Ayırt etme Somut kavramlar Soyut kavramlar Kurallar Problem çözme Tutumlar Bilişsel Stratejiler Tekrar Ayrıntılandırma Düzenleme Üstbiliş Duyuşsal stratejiler Devinsel Beceriler

15 Bilişsel Stratejiler Yineleme Kavramayı izleme (İç denetim)
Altını çizme İşaretleme Bellek destekleyici kullanma Kavramayı izleme (İç denetim) Ayrıntılandırma Zihinsel imgeler oluşturma Özetleme Benzetme oluşturma Yeniden ifadelendirme Not tutma Sorular türetme Duyuşsal stratejiler Düzenleme Anahatları çıkarma Kavram haritaları oluşturma Çizelgeler üretme

16 Öğretim hedefleri Davranış hedefleri Kazanımlar Performans hedefleri
Genel durumu içeren bir hedef ifadesi ile bu hedefe nasıl ulaşılacağını açıklayan davranışlar. Kazanımlar Öğretim sonunda ulaşılacak durumların ne olduğunu geniş olarak ve nihai öğrenme ürünü biçiminde ifade edilmesi. Performans hedefleri Öğretim sonunda öğrenenin göstermesi gereken performans, ölçüt ve koşul ifadeleri ile birlikte belirtilir.

17 Örnekler Öğretim tasarım modellerini temel özelliklerini dikkate alarak gruplandırır. İki farklı veri toplama aracını kullanarak, öğrencilerin uygun iki bireysel farklılığını belirler.

18 İçerik Analizi Aşamalı (hierarchical) analiz Kümesel (cluster) analiz
Kavram öğretimi, kural öğretimi Kümesel (cluster) analiz Sözel bilgilerin öğretimi İşlemsel (procedural) analiz Devinsel becerilerin öğretimi Bütünleşik analiz Tutumlar, değerler ve inançlar

19 Aşamalı analiz Sorun çözme (11) Kural (6) Kavram (3) (4) Ayırt etme
(1) (2) (5) (10) (8) (9) (7)

20 Kümesel analiz Sözel bilgi (1) (2) (3) (4) (5)

21 İşlemsel analiz Görev (1) İşlem (1.1) Adım (1.2.1) (1.2.2) (2) (2.1)
(1.2) (2.2) (2.3) (3)

22 İçerik Analizi İçerik – Kazandırılacak yeterlikler
Amaçlar yeterliklere dayanmakta, yeterlikler de içeriğe işaret etmektedir. İçerik analizinde kullanılan yöntemler, kazandırılacak yeterliklerin doğasını ve aralarındaki ilişkileri belirginleştirmeye hizmet etmektedir. Öğretimsel analiz yöntemleri = İçerik analiz yöntemleri İçeriğin yapısı ve akışı belirlenir.

23 İçeriği Düzenleme İlkeleri
Bilinenden bilinmeyene Yalından karmaşığa Kolaydan zora Somuttan soyuta Yakından uzağa Öncekilerden sonrakilere

24 İçeriği Düzenleme İlkeleri
Bütünden parçaya Önemliden önemsize Benzerliklerden farklılıklara Süreçlerden ürünlere Sorunlardan çözümlere Kuramdan uygulamaya

25 Eğitsel Stratejileri Geliştirme
Taktik Teknik Yöntem Strateji

26 Strateji Genel olarak; bir şeyi elde etmek için izlenen yol yada amaca ulaşmak için geliştirilen bir planın uygulanmasıdır. Eğitim açısından strateji; dersin hedeflerine ulaşmasını sağlayan; yöntem, teknik ve araç-gereçlerin belirlenmesine yön veren yaklaşımdır.

27 Yöntem Öğretim yöntemi, öğrenciyi hedef ulaştırmak için izlenen yoldur. Yöntemle, belli öğretme teknikleri ve araçları kullanılarak öğretmen ve öğrenci etkinliklerinin bir plana göre düzenlenmesi ve yürütülmesi amaçlanır.

28 Teknik Öğretim yöntemini gerçekleştirmede kullanılan yoldur.

29 Öğretim Stratejilerinin Sınıflandırılması
Yönetim (management) stratejileri Zaman, yer, insan kaynakları, donanım Düzenleme (organization) stratejileri İçeriğin türü, kapsamı, yapılandırılması, akışı, bağlantıları Dağıtım (delivery) stratejileri Öğretimi öğrenene sunma, öğrenenden yanıt alma, öğrenene yanıt verme (öğretmen-öğrenci, öğrenci-materyal, öğrenci-öğrenci etkileşimleri)

30 Öğretim Stratejilerinin Sınıflandırılması
Yerleştirilmiş (embedded) / destekleyici stratejiler Öğrenci pasif Türetilmiş (generative) / üretici stratejiler Öğrenci aktif

31 Öğretim Stratejilerinin Sınıflandırılması
Doğrudan (direct) stratejiler Öğretmen bilgi verme görevini yüz yüze iletişim yoluyla ve konuyu kendisi anlatarak yapması Etkileşimli (interactive) stratejiler Karşılıklı görüş alış-verişi, paylaşım ve alternatif bakış açıları geliştirme Bağımsız (independent) stratejiler Kendi kendine öğrenme Dolaylı (indirect) stratejiler Araştırma, gözlem, incelme Deneyimsel (experiental) stratejiler Öğrenci merkezli ,etkinliklere dayalı, tümevarımcı

32 Öğretim Stratejilerinin Sınıflandırılması
Hedef Strateji Yöntem Teknik Bilgi Sunuş Anlatma Gösteri Beyin fırtınası Kavrama Buluş Tartışma Örnek olay Soru cevap Tartışma çeşitleri Uygulama Analiz Sentez Değerlendirme Araştırma/İnceleme Gösterip yaptırma Problem çöme Proje Benzetin Drama Rol oynama İkili ve grup çalışması

33 Öğretim Yöntemleri Öğretmen odaklı Öğrenci odaklı Etkileşim odaklı
Anlatım Tartışma Örnek olay Gösterip yaptırma Problem çözme Proje Bireysel çalışma

34 Öğretim/Öğrenme Modeli
? Öğrenme Kuramları Öğretim/Öğrenme Modeli

35 Ölçme Araçlarını Hazırlama
Doğrudan Dolaylı Ölçmede hata Sabit Sistematik Tesadüfi Değerlendirme

36 Ölçme Araçlarını Hazırlama
Nesnel testler Belirli amaçlara ulaşma düzeyini, doğru ve yansız ölçmek Temel düzey / İleri düzey Öğrenme Yeterlikleri Öznel testler Genellikle uzun ve serbest yanıtlar Puanlamada esneklik

37 Ölçme Araçlarının Türleri
Anketler Kişisel özellikler, görüş ve tercihler, beklentiler, bilgiler, eğilimler Başarı testleri Öğrenme çıktıları Serbest yanıtlı testler Klasik, geleneksel, kompozisyon tipi Uzun cevaplı / Kısa cevaplı

38 Ölçme Araçlarının Türleri
Sözlü sınavlar Serbest yanıtlı testler yerine Sorunun algılanması ve yanıtın formüle edilmesi Çelişki ya da çatışmalarla baş edebilme Yaratıcı düşünme Tutum ve genel izlenim Doğru-yanlış testleri Bilişsel alandaki bilgi ve kavrama düzeyindeki yeterlikler Sözel bilgiler, ayırt etme, kavramlar

39 Ölçme Araçlarının Türleri
Çoktan seçmeli testler Sunulan seçenekler Çeldirici Yapılandırılmış – Nesnel Sözel bilgiler ve zihinsel beceriler Eşleştirmeli testler İki sütun

40 Ölçme Araçlarının Türleri
Boşluk doldurmalı testler Bir cümlede eksik bulma Sözel bilgiler ve kurallar Ölçekler Tutum ölçme Mutlak doğru / yanlış yanıt yok

41 Ölçme Araçlarının Türleri
Denetim listeleri Gözlem Evet/Hayır – Puanlama – Sıklık İşlemsel bilgiler ve Devinsel yeterlikler Duyuşsal alandaki eğilim ve yönelimler

42 Ölçme Araçlarının Özellikleri
Geçerlik Görünüş geçerliği Yapı geçerliği İçerik geçerliği Kestirim (yordama) geçerliği

43 Ölçme Araçlarının Özellikleri
Güvenirlik Test-yeniden test güvenirliği Paralel formlar güvenirliği Bölünmüş yarılar güvenirliği Kuder-Richardson güvenirliği Cronbach alpha güvenirliği Puanlayıcı güvenirliği

44 Ölçme Araçlarının Özellikleri
Geçerlik ve Güvenirlik Geçerli değil Güvenilir Güvenilir değil Geçerli Güvenilir

45 Otantik Değerlendirme
Öğrenen Akranlar Öğretmen Öz-değerlendirme Akran değerlendirme Öğretmen değerlendirmesi Gelişim dosyası Kontrol listesi Derecelendirme ölçeği

46 Hikaye Tahtası (Story Board)
Öğretim hedeflerinin nasıl sunulacağını (metin, grafikler, resim, ses, video, ya da bunların birleşimi) gösterir. Etkileşimli çoklu ortamın belgelenmesidir. Hikaye tahtası ile içeriğin genişliği ve derinliği, öğrenenlere bu içeriğin nasıl dağıtılacağı ve hangi öğrenme çıktılarının bekleneceği de belirlenir.

47 Hikaye Tahtası (Story Board)
Hikaye tahtası geliştirme süreci, içerik düzenlendikten ve ortam seçildikten sonra başlar. Kaynak: Yalın, H. İ. (2008). İnternet Temelli Eğitim. Nobel yayıncılık: Ankara.

48 Özet Tasarım Öğretim Amaçlarını Belirleme İçeriği Seçme ve Düzenleme
Eğitsel Stratejileri Geliştirme Ölçme Araçlarını Hazırlama