ETKİLİ ANNE-BABA OLMAK.

... konulu sunumlar: "ETKİLİ ANNE-BABA OLMAK."— Sunum transkripti:

1 ETKİLİ ANNE-BABA OLMAK

2 YAŞAMIN YANKISI Bir zamanlar bir baba ile oğul dağlık bir bölgede yürüyüşe çıkmışlardı. Bir ara nasıl olduysa çocuğun ayağı kaydı ve incindi çocuk acıyla bağırdı : Aaahhh!!! Karşı dağlarda yankı yapan sesi geri döndü: Daha önce böyle bir durumla karşılaşmamış çocuk bu kez : “Sen kimsin ?” diye sordu Cevap gelmekte gecikmedi: “Sen kimsin ?” Sinirlenen çocuk : “ Sen bir korkaksın!” diye bağırdı Dağdan “Sen bir korkaksın!” yanıtını aldı.

3 Bu olanlara bir anlam veremeyen çocuk neler olduğunu sordu
Bu olanlara bir anlam veremeyen çocuk neler olduğunu sordu. Onun gülümsediğini gördü. Babası, ”şimdi dikkatlice beni izle oğlum” dedi ve yüksek sesle bağırdı: “Hayatı çok seviyorum!” Karşı dağlardan aynı ses geldi: “Hayatı çok seviyorum!” Baba : “sana hayranım!” Yankı: “sana hayranım!” Baba : “sen harikasın!” Yankı: “sen harikasın!”

4 Çocuğun şaşkınlığının daha da arttığını gören
baba, ona durumu şöyle açıkladı:” Bu , yankı adı verilen bir tabiat olayıdır. Ama hayatı da çok iyi anlatır. Yani yaşamdan ne istiyorsan önce onu sen vermelisin. Verdiklerin aldıkların olacaktır. Tatlı sözler tatlı yankılar oluşturur sevilmek istiyorsan önce sen sevmelisin. Saygı istiyorsan önce sen saygı duymalısın . Anlayış bekliyorsan bunu önce sen göstermelisin. YAŞAMDA NEYLE KARŞILAŞMAK İSTİYORSAN, YANKISINI OLUŞTURABİLMEK İÇİN BUNU ÖNCE SEN YAPMALISIN!

5 SORUNLARIN KAYNAĞI; İLETİŞİMSİZLİK

6 ÇÖZÜM YOLU; DİNLEMEK ANLAMAK KONUŞMAK

7 “ANLAŞMAZLIKLAR ÜZERİNDE
AÇIKÇA KONUŞULMALIDIR.”

8 TEPKİLERİNİZİ BİRİKTİRMEYİN
PATLAMALAR bir birikimin neticesidir. “Evlerimizi tehlikeli madde taşıyan bir kamyona benzetmemek için tepkilerimizi biriktirmeyelim.” Yeri geldiğinde ifade edilmeyen küçük tepkiler bir sonraki ile birleşip tehlikeli hale gelecektir.

9 EŞİMİZLE İLİŞKİLERİMİZE NASIL BAKIM VE YATIRIM YAPABİLİRSİNİZ?
İLİŞKİLERE BAKIM YAPIN Her şeyin bakıma, ilgiye, izlenmeye ihtiyacı vardır, özellikle hayatımızdaki en hassas ilişkiler. İhmal edilen bir şey olduğu gibi kalmaz, mutlaka bozulur. EŞİMİZLE İLİŞKİLERİMİZE NASIL BAKIM VE YATIRIM YAPABİLİRSİNİZ?

10 mutlu çocuk yetiştirir.
Mükemmel anne-baba mükemmel çocuk yetiştiremez Mutlu anne-baba mutlu çocuk yetiştirir.

11 ŞİMDİ DÜŞÜNELİM ANNE-BABA VE EŞ OLARAK KENDİMDEN NE KADAR MEMNUNUM? NELERİ İYİ YAPIYORUM? (Örneğin; çocuğumla oynamaya vakit ayırıyorum, söylediklerini iyi dinliyorum, aramızda iyi bir iletişim var gibi) NELERİ İYİ YAPMIYORUM VEYA DAHA İYİ YAPABİLİRİM? (Örneğin;çabuk sinirlenip bağırıyorum, tutarlı değilim, bazen çok sert bazen aşırı kabul ediciyim, kızdığım zaman dövüyorum gibi)

12 Anne –babalık mesleği; günün 24 saati aralıksız icra edilen bir meslektir... Diğer meslekler deneme-yanılmayı kaldırabilirler. Ancak anne-babalık mesleğinde deneme-yanılmaların sonucu çok ciddi olabilir…

13 ETKİLİ ANNE-BABA OLMAK
Gelişim dönemi özellikleri Anne-baba tutumları Aile içi iletişim

14 Bebeklik Dönemi (0-3 yaş) Gelişim Ödevleri
Gelişim Dönemi Özellikleri Bebeklik Dönemi (0-3 yaş) Gelişim Ödevleri Doğumdan ortalama 1. yaşın sonuna kadar temel güven duygusu gelişir. Bebeğin biyolojik gereksinimleri doyurulunca,örneğin beslenince,temiz ve sıcak bir ortamda,sevgiyi göstererek bakılınca haz,bunlar karşılanmazsa acı duyar.Eğer anne ile dengeli birliktelik oluşursa bebeğin “iyi olma,kendini iyi hissetme” duygusu gelişir.Dolayısıyla çocuk ilk önce kendini seven,koruyan anneye güvenir,bunu genelleştirerek kendini değerli görmeye başlar ve giderek dış dünyaya,diğer insanlara güvenir. Daha sonraki dönem ortalama 3 yaşa kadar uzanan  bağımsızlık çağıdır. Çocuk kendisine ve çevresine güven duygusu geliştirdikten sonra bağımsızlık uğruna çaba göstermeye başlayacaktır.Bu yaşlarda çocuk ayakta durmayı,yürümeyi,çevresini araştırmayı ve kelimeleri kullanmayı öğrenir.Yine kas  sistemi gelişen çocuk çişini,kakasını kontrollü olarak tutup bırakabilmeyi başarır.Tutma ve bırakma aynı zamanda iki zıt davranış biçimine de denk düşen bir süreçtir. Zaman içinde zıtlaşmaya girmeden ve bağımsızlık arzularına da engel olmadan düzenli ve kararlı bir disiplinle bu iki uç arasında denge kurulur.

15 Gelişim Dönemi Özellikleri
İlk Çocukluk Dönemi (3-6 yaş) Gelişim Ödevleri 1. Olgunlaşmaya bağlı olarak yürüme ve konuşmayı, Yemek yemeyi, kendi başına giyinebilmeyi, elini yüzünü yıkamayı öğrenir. 3. El-göz uyumu sağlamaya başlama 4. Cinsel farklılıkları öğrenme ve cinsel kimliğini kazanmaya başlama 5. Büyük ölçüde anne-babalarını model alarak yaşıtları, kardeşleri ve ane-babalarıyla ilişki kurmayı öğrenme, onlara yönelik duygularının farkında olmaya başlama 6. Yanlış ve doğruya ilişkin toplumsal kuralları öğrenmeye başlama, toplumsal rolleri öğrenmeye başlama. Sorumluluk duygusu ve ahlaki davranışlar bu evrede kazanılır. Çocuk girişimci ve bağımsız hareket etme çabasındadır. Başarı duygusu pekiştirilmeli, saldırgan davranışları olumlu yönlere kanalize edilmelidir.

16 Gelişim Dönemi Özellikleri
İlköğretim-İkinci Çocukluk Dönemi (7-11 yaş) Gelişim Ödevleri 1. Kendine karşı tutumlar oluşturma: Çocuğun çeşitli yönleriyle kendini tanıması ve benlik algısı zenginleştirilmelidir. 2. Sosyal gelişimine bağlı olarak yaşıtlarıyla iyi geçinmeyi öğrenme, kişiler arası ilişkilerini zenginleştirme 3. İlköğretimin de hedeflerinden biri olan okuma, yazma ve aritmetikle ilgili üç temel beceriyi geliştirme 4. Yaşamında kendisi için önemli olan yetişkinleri büyük ölçüde model alarak cinsiyetine uygun rolü geliştirme 5. Vicdan ve değerler sistemi geliştirme 6. Kendi kararlarını vermesine ve sorumluluk almasına olanak sağlanırsa kişisel bağımsızlığını kazanmaya başlama

17 Gelişim Dönemi Özellikleri
Ortaöğretim-Ergenlik Dönemi (12-17 yaş) Gelişim Ödevleri 1. Sosyal davranışların gelişmeye devam etmesine bağlı olarak her iki cinsteki yaşıtları ile yeni ve daha olgun ilişkiler kurmayı başarma 2. Bir yetişkin kadın ya da erkek sosyal rolünü edinme 3. Yetişkinlerden bağımsız kendi duygusal özelliklerini elde etme 4. Bir mesleğe doğru yönelip hazırlanmaya başlama (Okullardaki rehberlik servisleri uygun mesleğe yönelmeyi kolaylaştırabilir.) 5. Evliliğe ve bir aile kurmaya hazırlanmaya başlama 6. Toplumsal sorumluluklar almaya istekli olma ve toplumsal görevlerini yerine getirebilme Yetişkinlik çağına gelindiğinde belirtilen gelişim ödevlerinin büyük ölçüde yerine getirilmiş olması gerekir. Gelişim ödevleri tamamlandıysa birey, yetişkin olmanın beraberinde getirdiği sorumlulukları rahatlıkla üstlenebilir.

18 Anne-Baba Tutumları Mükemmelliyetçi Anne-Babalar
Bu anne – babaları memnun etmek çocuklar için oldukça zordur. Çocuk çırpınıp çabaladıkça anne – baba daha fazlasını (en mükemmelini) ister. Anne – babadaki mükemmeliyetçilik sadece çocuğa yönelik değil tüm aile yaşantısında kendini gösterir (düzenli, titiz, katı, kuralcı vb.). Çocuk anne babanın koyduğu kurallara uymadığı zaman çocuğa verilen cezalar katı ve sert olmaktadır. Önce duygusal sömürü "senin için saçımı süpürge ettim, hayırsız evlat, ölürsem hakkımı helal etmeyeceğim" gibi. Eğer bunlar işe yaramazsa fiziksel şiddet uygulanmaktadır. Ve bütün bunlar "çocuğumun iyiliği için" mantığından yola çıkılarak yapılmaktadır.

19 Mükemmeliyetçi ailelerde yetişen çocukların özellikleri:
Aşırı titiz ya da tam tersi dağınık çocuklardır. Kendilerine güvenleri yoktur. Başarısızlığa uğradıklarında kolayca hayal kırıklığı yaşarlar. Yanlış yapmaktan korkarlar. Zamanla aşırı kaygı, stres, tedirginlik, gibi duyguları yaşamaya başlar. “Tırnak yeme, kekemelik, alt ıslatma, yalan, çalma, ...gibi” davranış sorunları baş gösterir. Okuldaki sıraları hep derli toplu, ders aralarında ödev yapan, grup çalışması gerektiğinde şikayet eden, bir işi tam yapmak için günler öncesinden çalışmaya başlayan çocuklardır.

20 Anne-Baba Tutumları Otoriter, Eleştirici Anne-Babalar
Çocukları üzerinde baskı kurarlar. Çocuklarının çabalarını göremezler. Çocuklarını dinlemezler. Sürekli eleştiren, yargılayan, suçlayan anne, babalardır. Sadece kendi kuralları, istekleri, duyguları ön plandadır. Her zaman hakimiyet anne – babadadır. Çocuk ne yaparsa yapsın hep eleştirilir, suçlanır.

21 Anne-Baba Tutumları OTORİTER anne-baba tutumu çocuklarda;
kendini, duygularını ifade edememe, içine kapanıklık, güvensizlik, saldırganlık ve davranış sorunlarına neden olur.

22 Anne-Baba Tutumları Aşırı Koruyucu Anne-Babalar
Çocuklarına hayat tecrübesi yaşama fırsatı tanımazlar. Çocuklarının büyüdüğünü fark etmeyip bebekmiş gibi davranırlar. Çocuklarına hiçbir iş ve sorumluluk vermezler, her şeyi kendileri yaparlar.

23 Anne-Baba Tutumları KORUYUCU anne-baba tutumunda çocuk, Özgüven duygusu geliştiremez. Kendi başına bir şey yapamaz, yapabileceğine inanmaz. Dolayısıyla huzursuz ve kaygılı olur. Anne-babaya bağımlı olur. Sorumluluk duygusu, bilinci gelişemez. İçe dönük ya da saldırgan olur. Davranış bozukluğu (tırnak yeme, kekemelik, okul fobisi, yalan vb.) görülür.

24 Anne-Baba Tutumları Sağlıklı ve Etkili anne-babalar;
Çocuklarına güvenirler. Onları takdir eder ve överler. Küçük yaşlardan itibaren sorumluluk verirler. Yeni deneyimler yaşamaları için cesaretlendirirler.

25 Çocuklarımızla sağlıklı iletişim kurabilmenin ilk adımı;
Aile İçi İletişim Çocuklarımızla sağlıklı iletişim kurabilmenin ilk adımı; Çocuğumuzu, yaşının ona getirdiği sınırlamalar ve yetersizlikleriyle kabul etmek; ileride olmasını düşlediğimiz yetişkinin veya kendimizin küçük bir kopyası olmadığından dolayı ona kızmamaktır!

26 Anne-baba olmak size ne kadar zor geliyorsa, çocuk olmak da çocuğunuza o kadar zor geliyor…
Yemeğini yemezsen kötü olur, sana bir daha oyuncak almam! O aynaya bir daha parmak izi yaparsan, odandan çıkamazsın! Ona sakın dokunma kırarsın, baban sonra sana çok kızar. Oyuncağını paylaşmazsan, kimse seni sevmez. Sus artık başım ağrıyor! Ne yaramazsın, bıktım ya!

27 Yapılan araştırmalara göre sonuç şu:
Çocuğunuzla ilgili herhangi bir konuşma anında sizin yaptığınız genellikle nedir? Yapılan araştırmalara göre sonuç şu: KONUŞMAK!

28 Dinlemek Ortalama, Türk ailesinde çocuklarımızı 18 saniye dinliyoruz.
İnsanların en çok dinlenmekten hoşlandığını akıldan çıkartmayalım. Duyma, kulakla; dinleme ise gözle olur. Fikirlerine değer verelim Söyledikleri yanlış da olsa onları büyük bir olgunlukla dinleyelim Katılarak dinleyin.Bu 3-5 yaş grubu için geçerlidir. (Tekrarlar) Anlamaya çalışın,cevap vermeye değil Rahat konuşma imkanı tanıyalım Korkutmak yerine sevdirme yolunu tercih edelim

29

30 KABUL SİZDEN ŞU BEŞ MESAJI ALIRLAR. 1- BEN VARIM 2- BEN DOĞALIM
3- SEVİLİYORUM 4- DEĞERLİĞİM 5- GÜVENEBİLİRİM KENDİ OLMA HAKKI VARDIR KOŞULSUZ SEVGİ GÖSTERİLMEKTEDİR KIYASLAMA YAPILMAZ AİLEYE BAĞLILIK

31 REDDETME SİZDEN ŞU BEŞ MESAJI ALIRLAR 1- BEN YOKUM
2- BEN DOĞAL DEĞİLİM 3- SEVİLMİYORUM 4- DEĞERLİ DEĞİLİM 5- GÜVENEMEM *KENDİ OLMA HAKKI YOKTUR *KOŞULLU SEVGİ GÖSTERİLMEKTEDİR *KIYASLAMA YAPILIR GENÇLİK ÇETELERİ

32 UMURSAMAMA SİZDEN ŞU ÜÇ MESAJI ALIRLAR. 1- ÖNEMSENMEDİĞİ
2- DEĞERSİZ OLDUĞU 3- YOK OLDUĞU çeşitli ruh sağlığı sorunlarının temelidir.

33 NE YAPMALIYIZ?

34 Etkin dinleme ÇOCUĞUN DUYGULARINI ANLAMAYA ÇALIŞIN İnsanların çoğu duygularını bastırarak unutmaya çalışarak, başka şeyler düşünerek bundan kurtulabileceklerini sanırlar. Oysa sıkıntı veren duygular açıkça dile getirildiklerinde yok olurlar. Etkin dinleme bu tür duygu boşalımına yardım eder.Etkin dinleme ana baba çocuk arasında sıcak bir ilişki geliştirir.. Duyulduğunu ve anlaşıldığını bilmek, öylesine hoş bir duygudur ki, konuşan, dinleyene karşı bir yakınlık duyar. İlişkilerini daha sıcak yapar

35 Basit Kapı Aralayıcılar
'Anlıyorum, hımmm, öyle mi, 'bu konuda konuşmak ister misin, bunu tartışalım, anlatacaklarını dinlemek istiyorum, bu konuda bir şeyler söyleyecek gibisin' gibi kapı aralayıcı mesajlar kullanılmalıdır. çocuğu cesaretlendirir. konuşmaya davet eder

36 Etkin dinleme Alan gönderen kadar etkindir. Örnek 1- Çocuk: Ayşe arabamı aldı .(Ağlayarak bu tepkiyi vermiştir.) Anne: Üzülüyorsun, oyuncağının alınması hiç hoşuna gitmiyor. Çocuk: Hoşlanmıyorum. Örnek 2- Çocuk: Bu yılki öğretmenimi hiç sevmedim. Anne: Öğretmeninden hoşlanmadığın için hayal kırıklığına uğramışsın. Çocuk: Evet öyle.

37 Çocuklar çok sevilmekten veya çok disipline olmaktan dolayı şımarmazlar. Çocuklar anne ve babanın tutarsız davranımlarından dolayı şımarırlar.

38 Dünyadaki en değerli varlığınız nedir?

39 "çocuklarımız“ O halde bunu onlar da bilsin.

40 Birinin size değer verip vermediğini nasıl anlarsınız ?
Bunu anlamaları için çocuklarınıza öyle davranın.

41 Bütün çocukların, doğru davranmayı öğrenmelerine yardımcı olacak kural ve beklentilere ihtiyacı vardır. Bu kuralları çocuğumuza nasıl öğretebiliriz? Çocuğumuz kurallara uymadığında ne yapmalıyız? AİLE VE İLETİŞİM

42 Disiplin Evde yalan varsa Evde tartışma varsa
Öğrenme ortamını düzenlemeden “öğrenmeyi” gerçekleştirmek mümkün değildir. Evde yalan varsa Evde tartışma varsa Evde küfürlü konuşuluyorsa Evde kitap okunmuyorsa Evde sürekli TV açıksa 42

43 İLETİŞİM KURMADAN OLMAZ
Etkili iletişim, çocuğu dinlemekle başlar…

44 Anne/baba ve çocuk arasındaki olumlu iletişimin temel ilkeleri şunlardır:
Çocuğunuzun kendisiyle ilgilendiğinizi, ihtiyacı olduğunda yardım edeceğinizi bilmesini sağlayın. Çocuğunuz sizinle konuşmak istediğinde televizyonu kapatın veya gazeteyi elinizden bırakın. AİLE VE İLETİŞİM

45 Çocuğunuzu başka insanların önünde utandırmak veya güç duruma düşürmek sadece içerleme ve düşmanlık duyguları hissetmesine neden olur, SORUNU ÇÖZMENİZİ SAĞLAMAZ. AİLE VE İLETİŞİM

46 Çocuğunuzun tepesinden konuşmayın
Çocuğunuzun tepesinden konuşmayın. Konuşurken fiziksel olarak çocuğunuzun düzeyine inin. Çocuğunuzun bir davranışı ya da bir olay nedeniyle çok sinirliyseniz, objektif davranamayacağınız için, yeniden sakinleşene kadar iletişim kurmaya çalışmayın. Beklemek, yatışmak ve çocukla daha sonra konuşmak en iyisidir. AİLE VE İLETİŞİM

47 gösterdiğiniz nezaketi gösterin.
Çok yorgunsanız aktif bir dinleyici olabilmek için daha fazla çaba harcamanız gerekecektir. Gerçek bir aktif dinleme kolay iş değildir ve bedeniniz ve zihniniz yorgunken daha da zorlaşacaktır. Dikkatle ve nazik bir şekilde dinleyin. Çocuğunuz bir şey anlatmaya çalışırken sözünü kesmeyin. Çocuğunuza arkadaşlarınıza gösterdiğiniz nezaketi gösterin.

48 takdir ederek sağlayabilirsiniz.
Aptal, budala, tembel gibi aşağılayıcı sözler kullanmayın. Çözüme yönelik somut adımlar geliştirmesi için çocuğa yardımcı olun. Çocuğu yaptığı veya yapmadığı şeylerden dolayı değil, kendisi olduğu için kabul ettiğinizi gösterin. Çocuğun açık iletişimi sürdürmesini destekleyin. Bunu, çocuğu olduğu gibi kabul ederek ve gösterdiği iletişim çabalarını takdir ederek sağlayabilirsiniz.

49 İsim takma, bağırma veya saygısız tutumlara başvurmayın.
Eşler nasıl bir disiplin uygulayacakları konusunda aralarında konuşmalı ve kuralları belirlemelidirler. Disiplinin yanlış davranışları cezalandırmak değil, doğru davranışları öğretmek olarak görülmesi çok önemlidir. Başka biri sizi eleştirirken sizinle nasıl konuşmasını istiyorsanız, siz de çocuğunuzla o şekilde konuşun. İsim takma, bağırma veya saygısız tutumlara başvurmayın. AİLE VE İLETİŞİM

50 Çocuğunuzun kendisini güvende hissedeceği bir ev ortamı oluşturun
Çocuğunuzun kendisini güvende hissedeceği bir ev ortamı oluşturun. Çocuğunuzu olduğu gibi kabul edin. Çocukların duydukları şeylerin kendileri hakkındaki duygularını etkileyeceğini unutmayın. Saygılı ve destekleyici bir dil kullanın. Bu bakımdan genel kural şudur: Çocuklarınızla konuşurken, çocuğunuzun kendisini anlatırken hangi kelimeleri kullandığını duymak istiyorsanız, siz de o kelimeleri kullanın. AİLE VE İLETİŞİM

51 Davranışı çocuğunuzun kişiliğinden ayırın
Davranışı çocuğunuzun kişiliğinden ayırın. Örneğin beni hayal kırıklığına uğrattın demek yerine hangi davranışı veya seçimini beğenmediğinizi ve neden beğenmediğinizi belirtin. AİLE VE İLETİŞİM

52 ANNE BABA İLETİŞİMİ

53 Aile içinde olumlu iletişim nasıl olmalı?
Anne-baba ve çocuk arasındaki olumlu iletişim ailenin mutluluğunu artırır. Ayrıca çocuğun bu iletişim tarzını model alarak hayatı boyunca sağlıklı sosyal ilişkiler kurmasına yardımcı olur ve kendini ifade yeteneği ile özgüvenini güçlendirir. AİLE VE İLETİŞİM

54 Çocuklar nasıl iletişim kuracaklarını anne-babalarını izleyerek öğrenirler. Dolayısıyla çocukların da bu önemli beceriyi öğrenebilmeleri için anne-babaların etkin iletişimciler olması gereklidir. AİLE VE İLETİŞİM

55 AİLE VE İLETİŞİM Etkin İletişim Bunun yerine:
Suçlama, eleştirme, aşağılama. Bu tür ifadeler karşıdaki kişiyi savunma konumuna geçirerek, o şeyi tekrar yapmaya teşvik eder. Örneğin "ne kadar dağınıksın. Giysilerini hep burada bırakıyorsun." Bunu deneyin: "Ben" cümleleri. Parmağınızla karşınızdaki kişiyi işaret etmek yerine, duygu ve düşüncelerinizi kendi açınızdan ifade edin. Örneğin "kirli giysileri burada bıraktığında öfkeleniyorum". AİLE VE İLETİŞİM