Yrd.Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Melikşah Üniversitesi

... konulu sunumlar: "Yrd.Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Melikşah Üniversitesi"— Sunum transkripti:

1 Yrd.Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Melikşah Üniversitesi
Ticari İşletme Hukuku Yrd.Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku ABD © myolcu

2 Tİ-nin Devri 1. Kavram TTK.m.11/3.c.1
Ticari işletme, içerdiği malvarlığı unsurlarının devri için zorunlu tasarruf işlemlerinin ayrı ayrı yapılmasına gerek olmaksızın bir bütün hâlinde devredilebilir ve diğer hukuki işlemlere konu olabilir. TBK.m.202/1: Bir malvarlığını veya bir işletmeyi aktif ve pasifleri ile birlikte devralan, bunu alacaklılara bildirdiği veya ticari işletmeler için Ticaret Sicili Gazetesinde, diğerleri için Türkiye genelinde dağıtımı yapılan gazetelerden birinde yayımlanacak ilanla duyurduğu tarihten başlayarak, onlara karşı malvarlığındaki veya işletmedeki borçlardan sorumlu olur. TTK.m.136/1:  Şirketler; a) Bir şirketin diğerini devralması, teknik terimle “devralma şeklinde birleşme” veya b) Yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri, teknik terimle “yeni kuruluş şeklinde birleşme”, yoluyla birleşebilirler. © myolcu

3 Tİ-nin Devri 2. Kapsamı Kural:
Ticari işletmenin tüm malvarlığı (aktif ve pasifleri) devrin kapsamına dahildir (TBK.m.202/1). Aksi öngörülmemişse, devir sözleşmesinin duran malvarlığını, işletme değerini, kiracılık hakkını, ticaret unvanı ile diğer fikrî mülkiyet haklarını ve sürekli olarak işletmeye özgülenen malvarlığı unsurlarını içerdiği kabul olunur (TTK.m.11/3.c.2). İstisna: Kuralın aksi kararlaştırılarak bazı unsurlar devir kapsamı dışında burakılabilir Kapsam dışı burakılacak unsurların tespitinde ölçü: Devr edilen unsurlarla ticari işletme faaliyyetinin devam ettirebilmeli © myolcu

4 Tİ-nin Devri 3. Prosedür 3.1. Devir sözleşmesi yapılacaktır
Yazılı şekil zurunludur. Bu devir sözleşmesiyle ticari işletmeyi bir bütün hâlinde konu alan diğer sözleşmeler yazılı olarak yapılır, ticaret siciline tescil ve ilan edilir. (TTK.m.11/3.c.3) Özel şekle uyulmalı Devrin kapsamına giren bazı unsurlar için farklı şekil zorunluysa buna uyulma mecburiyeti vardır: taşınmaz (TMK706), taşıtlar.. Not: Bu sözleşmenin geçerliliği için alacaklıların muvafakkati şart değildir © myolcu

5 Tİ-nin Devri 3. Prosedür 3.2. Tasarruf işlemi yapılacaktır
Devir sözleşmesi kapsamına giren taşınır unsurlar üzerindeki zilliyedlik devralana keçirilecek Özel şekle tabi tasarruf işlemleri yapılmalıysa bunlar gerçekleştirilcek Mesela: taşınmazlar, taşıtlar, sınai mülkiyyet hakları açısından... TTK.m.11/3,c1`in hükmü tartışmalıdır: Ticari işletme, içerdiği malvarlığı unsurlarının devri için zorunlu tasarruf işlemlerinin ayrı ayrı yapılmasına gerek olmaksızın bir bütün hâlinde devredilebilir ve diğer hukuki işlemlere konu olabilir. © myolcu

6 Tİ-nin Devri 3. Prosedür 3.3. Tescil yapılacaktır
Bu devir sözleşmesiyle ticari işletmeyi bir bütün hâlinde konu alan diğer sözleşmeler yazılı olarak yapılır, ticaret siciline tescil ve ilan edilir (TTK.m.11/3.c.3). Tescil kurucu olmayıp, açıklayıcıdır. © myolcu

7 Tİ-nin Devri 3. Prosedür 3.4. Alacaklılara bildirim veya ilan yapılacaktır TTK.m.11/3.c.3: Bu devir sözleşmesiyle ticari işletmeyi bir bütün hâlinde konu alan diğer sözleşmeler yazılı olarak yapılır, ticaret siciline tescil ve ilan edilir TBK.m. 202/1: Bir malvarlığını veya bir işletmeyi aktif ve pasifleri ile birlikte devralan, bunu alacaklılara bildirdiği veya ticari işletmeler için Ticaret Sicili Gazetesinde, diğerleri için Türkiye genelinde dağıtımı yapılan gazetelerden birinde yayımlanacak ilanla duyurduğu tarihten başlayarak, onlara karşı malvarlığındaki veya işletmedeki borçlardan sorumlu olur. TBK.m. 202/4: Bildirme veya ilanla duyurma yükümlülüğü devralan tarafından yerine getirilmedikçe, ikinci fıkrada öngörülen iki yıllık süre işlemeye başlamaz. © myolcu

8 Tİ-nin Devri 4. Sonuçları 4.1. Devr alan borçlardan sorumlu olur
TBK.m. 202/1: Bir malvarlığını veya bir işletmeyi aktif ve pasifleri ile birlikte devralan, bunu alacaklılara bildirdiği veya ticari işletmeler için Ticaret Sicili Gazetesinde, diğerleri için Türkiye genelinde dağıtımı yapılan gazetelerden birinde yayımlanacak ilanla duyurduğu tarihten başlayarak, onlara karşı malvarlığındaki veya işletmedeki borçlardan sorumlu olur. © myolcu

9 Tİ-nin Devri 4. Sonuçları 4.2. Devredenin sorumluluğu 2 yıl devam eder
TBK.m. 202/2: Bununla birlikte, iki yıl süreyle önceki borçlu da devralanla birlikte müteselsil borçlu olarak sorumlu kalır. Bu süre, muaccel borçlar için, bildirme veya duyuru tarihinden; daha sonra muaccel olacak borçlar için ise, muacceliyet tarihinden işlemeye başlar. TBK.m. 202/4: Bildirme veya ilanla duyurma yükümlülüğü devralan tarafından yerine getirilmedikçe, ikinci fıkrada öngörülen iki yıllık süre işlemeye başlamaz. © myolcu

10 Tİ-nin Devri 4. Sonuçları
4.3. Tİ`nin devri işçilerin durumunu etkilemez Kural: Tİ`nin devri orada çalışan işçilerin hizmet akitlerinin sonaermesine veya feshine neden değildir. İstisna: İşyerinin ekonomik ve teknolojik sebeplerinin, İş organizasyonu değişikliğinin gerekli kıldığı fesih hakları İşçi ve işverenin haklı sebeplerden dolayı derhal fesih hakkı saklıdır (İş Kanunu.m.6). © myolcu

11 Tİ-nin Devri 4. Sonuçları
4.4. Devralanın iyniyyetli iktisapları korunur Kural: Tİ`nin devr alan kimse iyiniyetliyse işletmede bulunan ve 3. kişilere ait olan taşınarlar üzerinde ayni haklar edinirler. İstisna: Kötüniyetli olma hali © myolcu

12 Tİ-nin Rehni 1. TRİK`nun kabul edilmesindeki ihtiyaç
Kredi temini için ticari işletmenin rehin edilmesi ihtiyacı, Rehne rağmen işletmenin faaliyyetine devam ettirmesi ihtiyacı Taşınır rehiniyle ilgili hükümlerden (TMK.m ) ayrılama ihtiyacı tarihli 1447 s. TİRK`nunu kabul edilmesi ile sonuçlanmıştır. TİR Sicili Hakkınada Tüzük ( t, s. RG) TİR Sicili Hakkınada Tüzüğün Uygulanması Hakkında Yönetmelik ( t, s. RG) © myolcu

13 Tİ-nin Rehni 2. Tarafları 2.1 Rehin veren
Ticari işletme sahibi gerçek veya tüzel kişi (TİRK.m.2/1) 2.1 Rehin alan (TRİK.m.2/1) - Tüzel kişiliği haiz ve sermaye şirketi olarak kurulmuş kredi müesseseleri, - Kredili satış yapan gerçek ve tüzel kişiliği haiz müesseseler - Kredili satış yapan Kooperatifler Not: Rehin hakkının devri mümkündür. Devralanın TRİK.m.2/1`deki şartlara sahip olması zorunlu değildir © myolcu

14 Tİ-nin Rehni 3. Kapsamı TİRK.m.3/1:
Ticari işletme rehni aşağıdaki unsurları kapsar: a - Ticaret unvanı ve işletme adı, b - Rehnin tescili anında mevcut ve işletmenin faaliyetine tahsis edilmiş olan makina, araç, alet ve motorlu nakil araçları, c - İhtira beratları, markalar, modeller, resimler ve lisanslar gibi sınai haklar. Not: Taraflar ticaret unvanı, işletme adı ve menkul işletme tesisatı dışında kalan unsurlardan bir veya birkaçını rehnin dışında bırakabilirler (TİRK.m.3/2). Kapsam dışı kalanlar: Kiracılık hakkı ve işletme değeri ve taşınmazlar © myolcu

15 Tİ-nin Rehni 4. Rehin hakkının doğumu
4.1. Rehin sözleşmesi (borçlandırıcı işlem) Şekli (TİRK.m.4): Rehin sözleşmesi, ticari işletmenin kayıtlı bulunduğu sicil çevresindeki bir noter tarafından resen tanzim edilir. Sözleşmede, rehne dair unsurların tam listesi de ayırdedilmelerini mümkün kılacak özellikleri ile birlikte yer alır. Ticari temsilcinin durumu: Ticari temsilci özel yetki aldıktan sonra sözleşmeyi yapabilir © myolcu

16 Tİ-nin Rehni 4. Rehin hakkının doğumu 4.2. Tescil (tasarruf işlem)
Tescilin hükmü: Rehin hakkı ticari işletme sahibinin veya kredi müessesesinin veya alacaklının yazılı talebi üzerine ticari işletmenin kayıtlı bulunduğu Ticaret veya Esnaf ve Sanatkar Siciline tescil ile doğar (TİRK.m.5/1). Ticaret veya Esnaf ve Sanatkar Sicilindeki kayda istinat ederek rehin hakkı iktisabedenin bu iktisabı muteberdir (TİRK.m.5/3).. Tescil başvurusu için süre: Sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren 10 gün zarfında tescil talebedilir ve ilgili sicil memurluğunca bu işlem yerine getirilir (TİRK.m.5/2). Tescil masrafları:    Tescil harç ve masraflarının hangi tarafa ait olacağı rehin sözleşmesinde belirtilir (TİRK.m.5/4). © myolcu

17 Tİ-nin Rehni 4.2. Tescil (tasarruf işlem) Tescil edilen hususlar:
Rehnin tescilinde, alacaklının ticaret unvanı, açık adresi ve ikametgahı, alacağın Türk lirası olarak miktarı, alacağın miktarı muayyen değilse ticari işletmenin ne miktar için teminat teşkil edeceği, alacak faizli ise faiz nisbeti kaydolunur (TİRK.m.6). Tescil metinin değiştirilmesi Kural: Maddi hatta dışında diğer değişiklikler alacaklının rızasına tabidir (TİRK.m.10) İstisna: Mahkeme kararı veya icra ve iflas dairesinin bildirimi (TİRK Tüz.8) © myolcu

18 Tİ-nin Rehni 4.2. Tescil (tasarruf işlem)
Rehinin diğer sicillere bildirilmesi Tescili müteakip Ticaret veya Esnaf ve Sanatkar Sicili memurunun derhal yapacağı bildiri üzerine, bu kanuna istinaden tesis edilen rehin, Ticari işletmenin üzerinde faaliyet gösterdiği gayrimenkul işletme sahibine ait ise bu gayrımenkulün tapu kütüğündeki sayfasındaki beyanlar hanesine, Markalar, lisanslar ve ihtira beratları gibi sınai haklar için Sanayi Bakanlığınca tutulan sicile (TPE`ye), Maden siciline, Motorlu araçlar için nakil vasıtaları siciline, Ticari işletme rehni veren müessesesinin varsa şubelerinin bulunduğu yer sicillerine derhal kaydedilir (TİRK.m.7). Not: Tescil metninde yapılan tüm değişiklikler ve terkinler de bu sicllere bildirilir (Tüz.6/2) © myolcu

19 Tİ-nin Rehni 4.2. Tescil (tasarruf işlem)
Ticari işletmenin başka bir sicil dairesine taşınması Memur rehin kaydının bir örneğini işletme merkezinin taşındığı yerdeki sicile işlenmek üzere o yerdeki memura gönderir (TİRK Tüz. 7) Birden fazla rehin tesis edilmesinin sonucu (TİRK.m.8) Aynı ticari işletme üzerinde birden fazla rehin tesis edilebilir. Alacaklıların hakları rehnin tescili sırasına göre tayin edilir. © myolcu

20 Tİ-nin Rehni 5. Rehinin sonuçları 5.1. Rehin verenin durumu
a) Tasarruf yetkisine sahiptir Kural: Ticari işletme sahibi, işletmenin normal faaliyette bulunabilmesi için gerekli her türlü muameleleri yapmak yetkisini haizdir. (TİRK.m.10/1) İstisna: Alacaklının iznine tabii işler (TİRK.m.10/2) Tİ`nin devri Rehin kapsamında olan unsurların devri Ayni hakla sınırlandırmak Yerini değişmek Takas etmek Not: İzin almak bir yükümlülüktür © myolcu

21 Tİ-nin Rehni 5.1. Rehin verenin durumu
b) Tİ`den çıkan unsurun yerine yeni unsur alma hakkı Ticari işletme sahibinin, alacaklının muvafakatini almak şartiyle işletmenin münferit bir unsurunun devri veya üzerinde bir ayni hak tesisi dolayısiyle alacaklı olduğu meblağ veya kendisine verilecek tazminat yahut sigorta bedeli ile, işletmeden çıkan unsur yerine yenisini alma veya eski durumu iade etme hakkı saklıdır (TİRK.m.9/5). © myolcu

22 Tİ-nin Rehni 5.1. Rehin verenin durumu
c) Rehinli işletme değerini muhafaza etme yükümlülüğü Ticari işletme sahibi işletmenin merhun değerini muhafaza için gerekli ihtimamı göstermediği veya kanunen öngörülen hallerde alacaklının muvafakatını almadığı ve bu yüzdende alacaklının zararına ticari işletmenin merhun değeri düştüğü takdirde hakim tarafından kendisine verilecek mühlet içinde ek teminat vermez veya evvelki hali iade etmez ise, talep üzerine alacaklıya teminat noksanına tekabül edecek bir miktarın ödenmesine hükmolunur (TİRK.m.11). © myolcu

23 Tİ-nin Rehni 5.1. Rehin verenin durumu
d) Yükümlüğün ihlali cezai ve hukuki sorumluluğa sebep olmaktadır Hapis veya adli para cezası Ticari işletme sahibi işletmesini veya rehne dahil münferit unsurları alacaklının muvafakatı olmaksızın başkalarıyla değiştirir veya temlik, ayni bir hakla takyit veya alacaklıyı ızrar kastıyla tahrip veya imha ederse bu yüzden alacağını tamamen veya kısmen tahsil edemeyen alacaklının şikayeti üzerine uğranılan zararın miktarı nazara alınmak suretiyle 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 100 günden aşağı olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır (TİRK.m.12/1). Uğranılan zarar fahiş olduğu takdirde yukarıda yazılı cezaların azamisine hükmolunur (TİRK.m.12/2). © myolcu

24 Tİ-nin Rehni d) Yükümlüğün ihlali cezi ve hukuki sorumluluğa sebep olmaktadır Tazminat Ayrıca talep üzerine hakim ticari işletme sahibini, kusurunun ağırlığını gözönünde tutarak rehinle temin edilen alacak miktarına kadar munzam bir tazminata da mahkum eder (TİRK.m.12/3). © myolcu

25 Tİ-nin Rehni 5. Rehinin sonuçları 5.2. Rehin alanın durmu
a) Sınırlı ayni hak edinmektedir Alacaklının bu kanundan doğan rehin hakkı, ticari işletmeyi devralan herkese karşı ileri sürülebilir (TİRK.m.9). © myolcu

26 Tİ-nin Rehni 5.2. Rehin alanın durmu
b) Talep hakkı ve sigorta bedeli üzerinde rehin hakı edinmektedir Şu kadar ki, rehinden haberdar olmaksızın ticari işletmenin sicil bölgesi dışındaki münferit unsurları üzerinde mülkiyet veya diğer ayni bir hakkı iktisabeden hüsnüniyet sahibi üçüncü şahsın hakları mahfuzdur. Ticari işletme sahibinin bu iktisap dolayısiyle bir talep hakkı varsa bu talep hakkı üzerinde alacaklının rehin hakkı devam eder (TİRK.m.9/2). Ticari işletmenin bu kanuna göre rehnedilen unsurlarının tamamı veya bir kısmı için tazminat veya sigorta bedeli ödenmesi icabettiği takdirde, tazminat veya bedel üzerinde de alacaklı rehin hakkına sahip olur (TİRİK.29/3). Not: İkinci ve üçüncü fıkrada yazılı hallerde, üçüncü şahıs kendisine yapılan ihbara rağmen işletme sahibine tediyede bulunursa alacaklının bundan doğan zararını tazmin ile yükümlü olur (TİRK.m.9/4). © myolcu

27 Tİ-nin Rehni 5.2. Rehin alanın durmu
c) İyiniyyetli rehin alanın ayni hak iktisabı geçerlidir Rehin verenin yetkisi olmadığı halde 3. kişilere ait unsurları da ticari işletme bünyesinde rehin vermişse, iyiniyetli rehin alanın bu iktisabı geçerlidir (TİRK.m.5/3) d) Üçüncü kişiye karşı fillinin meni davası açabilir Ticari işletmeye veya rehne dahil unsurlarına, rehnin sağladığı teminatı tehlikeye düşürecek surette üçüncü şahıslar tarafından vukubulacak fiillerin men'ini alacaklı dava edebilir (TİRK.m.13). © myolcu

28 Tİ-nin Rehni 5. Rehinin sonuçları 5.3. Üçüncü kişinin durumu
a) Sicil dairesinde Alacaklının bu kanundan doğan rehin hakkı, ticari işletmeyi devralan herkese karşı ileri sürülebilir (TİRK.m.9/1). b) Sicil dairesi dışında İyiniyyetliyse Şu kadar ki, rehinden haberdar olmaksızın ticari işletmenin sicil bölgesi dışındaki münferit unsurları üzerinde mülkiyet veya diğer ayni bir hakkı iktisabeden hüsnüniyet sahibi üçüncü şahsın hakları mahfuzdur (TİRK.m.9/2). İyiniyyetli değilse: korunmaz © myolcu

29 Tİ-nin Rehni 6. Rehinin paraya çevirilmesi Kural:
Borçlu borcunu vadesinde ödemezse, alacaklı merhunun satış bedelinden alacağını istifa eder. İşletme rehnine dahil her unsur borcun tamamına karşılık teşkil eder(14/2). Neler Paraya çevirlecektir: Alacaklı, merhunun paraya çevrilmesini talebedebilir. Ancak satılacak unsurları ve satışın şümulunü, alacaklının ve ticari işletme sahibinin muhik menfaatlerini nazarı itibare alarak icra memuru tayin eder (15/1). Her halükarda rehinle temin edilen alacağın bakiyesinin karşılanması meşruttur (15/2). © myolcu

30 Tİ-nin Rehni 6. Rehinin paraya çevirilmesi Yasak:
Borçlu borcunu ödemediği takdirde, alacaklıya; ticari işletmeyi veya münferit bir unsurunu temellük etmek hakkını veren her türlü mukavele hükümsüzdür (TİRK.m.14/1). © myolcu

31 Tİ-nin Rehni 6. Rehinin paraya çevirilmesi Usul
Ticari işletmenin veya münferit unsurlarının paraya çevrilmesinde İcra ve İflas Kanununun menkul rehninin paraya çevrilmesi hakkındaki hükümleri uygulanır (m.17). Alacaklı, alacağın temini için umumi hükümler dairesinde ticari işletmenin veya münferit unsurlarının ihtiyaten haczettirilmesini İsteyebilir. Bu takdirde, ihtiyati haczi tamamlama merasimi rehnin paraya çevrilmesi yoliyle olur (14/3). © myolcu

32 Tİ-nin Rehni 6. Rehinin paraya çevirilmesi
Koruma tedbirleri alma görevi İcra memuru satışına karar verilen ticari işletmenin veya münferit unsurlarının muhafazası, idaresi ve işletilmesi için lüzumlu bütün tedbirleri alır (m.16). © myolcu

33 Tİ-nin Rehni 7. Rehinin sona ermesi a) Tİ`nin sicilden terkini
Ticari işletmenin kaydının Ticaret veya Esnaf ve Sanatkar Sicilinden terkini sicil memuru tarafından derhal alacaklıya bildirilir (18/1). Ticari işletmenin kaydının Ticaret veya Esnaf ve Sanatkar Sicilinden terkin edilmesi halinde alacağın tamamı muaccel olur (18/2). Terkinin alacaklıya tebliğinden itibaren iki ay zarfında tescil edilmiş bulunan işletme rehninin paraya çevrilmesi yoliyle takibi yapılmadığı takdirde rehin hakkı düşer (18/3). Tahsil edilemiyen alacağın takibi genel hükümlere tabidir (18/4). © myolcu

34 Tİ-nin Rehni 7. Rehinin sona ermesi b) Alacağın son bulması
Alacağın son bulması halinde, ticari işletmenin sahibi Ticaret veya Esnaf ve Sanatkar Sicilindeki rehnin kaydının terkinini alacaklıdan istiyebilir (19/1). Alacaklı bu talebi yerine getirmezse, hükmen terkin yapılır Yani, İİK.m.153 ticari işletme rehninin terkini halinde de tatbik edilir (19/2) Alacaklı gaiptir veya temerrüt halindedeir ve rehini terkin etmiyorsa, icra dairesi 15 gün içinde daireye gelerek parasını almasını ve rehni çözmesini usulen tebliğ eder. Alacaklı bu süre içinde gelmezse veya gelmesine rağmen kanunen geçerli bir sebep beyan etmeden parayı almaktan imtina ederse, borclu borcun tamamını icra dairesine yatırır ve tetkik merci yatırılan paranın alacaklı lehine hıfzına ve rehinin terkinine karar verir. © myolcu

35 Tİ-nin Rehni 7. Rehinin sona ermesi
c) Alacaklının kaydın silinmesine ilişkin yazılı izni oldukta d) Kesinleşmiş mahkeme kararı ile rehnin mevcut olmadığı ve ya ortadan kaktığı sabit oldukta (Tüz.10) e) Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile sona ermesi (Tüz.10) © myolcu

36 Tİ-nin Rehni 9. Tamamlayıcı hükümler
Ticari işletme rehni hakkında bu kanunda özel hüküm bulunmıyan hallerde gayrimenkul rehni hükümlerinden bu kanun hükümlerine aykırı olmıyanlar uygulanır (m.20). 10. Yetkili ve Görevli Mahkeme Bu kanunun uygulanmasından çıkacak anlaşmazlıkların halli ticari sicilin bulunduğu mahallin Ticaret Mahkemelerinin görevi dahilindedir (m.22). © myolcu

37 Teşekkürler... © myolcu