K.MARAŞ ÖZEL EĞİTİM VE UYGULAMA MERKEZİ

... konulu sunumlar: "K.MARAŞ ÖZEL EĞİTİM VE UYGULAMA MERKEZİ"— Sunum transkripti:

1 K.MARAŞ ÖZEL EĞİTİM VE UYGULAMA MERKEZİ
Zihin Engelli Bireylerin Cinsel Gelişimi Ve Eğitimi

2 Cinsel Eğitim “Cinsel eğitim” denince kişilerin aklına ilk gelen vücut kısımlarının isimleri, fonksiyonları, üreme ve bununla ilgili konular olmaktadır. Gerçekte cinsel eğitim bundan çok daha kapsamlı ve anlamlı olmalıdır. Cinsel eğitim bireyin fiziksel, duygusal, zihinsel ve cinsel gelişimini anlaması, olumlu bir kişilik geliştirmesi, başkalarının haklarına, görüş ve davranışlarına saygılı bir bakış açısı edinmesi ve olumlu davranış biçimleri ve değer yargıları geliştirmesi eğitimidir. REHBERLİK SERVİSİ

3 Zihinsel engeli olan bireyin, duygusal olarak da engelli olduğu düşünülmemelidir.
Herkes gibi bu bireyler de karşı cinse ilgi duyabilir, sevebilir ve cinselliği yaşayabilir. Ne kadar engellenmeye çalışılsa da, ergenliğin getirdiği fiziksel ve psikolojik değişiklikler mutlaka yaşanacaktır. Bu yüzden cinselliklerinin farkına varmaları engellenemez. Bu, normal bir süreçtir. Pek çok zihinsel engelli, cinsel davranışların bir yerinin ve zamanının olduğunu öğrenebilecek kapasiteye sahiptir. REHBERLİK SERVİSİ

4 Zihinsel engelliler, zihinsel engelli olmayan bireylerle aynı cinsel duygu ve isteklere sahip olmalarına karşın; düşünce, tutum ve etkinliklerde farklılıklar gösterebilmektedirler. Bazen cinselliğin karmaşıklığını anlamakta ve bunu yaşamlarına geçirmekte yardıma gereksinim duymaktadırlar. Zihinsel engelli bireylerin cinselliği, sıklıkla sorun olarak görülmektedir. Oysa, tüm bireylerde olduğu gibi zihinsel engelli bireylere de cinselliği keşfetmeleri, kendi cinselliklerini olumlu şekilde ifade etmeleri ve cinselliği sağlıklı biçimde yaşamaları için fırsat verilmesi gerekmektedir. REHBERLİK SERVİSİ

5 Zihinsel engelliler, akranlarıyla aynı basamaklardan geçerek cinsel gelişimlerini sürdürürler. Bu konuda yapılan çalışmalar, ileri ve ağır derecedeki zihinsel engellilerin cinsel gelişimini, hafif derecede olanlardan daha geç tamamladıklarını, cinselliklerini olumlu biçimde ifade edebilmeleri için ilave eğitim ve desteğe ihtiyaçları olduklarını göstermektedir. REHBERLİK SERVİSİ

6 Zihinsel engellilerin, cinsel gelişimleri normal olmasına ve diğer bireylere oranla daha yüksek düzeyde cinsel istismara maruz kalmalarına rağmen, cinsel eğitimleri göz ardı edilmektedir. REHBERLİK SERVİSİ

7 Zihinsel engelli bireylere cinsel eğitim verilmesinin yararları;
Sosyal becerileri arttırmak, Haklarını koruma/savunma becerilerini geliştirmek, Daha fazla bağımsızlık sağlamak, Vücut bakımı ve hijyeni sağlamak, Kendi cinselliği ile ilgili daha fazla sorumluluk alma yeterliğini kazandırmak, Cinsel istismara maruz kalma, cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma ya da hamile kalma riskini en aza indirmek, Cinselliğini ifade etmek üzere daha kabul edilebilir davranış geliştirme ve uygun olmayan davranışları azaltmaktır. REHBERLİK SERVİSİ

8 Bu risklerin artış göstermesindeki başlıca nedenler;
Cinsel konularla ilgili bilgi yetersizliği, Cinsellikle ilgili bilgilerin kitap ya da diğer kaynaklar yerine yanlış bilgiye sahip akranlardan edinilmesi, Zihinsel gelişim düzeyi, Başkalarına fazlaca güvenme, Kendini ifade etme becerilerindeki yetersizliktir. REHBERLİK SERVİSİ

9 Çocukların cinsel eğitiminde anne babanın yeri çok önemlidir
Çocukların cinsel eğitiminde anne babanın yeri çok önemlidir. Çocuk cinsel kimliğine, cinselliğe ilk adımı anne-baba-çocuk üçlüsünün içinde atar. Anne ve babanın çocuklarının cinsel gelişim dönemlerini ve dönemsel ihtiyaçlarını bilmeleri ve buna göre davranmaları, çocuklarının sağlıklı birer yetişkin olarak topluma kazandırılması açısından önemlidir. REHBERLİK SERVİSİ

10 Zihinsel engellilere cinsel eğitim verirken bazı zorluklarla karşılaşılmaktadır. Örneğin bazı çocuklarla göz teması kurmada güçlük çekilebilir; bazıları konuşma problemi nedeni ile soru soramaz veya sorulan soruları cevaplayamazlar. Ayrıca, engelin tipi ve derecesine göre çok tekrar gerekebilir. Zihinsel engellilere cinsel konularda eğitim verirken üstü kapalı bir anlatım, gizli kelimeler, yapmacık benzetmeler kullanılmamalıdır. Somut, açık, net ve onların yanlış yorumlamasına izin vermeyecek bir anlatım tercih edilmelidir. REHBERLİK SERVİSİ

11 Çocuk vücudunun kendisine ait olduğunu bilmelidir.
Çocuklara cinsel bilgilerin aktarılması dışında bir başka önemli konu da, çocukların yakın ya da uzak çevreden gelebilecek istismara karşı bilinçlendirilmesidir. Çocuk vücudunun kendisine ait olduğunu bilmelidir. Zihinsel engelli bir gence, istemediği durumlar karşısında “hayır” diyebileceği öğretilmelidir. REHBERLİK SERVİSİ

12 Cinsel Eğitim İçin Doğru Zaman
Cinsel eğitim çocuğun soruları ile birlikte çok küçük yaşlarda başlamalıdır. Örneğin, bir çocuğun cinsel organları da içeren vücut bölümlerini öğrenmesi için sorular sorması, onun bilgiye ihtiyacı olduğunu göstermektedir hiçbir zaman erken değildir. Cinsel eğitim durağan değil, devam eden bir süreçtir ve tek bir dersle öğrenilecek bir konu değildir. Çocuğa başlangıçta cinsellikle ilgili temel bilgiler verilmeli, daha sonra çocuğun gelişimine ve zihinsel düzeyine göre bu bilgiler genişletilmelidir REHBERLİK SERVİSİ

13 Cinsel Eğitimde Yapılan Hatalar
Susmak, sorulara cevap vermemek, “Ayıp” diye tepki göstermek, azarlamak, Hiç anlayamayacağı ya da yanlış yorumlayabileceği kadar karışık cevaplar vermek, Gerçeğe uygun olmayan, yanlış bilgiler vermek, Çocuğun sorularını sürekli ertelemek, unutturmak, dikkatini başka konuya çekmek. REHBERLİK SERVİSİ

14 Cinsel Eğitimde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çocukların ve bireylerin cinsellikle ilgili sorularına cevap vermeyi reddetmemeli, gerekli bilgiler cinsel gelişim evrelerine, zihinsel gelişim düzeyine uygun olarak ve zamanında verilmelidir. Cinsellikle ilgili sorular yalın, doğru ve yeterli olarak cevaplanmalıdır. Bireyin anlayabileceği düzeyde eğitim verilmeli, her şey öğretilmeye çalışılmamalıdır. REHBERLİK SERVİSİ

15 Enerjisini uygun biçimde harcayabileceği oyun ve spor aktivitelerine yönlendirilmelidir.
Özgüvenini pekiştirecek (el becerileri , müzik, resim vb) aktivitelere yönlendirilmelidir. REHBERLİK SERVİSİ

16 Cinsel eğitim sırasında çocuğunuza bilgi verirken uygulanabilecek en geçerli yöntem, basamak basamak ilerlemektir. Bu basamaklar: 1. Çocuğun uzun neden bu soruyu sormuş olabileceğini düşünmek, 2. Çocuğunuza hangi konuda bilgi verileceğinize karar vermek ve konuyu net olarak belirlemek, 3. Çocuğun yaşı ve zihinsel gelişim düzeyi dikkate alınarak, uygun yanıtı gerektiği kadar vermek, çocuğun uzun ne kadar bilgiye ihtiyacı olduğunu belirlemek, 4. Çocuğunuza, ihtiyacı doğrultusunda konuşarak, doğru bilgileri öğrenerek bilgi vermektir. Aileler bu basamakları, zihinsel engelli bireyin ihtiyaçlarını, özelliklerini, gelişim düzeyini göz önünde tutarak uygulamalıdır. Aktaracağı bilgileri, bireyin zeka yaşını dikkate alarak tasarlamalıdır. REHBERLİK SERVİSİ

17 Aileler İçin …. Zihinsel engelli, yaşıtlarının yaptıklarını yapamaz. Ancak zeka yaşı aynı olanlarla eş davranış ve düşüncede bulunur. Zihinsel engellilerin cinsel gelişimi, normal bireylerle aynı sırayı izler. Ancak, zihinsel gelişim düzeyine bağlı olarak daha yavaş ve geriden takip eder. Zihinsel engelliler cinsel olarak aktiftirler. Takip ve eğitimle, hem zihinsel hem de sosyal olarak gelişim gösterebilirler. Zihinsel engelli çocukların, aşırı derecede cinsel içerikli davranışları görüldüğünde telaşa kapılmamak ve çocuğu suçlamamak gerekir. Çünkü o, bu davranışlarını kontrol edememektedir. REHBERLİK SERVİSİ

18 Çocuğunuzun bedenini ve kendisini sevmesini ve kendine güven duyması için, onu kucağınıza almalı, sevmeli ve sevildiğini hissettirmelidir. Zihinsel engelli çocukların genelde yaşıtlarından daha fazla cinsel ilgileri ve cinsel içerikli davranışları olduğu düşünülür. Oysa, bu çocuklar cinsel içerikli davranışların nerede, ne zaman, hangi durumlarda uygun olup olmadığını bilemedikleri yani bir anlamda cinsel tipli davranışlarını kontrol edemedikleri için böyle algılanmaktadırlar. Cinsel yaşamın özel bir konu olduğu ve başkaları ile paylaşılamayacağı anlatılmalıdır. REHBERLİK SERVİSİ

19 Gelişimi diğer çocuklara göre daha yavaş ve düşünme gücü yönünden gerçek yaşın altında olduğu için zihinsel engelliler, çocuk gibi görülebilirler ama normal yaşıtları gibi cinselliklerini yaşadıkları unutulmamalıdır. Ergenlik öncesi fiziksel bazı belirtiler beklenen yaşta gelişmeye başlar. Kendindeki değişimleri fark etmeye başlayan ergene, basit de olsa, yaşamakta olduğu dönemi ve kısmen de cinselliği anlatmak gerekir. REHBERLİK SERVİSİ

20 Ergen yaştaki engelli kızlar için en önemli konu adet görme dönemidir (menstruasyon). Genç kızlar, mutlaka konuyla ilgili önceden bilgilendirilmeli, psikolojik olarak hazırlanmalıdırlar. Vücudu büyüyüp olgunlaştığı için bu olayın yaşandığı, artık genç kızlığa adım attığı anlatılmalı ve bunun yanında bakım ve temizlik konusunda da rehberlik edilmelidir. Zihinsel engelli bireye; bakım, temizlik, ped kullanma ve yerleştirme konusundaki bilgiler adım adım gösterilmelidir. REHBERLİK SERVİSİ

21 Cinsel Bilgileri Aktarırken;
Mümkün olduğunca çok şey öğren: Çocuklar anne-babalarından cinsel organlar ve işlevleri, ergenlik, üreme, sünnet, mastürbasyon, menstruasyon vb. konularda bilgi edinme ihtiyacı duyarlar. Bu nedenle, önce anne babalar bu konularda bilgiler edinmelidir. Anne-baba ne kadar çok bilgiye sahip olursa o kadar faydalı olur. REHBERLİK SERVİSİ

22 Bilgi desteği sağla: Anne babalar çocuklarının yaş ve zeka düzeyine uygun cinsel bilgilerle ilgili kendilerine yardım edecek uzman kişi, kitap, dergi, makale, kaset vb. kaynaklara ulaşmalı ve bunlardan yararlanmalıdırlar. REHBERLİK SERVİSİ

23 Gelişimini takip et: Çocuğun gelişimini takip ederken şunlar unutmamalıdır: Gelişim, hem biyolojik faktörlerden hem de çevreden etkilenmektedir. Gelişimde bireysel farklılıklar söz konusudur. Aynı yaştaki iki çocuğun gelişimleri birbirinden farklı olabilir. Bir çocuğun tüm gelişim alanlarındaki hızı da aynı olmayabilir. Örneğin; motor gelişiminde yaşının üzerinde özellikler gösteren bir çocuk, dil gelişiminde yaşının gerisinde özellikler gösteriyor olabilir. REHBERLİK SERVİSİ

24 Gelişim düzeyini belirle:
Anne-babalar ve eğitimciler; gelişimlerini takip ederek çocuklarının hangi düzeyde olduğunu belirlemelidirler. Aile çocuğun düzeyini belirlediği zaman çocuğun o anki gelişimsel gereksinimlerini de belirlemiş olacaktır. Örneğin; normal gelişim gösteren bir çocuk 4 üncü veya 5 inci ayda destekle otururken, zihinsel engelli bir çocuk 10 uncu ayda destekle oturuyor olabilir. Her ikisi için de sırada desteksiz oturma becerisi vardır. Bu nedenle, zihinsel engelli bireylerin aileleri de, çocuğunu değerlendirirken, onun takvim yaşını değil gelişim düzeyini göz önünde bulundurmayı unutmamalıdır. REHBERLİK SERVİSİ

25 Uygulama yap: Anne babalar çocuklarıyla ne konuşacakları ve nasıl konuşacakları konusunda birbirleriyle ya da arkadaşlarıyla denemeler yapmalıdırlar. Bu uygulamalar, anne babaların çocuklarıyla konuşurken kendilerini rahat hissedecekleri sözcüklerin ve tarzın ortaya çıkarılmasını kolaylaştıracaktır. Zihinsel engelli bireye sahip anne babalar da, zihinsel engelli bireyi olan diğer ailelerle iletişim kurarak bilgi ve deneyimlerini paylaşmalılar. REHBERLİK SERVİSİ

26 Belli bir konu üzerinde dur:
Uygulama yaparken şunlara dikkat edilmelidir: Belli bir konu üzerinde dur: Bir seferde çok geniş konulara yönelmek ve çok fazla şey konuşmak yerine, daha sık ancak daha az konuda konuşmak uygun olacaktır. Arkadaşça bir yaklaşımı amaçla: Anne babalar konuşmaları bir ders olarak görmemeli, çocuklarıyla arkadaşça bir tutum içinde olmalıdırlar. REHBERLİK SERVİSİ

27 Bazen uzman desteği gerekir…
Çocuğunuzun yaptığı; Cinsel organıyla oynama, Sürtünme, Dudaktan öpme isteği, Memeleri veya genital bölgeyi elleme isteği, Karşı cinse sıkarak sarılma isteği, Soyunma ya da giyinme durumunu gözetleme isteği, Karşı cinse hiç ilgi göstermeme, Sıklıkla ve her ortamda mastürbasyon yapma isteği, Erkekse kız, kızsa erkek gibi davranma isteği REHBERLİK SERVİSİ

28 Çocuğun bu davranışlarını sorun olarak görmek için davranışın;
Zeka düzeyine uygun olup olmadığına Şiddetine, Sıklığına ve sürekliliğine bakılmalıdır. REHBERLİK SERVİSİ

29 REHBERLİK SERVİSİ